Soạn văn Chữ bầu lên nhà thơ _ Lê Đạt

Soạn văn Chữ bầu lên nhà thơ _ Lê Đạt

Lan Hương
Lan Hương
  • Thành viên BQT
  • Truyền thông VHT 19
Lê Đạt là nhà thơ luôn có ý thức tìm tòi, cách tân, đề cao lao động chữ nghĩa và từng tự nhận mình là “phu chữ”. Suốt cuộc đời ông sống vì thơ, vì con chữ, ông đối thoại với những dòng thơ thơ như đối thoại với chính mình. Trong đó không thể không kể đến "Chữ bầu lên nhà thơ" đã để lại ấn tượng trong lòng người đọc. Để hiểu hơn về tác phẩm này, mời các bạn tham khảo bài viết dưới đây nhé!
Chữ bầu lên nhà thơ _ Lê Đạt.png

Chữ bầu lên nhà thơ _ Lê Đạt

A. Tác giả: Lê Đạt
1. Tiểu sử

- Lê Đạt tên thật là Đào Công Đạt, (10/09/1929 - 21/04/2008), là một nhà thơ Việt Nam
- Ông quê ở Bắc Giang nhưng sinh ra tại Yên Bái
- Ông là một trong những nhân vật trụ cột của phong trào nhân văn giai phẩm
- Ông tham gia cách mạng ngay sau khi cuộc Cách mạng tháng Tám thành công. Gần như trong suốt quá trình hoạt động ông đều công tác ở ngành Tuyên huấn, sau lên Tuyên huấn Trung ương, trực tiếp theo dõi phong trào văn nghệ, văn hóa và giáo dục. Vì vậy ông có dịp tiếp xúc với gần như tất cả giới văn nghệ Cách mạng Việt Nam.
- Hòa bình lập lại năm 1954, ông về Hà Nội làm biên tập viên, bí thư chi bộ của báo Văn nghệ, rồi được học lớp tiếp quản để về tiếp quản khu 300 ngày ở Quảng Ninh, trước khi Nhân văn giai phẩm bùng nổ.
- Với bài thơ Ông bình vôi đăng trên báo Nhân Văn mà nhiều người cho là ám chỉ Hồ Chí Minh và các lãnh đạo đảng, ông bị lên án "phản động" và bị trừng phạt
- Đầu tiên ông được thuyên chuyển sang làm ở ban đối ngoại của Hội Nhà Văn Việt Nam để không cho tiếp xúc với việc làm báo nữa, trước khi bị truất quyền đảng viên vào tháng 7 năm 1957.
- Một năm sau, sau khi dự lớp "đấu tranh tư tưởng" tại Thái Hà Ấp, vào tháng 8 năm 1958, ông chính thức bị khai trừ khỏi Hội Nhà Văn và đình chỉ xuất bản trong thời hạn 3 năm. Thực tế hình phạt 3 năm đã kéo dài 30 năm, cho đến năm 1988, khi ông được phục hồi tư cách hội viên Hội Nhà văn và quyền xuất bản.
- Năm 2007, cùng với ba nhà thơ khác của Phong trào Nhân văn - giai phẩm là Trần Dần, Phùng Quán và Hoàng Cầm, ông được nhận Giải thưởng nhà nước về Văn học nghệ thuật.
- Ông mất ngày 21/04/2008 tại Hà Nội.

2. Sự nghiệp văn học
- Về thơ, Lê Đạt tự nhận mình là phu chữ, vì thơ ông viết rất kỹ tính, cẩn thận từng câu chữ, chọn lọc, suy nghĩ và dằn vặt rất nhiều.
- Bài thơ trên ghế đá (thơ, in chung với Vĩnh Mai, 1958)
- Cửa hàng Lê Đạt (trường ca, 1959)
- 36 bài thơ tình (thơ,in chung với Dương Tường, 1990)
- Bóng chữ (thơ, 1994), 95 bài thơ
- Hèn đại nhân (tập truyện, 1994)
- Ngó lời (thơ, 1997), 241 bài thơ
- Mi là người bình thường (tập truyện, 2007)
- U75 Từ tình (thơ và đoản ngôn, 2007), 88 bài

B. Tác phẩm: Chữ bầu lên nhà thơ
I. Tìm hiểu chung
1. Xuất xứ

- Văn bản được in lần đầu trên báo Văn nghệ, số 34, năm 1994
- Tiểu luận thể hiện rõ quan niệm của Lê Đạt về nghề thơ, giúp soi sáng phần nào hướng tìm tòi độc đáo trong thơ ông.

2. Bố cục
Phần 1: Đoạn 1:
Phần 2: Đoạn 2: Tầm quan trọng và ý nghĩa của con chữ đối với một tác giả được thể hiện trong văn học
Phần 3: Còn lại: Trách nhiệm của nhà thơ chân chính

3. Thể loại: Nghị luận văn học

4.Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Văn bản được trích trong Đối thoại với đời và thơ

5. Phương thức biểu đạt: Nghị luận
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Thơ gắn liền với những cảm xúc bộc phát, bốc đồng, làm thơ không cần cố gắng.

