Cảm nhận vẻ đẹp của sông Hương qua đoạn trích

Cảm nhận vẻ đẹp của sông Hương qua đoạn trích

Xuân Vũ
Xuân Vũ
  • Thành Viên 19
"Ai đã đặt tên cho dòng sông" là một tác phẩm viết rất hay, rất sâu sắc về Hương giang - biểu tượng cho thiên nhiên và con người xứ Huế. Thiên nhiên, con người xứ Huế luôn để lại ấn tượng trong lòng người bởi nét đẹp nhẹ nhàng và mê đắm, nhưng mấy ai biết rằng, điều làm nên nét đẹp đó chính là nhờ một phần lớn vào nét đặc trưng của dòng sông Hương bao quanh thành phố này. Hãy cùng cảm nhận vẻ đẹp của dòng sông Hương qua đoạn trích ngắn sau.

sông Hương.jpg

Vẻ đẹp của sông Hương. Ảnh Pinterest.​

Đề: Cảm nhận vẻ đẹp sông Hương qua đoạn trích:
[...] Trong những dòng sông đẹp ở các nước mà tôi thường nghe nói đến, hình như chỉ sông Hương là thuộc về một thành phố duy nhất. Trước khi về đến vùng châu thổ êm đềm, nó là một bản trường ca của rừng già, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn, và cũng có lúc nó trở nên dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng. Giữa lòng Trường Sơn, sông Hương đã sống một nửa cuộc đời của mình như một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại. Rừng già đã hun đúc cho nó một bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng. Nhưng chính rừng già nơi đây, với cấu trúc đặc biệt có thể lý giải được về mặt khoa học, đã chế ngự sức mạnh bản năng ở người con gái của mình để khi ra khỏi rừng, sông Hương nhanh chóng mang một sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa của một vùng văn hoá xứ sở. Nếu chỉ mải mê nhìn ngắm khuôn mặt kinh thành của nó, tôi nghĩ rằng người ta sẽ không hiểu một cách đầy đủ bản chất của sông Hương với cuộc hành trình gian truân mà nó đã vượt qua, không hiểu thấu phần tâm hồn sâu thẳm của nó mà dòng sông hình như không muốn bộc lộ, đã đóng kín lại ở mọi cửa rừng và ném chìa khoá trong những hang đá dưới chân núi Kim Phụng.

Hướng dẫn chi tiết:
1. Mở đầu đoạn trích là lời khẳng định cũng như niềm tự hào của tác giả về sông Hương:

“Trong những dòng sông đẹp ở các nước mà tôi thường nghe nói đến, hình như chỉ sông Hương là thuộc về một thành phố duy nhất.”
- Nhà văn nhắc đến “những dòng sông đẹp ở các nước”, đó là những dòng sông đẹp, lãng mạn lại rất nổi tiếng trên thế giới như dòng Nê- va của nước Nga, sông Ấn, sông Hằng, ...Trong một câu văn dài như thế, HPNT trân trọng đặt con sông Hương sánh ngang với những dòng sông đẹp Thế Giới. Qua đó bộc lộ niềm tự hào, yêu quý dòng sông quê hương.

- Hai chữ “ Hình như” mang hơi thở của một câu hỏi tu từ gợi ra những xao xuyến, bâng khuâng về một dòng sông có nét riêng, độc đáo: “thuộc về một thành phố duy nhất”. Trong thực tế sông Hương bắt nguồn từ rừng Trường Sơn, chảy qua thành phố Huế rồi chan hòa ở biển Thuận An. Tác giả đã khẳng định sông Hương chỉ thuộc về duy nhất thành phố Huế, là người tình chung thủy bao đời của sông nước nơi đây. Dòng sông là báu vật thiên nhiên đã bồi đắp phù sa tạo nên xứ sở mộng mơ này.

Như vậy câu văn mở đầu đã mang đến cho người đọc nỗi niềm thương nhớ, mênh mang về một dòng sông thi ca.

