Soạn văn Kiến thức cơ bản "Chiếc lá cuối cùng"

Soạn văn Kiến thức cơ bản "Chiếc lá cuối cùng"

Lan Hương
Lan Hương
  • Thành viên BQT
  • Truyền thông VHT 19
O Hen-ri là một nhà văn Mĩ rất thành công với thể loại truyện ngắn. Trong đó "Chiếc lá cuối cùng" đã để lại ấn tượng với người đọc sự xúc động sâu sắc với những ý nghĩa nhân đạo cao cả. Dưới đây là một số kiến thức cơ bản trong tác phẩm, mời các bạn cùng tham khảo.

Kiến thức cơ bản Chiếc lá cuối cùng.png

Kiến thức cơ bản "Chiếc lá cuối cùng"

I. Đọc – hiểu chú thích:

1. Tác giả:

– O.Henri (1862 – 1910), là nhà văn nổi tiếng người Mĩ. Những sáng tác của ông nhẹ nhàng nhưng toát lên tinh thần nhân đạo cao cả.

2. Tác phẩm:
– Xuất xứ: Chiếc lá cuối cùng là một trong số 600 truyện ngắn của nhà văn O.Henri. Đoạn trích này nằm ở phần cuối truyện.

– Bố cục gồm 3 phần:
+ Phần 1: (từ đầu đến “mái hiên thấp kiểu Hà Lan”): Tâm trạng tuyệt vọng của Xiu.
+ Phần 2: (tiếp đến “bồi dưỡng và chăm nom”): Sự hồi sinh của Giôn-xi.
+ Phần 3: còn lại: Sự hi sinh cao cả của cụ Bơ-men để cứu Giôn-xi.

– Nội dung:
+ Tóm tắt: Xiu và Giôn-xi là hai nữ hoạ sĩ trẻ. Giôn-xi bị bệnh sưng phổi rất nặng. Cô tuyệt vọng không muốn sống nữa. Cô chỉ đợi chiếc lá cuối cùng rụng xuống là sẽ lìa đời. Biết được ý nghĩ điên rồ đó, cụ Bơ-men, một hoạ sĩ già đã thức suốt đêm mưa gió để vẽ chiếc lá thường xuân. Chiếc lá cuối cùng không rụng đã làm cho Giôn-xi suy nghĩ lại, cô hi vọng và muốn được sống, được sáng tạo. Giôn-xi đã từ cõi chết trở về. Trong khi đó, cụ Bơ-men đã chết vì sáng tạo kiệt tác chiếc lá cuối cùng để cứu Giôn-xi.
+ Ý nghĩa: Truyện ngắn chứa đựng giá trị nhân văn sâu sắc, câu chuyện nói về tình bạn, tình yêu thương giữa những con người với nhau. Qua đó nhà văn mang tới một bức thông điệp: Hãy luôn thắp sáng ngọn lửa của khát khao hi vọng hãy luôn yeu thương, mang nghệ thuật phjc vụ con người, nghệ thuật chan chính lâu bền nhất là nghệ thuật hướng tới con người và vì con người.

II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Nhân vật Giôn-xi:

– Giôn-xi là một họa sĩ nghèo mắc bệnh sưng phổi.

– Khi bị bệnh, cô đã vô cùng tuyệt vọng:
+ Mở to cặp mắt thẫn thờ và thều thào ra lệnh → Những từ láy tượng hình tượng thanh thể hiện sự yếu ớt, cạn kiệt của Giôn-xi.
+ Suy nghĩ rằng khi chiếc lá cuối cùng rụng thì cô sẽ chết → Tinh thần hoàn toàn suy sụp, mất hết niềm tin, nghị lực, tâm trạng buông xuôi, tuyệt vọng.

– Thái độ của Giôn-xi khi nhìn thấy chiếc lá cuối cùng không rụng:
+ Tự thấy mình là hư.
+ Muốn ăn cháo, uống nước, muốn soi gương và muốn vẽ.
→ Tâm trạng hoàn toàn thay đổi, cô thoát khỏi cái chết, có tình yêu cuộc sống, yêu nghệ thuật.

– Sự dai dẳng của chiếc lá chính là nguồn gốc hồi sinh tâm trạng của Giôn-xi.
⇒ Con người cần phải có niềm tin, nghị lực để chiến thắng bệnh tật và vượt lên chính mình.

