Chúng ta có cần quan tâm về Plot Twist, đó là gì, chúng ta có thể tạo Plot như thế nào?
Cú plot twist – điều làm nên ấn tượng của một tác phẩm
1/Plot twist là gì?
Ta có thể nói về plot twist giống như 1 món quà bạn được tặng hôm sinh nhật, bạn đoán cậu bạn cùng lớp này chắc sẽ tặng sách vở, đồ lưu niệm cho bạn như thông thường. Nhưng khi mở quà ra, bạn phải thốt lên wow. Còn đó là kinh ngạc vì chấn động, hụt hẫng, vì sợ hãi hay gì thì phải xem món quà đó là gì.
Plot twist là kiểu cốt truyện lật ngược dòng, đi trái ngược với sự đoán trước theo logic thông thường của khán giả, bạn đọc. Nó là những chi tiết (thường xuất hiện cuối tác phẩm) gây ra bất ngờ lớn, làm người đọc/ xem cảm thấy bị lừa.
Viết được plot twist cần 1 trí tưởng tượng vô cùng phong phú, rộng hơn trí não thông thường. Nhờ nó mà bộ não con người không bị bó buộc ở những suy nghĩ thường gặp, lặp đi lặp lại nhàm chán. Do vậy, nếu thành công, plot twist sẽ thành điểm sáng của tác phẩm, đưa tác phẩm lên đỉnh cao, khiến cho khán giả phải lưu giữ ấn tượng.
2/ Tiêu chuẩn của một Plot Twist ấn tượng
-Phải gây bất ngờ
-Phải được dự báo trước qua các tình tiết trước đó (nhưng dự báo rất kín, nên quý độc giả nào có "công lực" cao, có thể đoán được Twist), để khi PT xảy ra, bạn đọc mới: ồ, thì ra là thế.
-Phải gia tăng độ căng thẳng hoặc bồi đắp ý nghĩa cho truyện kể. Chứ nếu cuối truyện mà “hóa ra chỉ là giấc mơ” thì sẽ là một Twist vô cùng tệ.
-Phải thật logic.
3.Các loại Plot Twist thường gặp
-Kẻ chủ mưu xuyên suốt, ví dụ: một nhân vật đã chết, nhưng hóa ra còn sống và đứng sau thao túng các âm mưu.
-Nhân vật phản diện lộ mặt. Twist này xảy ra vào thời điểm mà trước đó, độc giả / khán giả cứ hình dung kẻ phản diện phải “ghê gớm” lắm, nhưng có thể hóa ra chỉ là một ông già lùn thích xem bóng đá.
-Người kể chuyện không đáng tin. Twist này bây giờ đã trở nên phổ biến: người kể chuyện có thể nói dối hoặc bịa chuyện hoặc không nhất thiết phải nói dối nhưng có thể nói không rõ ràng, tạo cảm giác mơ hồ hoặc kể không đầy đủ.
Vd: A mặc áo sơ mi trắng, tóc cắt ngắn gọn gàng nên trông A giống như 1 anh chàng đẹp trai ở tuổi thiếu niên. => nhân vật A không được nói rõ là nam hay nữ nên người đọc không biết A là nam hay nữ.
-Tính hư thực của giấc mơ. Twist này ta có thể thấy ở nhiều bộ phim, như Inception của đạo diễn C. Nolan.
-Đảo lộn ma và người. Một số tác phẩm kinh dị tiết lộ: hóa ra xung quanh nhân vật chính toàn là người, còn anh ta mới là ma.
-Người tốt giấu mặt: Cái này ai xem Harry Porter chắc biết ông Snape này, tưởng là kẻ ác suốt nhiều tập khiến dàn nhân vật chính đề phòng, cú chốt lại lộ ra ổng mới là người tốt, 1 anh hùng đơn độc.
