Giải bài tập về Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh

Văn thuyết minh: kiểu văn bản cung cấp tri thức về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân của sự vật, hiện tượng trong tự nhiên, xã hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích

Từ phần lí thuyết, chúng ta cùng nhau làm bài tập ở phần Giải vở bài tập Văn 9 Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh.


Câu 1 (trang 9, SGK, Ngữ Văn 9, tập 1)

Đọc văn bản "Ngọc Hoàng xử tội ruồi xanh" (Sgk Tr.14) và trả lời câu hỏi.

a. Văn bản có tính chất thuyết minh không? Tính chất ấy thể hiện ở những điểm nào? Những phương pháp thuyết minh nào đã được sử dụng?

b. Văn bản thuyết minh này có nét gì đặc biệt? Tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật nào?

c. Các biện pháp nghệ thuật ở đây có tác dụng gây hứng thú, làm nổi bật nội dung cần thuyết minh hay không?

Trả lời

Văn bản thuộc thể loại truyện vui, thuộc kiểu thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật. Ở đây, yếu tố thuyết minh và yếu tố nghệ thuật kết hợp rất chặt chẽ.

a) Tính chất thuyết minh: giới thiệu loài ruồi một cách khoa học “Con là Ruồi xanh, thuộc họ côn trùng, hai cánh mắt lưới”.

• Họ, giống, loài (định nghĩa, phân loại). “Họ hàng con rất đông, gồm Ruồi trâu, Ruồi vàng, Ruồi giấm...",
• Tập tính sinh sống, sinh đẻ (số liệu). “Một đôi ruồi, trong một mùa từ tháng tư đến tháng tám nếu đều mẹ tròn con vuông sẽ đẻ ra 19 triệu tỉ con ruồi, ảnh hưởng xấu tới môi trường sinh thái".
• Đặc điểm cơ thể (liệt kê). “Một là nuôi sống nơi dơ bẩn, mang nhiều vị trùng gieo rắc bệnh tật, Bên ngoài ruồi mang 6 triệu vi khuẩn, trong ruột chửa đến 28 triệu vi khuẩn”.

- Những phương pháp thuyết minh đã được sử dụng là: Phương pháp giải thích, phương pháp liệt kê, phương pháp dùng số liệu và phương pháp phân loại.

b) Nét đặc biệt của bài này là sự lôi cuốn, thú vị. Sở dĩ như thể vì tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nhân hoá, sáng tạo, tưởng tượng linh hoạt như dựng và nhân vật Ngọc Hoàng, luật sư...

c) Các biện pháp nghệ thuật như nhân hoá, dựng lên các nhân vật hư cấu làm cho bài văn hấp dẫn, gây hứng thú và làm nổi bật lên nội dung cần thuyết minh.

Câu 2 (trang 9, SGK, Ngữ Văn 9, tập 1)
Đọc đoạn văn sau và nêu nhận xét về biện pháp nghệ thuật được sử dụng để thuyết minh:

Bà tôi thường kể cho tôi nghe rằng chim cú kêu là có ma tới. Tôi hỏi vì sao thì bà giải thích: "Thế cháu không nghe tiếng cú kêu thường vọng từ bãi tha ma đến hay sao?". Sau này học môn Sinh học tôi mới biết là không phải như vậy. Chim cú là loài chim ăn thịt, thường ăn thịt lũ chuột đồng, kẻ phá hoại mùa màng. Chim cú là giống vật có lợi, là bạn của nhà nông. Sở dĩ chim cú thường lui tới bãi tha ma là vì ở đó có lũ chuột đồng đào hang. Bây giờ mỗi lần nghe tiếng chim cú, tôi chẳng những không sợ mà còn vui vì biết rằng người bạn của nhà nông đang hoạt động.

Trả lời

Biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng ở đoạn văn này là nghệ thuật kể chuyện: Kể câu chuyện ngày thơ ấu nghe bà kể chuyện về chim cú, khi chim cú kêu là có ma tới. Nhưng khi nhân vật được học môn Sinh học, đã hiểu hơn về kiến thức khoa học loài Cú.

==> Văn bản đã sử dụng phương pháp giải thích.

Chúng ta đã cùng nhau Giải vở bài tập Văn 9 Sử dụng một số biện pháp trong văn bản thuyết minh. Hy vọng qua việc làm bài tập này, các bạn sẽ vận dụng tốt các biện pháp nghệ thuật khi viết một đoạn văn hay một bài văn trong văn thuyết minh.