Nhà thơ Viên Mai đã từng nói rằng : “Chỉ có lời thơ tinh vi đẹp đẽ mới có thể khiến cho người đọc cảm kích mà phấn chấn, còn như lời thơ qua ngay thẳng, thật thà, tầm thường, cũ kĩ thì có thể làm cho ai hứng thú được không”. Hiểu được những điều kì diệu mà con chữ mang lại, nhà thơ Lê Đạt đã có những cái nhìn chiêm nghiệm khách quan nhất về vấn đề qua văn bản “Chữ bầu lên nhà thơ”. Để hiểu hơn về tác phẩm này, mời các bạn cùng tham khảo bài viết dưới đây nhé!
Chữ bầu lên nhà thơ
I. Trả lời câu hỏi (Sau khi đọc)
Câu 1 (trang 85, SGK Ngữ văn 19, tập 1)
Đề bài: Vấn đề chính được bàn luận trong văn bản này là gì?
Phương pháp giải:
- Đọc phần Tri thức ngữ văn trang 72.
- Đọc văn bản Chữ bầu lên nhà thơ.
- Dựa vào nhan đề, luận điểm luận cứ để chỉ ra vấn đề chính được bàn luận trong văn bản.
Lời giải chi tiết:
Vấn đề chính được bàn luận trong văn bản này là vai trò của ngôn ngữ, của chữ đối với nhà thơ, làm nổi bật quan niệm về nghề thơ của tác giả.
Câu 2 (trang 85, SGK Ngữ văn 19, tập 1)
Đề bài: Hãy tìm trong văn bản một câu có thể nêu bật được ý cốt lõi trong quan niệm về thơ của tác giả.
Phương pháp giải:
- Đọc phần Tri thức ngữ văn trang 72.
- Đọc văn bản Chữ bầu lên nhà thơ.
- Chú ý những câu văn nhắc đến nghề thơ, quan niệm về thơ trong văn bản.
- Chỉ ra câu văn nêu bật được ý cốt lõi trong quan niệm về thơ của tác giả.
Lời giải chi tiết:
Câu văn nêu bật được ý cốt lõi trong quan niệm về thơ của tác giả:
“Dẫu có theo con đường nào, một nhà thơ cũng phải cúc cung tận tụy đem hết tâm trí dùi mài và lao động chữ, biến ngôn ngữ công cộng thành ngôn ngữ đặc sản độc nhất làm phong phú cho tiếng mẹ như một lão bộc trung thành của ngôn ngữ.”
Câu 3 (trang 85, SGK Ngữ văn 19, tập 1)
Đề bài: Ở phần 2 của văn bản, tác giả đã tranh luận với hai quan niệm khá phổ biến:
- Thơ gắn liền với những cảm xúc bột phát, “bốc đồng”, làm thơ không cần cố gắng.
- Thơ là vấn đề của những năng khiếu đặc biệt, xa lạ với lao động lầm lũi và nỗ lực trau dồi học vấn.
Những lí lẽ và bằng chứng mà tác giả nêu lên đã thực sự thuyết phục chưa? Hãy nói rõ ý kiến của bạn.
Phương pháp giải:
- Đọc phần Tri thức ngữ văn trang 72.
- Đọc văn bản Chữ bầu lên nhà thơ.
- Đọc phần (2) của văn bản.
- Chú ý những lí lẽ, bằng chứng về quan niệm trên được đưa ra ở đoạn (2) của văn bản.
- Nêu ý kiến về những lí lẽ, bằng chứng mà tác giả nêu lên.
Lời giải chi tiết:
- Những lí lẽ, bằng chứng mà tác giả đưa ra đã có sự mạch lạc, có thể thuyết phục được người đọc nhưng chưa thật sự làm nổi bật hai quan niệm trên.
- Tác giả có thể đưa ra những bằng chứng về một số nhà thơ tiêu biểu của nền văn học Việt Nam, so sánh với các nhà thơ nước ngoài để làm rõ hơn về hai quan niệm trên, tạo thêm sức thuyết phục với người đọc.