2. Ở những câu văn tiếp theo, Sông Hương thượng nguồn mang vẻ đẹp phong phú, đa dạng; vừa hùng vĩ, tráng lệ; vừa thơ mộng trữ tình.
* Hùng vĩ, tráng lệ

- Sông Hương ở vùng thượng nguồn có mối quan hệ sâu sắc với dãy Trường Sơn. Với cấu trúc địa lý hiểm trở, Trường Sơn đã tạo ra một sông Hương hùng vĩ với dòng chảy hung hãn, bạo liệt: “Trước khi về đến vùng châu thổ êm đềm, nó đã là một bản trường ca của rừng già, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như những con lốc vào những đáy vực bí ẩn, và cũng có lúc nó trở nên dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi của hoa đỗ quyên rừng”

- Cụm từ “Trước khi về với vùng châu thổ êm đềm” như một sự thông báo, rằng: để có được dòng sông êm đềm thì sông Hương đã phải trải qua một cuộc hành trình đầy gian lao nhọc nhằn với bao dốc thẳm, vực sâu, qua bao ghềnh thác mà ít ai ngờ được. Sau lời thông báo gợi ra quá khứ oai hùng của sông Hương là những miêu tả của nhà văn về dòng chảy của sông Hương ở thượng nguồn.

- Dòng chảy ấy được tác giả so sánh ví von như “bản trường ca” của rừng già. “Trường ca” là một áng văn chương có dung lượng lớn, đồ sộ, có độ dày. Bản trường ca được chia thành nhiều chương, nhiều đoạn, mang nhiều tiết tấu khác nhau: có chỗ vút bổng lên trời cao, có chỗ lại trầm xuống; lúc tha thiết, bi ai, khi sử thi hùng tráng. Cách tác giả dùng hình ảnh so sánh “trường ca” đã khẳng định dòng chảy của sông Hương ở thượng nguồn là vô cùng hùng vĩ, tráng lệ.

- Tả hành trình gian lao ấy, tác gia đã dùng một câu văn dài, được chia làm nhiều vế, huy động một loạt tính từ, động từ, phép so sánh, nhân cách hóa liên tưởng độc đáo: “bản trường ca”, “rầm rộ”, “mãnh liệt”, “cuộn xoáy” , “bí ẩn”..vừa để gợi dậy cái dư vang của trường ca, vừa tạo nên âm hưởng hùng tráng, mạnh mẽ của con sông giữa rừng già, làm dòng sông trở nên sinh động. Phép điệp cấu trúc: “rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như những con lốc vào những đáy vực bí ẩn” làm nhịp điệu câu văn dồn dập tạo nên tiết tấu mạnh mẽ gợi ra hình ảnh dòng chảy cuồn cuộn, bạo liệt.

+Ta có thể hình dung âm thanh cuồng nộ, tiếng nước thác gào thét, hung hãn, băng băng, “rầm rộ” giữa rừng già Trường Sơn. Đến địa hình dốc cao, vực thẳm, sông Hương trở nên "mãnh liệt", mạnh mẽ và dữ dội băng qua bao thác ghềnh.

+Hai từ “cuộn xoáy” gợi ra sức hút mạnh mẽ, xoáy trào ào ạt làm ta liên tưởng đến những cái hút nước sông Đà bạo liệt, hung ác muốn nuốt chửng tàu bè đi qua. Mỗi nhà văn đều có những cảm nhận khác nhau nhưng chung quy đều làm nổi bật dòng chảy hùng vĩ của những dòng sông vùng thượng nguồn.

