Nếu ca dao – dân ca về tình cảm gia đình thường là những bài hát ru, thì ca dao – dân ca về những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người thường là những bài hát đối đáp, những khúc ca ngẫu hứng tự nhiên cất lên trong sinh hoạt cộng đồng, trong lễ hội, khi ngoạn cảnh, lúc đứng ngắm đồng ruộng quê hương,… Chùm ca dao Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người (Ngữ văn 7, tập một) có lẽ là những bài ca tiêu biểu.
Chúng ta cùng nhau tìm hiểu chùm ca dao những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người qua bài viết này.
Ca ngợi bức tranh thiên nhiên rộng lớn, trù phụ và đẹp đẽ (Nguồn ảnh: sưu tầm)
I. Các bài ca dao về tình yêu quê hương, đất nước, con người
1.
2.
3.
4.
II. Tìm hiểu những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người
Chúng ta cùng nhau tìm hiểu từng bài ở hai khía cạnh nội dung và nghệ thuật
1. Bài 1
* Nội dung:
- Bài ca dao là lời đối đáp của chàng trai với cô gái nói về những cảnh đẹp của nước ta.
- Gồm hai phần: 6 câu đầu là những câu hỏi của chàng trai, 6 câu sau là lời của cô gái.
* Nghệ thuật:
- Lối đối đáp giao duyên tạo ra sự thú vị cho bài ca dao
- Các hình ảnh tiêu biểu đặc trưng của mỗi địa danh:
+ Nơi năm cửa: thành Hà Nội
+ Sông sáu khúc, nước chảy xuôi một dòng: sông Lục Đầu
+ Sông bên đục bên trong: sông Thương
+ Núi thắt cổ bồng mà có thánh sinh: núi Đức Thánh Tản
+ Đền thiêng nhất xứ Thanh: đền Sòng
+ Nơi có thành tiên xây: tỉnh Lạng
=> Thể hiện sự hiểu biết sâu sắc về phong cảnh thiên nhiên của đất nước. Qua đó, thể hiện tình yêu quê hương tha thiết.
2. Bài 2
- Nội dung: Tình yêu, niềm tự hào về những cảnh đẹp của vùng đất Thăng Long.
- Nghệ thuật:
+ Ngôn ngữ tự nhiên như lời trò chuyện hằng ngày: “rủ nhau” - cùng nhau làm một việc gì đó, thường đông vui và thú vị.
+ Điệp từ “xem”: nhấn mạnh sự háo hức, mong đợi của con người trước thiên nhiên đẹp đẽ, thơ mộng.
+ Những hình ảnh thiên nhiên tiêu biểu: cầu Thê Húc, chùa Ngọc Sơn, đài Nghiên, tháp Bút.
+ Câu hỏi tư từ: “Hỏi ai gây dựng nên non nước này?” nhằm gợi nhắc công ơn xây dựng đất nước của ông cha ta.
3. Bài 3
- Nội dung: Ca ngợi vẻ đẹp con đường vào xứ Huệ mộng mơ. Đồng thời thể hiện niềm tự hào sâu sắc với thiên nhiên nơi đây.
- Nghệ thuật:
+ Sử dụng từ láy “quanh quanh” gợi sự quanh co, gập ghềnh.
+ Hình ảnh so sánh: “non xanh nước biếc như tranh họa đồ”: phong cảnh thơ mộng, trữ tình giống như một bức tranh.
4. Bài 4
- Nội dung: Ca ngợi bức tranh thiên nhiên rộng lớn, trù phụ và đẹp đẽ.
- Nghệ thuật:
+ Điệp ngữ “đứng bên ...ngó bên” gợi ra một không gian rộng lớn, mênh mông và khoáng đạt khiến cho nhân vật trữ tình có thể phóng rộng tầm mắt.
+ So sánh: “Thân em” - “chẽn lúa đòng đòng” kết hợp với hình ảnh “phất phơ giữa ngọn nắng hồng ban mai” gợi ra một sự tươi mới, căng tràn và tràn đầy sức sống.
III. Tổng kết
- Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người thường gợi nhiều hơn tả.
- Những hình ảnh thường được nhắc đến như: tên núi, sông, tên địa danh, vùng đất…
- Qua đó thể hiện tình yêu quê hương, đất nước cũng như con người.
- Nghệ thuật được sử dụng: lối đối đáp giao duyên, những câu hỏi câu trả lời, thể thơ lục bát…
Bài viết trên đã phân tích nội dung và nghệ thuật của từng bài trong chùm ca dao những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người. Hy vọng bài viết này sẽ đem đến thật nhiều giá trị hữu ích đến bạn đọc.
Chúng ta cùng nhau tìm hiểu chùm ca dao những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người qua bài viết này.
Ca ngợi bức tranh thiên nhiên rộng lớn, trù phụ và đẹp đẽ (Nguồn ảnh: sưu tầm)
I. Các bài ca dao về tình yêu quê hương, đất nước, con người
1.
- Ở đâu năm cửa, nàng ơi?
Sông nào sáu khúc nước chảy xuôi một dòng?
Sông nào bên đục bên trong?
Núi nào thắt cổ bồng mà có thánh sinh?
Đền nào thiêng nhất xứ Thanh?
Ở đâu lại có cái thành tiên xây?
...
- Thành Hà Nội năm cửa, chàng ơi!
Sông Lục Đầu sáu khúc nước chảy xuôi một dòng.
Nước sông Thương bên đục bên trong,
Núi đức thánh Tản thắt cổ bồng mà lại có thánh sinh.
