Soạn văn Hiền tài là nguyên khí của quốc gia

Soạn văn Hiền tài là nguyên khí của quốc gia

Lan Hương
Lan Hương
  • Thành viên BQT
  • Truyền thông VHT 19
Thân Nhân Trung là một vị quan đại triều có uy tín về đức độ, tài năng và là một nhà giáo mẫu mực của thời đại. Ông để lại một khối lượng tác phẩm đồ sộ, trong số đó “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia” là một tác phẩm tiêu biểu. Để hiểu hơn về tác phẩm này, mời các bạn cùng tham khảo bài viết dưới đây nhé!

Hiền tài là nguyên khí của quốc gia.png

Hiền tài là nguyên khí của quốc gia

I. Tác giả: Thân Nhân Trung
1. Tiểu sử

- (1418 - 1499), tự là Hậu Phủ là một danh sĩ thời Hậu Lê, người ở Bắc Giang
- Ông đỗ tiến sĩ năm 1469, làm quan nhà Hậu Lê dưới hai đời vua Lê Thánh Tông và Lê Hiển Tông được triều đình trọng dụng, đã góp nhiều công sức trong việc tuyển chọn và đào tạo nhân tài
- Ông từng là thành viên chủ chốt của Hội Tao Đàn do vua Lê Thánh Tông sáng lập, giữ địa vị Phó đô Nguyên súy Tao đàn Nhị thập bát Tú của Lê Thánh Tông
- Ông từng giữ chức Đông các Đại học sĩ kiêm Tế tửu Quốc tử giám, kiêm Thượng thư bộ Lễ, trưởng Hàn lâm viện sự, Thượng thư bộ Lại, nhập nội phụ chính.
- Thân Nhân Trung là người mở đầu cho một gia tộc khoa bảng, ba đời liên tiếp với 4 vị đỗ tiến sĩ và đều làm quan dưới thời vua Lê Thánh Tông.

2. Sự nghiệp văn học
- Thiên Nam dư hạ tập
- Thân chinh ký sự
- Văn bia Chiêu Lăng, viết về vua Lê Thánh Tông, đặt tại lăng vị vua này
- Văn bia tiến sĩ: Đại Bảo tam niên Nhâm Tuất khoa tiến sĩ đề danh ký (1484), Hồng Đức thập bát niên Đinh Mùi khoa tiến sĩ đề danh ký (1487).
- Thơ phú có vài chục bài trong:
+ Hồng Đức quốc âm thi tập, bình và họa lại thơ vua Lê Thánh Tông.
+ Quỳnh uyển cửu ca.
- Ngoài ra còn rất nhiều tác phẩm khác nhưng đã bị thất lạc trong quá trình lưu truyền và ghi chép

II. Tác phẩm
1. Xuất xứ
- Năm 1484, Thân Nhân Trung vâng mệnh vua Lê Thánh Tông soạn Bài kí đề danh tiến sĩ khoa Nhâm Tuất niên hiệu Đại Bảo thứ ba (Đại Bảo tam niên Nhâm Tuất khoa tiến sĩ đề danh kí) để khắc lên bia đặt trong văn miếu, khởi đầu cho việc dựng bia ghi danh tiến sĩ sẽ thành truyền thống về sau
- Văn bản Hiền tài là nguyên khí của quốc gia là một đoạn trích trong bài văn bia trên.
- Trước đoạn này, tác giả nêu chủ trương bồi dưỡng, trọng dụng hiền tài của các triều vua Lê. Sau đoạn này là danh sách 33 vị đỗ Tiến sĩ khoa Nhâm Tuất (1442)

2. Văn bia
- Là loại văn khắc trên bia đá, gồm nhiều thể khác nhau, rất phổ biến thời trung đại, thường ghi chép những sự kiện quan trọng hoặc tên tuổi, sự nghiệp của những người có công đức lớn để lưu truyền hậu thế.
- Nhiều bài văn bia là những áng văn nghị luận độc đáo, giàu hình tượng, chứa đựng giá trị tư tưởng, nhân văn sâu sắc.

3. Bố cục
Văn bản chia thành 2 phần:
- Phần 1: Từ đầu ... làm đến mức cao nhất: Vai trò quan trọng của hiền tài đối với quốc gia
- Phần 2: Còn lại: Ý nghĩa của việc dựng bia, khắc tên người hiền tài

4. Giá trị nội dung
- Văn bản chỉ ra và khẳng định sự quan trọng của nhân tài đối với đất nước ở nhiều khía cạnh
- Văn bản cho thấy sự đãi ngộ, ưu ái của đất nước đối với người hiền tài
- Ca ngợi các tấm gương người hiền tài đã tô điểm, giúp ích cho đất nước, đồng thời thể hiện niềm tiếc nuối đối với những người sa ngã, hư hỏng, mong mọi người hãy lấy đó làm bài học cho mình.

5. Giá trị nghệ thuật
- Giọng văn rõ ràng, mạch lạc, giàu sức thuyết phục
- Ngôn từ dễ hiểu, khúc chiết
- Bài viết được triển khai các ý logic, tương trợ lẫn nhau, tập trung vào nội dung chính của toàn bài văn

6. Nội dung chính
Văn bản "Hiền tài là nguyên khí của quốc gia khẳng định tầm quan trọng của hiền tài đối với mỗi đất nước. Ngoài ra, tác giả còn nêu lên ý nghĩa của việc dựng bia và những bài học lịch sử.