+ Tác giả so sánh dòng chảy đó với “cơn lốc”- một hình ảnh bạo liệt của thiên nhiên thể hiện sức mạnh vô tận, dữ dội của lực lượng tự nhiên. Đồng thời nhà văn còn dệt nên trang giấy hình ảnh của một “đáy vực bí ẩn” sâu hoắm, tối tăm mang đến cảm giác nguy hiểm cho người đọc.
Đó là vẻ đẹp hùng vĩ, tráng lệ của dòng chảy thượng nguồn – nơi con sông sinh ra và lớn lên được người mẹ rừng già vun đắp và trao ban cho sức sống thiên nhiên hoang dại, tràn trề nhựa sống.

-Trong cái nhìn của nhà văn, Sông Hương hiện lên như một “cô gái Di Gan phong khoáng và man dại”. Cô gái Di gan là biểu tượng của vẻ đẹp phương Tây thường được nhắc đến với lối sống phóng khoáng, yêu tự do, thích hát ca. Cách liên tưởng so sánh phóng túng từ Đông sang Tây cho thấy cái nhìn đa chiều của tác giả. Bởi vậy, dòng chảy ấy trong hình dung cũng giống như điệu múa của cô gái Di Gan, một vũ khúc giữa rừng già. Hai tính từ “phóng khoáng” và “man dại” gợi liên tưởng thú vị, độc đáo về cuộc sống tự do của cô thiếu nữ Bô-hê-miêng xinh đẹp. Những cô gái Di-gan đang nhảy múa phô diễn vẻ đẹp quyến rũ toát ra từ thân hình bốc lửa, tràn trề nhựa sống. Sự liên tưởng ấy gợi ra dòng chảy hoang dại, mãnh liệt, mà dạt dào sức sống của sông Hương vùng thượng nguồn.

*Thơ mộng, trữ tình:
Bên cạnh vẻ đẹp hùng vĩ tráng lệ, sông Hương ở thượng nguồn còn ẩn chứa vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng. Đang trong một cánh rừng ngôn từ mạnh mẽ, chợt nhà văn ra bút mà lắng đọng lại: “và cũng có lúc nó trở nên dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”.

-Câu văn mang liên từ “và” như chiếc cầu nối giữa vẻ đẹp thơ mộng trữ tình và hùng vĩ, tráng lệ, giúp ta thấy được lối hành văn uyển chuyển với ngôn từ đa dạng và hình ảnh phong phú. Từng từ từng chữ đều mang đậm hơi thở tài hoa của người nghệ sĩ. Khi ra khỏi con rừng già sông Hương trở thành người con gái thùy mị tạo nên miền thơ xứ Huế. Tính từ “dịu dàng” gợi ra vẻ đẹp hiền dịu, nữ tính, thùy mị. Hai chữ “say đắm” lại gợi ra dòng chảy yêu thương, êm đềm, nhẹ nhàng, mê hoặc, quyến luyến. Dùng biện pháp nhân cách hóa nhà văn đã lãng mạn hóa dòng chảy con sông mang vẻ đẹp hiền hòa, dịu êm.

- Hai bên bờ sông hoa đỗ quyên rừng nở ra màu đỏ “chói lọi” soi bóng xuống mặt sông tạo nên vẻ thơ mộng. Hoa là biểu tượng của cái đẹp, còn từ láy “chói lọi” và màu đỏ lại gợi ra sự ấm áp. Qua đó tác giả nhấn mạnh dòng chảy của sông Hương ở thượng nguồn là dòng chảy với sức sống hoang dại, mãnh liệt.

3. Sông Hương ở thượng nguồn còn mang vẻ đẹp tâm hồn và trí tuệ Vẻ đẹp ấy được người mẹ Trường Sơn trao ban và vun đắp, hun đúc, là phân thưởng xứng đáng cho cuộc hành trình gian lao.