2. Nhân vật Xiu.
– Xiu là một cô gái có tấm lòng nhân hậu, đức hi sinh, có sự đồng cảm sâu sắc và yêu thương bạn như người thân ruột thịt:
+ Khi Giôn-xi bị bệnh: Lo lắng, luôn động viên, chăm sóc Giôn-xi => Tình cảm chân thành của Xiu với cô bạn yếu đuối trọ cùng.
+ Xiu sợ khi chỉ còn 1 chiếc là thường xuân cuối cùng còn bám lại trên tường. Khi Giôn-xi bảo kéo màn,” cô làm theo cô làm theo một cách chán nản”.

– Xiu kể về cái chết của cụ Bơ-men bằng một giọng cảm động và chân thành còn có cả sự biết ơn khôn xiết.
⇒ Thể hiện sự kính trọng, thương nhớ, khâm phục cụ Bơ-men.

3. Nhân vật họa sĩ già Bơ-men.
– Là một họa sĩ già, nghèo, chưa có thành đạt trên con đường nghệ thuật, mơ ước vẽ được kiệt tác.
– Quan tâm, yêu quí các đồng nghiệp trẻ.
– Là người có đức hi sinh thầm lặng cao cả, quên mình vì người khác.
– Tạo ra kiệt tác chiếc lá cuối cùng để cứu lấy Giôn-xi: Khi biết tâm trạng chán nản của Giôn-xi, cụ lẳng lặng vẽ cltxcc trên tường trong đêm gió tuyết để nhen lên niềm tin, niềm hi vọng và nghị lực sống cho Giôn-xi.
⇒ Chiếc lá cuối cùng mà cụ Bơ men được tạo ra từ nghệ thuật chân chính, hướng đến con người và vì con người.

4. Nghệ thuật đảo ngược đặc sắc :
Đoạn trích Chiếc lá cuối cùng có hai lần đảo ngược tình huống gây bất ngờ:
– Giôn-xi bị ốm và rất tuyệt vọng, nằm chờ chết. Thế mà cô khoẻ lại.
– Cụ Bơ-men khoẻ mạnh, chỉ bị ốm có hai ngày, nhưng cụ đã đột ngột ra đi.
⇒ Chính nghệ thuật đảo ngược tình huống đã gây hứng thú cho người đọc.

III. Tổng kết:
1. Nội dung:
2. Nghệ thuật:

– Truyện với nhiều tình huống hấp dẫn, cách sắp xếp chặt chẽ, đặc biệt là đảo ngược tình huống lần lần tạo sự hứng thú cho người đọc.

VI. Trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa
Trả lời câu 1 (trang 90 sgk): Những chi tiết nào trong văn bản nói lên tấm lòng thương yêu và hành động cao cả của cụ Bơ-mem đối với Giôn-xi? Tại sao nhà văn bỏ qua đoạn văn cụ đã vẽ chiếc lá trong đêm mưa tuyết? Vì sao có thể nói chiếc lá cuối cùng là một kiệt tác.
Trả lời:

– Những chi tiết nói lên lòng thương yêu của cụ Bơ- men dành cho Giôn-xi:
+ Cụ Bơ- men sợ sệt nhìn ra cửa sổ, nhìn cây thường xuân
⟶ Cụ Bơ- men vội vã tới thăm Giôn-xi, lo lắng cho Giôn-xi

+ Cụ Bơ men âm thầm vẽ chiếc lá trong đêm mưa gió
⟶ Tình yêu thương, sự hi sinh quên mình vì Giôn-xi.

– Tác giả không kể sự việc cụ đã vẽ chiếc lá bởi vì muốn dành sự bất ngờ đặc biệt ở kết truyện.

– Hình ảnh chiếc lá thường xuân trở thành kiệt tác bởi:
+ Nó giống như thât, khiến cả hai họa sĩ là Xiu và Giôn-xi đều không nhận ra.
+ Nó làm lay động sức sống của con người, giúp Giôn-xi vượt qua trọng bệnh. Đánh đổi lại cụ Bơ-men hi sinh cả mạng sống.

