Nguyễn Trãi là người toàn tài nhưng lại gặp nhiều điều ngang trái nên ông đã về ở ẩn ở Côn Sơn. Cảnh ngày hè là bài thơ được viết sau khi Nguyễn Trãi về quê ở ẩn. Qua bài thơ, người đọc thấy được vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên ngày hè, vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi và đặc điểm thơ Nôm của tác giả. Cùng VHT tự học trước ở nhà bài thơ Cảnh ngày hè qua bài soạn dưới đây.
Ảnh sưu tầm
Xem thêm
Bình Ngô đại cáo - Kết nối tri thức
Tác gia Nguyễn Trãi - Kết nối tri thức
I. Tìm hiểu chung
1. Quốc âm thi tập
- Tập thơ gồm 254 bài, là tập thơ chữ Nôm đầu tiên.
- Giá trị:
+ Nội dung: Phản ánh tư tưởng tình cảm, vẻ đẹp toàn diện của Nguyễn Trãi. Đó là tư tưởng nhân nghĩa, yêu nước thương dân, giữ gìn nhân cách, hoà cảm với thiên nhiên.
+ Nghệ thuật: sáng tạo trong thể thơ Nôm, Đường luật, có xen câu lục ngôn với câu thất ngôn.
- Bố cục của tập thơ: 4 phần : Vô đề, Môn thì lệnh (thời tiết), Môn hoa mộc (cây cỏ), Môn cầm thú (thú vật)
2. Xuất xứ
Cảnh ngày hè nằm trong mục Bảo kính cảnh giới, vị trí số 43 trên tổng số 62 bài.
II. Đọc hiểu văn bản
1. Bức tranh thiên nhiên, cuộc sống
* Hoàn cảnh ngắm cảnh của tác giả:
Câu 1 ngắt nhịp 1/2/3 chậm rãi - tác giả thảnh thơi, nhàn nhã đang dạo bước thưởng ngoạn cảnh. Đó là những khoảnh khắc hiếm thấy trong c/đ nhà thơ.
* Bức tranh thiên nhiên, cuộc sống:
- Hình ảnh:
+ Cây hòe: “đùn đùn tán rợp giương”=> dùng từ láy lại là động từ mạnh gợi tả sức sống của cây như từ bên trong hối hả trào ra bên ngoài khiến tán cây vươn ra mạnh mẽ, che rợp cả không gian.
+ Hoa lựu: “phun thức đỏ”=> động từ “phun” khiến màu đỏ như tạo thành dòng tuôn chảy, tô đậm sắc đỏ của hoa.
+ Sen hồng: toả ngát mùi hương.
=> cảnh thiên nhiên quen thuộc, gần gũi với làng quê Việt Nam.
- Âm thanh:
+ Tiếng của làng nghề chài lưới lao xao vọng lại.
+Tiếng ve lúc mặt trời sắp lặn như tiếng đàn => Đảo tính từ, từ láy lên đầu nhằm nhấn mạnh không khí rộn rã, tươi vui trong đời sống người lao động.
=> Bức tranh thiên nhiên mùa hè được miêu tả từ gần tới xa, có sự kết hợp hài hòa giữa đường nét, màu sắc với âm thanh, giữa con người và cảnh vật. Tất cả đều gần gũi, bình dị, tĩnh ở bên ngoài mà tràn đầy, ứa căng sức sống ở bên trong => Tình cảm yêu thiên nhiên, tư thế ung dung, thảnh thơi và khả năng bao quát, nắm bắt lấy cái hồn cảnh vật của nhà thơ.
2. Khát vọng của nhà thơ
- Niềm mong ước: có cây đàn của vua Thuấn.
- Mục đích của niềm mong ước: Mỗi khi cây đàn ấy gảy khúc Nam phong thì mưa thuận gió hòa, nhân dân làm ăn sung sướng no đủ. Tác giả dùng câu 6 chữ để kết bài nhằm cô đặc, nhấn mạnh niềm mong ước của mình. Ông không hề nghĩ đến mình mà toàn tâm, toàn ý hướng về dân, lo cho dân.
=> Bộc lộ niềm thương và nỗi lo đau đáu cho dân => biểu hiện của 1 trái tim lớn, một nhân cách cao cả, thân nhà mà tâm không nhàn.
III. Tổng kết
* Nội dung:
- Bức tranh mùa hè đẹp đẽ, thơ mộng.
- Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu nhân dân, đất nước của Nguyễn Trãi.
* Nghệ thuật
- Vận dụng một cách sáng tạo thể thơ Đường luật với sự đan xen của câu sáu chữ và câu bảy chữ.
- Ngôn ngữ thơ giản dị, trong sáng, gần gũi với khẩu ngữ (lời ăn tiếng nói hàng ngày của nhân dân) nhưng lại rất giàu cảm xúc và giàu sức gợi.