-Tiếp tục nhân cách hóa, sử dụng bút pháp miêu tả và kết hợp tưởng thú vị. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã mang đến một cách nhìn mới mẻ: “Rừng già đã hun đúc cho nó một bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng”. Người mẹ đại ngàn đã “hun đúc”, vun vén, trao ban, dành hết yêu thương cho người con gái. Rừng già không chỉ tạo nên vóc dáng mà còn vun vén cho đứa con gái chiều sâu tâm hồn. Sông Hương trưởng thành, từ cô gái Di gan thích hát ca, nhảy múa đến sự bản lĩnh, vững vàng, gan dạ, tâm hồn tự do và trong sáng. Cụm từ “tâm hồn tự do và trong sáng” mang đến cảm nhận đẹp về một đời sống tinh thần phong phú, đó là tâm hồn mang vẻ đẹp trong trẻo, hồn nhiên.

-Sở dĩ có được tâm hồn trong sáng, thuần khiết ấy là do sông Hương được mẹ Trường Sơn chế ngự bản năng hoang dại của mình. Tác giả sửu dụng phép nhân cách hóa, người mẹ đại ngàn đã trau chuốt, tia tốt cho đứa con yêu thương, giữ lại hết những gai góc, những cá tính mạnh mẽ, nổi loạn, để khi ra khỏi rừng già Trường Sơn, sông Hương nhanh chóng mang một “sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa của một vùng văn hoá xứ sở”. Nhiều tính từ mĩ miều đã xuất hiện để tôn vinh vẻ đẹp trời phú của Hương giang, nếu như nét ngoại hình gợi ra vẻ đẹp “dịu dàng”, thì phần sâu thẳm bên trong tâm hồn ấy là vẻ đẹp “trí tuệ". Có thể hình dung, người con gái ấy sau bao ghềnh thác dữ dội đã tìm được cho mình nét “dịu dàng”, sau những trải nghiệm gian truân đã làm cho tâm hồn minh giàu “trí tuệ”.Với sự tương đồng giữa nhan sắc và trí tuệ, sông Hương xứng đáng trở thành “người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở” mà hiến tặng cho Huế, mà bồi đắp cho mảnh đất này thành “phù sa văn hóa”. Với biện pháp nhân hóa này, sông Hương như một đẳng sáng tạo góp phần tạo nên, gìn giữ và bảo tồn văn hóa của một vùng thiên nhiên, xứ sở. Sông Hương giờ đây như một người mẹ phù sa của một vùng văn hóa, dòng sông trầm mặc, lặng lẽ, ấm áp và bao dung.

4. Đoạn trích khép lại bằng một lời nhận xét:
"Nếu chỉ mải mê ngắm nhìn khuôn mặt kinh thành, tôi nghĩ rằng người ta sẽ không hiểu một cách đầy đủ ban chất của sông Hương với cuộc hành trình gian truân mà nó đã vượt qua...”
Lời trữ tình ấy như thế là một lời nhắn nhủ, một lời giải bày. Đến Huế, nếu các bạn chỉ ngắm nhìn sông Hương đoạn chảy qua thành phố với vẻ đẹp thơ mộng, trữ tình, thì chúng ta sẽ không hiểu hết được “bản chất của sông Hương”, không hiểu được hành trình gian khổ mà dòng sông đã vượt qua để đến Huế điểm tô cho khuôn mặt kinh thành. Sông Hương cũng là hình ảnh dòng sông giàu cá tính: Khi ra khỏi Trường Sơn, dòng sông đã “đóng kín lại ở cửa rừng và ném chìa khoá trong những hang đá dưới chân núi Kim Phụng”. Động từ “đóng kín”, “ném chìa khóa" thể hiện sự dứt khoát. Nàng đã giấu đi quá khứ oanh liệt của mình, để nó vĩnh viễn ở lại cánh rừng đại ngàn kia. Đó là vẻ đẹp kín đáo, thâm trầm mà sâu sắc, là chiều sâu vẻ đẹp tâm hồn sông Hương.
 
Từ khóa
ai đã đặt tên cho dòng sông hoàng phủ ngọc tường sông hương vẻ đẹp của sông hương
  • Like
Reactions: QuangNhat
1K
1
1

BBT đề xuất

Đang có mặt

Không có thành viên trực tuyến.
Top