Câu 4 (trang 85, SGK Ngữ văn 19, tập 1)
Đề bài: Tác giả không trực tiếp định nghĩa khái niệm chữ. Dựa vào “ý tại ngôn ngoại” của văn bản, bạn hãy thử thực hiện công việc này.
Phương pháp giải:
- Đọc phần Tri thức ngữ văn trang 72.
- Đọc văn bản Chữ bầu lên nhà thơ.
- Nêu định nghĩa khái niệm chữ dựa vào “ý tại ngôn ngoại” của văn bản.
Lời giải chi tiết:
- Chữ không chỉ hiểu đơn giản là vỏ âm thanh, là công cụ biểu đạt quan niệm của người viết mà đó còn là ngôn ngữ được sử dụng, tổ chức một cách nghệ thuật trong bài viết.
- Chữ trong bài thơ cần có sự tương quan, liên kết với các câu thơ, phải có độ vang, sức gợi cảm, gợi sự hứng thú với người đọc và truyền tải được tiếng lòng của nhà thơ.
Câu 5 (trang 85, SGK Ngữ văn 19, tập 1)
Đề bài: Bạn có ý kiến gì về luận điểm: “Nhà thơ làm chữ chủ yếu không phải ở “nghĩa tiêu dùng”, nghĩa tự vị của nó, mà ở diện mạo, âm lượng, độ vang vọng, sức gợi cảm của chữ trong tương quan hữu cơ với câu, bài thơ”? Nếu tán đồng với tác giả Lê Đạt, hãy đưa ra một ví dụ để minh họa.
Phương pháp giải:
- Đọc phần Tri thức ngữ văn trang 72.
- Đọc văn bản Chữ bầu lên nhà thơ.
- Đọc đoạn (1) trong văn bản.
- Nêu ý kiến về luận điểm của tác giả và đưa ra một số ví dụ minh họa.
Lời giải chi tiết:
- Tôi đồng ý với luận điểm của tác giả Lê Đạt.
Ví dụ: những câu chữ trong một số bài thơ như Mùa xuân chín của Hàn Mặc Tử, bài Thu hứng của Đỗ Phủ, … đều không chỉ được hiểu ở “nghĩa tiêu dùng” mà chữ trong các bài thơ này còn có âm vang và nhịp điệu truyền tải tiếng lòng của nhà thơ.
Câu 6 (trang 85, SGK Ngữ văn 19, tập 1)
Đề bài: Bài viết của Lê Đạt đã giúp bạn hiểu thêm gì về hoạt động sáng tạo thơ ca?
Phương pháp giải:
- Đọc phần Tri thức ngữ văn trang 72.
- Đọc văn bản Chữ bầu lên nhà thơ.
- Chú ý những câu văn, đoạn văn nói về hoạt động sáng tạo nghệ thuật trong văn bản.
- Nêu những hiểu biết về hoạt động sáng tạo thơ ca được rút ra từ văn bản.
Lời giải chi tiết:
Những hiểu biết về hoạt động sáng tạo thơ ca được rút ra từ văn bản:
- Hoạt động sáng tạo thơ ca là một quá trình dài và gian khổ, một con đường gập ghềnh nhiều khó khăn.
- Muốn sáng tạo thơ ca thì phải biết chữ và hiểu chữ, hiểu theo “ý tại ngôn ngoại” và phải có nhịp điệu, có sự gợi cảm, thu hút người đọc.
- Hoạt động sáng tạo thơ ca gắn liền với những cảm xúc bộc phát ngắn ngủi hoặc dựa vào năng khiếu cùng với sự trau dồi kiến thức của nhà thơ.
II. Kết nối đọc - viết
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu suy nghĩ về một nhận định mà bạn thấy tâm đắc trong văn bản "Chữ bầu lên nhà thơ" của Lê Đạt.
Phương pháp giải:
- Giới thiệu ngắn gọn về nhận định cần bàn luận.
- Giải thích ý nghĩa của nhận định.