-Cá trích đỏ kép (Cá trích đỏ đại loại là một loài không có thật, nó lạ lùng nên làm lạc hướng của ta): đây là một thủ pháp cực kì tinh vi: tác giả làm cho hung thủ bị nghi ngờ, rồi lại vô tội, nhưng rồi cuối cùng vẫn là hắn. Red herring thường chỉ về một đầu mối được tác giả cố tình nhấn mạnh đi nhấn mạnh lại nhằm đánh lừa người đọc đến những hướng điều tra không chính xác và bỏ quên những chi tiết nhỏ.
-Bức tranh toàn cảnh. Nghĩa là: có một câu chuyện phía sau, kết nối tất cả các tuyến truyện tưởng như rời rạc.
Plot Twist là một yếu tố rất “ảo diệu” và luôn được yêu thích. Theo dòng chảy lịch sử, các tác giả trinh thám - giả tưởng càng ngày càng phát triển kỹ thuật của mình lên mức cao hơn, tạo ra các pha “ngã ngửa” nhớ đời cho khán giả hay độc giả.
Một vài dẫn chứng thực tế có Plot twist đặc sắc (có rất nhiều nhưng mình đọc/xem nhớ nhất mấy tác phẩm này)
*** Trong phim ảnh:
A tale of a sister: Chuyện về hai chị em, sống cùng bố và mẹ kế, kể từ khi chuyển về ngôi nhà cũ, ngôi nhà dường như có khuất tất, rất nhiều sự việc kì lạ, đáng sợ xảy ra. Hồn ma của người mẹ hiện về, cô phát hiện ra mẹ kế từng là y tá cho mẹ ruột của mình, những viên thuốc bố đã quên uống, cái chết của mẹ có uẩn khúc gì, mẹ kế có âm mưu gì. Sau cùng, thì ra, cô gái là một người mắc chứng tâm thần, mọi nhân vật đều do cô tưởng tượng ra, chính cô mới là người cần uống thuốc.
Oldboy: Câu chuyện về một người đàn ông đột nhiên bị bắt giam, vợ bị giết hại rồi đổ mọi bằng chứng lên người đàn ông đó. Bị giam hai mươi năm, bằng ý chí báo thù kẻ đằng sau đã hủy hoại cuộc sống của mình, hủy hoại cả gia đình mình, người đàn ông từng bước tiếp cận kẻ thù. Qua những bước tìm kiếm chân tướng, tới gần với kẻ thù, nhưng kẻ thù phía sau đột nhiên lại tự lộ diện, nói với ông ta mọi chân tướng, thay vì giết người đàn ông, hắn tự sát. Cú Plot twist ở đây là gì mà khiến người đàn ông như phát điên, tự quay lại nhà giam đã nhốt ông ta 20 năm? Thì ra, chỉ vì một câu nói, một lời đồn mà hồi trẻ ông ta đã làm, khiến một gia đình tan nát, báo thù liên tiếp báo thù, lặp lại tuần hoàn.
Pieta
Forgotten
***Trong truyện/tiểu thuyết
- Truyện Conan chắc là cái dễ để các bạn hình dung nhất vì khá quen thuộc, cuối truyện, khi Conan phá án, luôn là một chân tướng mà chúng ta không đoán ra, hoặc ít người đoán ra, gây tò mò, cuốn theo vụ án để biết ai mới là hung thủ. Tuy nhiên do truyện tranh nên những đầu mối khá mờ, không quá giật gân, mà mới dừng lại ở kích thích trí tò mò từ người đọc mà thôi. Tuy nhiên, cú Plot Twist nếu ở nhân vật tiến sĩ, người bạn luôn đồng hành với Conan lại chính là trùm cuối thì đúng là một cú Plot Twist kinh điển, nhưng trước đó, tác giả phải tạo nên vài dấu hiệu gài sẵn, nếu không sẽ trở thành việc tác giả vì quá muốn kết thúc tác phẩm mà gán cho nó một cái kết “lãng xẹt”.
