Phần Đọc hiểu trong Đề Khảo sát lớp 12 của Sở GD - ĐT Hà Nội 2022
Tôi chẳng muốn kỷ niệm về tôi là một điệu hát buồn
“Bao bài ca xáo trộn trong tôi
Có tiếng khóc của con chim gẫy cánh
Tiếng đau rên của ngôi nhà đổ sập
Tiếng con thuyền không về được bờ quen
Tiếng mưa rơi trên ngọn cỏ yếu mềm…
Nhưng đêm hội này, chỉ một lần tôi được hát
Chỉ sống một cuộc đời giữa vô cùng năm tháng
Chỉ một lần gặp bạn, bạn yêu thương
Chẳng muốn kỷ niệm về tôi là một điệu hát buồn
Tôi chọn bài ca của mùa hạ nắng
Tôi chọn bài ca của người gieo hạt
Hôm nay là mầm, mai sẽ thành cây
Khổ đau dẫu nhiều, tôi chọn niềm vui
Là suối mát lòng tôi gửi bạn
Một cuộc đời- một bài ca duy nhất
Tôi chẳng muốn điệu hát buồn là kỷ niệm về tôi.”
(Trích
Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi –
Lưu Quang Vũ, Nxb Hội nhà văn, 2010, tr.185)
1. Xác định Thể thơ của bài thơ? – Thơ tự do
2. Chỉ ra những chi tiết diễn tả nỗi buồn của nhà thơ.
Có tiếng khóc của con chim gẫy cánh
Tiếng đau rên của ngôi nhà đổ sập
Tiếng con thuyền không về được bờ quen
Tiếng mưa rơi trên ngọn cỏ yếu mềm…
3. Anh/chị hiểu nhan đề bài thơ “Tôi chẳng muốn kỷ niệm về tôi là một điệu hát buồn” ntn?
Kỷ niệm về tôi- tức là những hành động của tôi với người khác ở trong tâm trí, kí ức của họ, giống như cha mẹ, anh chị, bạn bè của tôi. Đây là một
câu thơ mang dấu ấn cá nhân nhưng lại đậm tinh thần cộng đồng, vì cái chung, cái cao cả, do đó mang nhiều ý nghĩa và tầm vóc hơn rất nhiều.
Mỗi con người sống trên trái đất này để đều để lại dấu ấn cho ai đó dù ít dù nhiều. Mỗi cuộc gặp gỡ lại để lại kỉ niệm cho người kia. Có kỉ niệm nhạt nhòa, thoáng qua, có kỉ niệm sâu đậm đọng lại trong trí nhớ tới cuối cuộc đời, kỉ niệm có thể là vui, là buồn, là xúc động….và Lưu Quang Vũ đã viết “
Tôi chẳng muốn kỷ niệm về tôi là một điệu hát buồn”. Chất lãng mạn trào ra khỏi câu thơ, khi ta nhắc về cụm từ “điệu nhạc buồn”, trong đầu mỗi người đã tự khắc hiện lên nhiều hình ảnh: một lãng tử u buồn ôm cây đàn lang thang, một cậu bé viết vội vài dòng từ biệt rồi mãi mãi ra đi…chắc hẳn điệu nhạc buồn ấy mỗi người cũng đã từng gặp qua, dù có thể là qua báo chí…
Ai cũng cố giấu nỗi buồn trong lòng, thể hiện trên gương mặt là niềm vui khi gặp người khác để rồi tự gặm nhấm nỗi buồn trong một góc vắng. Nỗi buồn tràn lên gương mặt, tạo dấu ấn trong lòng người khác là khi nó đã quá nhiều, chẳng còn thể tự giấu. Ấy là khi ta biết rằng cuộc đời con người ấy toàn những điều không vui vẻ.
“Tôi chẳng muốn kỷ niệm về tôi là một điệu hát buồn”, nhan đề vừa muốn nói về một con người muốn sống nên là một bài ca vui vẻ, có ý nghĩa, có sức thẩm thấu để lan tỏa niềm vui, niềm hạnh phúc đến cho người khác. Để khi ai đó nhớ về mình là nhớ về một con người có một cuộc đời đã sống hết mình, sống có ý nghĩa, sống vui vẻ, có hành động đẹp với người khác, cống hiến tạo giá trị cho xã hội.
Cũng vừa tự nhủ chính bản thân mình phải sống tốt để tạo niềm vui cho chính mình. Chúng ta sống cuộc đời của chúng ta, đâu phải vì người khác. Đừng coi câu thơ là từ một người ba phải chỉ biết sống để làm hài lòng người khác, trưng bộ mặt giả dối làm vui cho người mặc kệ chính mình. Đây là một câu thơ mà càng ngẫm nghĩ càng thấy nhiều ý nghĩa tích cực, sâu sắc. Ai cũng chỉ có một cuộc đời, vậy thì thay vì bản nhạc buồn rũ khiến lòng ta ê ẩm, sầu bi, hãy tạo ra một bản nhạc vui vẻ khiến ai nghe cũng cảm thấy yêu đời, nhảy nhót. Vì người cũng là vì ta. Lưu Quang Vũ đã viết những vần thơ khiến bạn đọc phải suy ngẫm mà vẫn giàu hình ảnh, giàu chất thơ.
4. Nội dung câu “Một cuộc đời- một bài ca duy nhất” có ý nghĩa như thế nào đối với anh/chị?
Ai cũng có một cuộc đời. Và nếu coi màu sắc của cuộc đời ấy là một bài ca duy nhất, hãy tạo ra một bản nhạc vui với nhiều nốt bổng. Bạn có thể phản bác tôi rằng, bản nhạc buồn cũng có cái hay của nó, nó khiến cho các âm điệu phong phú hơn. Ai mà thích buồn bã, sầu bi, ai mà muốn âu sầu từng khoảnh khắc? Đồng ý rằng bản nhạc sẽ có lúc trầm lúc bổng, nhiều khi cuộc đời có những vấp váp, những chuyện buồn ập tới khiến ta chùn bước, nản lòng. Nhưng thái độ mà ta đối diện với những khó khăn, thử thách của cuộc sống thế nào, liệu rằng bản nhạc ấy là một nốt trầm sâu thẳm rồi kẹt phím giữ mãi ở một nốt trầm khiến bản nhạc đơn điệu, chán chường hay lúc thăng lúc trầm đầy giai điệu tạo nên một bản nhạc cuộc đời của riêng ta. Chúng ta chỉ có một cuộc đời, và chính chúng ta cũng là người nghệ sĩ sáng tạo ra cuộc đời của chính bạn mà không phải bởi tài năng âm nhạc mà được tạo thành bởi nghị lực, ý chí, bằng cách bạn nhìn nhận cuộc sống, bằng chính hành động của bạn. Hãy sống sao để cuối bản nhạc cũng là khi bạn về già, bạn nhìn lại và không hề nuối tiếc.
Trích đoạn này cũng thường được hỏi:
1. Anh(chị) hiểu như thế nào về câu thơ "hôm nay là mầm, mai sẽ thành cây"
Ai cũng từng là trẻ em rồi mới thành người lớn. Để trưởng thành và cứng cáp hơn thì mỗi người cần một quá trình. Quá trình ấy cần sự chở che, bao bọc của người gieo trồng trước những tác nhân gây hại như mưa nắng, chim, sâu...Trẻ em để thành người lớn cũng cần sự chở che, dạy dỗ, nâng đỡ. Từ chiếc mầm nhỏ bé non nớt, yếu đuối thành cái cây giúp ích cho đời, tạo ra các giá trị (lá, hoa, quả...)
Câu thơ thể hiện một quy luật tự nhiên cũng là một quy luật đời người. Khẳng định trách nhiệm mà tác giả đã chọn - sống có ích.
Giọng thơ chứa chan niềm xúc cảm, sự tự hào và lòng quyết tâm. Bởi lẽ tác giả tin vào những nỗ lực trong cuộc sống. Mầm, cây ấy gắn với cả hi vọng của nhân vật "tôi" về một ngày mai tươi đẹp.
2: Qua bài thơ, anh(chị) nhận xét gì về tâm hồn tác giả
Lưu Quang Vũ là một
thi sĩ có tâm hồn nhạy cảm, đồng cảm cao với tất cả mọi việc xảy ra quanh mình.
Tác giả cũng là người sống tích cực, nhìn mọi việc xảy ra trên cõi đời này một cách thấu hiểu và từ đó dùng vần thơ của mình để lan tỏa những ý nghĩa ấy với tất cả mọi người. Tâm hồn sôi nổi, trẻ trung, LQV gắn bó sâu sắc với đời sống thường nhật bình dị, giản đơn mà ý nghĩa, thiêng liêng. Tình yêu đời, yêu cuộc sống đã được gửi gắm trong sự gắn bó, sự yêu quý với từng bài ca: mùa hạ, người gieo hạt, ...Sự hướng đến cuộc sống tươi đẹp trong tác giả cũng giúp bạn đọc thêm trân trọng, thêm yêu quý cuộc sống và con người với những niềm vui, sự hướng đến tương lai bởi lựa chọn "niềm vui".