- Đưa ra những luận điểm, lí lẽ, bằng chứng phân tích, bàn luận về nhận định đó.
- Khái quát, khẳng định lại tính chất của nhận định.
Lời giải chi tiết:
Tác giả Lê Quang Đạt đã đưa ra nhận định hay và thú vị là "Chữ bầu lên nhà thơ", để làm nổi bật tầm quan trọng của chữ đối với các nhà thơ trong quá trình sáng tạo nghệ thuật. Chữ không chỉ hiểu đơn giản là vỏ âm thanh mà quan trọng đó chính là ngôn ngữ được sử dụng, tổ chức một cách nghệ thuật. Chữ bầu lên nhà thơ là khẳng định vai trò của ngôn ngữ đối với nhà thơ; ngôn ngữ là yếu tố không thể thiếu trong văn học; nó khẳng định tài năng, phong cách của người nghệ sĩ. Ngôn ngữ thơ là tinh hoa tối cao của ngôn ngữ, là kiến trúc ngôn từ đặc biệt; tạo lập và tôn vinh vị thế nhà thơ. Khi nhà thơ cần mẫn với chữ thì sẽ có sự lựa chọn phù hợp nhất để diễn đạt ý cần nói, để tiếng lòng của mình được vang lên, được hữu hình hóa thành câu chữ, âm thanh, nhịp điệu. Nhà thơ Đỗ Phủ hay còn được người đời gọi là “thi thánh” với bài thơ Thu hứng đã sử dụng những câu chữ mang tính ước lệ, lời thơ buồn với những âm vang và nhịp điệu đã đưa người đọc đến với thế giới cảm xúc tâm hồn của nhà thơ. Quá trình sáng tạo nghệ thuật đầy sự khó khăn, vất vả, nhà thơ phải thổi hồn vào tác phẩm thông qua ngôn ngữ thơ ca, phải dựa vào chữ để tạo ra những tác phẩm đặc sắc. Điều đó cũng cho ta thấy "Chữ bầu lên nhà thơ" là một nhận định đúng.
Trên đây là bài soạn "Chữ bầu lên nhà thơ". Hi vọng bài viết sẽ trở thành nguồn tài liệu tham khảo giúp ích cho các bạn trong quá trình học tập.
Chữ bầu lên nhà thơ
I. Trả lời câu hỏi (Sau khi đọc)
Câu 1 (trang 85, SGK Ngữ văn 19, tập 1)
Đề bài: Vấn đề chính được bàn luận trong văn bản này là gì?
Phương pháp giải:
- Đọc phần Tri thức ngữ văn trang 72.
- Đọc văn bản Chữ bầu lên nhà thơ.
- Dựa vào nhan đề, luận điểm luận cứ để chỉ ra vấn đề chính được bàn luận trong văn bản.
Lời giải chi tiết:
Vấn đề chính được bàn luận trong văn bản này là vai trò của ngôn ngữ, của chữ đối với nhà thơ, làm nổi bật quan niệm về nghề thơ của tác giả.
Câu 2 (trang 85, SGK Ngữ văn 19, tập 1)
Đề bài: Hãy tìm trong văn bản một câu có thể nêu bật được ý cốt lõi trong quan niệm về thơ của tác giả.
Phương pháp giải:
- Đọc phần Tri thức ngữ văn trang 72.
- Đọc văn bản Chữ bầu lên nhà thơ.
- Chú ý những câu văn nhắc đến nghề thơ, quan niệm về thơ trong văn bản.
- Chỉ ra câu văn nêu bật được ý cốt lõi trong quan niệm về thơ của tác giả.
Lời giải chi tiết:
Câu văn nêu bật được ý cốt lõi trong quan niệm về thơ của tác giả:
“Dẫu có theo con đường nào, một nhà thơ cũng phải cúc cung tận tụy đem hết tâm trí dùi mài và lao động chữ, biến ngôn ngữ công cộng thành ngôn ngữ đặc sản độc nhất làm phong phú cho tiếng mẹ như một lão bộc trung thành của ngôn ngữ.”