Trả lời câu 2 (trang 90 sgk): Tìm những bằng chứng để khẳng định Xiu không hề được cụ Bơ-mem cho biết ý định vẽ một chiếc lá thay cho chiếc lá cuối cùng rụng xuống. Nếu Xiu được biết thì truyện có kém hấp dẫn không? Vì sao?
Trả lời:

– Xiu không được cụ Bơ- men cho biết sẽ vẽ chiếc lá thay cho lá thường xuân cuối cùng sắp rụng:
+ Trước đó, hai người không nói năng gì khi cụ Bơ- men làm mẫu cho Xiu vẽ
+ Khi Giôn-xi đòi kéo mành lên, Xiu làm theo một cách chán nản
+ Xiu cũng ngạc nhiên như chính Giôn- xi ngạc nhiên khi thấy chiếc lá cuối cùng vẫn còn sau đêm mưa gió
+ Chỉ khi bác sĩ nói Xiu mới biết cụ Bơ- men ốm
⟶ Nếu Xiu biết ý định vẽ chiếc lá của cụ Bơ-men thì truyện không còn bất ngờ, thú vị nữa. Điều này còn cho độc giả thấy được sự quan tâm, lo lắng, chăm sóc, tình cảm của Xiu dành cho Giôn-xi.

Trả lời câu 3 (trang 90 sgk): Thử hình dung tâm trạng căng thẳng của Giôn-xi, của Xiu và bạn đọc khi hai lần Giôn-xi ra lệnh kéo mành lên. Nguyên nhân sâu xa nào quyết định tâm trạng hồi hộp của Giôn-xi? Tại sao nhà văn kết thúc truyện bằng lời kể của Xiu mà không để Giôn-xi phản ứng gì thêm?
Trả lời:

– Nhân vật Giôn-xi yếu đuối, tuyệt vọng:
+ Đợi chiếc lá cuối cùng rụng xuống là kết thúc cuộc sống của mình
+ Giôn-xi thờ ơ, bỏ mặc bản thân mặc dù Xiu hết lòng thương yêu, chăm sóc.

– Phản ứng trước hai lần kéo mành:
+ Lần 1: Giôn-xi sợ chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng, Xiu lo lắng.
+ Lần 2: Cả Giôn-xi và Xiu đều sững sờ, ngạc nhiên vì chiếc lá vẫn còn trên cây.

– Nguyên nhân sự hồi sinh của Giôn-xi:
+ Do cô thấy hình ảnh chiếc lá thường xuân giàu sức sống sau đêm mưa bão, niềm tin, niềm hi vọng vào cuộc sống đã trở về với cô.
+ Giôn-xi không muốn phụ tấm lòng của Xiu, cụ Bơ-men.

– Kết thúc truyện nhà văn không để Giôn-xi lên tiếng hay có trạng thái tâm lý nào khác:
+ Kết mở để mọi người tự hình dung ra phản ứng của Giôn-xi.
+ Dư vị của tình người, của niềm tin, của sự hi sinh… vẫn còn mãi.

Trả lời câu 4 (trang 90 sgk): Chứng minh truyện Chiếc lá cuối cùng của O Hen-ri, qua đoạn trích này được kết thúc trên cơ sở hai sự kiện bất ngờ, đối lập nhau tạo nên hiện tượng đảo ngược tình huống hai lần, gây hứng thú cho người đọc.
Trả lời:


– Truyện có hiện tượng hai lần đảo ngược:
+ Ban đầu, Giôn-xi bị bệnh, cô tuyệt vọng chờ chết. Cụ Bơ- men vẫn khỏe mạnh.
+ Sau đó, Giôn-xi hồi sinh, khỏi bệnh. Còn cụ Bơ-men chết sau hai ngày vì dầm mưa gió suốt đêm.

– Hiện tượng đảo ngược tình huống truyện:
+ Tạo sự bất ngờ, thú vị.
+ Khẳng định nghệ thuật chân chính thực sự mang lại sự hồi sinh.
+ Khiến độc giả rung cảm trước tình cảm, tình yêu thương cao cả giữa những con người nghèo khổ.

_Chúc các bạn học tốt!_
 
Từ khóa
chiếc lá cuối cùng nghe thuat nhân vật giôn-xi nhân vật xiu tác giả tác phẩm đảo ngược tình huống hai lần
  • Like
Reactions: Vanhoctre
498
1
0

BBT đề xuất

Đang có mặt

Không có thành viên trực tuyến.
Top