“Thơ gắn liền với những cảm xúc bộc phát, bốc đồng, làm thơ không cần cố gắng”, tác giả nêu ra lý lẽ “những cơn bốc đồng thường ngắn ngủi” và đưa ra dẫn chứng “làm thơ không phải đánh quả. Và không ai trúng số độc đắc suốt đời” cùng câu nói của Trang Tử: “vứt thánh bỏ trí”.

2. Thơ là vấn đề của những năng khiếu đặc biệt, xa lạ với lao động lầm lũi và nỗ lực trau dồi học vấn.
“Tôi ưa những nhà thơ một nắng hai sương, lầm lũi, lực điền trên cánh đồng giấy, đổi bát mồ hôi lấy từng hạt chữ” và đưa ra các dẫn chứng là những nhà thơ nổi tiếng như Lý Bạch, Xa-a-đi, Gớt, Ta-go.

3. Ý nghĩa của hoạt động sáng tạo thơ ca.
- Hoạt động sáng tạo thơ ca cũng là một hoạt động lao động chân chính như bao công việc khác. Để tạo nên một bài thơ, người nghệ sĩ không thể thảnh thơi với những khoảnh khắc đến bất chợt mà cũng phải lầm lũi, vất vả, tư duy, suy nghĩ, lựa chọn, gắng sức trên “cánh đồng giấy, đổi bát mồ hôi lấy từng hạt chữ”. Hoạt động sáng tạo thơ ca là một hành trình khó khăn, gian khổ và người nghệ sĩ phải tạo được cho mình những lối đi riêng, khẳng định phong cách nghệ thuật của bản thân.

4. Giá trị nội dung
- Tiểu luận thể hiện rõ quan niệm của Lê Đạt về nghề thơ, giúp soi sáng phần nào hướng tìm tòi độc đáo trong thơ ông
- Theo tác giả, nhà thơ là một nghề nghiệp không dễ làm, để tạo ra một bài thơ thì nhà thơ cần phải thông qua một cuộc bầu cử chữ. Chữ trong thơ cũng không giống chữ trong văn chương, không thể chỉ hiểu theo nghĩa từ điển mà phải hiểu theo “ý tại ngôn ngoại”.
- Trong quá trình sáng tạo chữ, nhà thơ sẽ có những phát bất chợt, những cảm hứng ngắn ngủi hoặc phải làm việc chăm chỉ trên những trang giấy để tạo ra những câu thơ hay và ý nghĩa. Một nhà thơ có thành công tạo ra một bài thơ xuất sắc hay không là phải nhờ vào ngôn ngữ, ý nghĩa thơ.

5. Giá trị nghệ thuật
- Lời văn rõ ràng, rành mạch
- Cách trình bày luận điểm rõ ràng
- Lời văn súc tích, dễ hiểu

6. Nội dung chính
Văn bản bày tỏ quan niệm về bài thơ, về quá trình làm thơ và tầm quan trọng của ngôn ngữ của tác giả Lê Đạt.

7. Tóm tắt
Văn bản "Chữ bầu lên nhà thơ" bày tỏ quan niệm về nhà thơ, về quá trình làm thơ của tác giả Lê Đạt. Theo tác giả, nhà thơ là một nghề nghiệp không dễ làm, để tạo ra một bài thơ thì nhà thơ cần phải thông qua một cuộc bầu cử chữ. Chữ trong thơ cũng không giống chữ trong văn chương, không thể chỉ hiểu theo nghĩa từ điển mà phải hiểu theo “ý tại ngôn ngoại”. Trong quá trình sáng tạo chữ, nhà thơ sẽ có những phát bất chợt, những cảm hứng ngắn ngủi hoặc phải làm việc chăm chỉ trên những trang giấy để tạo ra những câu thơ hay và ý nghĩa. Một nhà thơ có thành công tạo ra một bài thơ xuất sắc hay không là phải nhờ vào ngôn ngữ, ý nghĩa thơ.

C. Trước khi đọc
Câu 1 (trang 82, SGK Ngữ văn 10, tập 1)
Đề bài:
Trong hình dung của bạn, nhà thơ phải là người như thế nào? Bạn có cho rằng việc làm thơ gắn liền với những phút cao hứng, “bốc đồng”.

Phương pháp giải:
- Nhớ lại những bài thơ, nhà thơ đã học và thử hình dung về những nhà thơ đó.
- Nhớ lại hoàn cảnh ra đời của một số bài thơ đã học và từ đó nêu suy nghĩ về việc làm thơ với những phút cao hứng, “bất đồng”.

Lời giải chi tiết:
Gợi ý:
- Những hình dung về nhà thơ:
+ Là một người tri thức, vốn từ ngữ phong phú.
+ Là người giàu trí tưởng tượng, có tâm hồn mộng mơ.
+ Là người luôn quan tâm đến những vấn đề cuộc sống, về con người và về mọi thứ xung quanh.
+ Việc làm thơ với những phút cao hứng, “bất đồng” là việc không thể không có, làm thơ thường dựa vào cảm hứng ngắn ngủi và bất chợt; không phải lúc nào cũng có cảm hứng để viết lên một bài thơ hay.