Câu 3 (trang 85, SGK Ngữ văn 19, tập 1)
Đề bài: Ở phần 2 của văn bản, tác giả đã tranh luận với hai quan niệm khá phổ biến:
- Thơ gắn liền với những cảm xúc bột phát, “bốc đồng”, làm thơ không cần cố gắng.
- Thơ là vấn đề của những năng khiếu đặc biệt, xa lạ với lao động lầm lũi và nỗ lực trau dồi học vấn.
Những lí lẽ và bằng chứng mà tác giả nêu lên đã thực sự thuyết phục chưa? Hãy nói rõ ý kiến của bạn.
Phương pháp giải:
- Đọc phần Tri thức ngữ văn trang 72.
- Đọc văn bản Chữ bầu lên nhà thơ.
- Đọc phần (2) của văn bản.
- Chú ý những lí lẽ, bằng chứng về quan niệm trên được đưa ra ở đoạn (2) của văn bản.
- Nêu ý kiến về những lí lẽ, bằng chứng mà tác giả nêu lên.
Lời giải chi tiết:
- Những lí lẽ, bằng chứng mà tác giả đưa ra đã có sự mạch lạc, có thể thuyết phục được người đọc nhưng chưa thật sự làm nổi bật hai quan niệm trên.
- Tác giả có thể đưa ra những bằng chứng về một số nhà thơ tiêu biểu của nền văn học Việt Nam, so sánh với các nhà thơ nước ngoài để làm rõ hơn về hai quan niệm trên, tạo thêm sức thuyết phục với người đọc.
Câu 4 (trang 85, SGK Ngữ văn 19, tập 1)
Đề bài: Tác giả không trực tiếp định nghĩa khái niệm chữ. Dựa vào “ý tại ngôn ngoại” của văn bản, bạn hãy thử thực hiện công việc này.
Phương pháp giải:
- Đọc phần Tri thức ngữ văn trang 72.
- Đọc văn bản Chữ bầu lên nhà thơ.
- Nêu định nghĩa khái niệm chữ dựa vào “ý tại ngôn ngoại” của văn bản.
Lời giải chi tiết:
- Chữ không chỉ hiểu đơn giản là vỏ âm thanh, là công cụ biểu đạt quan niệm của người viết mà đó còn là ngôn ngữ được sử dụng, tổ chức một cách nghệ thuật trong bài viết.
- Chữ trong bài thơ cần có sự tương quan, liên kết với các câu thơ, phải có độ vang, sức gợi cảm, gợi sự hứng thú với người đọc và truyền tải được tiếng lòng của nhà thơ.
Câu 5 (trang 85, SGK Ngữ văn 19, tập 1)
Đề bài: Bạn có ý kiến gì về luận điểm: “Nhà thơ làm chữ chủ yếu không phải ở “nghĩa tiêu dùng”, nghĩa tự vị của nó, mà ở diện mạo, âm lượng, độ vang vọng, sức gợi cảm của chữ trong tương quan hữu cơ với câu, bài thơ”? Nếu tán đồng với tác giả Lê Đạt, hãy đưa ra một ví dụ để minh họa.
Phương pháp giải:
- Đọc phần Tri thức ngữ văn trang 72.
- Đọc văn bản Chữ bầu lên nhà thơ.
- Đọc đoạn (1) trong văn bản.
- Nêu ý kiến về luận điểm của tác giả và đưa ra một số ví dụ minh họa.
Lời giải chi tiết:
- Tôi đồng ý với luận điểm của tác giả Lê Đạt.
Ví dụ: những câu chữ trong một số bài thơ như Mùa xuân chín của Hàn Mặc Tử, bài Thu hứng của Đỗ Phủ, … đều không chỉ được hiểu ở “nghĩa tiêu dùng” mà chữ trong các bài thơ này còn có âm vang và nhịp điệu truyền tải tiếng lòng của nhà thơ.