- Bút pháp tả cảnh ngụ tình đặc trưng của văn học trung đại: Miêu tả thiên nhiên, đất trời và cảnh đời sống sinh hoạt của con người để qua đó bộc lộ một cách kín đáo tâm tư, tình cảm, nỗi lòng của mình về con người, về cuôc đời.
...................................................
Chúc các em học tốt!
Ảnh sưu tầm
Xem thêm
Bình Ngô đại cáo - Kết nối tri thức
Tác gia Nguyễn Trãi - Kết nối tri thức
I. Tìm hiểu chung
1. Quốc âm thi tập
- Tập thơ gồm 254 bài, là tập thơ chữ Nôm đầu tiên.
- Giá trị:
+ Nội dung: Phản ánh tư tưởng tình cảm, vẻ đẹp toàn diện của Nguyễn Trãi. Đó là tư tưởng nhân nghĩa, yêu nước thương dân, giữ gìn nhân cách, hoà cảm với thiên nhiên.
+ Nghệ thuật: sáng tạo trong thể thơ Nôm, Đường luật, có xen câu lục ngôn với câu thất ngôn.
- Bố cục của tập thơ: 4 phần : Vô đề, Môn thì lệnh (thời tiết), Môn hoa mộc (cây cỏ), Môn cầm thú (thú vật)
2. Xuất xứ
Cảnh ngày hè nằm trong mục Bảo kính cảnh giới, vị trí số 43 trên tổng số 62 bài.
II. Đọc hiểu văn bản
1. Bức tranh thiên nhiên, cuộc sống
* Hoàn cảnh ngắm cảnh của tác giả:
Câu 1 ngắt nhịp 1/2/3 chậm rãi - tác giả thảnh thơi, nhàn nhã đang dạo bước thưởng ngoạn cảnh. Đó là những khoảnh khắc hiếm thấy trong c/đ nhà thơ.
* Bức tranh thiên nhiên, cuộc sống:
- Hình ảnh:
+ Cây hòe: “đùn đùn tán rợp giương”=> dùng từ láy lại là động từ mạnh gợi tả sức sống của cây như từ bên trong hối hả trào ra bên ngoài khiến tán cây vươn ra mạnh mẽ, che rợp cả không gian.
+ Hoa lựu: “phun thức đỏ”=> động từ “phun” khiến màu đỏ như tạo thành dòng tuôn chảy, tô đậm sắc đỏ của hoa.
+ Sen hồng: toả ngát mùi hương.
=> cảnh thiên nhiên quen thuộc, gần gũi với làng quê Việt Nam.
- Âm thanh:
+ Tiếng của làng nghề chài lưới lao xao vọng lại.
+Tiếng ve lúc mặt trời sắp lặn như tiếng đàn => Đảo tính từ, từ láy lên đầu nhằm nhấn mạnh không khí rộn rã, tươi vui trong đời sống người lao động.
=> Bức tranh thiên nhiên mùa hè được miêu tả từ gần tới xa, có sự kết hợp hài hòa giữa đường nét, màu sắc với âm thanh, giữa con người và cảnh vật. Tất cả đều gần gũi, bình dị, tĩnh ở bên ngoài mà tràn đầy, ứa căng sức sống ở bên trong => Tình cảm yêu thiên nhiên, tư thế ung dung, thảnh thơi và khả năng bao quát, nắm bắt lấy cái hồn cảnh vật của nhà thơ.
2. Khát vọng của nhà thơ
- Niềm mong ước: có cây đàn của vua Thuấn.
- Mục đích của niềm mong ước: Mỗi khi cây đàn ấy gảy khúc Nam phong thì mưa thuận gió hòa, nhân dân làm ăn sung sướng no đủ. Tác giả dùng câu 6 chữ để kết bài nhằm cô đặc, nhấn mạnh niềm mong ước của mình. Ông không hề nghĩ đến mình mà toàn tâm, toàn ý hướng về dân, lo cho dân.
=> Bộc lộ niềm thương và nỗi lo đau đáu cho dân => biểu hiện của 1 trái tim lớn, một nhân cách cao cả, thân nhà mà tâm không nhàn.
III. Tổng kết
* Nội dung:
- Bức tranh mùa hè đẹp đẽ, thơ mộng.
- Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu nhân dân, đất nước của Nguyễn Trãi.
* Nghệ thuật
- Vận dụng một cách sáng tạo thể thơ Đường luật với sự đan xen của câu sáu chữ và câu bảy chữ.
- Ngôn ngữ thơ giản dị, trong sáng, gần gũi với khẩu ngữ (lời ăn tiếng nói hàng ngày của nhân dân) nhưng lại rất giàu cảm xúc và giàu sức gợi.
- Bút pháp tả cảnh ngụ tình đặc trưng của văn học trung đại: Miêu tả thiên nhiên, đất trời và cảnh đời sống sinh hoạt của con người để qua đó bộc lộ một cách kín đáo tâm tư, tình cảm, nỗi lòng của mình về con người, về cuôc đời.
...................................................
Chúc các em học tốt!