- Dan Brown với cuốn “Thiên thần và ác quỷ” và “Mật mã Davinci”
Nếu những tín đồ Thiên chúa giáo không kiên nhẫn sẽ cho rằng DB đã bôi nhọ tôn giáo của họ. Cách viết đầy bí ẩn, chắc tay, khiến bạn đọc nghi ngờ những điều viết ra trong kinh thánh, “Nếu như những điều kinh thánh trước giờ dạy, tất cả đều là sai thì sao? Nếu tất cả đều được xã hội công giáo bí mật sắp đặt nó suốt hơn 1000 năm qua thì sao?”
DB đã “ngụy tạo” lại lịch sử tôn giáo và các tác phẩm kinh điển thuộc tôn giáo, lịch sử, và qua bước chân của nhân vật chính đã từng bước khám phá, giải mã bí mật. Sau khi bạn đọc đã rơi vào một thế giới khác hoàn toàn với nhận thức thì DB đã lật ngược lại vấn đề, chứng minh không phải như bạn nghĩ.
4/ Có thể đưa Plot twist vào tác phẩm của chúng ta như thế nào
-ad nghĩ không còn cách nào bạn phải tạo khung dàn ý trước, mô phỏng toàn cảnh tác phẩm để liên kết chúng logic nhất, từ những chi tiết nhỏ nhất, thay vì nghĩ tới đâu viết tới đó.
- Đọc nhiều viết nhiều để nâng cao tay nghề, muốn hay phải luyện, muốn viết được bạn phải nghĩ về nó. Tập suy nghĩ khác đi khi nhìn thấy một sự việc, luyện bằng cách đặt ra các loại giả thuyết cho cùng một vấn đề.
Có thể , cuối cùng sẽ không tạo ra được Plot twist thì bạn cũng tập được cách nhìn sự việc từ góc độ mới mẻ hơn cũng là một thu hoạch. Cũng cần nói thêm Plot Twist là một yếu tố quan trọng để tạo nên một tác phẩm hay. Tuy nhiên đó không phải là tất cả. Một cốt truyện, kịch bản hay vẫn cần đến sự logic, cách bố trí tình huống hợp lý cũng như khả năng linh hoạt trong cách sử dụng từ ngữ.
- Phong Cầm tổng hợp
Cú plot twist – điều làm nên ấn tượng của một tác phẩm
1/Plot twist là gì?
Ta có thể nói về plot twist giống như 1 món quà bạn được tặng hôm sinh nhật, bạn đoán cậu bạn cùng lớp này chắc sẽ tặng sách vở, đồ lưu niệm cho bạn như thông thường. Nhưng khi mở quà ra, bạn phải thốt lên wow. Còn đó là kinh ngạc vì chấn động, hụt hẫng, vì sợ hãi hay gì thì phải xem món quà đó là gì.
Plot twist là kiểu cốt truyện lật ngược dòng, đi trái ngược với sự đoán trước theo logic thông thường của khán giả, bạn đọc. Nó là những chi tiết (thường xuất hiện cuối tác phẩm) gây ra bất ngờ lớn, làm người đọc/ xem cảm thấy bị lừa.
Viết được plot twist cần 1 trí tưởng tượng vô cùng phong phú, rộng hơn trí não thông thường. Nhờ nó mà bộ não con người không bị bó buộc ở những suy nghĩ thường gặp, lặp đi lặp lại nhàm chán. Do vậy, nếu thành công, plot twist sẽ thành điểm sáng của tác phẩm, đưa tác phẩm lên đỉnh cao, khiến cho khán giả phải lưu giữ ấn tượng.
2/ Tiêu chuẩn của một Plot Twist ấn tượng
-Phải gây bất ngờ
-Phải được dự báo trước qua các tình tiết trước đó (nhưng dự báo rất kín, nên quý độc giả nào có "công lực" cao, có thể đoán được Twist), để khi PT xảy ra, bạn đọc mới: ồ, thì ra là thế.
-Phải gia tăng độ căng thẳng hoặc bồi đắp ý nghĩa cho truyện kể. Chứ nếu cuối truyện mà “hóa ra chỉ là giấc mơ” thì sẽ là một Twist vô cùng tệ.