Câu 2 (trang 82, SGK Ngữ văn 10, tập 1)
Đề bài:
Bạn nhớ hoặc thích định nghĩa nào về thơ, nhà thơ hay công việc làm thơ?

Phương pháp giải:
- Tìm hiểu hoặc nhớ lại một số định nghĩa về thơ, nhà thơ và công việc làm thơ.

Lời giải chi tiết:
- "Thơ" là "một hình thức nghệ thuật" dùng từ, dùng chữ trong ngôn ngữ làm chất liệu, và sự chọn lọc từ cũng như tổ hợp của chúng được sắp xếp dưới một hình thức lôgíc nhất định tạo nên hình ảnh hay gợi cảm âm thanh có tính thẩm mỹ cho người đọc, người nghe.
- Nhà thơ là một danh hiệu cao quý cho người làm thơ, khi mà thơ ca của người đó phục vụ cho chân, thiện, mỹ, cho ánh sáng xua tan bóng tối, cho lương tâm, trí tuệ và tiến bộ cũng như hạnh phúc của con người.

D. Trong khi đọc
Câu 1 (trang 82, SGK Ngữ văn 10, tập 1)
Đề bài:
Liệu tác giả có nhầm không khi viết “ý tại ngôn tại”?

Phương pháp giải:
- Đọc kĩ đoạn (1) của văn bản.
- Lý giải nghĩa “ý tại ngôn tại” để giải thích lý do tác giả viết “ý tại ngôn tại”.

Lời giải chi tiết:
Tác viết “ý tại ngôn tại” là không nhầm, ở đây, tác giả muốn nói ngôn ngữ trong văn chương không giống với ngôn ngữ thơ. “Ý tại ngôn tại” là ý trên mặt chữ, đọc chữ có thể hiểu luôn ý nghĩa câu văn, nhưng câu chữ trong thơ thì không thể hiểu nghĩa mặt chữ mà cần phải hiểu nghĩa ẩn sâu bên trong của nó.

Câu 2 (trang 82, SGK Ngữ văn 10, tập 1)
Đề bài:
“Nghĩa tiêu dùng” và “nghĩa tự vị” – hai cụm từ này có diễn đạt cùng một ý không?

Phương pháp giải:
- Đọc đoạn (1) của văn bản.
- Đọc chú giải về “nghĩa tự vị” và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:
- “Nghĩa tiêu dùng” là nghĩa hay dùng hàng ngày khi giải nghĩa các từ; “nghĩa tự vị” là nghĩa trong từ điển.
- Hai cụm từ này đều cùng diễn đạt một nghĩa, ý nói khi nghĩa các từ thường được lấy ở từ điển, dùng nghĩa mà người ta biết.

Câu 3 (trang 83, SGK Ngữ văn 10, tập 1)
Đề bài:
Tác giả “rất ghét” hay “không mê” những gì? Ngược lại, ông “ưa” đối tượng nào? Bạn có nghĩa mình đã hiểu đúng điều tác giả muốn nói?

Phương pháp giải:
- Đọc kĩ đoạn (2) của văn bản.
- Chú ý vào những câu nói về việc tác giả “rất ghét”, “không mê” và “ưa” thứ gì để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:
- Tác giả “rất ghét” cái quan niệm: các nhà thơ Việt Nam thường chín sớm nên cũng lụi tàn và “không mê” các nhà thơ thần đồng, những người sống bằng vốn trời cho.
- Tác giả “ưa” những nhà thơ chăm chỉ làm việc trên cánh đồng giấy, tích góp từng câu chữ, hạt chữ.
- Tôi nghĩ rằng mình đã hiểu đúng điều mà tác giả muốn nói.

Câu 4 (trang 84, SGK Ngữ văn 10, tập 1)
Đề bài:
“Không có chức nhà thơ suốt đời”, vậy lúc nào một “nhà thơ” không còn là nhà thơ nữa?

Phương pháp giải:
- Đọc đoạn (2), (3) của văn bản.
- Chú ý vào những câu văn nói về chức nhà thơ và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:
Một “nhà thơ” không còn là nhà thơ nữa khi họ không còn chăm chỉ làm việc trên những trang giấy nữa, hay khi họ thất bại trong “cuộc bầu cử chữ” khắc nghiệt.

Trên đây là bài soạn "Chữ bầu lên nhà thơ" của Lê Đạt. Hi vọng bài viết sẽ trở thành nguồn tài liệu tham khảo giúp ích cho các bạn trong quá trình học tập.
_Chúc các bạn học tốt!_
 
Từ khóa
chữ bầu lên nhà thơ lê đạt
728
0
0

BBT đề xuất

Đang có mặt

Không có thành viên trực tuyến.
Top