Câu 6 (trang 85, SGK Ngữ văn 19, tập 1)
Đề bài: Bài viết của Lê Đạt đã giúp bạn hiểu thêm gì về hoạt động sáng tạo thơ ca?
Phương pháp giải:
- Đọc phần Tri thức ngữ văn trang 72.
- Đọc văn bản Chữ bầu lên nhà thơ.
- Chú ý những câu văn, đoạn văn nói về hoạt động sáng tạo nghệ thuật trong văn bản.
- Nêu những hiểu biết về hoạt động sáng tạo thơ ca được rút ra từ văn bản.
Lời giải chi tiết:
Những hiểu biết về hoạt động sáng tạo thơ ca được rút ra từ văn bản:
- Hoạt động sáng tạo thơ ca là một quá trình dài và gian khổ, một con đường gập ghềnh nhiều khó khăn.
- Muốn sáng tạo thơ ca thì phải biết chữ và hiểu chữ, hiểu theo “ý tại ngôn ngoại” và phải có nhịp điệu, có sự gợi cảm, thu hút người đọc.
- Hoạt động sáng tạo thơ ca gắn liền với những cảm xúc bộc phát ngắn ngủi hoặc dựa vào năng khiếu cùng với sự trau dồi kiến thức của nhà thơ.
II. Kết nối đọc - viết
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu suy nghĩ về một nhận định mà bạn thấy tâm đắc trong văn bản "Chữ bầu lên nhà thơ" của Lê Đạt.
Phương pháp giải:
- Giới thiệu ngắn gọn về nhận định cần bàn luận.
- Giải thích ý nghĩa của nhận định.
- Đưa ra những luận điểm, lí lẽ, bằng chứng phân tích, bàn luận về nhận định đó.
- Khái quát, khẳng định lại tính chất của nhận định.
Lời giải chi tiết:
Tác giả Lê Quang Đạt đã đưa ra nhận định hay và thú vị là "Chữ bầu lên nhà thơ", để làm nổi bật tầm quan trọng của chữ đối với các nhà thơ trong quá trình sáng tạo nghệ thuật. Chữ không chỉ hiểu đơn giản là vỏ âm thanh mà quan trọng đó chính là ngôn ngữ được sử dụng, tổ chức một cách nghệ thuật. Chữ bầu lên nhà thơ là khẳng định vai trò của ngôn ngữ đối với nhà thơ; ngôn ngữ là yếu tố không thể thiếu trong văn học; nó khẳng định tài năng, phong cách của người nghệ sĩ. Ngôn ngữ thơ là tinh hoa tối cao của ngôn ngữ, là kiến trúc ngôn từ đặc biệt; tạo lập và tôn vinh vị thế nhà thơ. Khi nhà thơ cần mẫn với chữ thì sẽ có sự lựa chọn phù hợp nhất để diễn đạt ý cần nói, để tiếng lòng của mình được vang lên, được hữu hình hóa thành câu chữ, âm thanh, nhịp điệu. Nhà thơ Đỗ Phủ hay còn được người đời gọi là “thi thánh” với bài thơ Thu hứng đã sử dụng những câu chữ mang tính ước lệ, lời thơ buồn với những âm vang và nhịp điệu đã đưa người đọc đến với thế giới cảm xúc tâm hồn của nhà thơ. Quá trình sáng tạo nghệ thuật đầy sự khó khăn, vất vả, nhà thơ phải thổi hồn vào tác phẩm thông qua ngôn ngữ thơ ca, phải dựa vào chữ để tạo ra những tác phẩm đặc sắc. Điều đó cũng cho ta thấy "Chữ bầu lên nhà thơ" là một nhận định đúng.
Trên đây là bài soạn "Chữ bầu lên nhà thơ". Hi vọng bài viết sẽ trở thành nguồn tài liệu tham khảo giúp ích cho các bạn trong quá trình học tập.
_Chúc các bạn học tốt!_
- Từ khóa
- chữ bầu lên nhà thơ nghe thuat ngôn ngữ