-Phải thật logic.
3.Các loại Plot Twist thường gặp
-Kẻ chủ mưu xuyên suốt, ví dụ: một nhân vật đã chết, nhưng hóa ra còn sống và đứng sau thao túng các âm mưu.
-Nhân vật phản diện lộ mặt. Twist này xảy ra vào thời điểm mà trước đó, độc giả / khán giả cứ hình dung kẻ phản diện phải “ghê gớm” lắm, nhưng có thể hóa ra chỉ là một ông già lùn thích xem bóng đá.
-Người kể chuyện không đáng tin. Twist này bây giờ đã trở nên phổ biến: người kể chuyện có thể nói dối hoặc bịa chuyện hoặc không nhất thiết phải nói dối nhưng có thể nói không rõ ràng, tạo cảm giác mơ hồ hoặc kể không đầy đủ.
Vd: A mặc áo sơ mi trắng, tóc cắt ngắn gọn gàng nên trông A giống như 1 anh chàng đẹp trai ở tuổi thiếu niên. => nhân vật A không được nói rõ là nam hay nữ nên người đọc không biết A là nam hay nữ.
-Tính hư thực của giấc mơ. Twist này ta có thể thấy ở nhiều bộ phim, như Inception của đạo diễn C. Nolan.
-Đảo lộn ma và người. Một số tác phẩm kinh dị tiết lộ: hóa ra xung quanh nhân vật chính toàn là người, còn anh ta mới là ma.
-Người tốt giấu mặt: Cái này ai xem Harry Porter chắc biết ông Snape này, tưởng là kẻ ác suốt nhiều tập khiến dàn nhân vật chính đề phòng, cú chốt lại lộ ra ổng mới là người tốt, 1 anh hùng đơn độc.
-Cá trích đỏ kép (Cá trích đỏ đại loại là một loài không có thật, nó lạ lùng nên làm lạc hướng của ta): đây là một thủ pháp cực kì tinh vi: tác giả làm cho hung thủ bị nghi ngờ, rồi lại vô tội, nhưng rồi cuối cùng vẫn là hắn. Red herring thường chỉ về một đầu mối được tác giả cố tình nhấn mạnh đi nhấn mạnh lại nhằm đánh lừa người đọc đến những hướng điều tra không chính xác và bỏ quên những chi tiết nhỏ.
-Bức tranh toàn cảnh. Nghĩa là: có một câu chuyện phía sau, kết nối tất cả các tuyến truyện tưởng như rời rạc.
Plot Twist là một yếu tố rất “ảo diệu” và luôn được yêu thích. Theo dòng chảy lịch sử, các tác giả trinh thám - giả tưởng càng ngày càng phát triển kỹ thuật của mình lên mức cao hơn, tạo ra các pha “ngã ngửa” nhớ đời cho khán giả hay độc giả.
Một vài dẫn chứng thực tế có Plot twist đặc sắc (có rất nhiều nhưng mình đọc/xem nhớ nhất mấy tác phẩm này)
*** Trong phim ảnh:
A tale of a sister: Chuyện về hai chị em, sống cùng bố và mẹ kế, kể từ khi chuyển về ngôi nhà cũ, ngôi nhà dường như có khuất tất, rất nhiều sự việc kì lạ, đáng sợ xảy ra. Hồn ma của người mẹ hiện về, cô phát hiện ra mẹ kế từng là y tá cho mẹ ruột của mình, những viên thuốc bố đã quên uống, cái chết của mẹ có uẩn khúc gì, mẹ kế có âm mưu gì. Sau cùng, thì ra, cô gái là một người mắc chứng tâm thần, mọi nhân vật đều do cô tưởng tượng ra, chính cô mới là người cần uống thuốc.
