Ivan Vazov - Ông tổ của nền văn học Bulgaria

Ivan Vazov là nhà thơ và nhà văn Bulgaria, thường được gọi là “Ông tổ của nền văn học Bulgaria”. Sáng tác của ông là sự phản ánh của hai thời đại lịch sử – thời kỳ Phục hưng Bulgaria và thời hậu giải phóng (từ thời đế chế Ottoman). Ivan Vazov giữ danh hiệu danh dự cao nhất viện sĩ của Viện Hàn lâm Khoa học – Học viện Bulgaria. Vazov cũng phục vụ với tư cách Bộ trưởng Khai sáng Giáo dục và Nhân dân từ ngày 7/9/1897 cho đến ngày 30/1//1899, đại diện cho Đảng Nhân dân. Ông đã được tặng Huy chương vàng về Khoa học và Nghệ thuật (1896). Năm 1917, ông được đề cử cho giải Nobel về Văn học bởi Ivan Shishmanov.

(Ivan Vazov - Ông tổ của nền văn học Bulgaria)
​

Ivan Vazov sáng tác trong hầu hết tất cả các thể loại, bao gồm cả dịch văn học nước ngoài. Nhà văn-nhà yêu nước không hề biết giới hạn trong thể hiện tình yêu đối với Bulgaria trong tác phẩm của mình. Tuyến cốt truyện chủ yếu là tôn vinh hàng ngàn người Bulgaria đã được biết đến và chưa được biết đến đã hy sinh vì lợi ích chung, những người Bulgaria cùng khổ ở nước ngoài, nhẫn nhịn đối với những lời lăng mạ và khinh miệt của người bản địa nhưng vẫn chờ đợi với ngọn lửa không bao giờ tắt thời khắc sẽ bay cao như chim ưng tự do, là lịch sử như là thước đo của chủ nghĩa anh hùng mà cần phải nhớ, vẻ đẹp của ngôn ngữ tiếng Bulgaria mạnh mẽ và hùng tráng, là lý do chính cho việc bảo tồn bản sắc Bulgaria trong thời kỳ đô hộ của Ottoman, và không kém phần quan trọng là khủng hoảng và mâu thuẫn xã hội của Bulgaria sau Giải phóng. Vazov với nỗi buồn không che giấu đã phản ánh sự thờ ơ của xã hội tư bản mới đối với quá khứ và những người anh hùng dân tộc, đã chiến thắng với nỗ lực phi thường để giành lại nền tự do mơ ước…

Ivan Vazov là nhà văn Bulgaria được đọc nhiều nhất và nổi tiếng nhất. Năm 1920 ông được tôn làm nhà thơ dân tộc. Phần lớn những tác phẩm của ông, cả thơ và văn, đã được dịch ra nhiều thứ tiếng. Tiểu thuyết Dưới ách của ông đã được dịch sang tiếng Việt.

Khúc mở đầu​

Ôi! tôi biết những ca khúc mới của tôi
Sẽ trôi đi không lưu vết tích
Tiếng vang yếu ớt của một giờ đẹp đẽ lớn lao
Chúng không được một giọng nào đón hát.

Ôi! tôi biết rằng những bài ca khúc
Đã như hoa thu tan mất dần dà
Như những lá cuối cùng rụng rứt
Dưới trời thu trận gió bứt đưa xa

Tuy nhiên tôi còn cứ hát ca
Tâm hồn tôi ngân nga không cưỡng được
Hãy hỏi cây lim cây táu tại sao mà
Chúng rên rỉ dưới cơn bão ngược

Hỏi tại sao con chim lên tiếng hót
Chào ngày lên hửng phía chân trời?
Hỏi vì sao tiếng vọng trong rừng đáp
Mỗi tiếng động gần, mỗi thoáng run xa?

Thơ Ivan Vazov
Xuân Diệu dịch

Пролог​

О, знам, че мойте нови песни
ще отлетят безследно; знам,
че отзив слаб на час голям,
те ще заглъхнат пак безвестни.

О, знам, че мойте песни веч
на есента цветя са бледни,
на есента листа последни,
що вятър ще отвей далеч.

Но що от туй? Аз пея пак!
Душа ми пей въпреки мене…
Попитай, що шумти и стене
при буря глухия букак?

Защо и птичка с звучен клик
денят здрависва, кой се ражда,
защо и екът се обажда
в леса на всякой гръм и вик?

Tới trường​

Cháu bé con xinh xắn,
Chú gà con đáng yêu,
Quyển sách kẹp dưới nách
Đi đâu vậy cháu yêu?

Cháu đi học bà ơi,
dù vẫn còn non nớt,
cháu sẽ học thật tốt,
sách giúp cháu nên người.

Thơ Ivan Vazov
Thanh Hằng dịch

УЧИЛИЩЕ

Детенце хубаво,
пиленце любаво!
Къде под мишница
с таз малка книжица?

Отивам, бабичко,
макар и слабичко,
книга да се уча,
добро да сполуча.