7. Tóm tắt
"Hiền tài là nguyên khí của quốc gia" của Thân Nhân Trung là bài kí được khắc bia năm 1484. Trước phần trích học có một đoạn văn dài kể việc từ khi Lê Thái Tổ dựng nước (1428) đến năm 1484, các vua Lê tuy đều có chú ý bồi dưỡng nhân tài nhưng chưa có điều kiện dựng bia tiến sĩ; cuối phần trích là danh sách 33 vị tiến sĩ khoa Nhâm Tuất 1442. Bài kí khẳng định tầm quan trọng của hiền tài đối với quốc gia, ý nghĩa của việc khắc bia ghi tên tiến sĩ và nêu bài học lịch sử được rút ra. Hiền tài là nguyên khí của quốc gia ý nói người tài cao học rộng là khí chất ban đầu làm nên sự sống còn và phát triển của đất nước. Vì vậy hiền tài có quan hệ lớn đối với sự thịnh suy của đất nước. Nhà nước đã từng trọng đãi hiền tài: đề cao danh tiếng, phong chức tước, cấp bậc, ghi tên bảng vàng, ban yến tiệc… Những hành động này chưa xứng với vai trò, vị trí của hiền tài nên cần phải khắc bia tiến sĩ để lưu danh sử sách. Việc khắc bia ghi tên tiến sĩ có ý nghĩa to lớn: khuyến khích nhân tài, noi gương hiền tài, ngăn ngừa điều ác và làm cho đất nước hưng thịnh, bền vững dài lâu. Vì vậy thời nào cũng nên quý trọng nhân tài và coi giáo dục là quốc sách hàng đầu của đất nước.

III. Trước khi đọc
Câu 1 (trang 74, SGK Ngữ văn 10, tập 1)
Đề bài:
Bạn nghĩ gì khi nhìn thấy (trực tiếp hoặc qua phim ảnh) những hàng bia tiến sĩ ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám (Hà Nội).

Phương pháp giải:
- Đến xem trực tiếp hoặc tìm, xem những hình ảnh, video của những hàng bia tiến sĩ ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám
- Từ những hình ảnh bạn nhìn thấy nêu suy nghĩ của bản thân.

Lời giải chi tiết:
Khi nhìn thấy những hàng bia tiến sĩ ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám (Hà Nội), tôi cảm thấy kính trọng những vị tiến sĩ đương thời, nhớ đến những công lao, những đóng góp to lớn của họ đối với đất nước và tôi hi vọng mình cũng sẽ trở thành một vị hiền tài giúp ích cho nước nhà.

Câu 2 (trang 74, SGK Ngữ văn 10, tập 1)
Đề bài:
Bạn đã thấy, đã nghe câu “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia” ở đâu, trong hoàn cảnh nào?

Phương pháp giải:
Nhớ lại câu nói “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia” đã được nghe.

Lời giải chi tiết
- Học sinh tự nhớ lại thời gian và hoàn cảnh mà mình nghe thấy câu “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia”
- Gợi ý: có thể là khi đi thăm những văn bia tiên sĩ ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám; hoặc nghe khi xem một bộ phim lịch sử về các vị tiến sĩ hiền tài của nước ta,...

IV. Trong khi đọc
Câu 1 (trang 74, SGK Ngữ văn 10, tập 1)
Đề bài:
Các vị vua anh minh đã ban ân gì cho kẻ sĩ?

Phương pháp giải:
- Đọc kĩ đoạn (2) văn bản Hiền tài là nguyên khí của quốc gia.
- Chú ý những từ ngữ, câu văn của các vị vua để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:
Các vị vua ban ân cho kẻ sĩ:
- Cho khoa danh
- Đề cao bằng tước trật
- Nêu tên ở tháp Nhạn
- Ban danh hiệu Long hổ
- Bày tiệc Văn hỉ

Câu 2 (trang 74, SGK Ngữ văn 10, tập 1)
Đề bài:
Lí do chính của việc dựng bia là gì?
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ đoạn (3), (5) của văn bản Hiền tài là nguyên khí của quốc gia.
- Lưu ý những câu văn về ý nghĩa của việc dựng bia đá để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:
Việc dựng bia đá không chỉ để vinh danh người đỗ đạt mà còn nhằm mục đích để răn dạy kẻ ác, khuyến khích người hiền, rèn giũa danh tiếng cho sĩ phu và củng cố vận mệnh đất nước.

Trên đây là bài soạn "Hiền tài là nguyên khí của quốc gia". Hi vọng bài viết sẽ trở thành nguồn tài liệu tham khảo giúp ích cho các bạn trong quá trình học tập.
_Chúc các bạn học tốt!_
 
Từ khóa
gía trị nghệ thuật giá trị nội dung hiền tài là nguyên khí của quốc gia
496
0
0

BBT đề xuất

Đang có mặt

Không có thành viên trực tuyến.
Top