Oldboy: Câu chuyện về một người đàn ông đột nhiên bị bắt giam, vợ bị giết hại rồi đổ mọi bằng chứng lên người đàn ông đó. Bị giam hai mươi năm, bằng ý chí báo thù kẻ đằng sau đã hủy hoại cuộc sống của mình, hủy hoại cả gia đình mình, người đàn ông từng bước tiếp cận kẻ thù. Qua những bước tìm kiếm chân tướng, tới gần với kẻ thù, nhưng kẻ thù phía sau đột nhiên lại tự lộ diện, nói với ông ta mọi chân tướng, thay vì giết người đàn ông, hắn tự sát. Cú Plot twist ở đây là gì mà khiến người đàn ông như phát điên, tự quay lại nhà giam đã nhốt ông ta 20 năm? Thì ra, chỉ vì một câu nói, một lời đồn mà hồi trẻ ông ta đã làm, khiến một gia đình tan nát, báo thù liên tiếp báo thù, lặp lại tuần hoàn.
Pieta
Forgotten
***Trong truyện/tiểu thuyết
- Truyện Conan chắc là cái dễ để các bạn hình dung nhất vì khá quen thuộc, cuối truyện, khi Conan phá án, luôn là một chân tướng mà chúng ta không đoán ra, hoặc ít người đoán ra, gây tò mò, cuốn theo vụ án để biết ai mới là hung thủ. Tuy nhiên do truyện tranh nên những đầu mối khá mờ, không quá giật gân, mà mới dừng lại ở kích thích trí tò mò từ người đọc mà thôi. Tuy nhiên, cú Plot Twist nếu ở nhân vật tiến sĩ, người bạn luôn đồng hành với Conan lại chính là trùm cuối thì đúng là một cú Plot Twist kinh điển, nhưng trước đó, tác giả phải tạo nên vài dấu hiệu gài sẵn, nếu không sẽ trở thành việc tác giả vì quá muốn kết thúc tác phẩm mà gán cho nó một cái kết “lãng xẹt”.
- Dan Brown với cuốn “Thiên thần và ác quỷ” và “Mật mã Davinci”
Nếu những tín đồ Thiên chúa giáo không kiên nhẫn sẽ cho rằng DB đã bôi nhọ tôn giáo của họ. Cách viết đầy bí ẩn, chắc tay, khiến bạn đọc nghi ngờ những điều viết ra trong kinh thánh, “Nếu như những điều kinh thánh trước giờ dạy, tất cả đều là sai thì sao? Nếu tất cả đều được xã hội công giáo bí mật sắp đặt nó suốt hơn 1000 năm qua thì sao?”
DB đã “ngụy tạo” lại lịch sử tôn giáo và các tác phẩm kinh điển thuộc tôn giáo, lịch sử, và qua bước chân của nhân vật chính đã từng bước khám phá, giải mã bí mật. Sau khi bạn đọc đã rơi vào một thế giới khác hoàn toàn với nhận thức thì DB đã lật ngược lại vấn đề, chứng minh không phải như bạn nghĩ.
4/ Có thể đưa Plot twist vào tác phẩm của chúng ta như thế nào
-ad nghĩ không còn cách nào bạn phải tạo khung dàn ý trước, mô phỏng toàn cảnh tác phẩm để liên kết chúng logic nhất, từ những chi tiết nhỏ nhất, thay vì nghĩ tới đâu viết tới đó.
- Đọc nhiều viết nhiều để nâng cao tay nghề, muốn hay phải luyện, muốn viết được bạn phải nghĩ về nó. Tập suy nghĩ khác đi khi nhìn thấy một sự việc, luyện bằng cách đặt ra các loại giả thuyết cho cùng một vấn đề.
Có thể , cuối cùng sẽ không tạo ra được Plot twist thì bạn cũng tập được cách nhìn sự việc từ góc độ mới mẻ hơn cũng là một thu hoạch. Cũng cần nói thêm Plot Twist là một yếu tố quan trọng để tạo nên một tác phẩm hay. Tuy nhiên đó không phải là tất cả. Một cốt truyện, kịch bản hay vẫn cần đến sự logic, cách bố trí tình huống hợp lý cũng như khả năng linh hoạt trong cách sử dụng từ ngữ.
- Phong Cầm tổng hợp