Đền Sòng thiêng nhất tỉnh Thanh,
Ở trên tỉnh Lạng, có thành tiên xây.
Sông nào sáu khúc nước chảy xuôi một dòng?
Sông nào bên đục bên trong?
Núi nào thắt cổ bồng mà có thánh sinh?
Đền nào thiêng nhất xứ Thanh?
Ở đâu lại có cái thành tiên xây?
...
- Thành Hà Nội năm cửa, chàng ơi!
Sông Lục Đầu sáu khúc nước chảy xuôi một dòng.
Nước sông Thương bên đục bên trong,
Núi đức thánh Tản thắt cổ bồng mà lại có thánh sinh.
Đền Sòng thiêng nhất tỉnh Thanh,
Ở trên tỉnh Lạng, có thành tiên xây.
2.
Rủ nhau xem cảnh Kiếm Hồ,
Xem cầu Thê Húc, xem chùa Ngọc Sơn.
Đài Nghiên, tháp Bút chưa mòn,
Hỏi ai xây dựng nên non nước này.
Xem cầu Thê Húc, xem chùa Ngọc Sơn.
Đài Nghiên, tháp Bút chưa mòn,
Hỏi ai xây dựng nên non nước này.
3.
Đường vô xứ Nghệ quanh quanh,
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ.
Ai vô xứ Nghệ thì vô…
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ.
Ai vô xứ Nghệ thì vô…
4.
Đứng bên ni đồng ngó bên tê đồng, mênh mông bát ngát
Đứng bên tê đồng ngó bên ni đồng, bát ngát mênh mông
Thân em như chẽn lúa đòng đòng,
Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai.
Đứng bên tê đồng ngó bên ni đồng, bát ngát mênh mông
Thân em như chẽn lúa đòng đòng,
Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai.
II. Tìm hiểu những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người
Chúng ta cùng nhau tìm hiểu từng bài ở hai khía cạnh nội dung và nghệ thuật
1. Bài 1
* Nội dung:
- Bài ca dao là lời đối đáp của chàng trai với cô gái nói về những cảnh đẹp của nước ta.
- Gồm hai phần: 6 câu đầu là những câu hỏi của chàng trai, 6 câu sau là lời của cô gái.
* Nghệ thuật:
- Lối đối đáp giao duyên tạo ra sự thú vị cho bài ca dao
- Các hình ảnh tiêu biểu đặc trưng của mỗi địa danh:
+ Nơi năm cửa: thành Hà Nội
+ Sông sáu khúc, nước chảy xuôi một dòng: sông Lục Đầu
+ Sông bên đục bên trong: sông Thương
+ Núi thắt cổ bồng mà có thánh sinh: núi Đức Thánh Tản
+ Đền thiêng nhất xứ Thanh: đền Sòng
+ Nơi có thành tiên xây: tỉnh Lạng
=> Thể hiện sự hiểu biết sâu sắc về phong cảnh thiên nhiên của đất nước. Qua đó, thể hiện tình yêu quê hương tha thiết.
2. Bài 2
- Nội dung: Tình yêu, niềm tự hào về những cảnh đẹp của vùng đất Thăng Long.
- Nghệ thuật:
+ Ngôn ngữ tự nhiên như lời trò chuyện hằng ngày: “rủ nhau” - cùng nhau làm một việc gì đó, thường đông vui và thú vị.
+ Điệp từ “xem”: nhấn mạnh sự háo hức, mong đợi của con người trước thiên nhiên đẹp đẽ, thơ mộng.
+ Những hình ảnh thiên nhiên tiêu biểu: cầu Thê Húc, chùa Ngọc Sơn, đài Nghiên, tháp Bút.
+ Câu hỏi tư từ: “Hỏi ai gây dựng nên non nước này?” nhằm gợi nhắc công ơn xây dựng đất nước của ông cha ta.
3. Bài 3
- Nội dung: Ca ngợi vẻ đẹp con đường vào xứ Huệ mộng mơ. Đồng thời thể hiện niềm tự hào sâu sắc với thiên nhiên nơi đây.
- Nghệ thuật:
+ Sử dụng từ láy “quanh quanh” gợi sự quanh co, gập ghềnh.
+ Hình ảnh so sánh: “non xanh nước biếc như tranh họa đồ”: phong cảnh thơ mộng, trữ tình giống như một bức tranh.
4. Bài 4
- Nội dung: Ca ngợi bức tranh thiên nhiên rộng lớn, trù phụ và đẹp đẽ.
- Nghệ thuật:
+ Điệp ngữ “đứng bên ...ngó bên” gợi ra một không gian rộng lớn, mênh mông và khoáng đạt khiến cho nhân vật trữ tình có thể phóng rộng tầm mắt.
+ So sánh: “Thân em” - “chẽn lúa đòng đòng” kết hợp với hình ảnh “phất phơ giữa ngọn nắng hồng ban mai” gợi ra một sự tươi mới, căng tràn và tràn đầy sức sống.
III. Tổng kết
- Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người thường gợi nhiều hơn tả.
- Những hình ảnh thường được nhắc đến như: tên núi, sông, tên địa danh, vùng đất…
- Qua đó thể hiện tình yêu quê hương, đất nước cũng như con người.
- Nghệ thuật được sử dụng: lối đối đáp giao duyên, những câu hỏi câu trả lời, thể thơ lục bát…
Bài viết trên đã phân tích nội dung và nghệ thuật của từng bài trong chùm ca dao những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người. Hy vọng bài viết này sẽ đem đến thật nhiều giá trị hữu ích đến bạn đọc.
Sửa lần cuối:
