VĂN HỌC DÂN TỘC THÁI ĐÁNH THỨC MẠCH CẢM XÚC TRONG TÔI.
Phải nói thật lòng với bạn đọc là tôi không biết nhiều về văn học nghệ thuật của dân tộc Thái. Trong trí nhớ của tôi chỉ có tác phẩm truyện thơ dân gian" Tiễn Dặn Người Yêu" là để lại trong tôi một ấn tượng thật sâu đậm, rõ nét nhất. Thời gian gần đây sự tò mò của tôi dành cho văn học dân tộc Thái càng ngày càng dâng cao. Điều này thôi thúc tôi tìm đọc những tác phẩm được lưu trữ trên google. Và quả thực là khi tiếp cận với những sáng tác ấy, tôi như được lạc vào một vườn hoa nghệ thuật rực rỡ sắc màu. Những tác phẩm của họ từ văn học dân gian đến văn thơ đương đại đều hút hồn tôi. Khiến tôi say mê, yêu thích.
Trước hết, là những câu truyện cổ dân gian thật hấp dẫn lôi cuốn được trình bày bằng giọng văn chân thật, hồn hậu nhưng cũng không kém phần nghệ thuật. Nếu bạn tìm đọc những tác phẩm truyện kể như: " Chàng Khạ và nàng La Vua Len", “Truyện Tạo Cuốốc”, bộ truyện về thằng Khạ “Khạ Chim Chích”, “Khạ mài dao”, “Khạ đi lấy cái đục”, “Khạ ốc bươu”,... tôi đảm bảo bạn sẽ không thể rời mắt khỏi những câu chuyện đó. Thật tiếc là việc truyền bá những tác phẩm này từ tiếng Thái sang tiếng Kinh vẫn còn quá thưa thớt, ít ỏi và chưa được chú trọng nhiều.
Nội dung những câu chuyện kể dân gian của người Thái thường kể về việc khai phá xây dựng bản Mường, đấu tranh chống lại cái ác, cái xấu... bên cạnh đó còn có nhiều câu chuyện mang hàm ý trào phúng gây cười vô cùng thâm thúy và sâu sắc.
Ngoài những câu chuyện kể dân gian đủ sức"gây nghiện" cho người đọc thì trong kho tàng văn hóa dân gian của dân tộc Thái còn có nhiều câu ca dao tục ngữ thể hiện rất rõ những kinh nghiệm quý báu của người Thái về đời sống, thời tiết, xã hội .
Chẳng hạn như đối với kinh nghiệm thời tiết, người Thái có câu:
Cây mây nở hoa, trời hết sấm
Cây nấm nở hoa, trời ra oai sấm nổ.
Đối với kinh nghiệm sản xuất thì người Thái có câu:
Tháng năm trỉa lúa rẫy
Tháng sáu trỉa lúa mùa
Ngoài ra tục ngữ Thái còn có những câu rất hay về giáo dục con cái. Ví dụ như:
"Dạy con gái khi con gái chưa biết thẹn
Dạy con trai khi con trai chưa biết chơi rông bản"
Còn nhiều câu tục ngữ rất hay và bổ ích khác nữa...
Ca dao: phần nhiều ca dao dân tộc Thái nói về kinh nghiệm sản xuất, thời tiết ... nhưng hấp dẫn tôi nhất có lẽ là những bài ca dao ngọt ngào, lắng đọng về tình yêu lứa đôi của dân tộc Thái:
Anh gặp em như tấy gặp cá.
Như con quạ gặp trứng ven đường.
Như con Sóc gặp bắp trên nương.
Như gấu trong rừng bắt gặp tổ ong Nhưng em ơi, Tấy ăn cá nhiều ngày kêu ngán, Gấu uống mật ong lắm nhiều ngày cũng nôn Còn anh yêu em Trăm lần chưa chán Ngàn lần vẫn còn yêu.
Cô gái nào nghe những lời tỏ tình như thế này mà không xúc động đắm say?
Cũng giống như người Kinh người Thái cũng có những bài đồng dao thật hay, có vần điệu để các em nhỏ ca hát cùng nhau. Những bài đồng dao này trở thành một phần không thể thiếu trong văn học dân gian dân tộc Thái, được lưu giữ truyền tụng từ đời này sang đời khác.
Nhưng hấp dẫn nhất đối với tôi có lẽ là mảng truyện thơ dân gian. Những câu chuyện với nội dung hấp dẫn, cách truyền tải ngọt ngào đã thực sự chiếm trọn hồn tôi. Làm sao tôi có thể quên mình đã khóc rưng rức vì thương xót và xúc động cho cặp tình nhân trong" Tiễn Dặn Người Yêu". Những câu thơ được chuyển ngữ từ tiếng Thái sang tiếng Kinh phổ thông đến nay vẫn khiến tôi thổn thức:
Đôi ta yêu nhau, đợi tới tháng Năm lau nở,
Đợi mùa nước đỏ cá về
Đợi chim tăng ló hót gọi hè
Không lấy được nhau mùa hạ, ta sẽ lấy nhau mùa đông.
Không lấy được nhau thời trẻ ta sẽ lấy nhau lúc góa bụa về già."
Văn học dân gian hấp dẫn như vậy còn văn học đương đại dân tộc Thái cũng có những nhà thơ, nhà văn khiến cho độc giả cả nước Việt Nam yêu mến như: Lương Quy Nhân, Ðiêu Chính Liêm, Vi Sống Ổ, Vi Văn Chựa, Hoàng Tam Khoi, Mào Ết, Lò Văn Chung, Lò Chiêm Hịa; rồi những Cà Văn Khụt, Lò Văn Dương, Lò Pánh Cương, Nông Quốc Chấn... trong đó tôi nhớ nhất là một đoạn thơ của Nông Quốc Chấn trong bài "Bài Ca Pác Pó":
Núi cao bao nhiêu ngọn
Núi bao nhiêu hang sâu
Khi Cụ Hồ chưa đến
Ai biết đâu là đâu!
Nước trong xanh dòng suối
Trải mưa nắng bao đời
Khi Cụ Hồ chưa tới
Ai biết dòng đầy vơi!
Là một người đọc xin cho phép tôi gửi lời cảm ơn chân thành tới những tác giả đã chuyển ngữ các sáng tác văn học từ tiếng Thái sang tiếng Kinh. Chính sự hiểu biết và tận tâm của họ đã khiến cho những sáng tác ấy đến gần với bạn đọc hơn. Bản dịch tiếng Kinh vừa giữ được sự chân chất, gần gũi lại vừa mềm mại mượt mà . Thật tuyệt vời và đáng quý biết bao.
Thơ văn dân tộc Thái là vậy đó mộc mạc, chân chất mà sâu sắc lắng đọng. Cứ tìm hiểu đi rồi bạn cũng sẽ như tôi: yêu thích và say mê.
Phải nói thật lòng với bạn đọc là tôi không biết nhiều về văn học nghệ thuật của dân tộc Thái. Trong trí nhớ của tôi chỉ có tác phẩm truyện thơ dân gian" Tiễn Dặn Người Yêu" là để lại trong tôi một ấn tượng thật sâu đậm, rõ nét nhất. Thời gian gần đây sự tò mò của tôi dành cho văn học dân tộc Thái càng ngày càng dâng cao. Điều này thôi thúc tôi tìm đọc những tác phẩm được lưu trữ trên google. Và quả thực là khi tiếp cận với những sáng tác ấy, tôi như được lạc vào một vườn hoa nghệ thuật rực rỡ sắc màu. Những tác phẩm của họ từ văn học dân gian đến văn thơ đương đại đều hút hồn tôi. Khiến tôi say mê, yêu thích.
Trước hết, là những câu truyện cổ dân gian thật hấp dẫn lôi cuốn được trình bày bằng giọng văn chân thật, hồn hậu nhưng cũng không kém phần nghệ thuật. Nếu bạn tìm đọc những tác phẩm truyện kể như: " Chàng Khạ và nàng La Vua Len", “Truyện Tạo Cuốốc”, bộ truyện về thằng Khạ “Khạ Chim Chích”, “Khạ mài dao”, “Khạ đi lấy cái đục”, “Khạ ốc bươu”,... tôi đảm bảo bạn sẽ không thể rời mắt khỏi những câu chuyện đó. Thật tiếc là việc truyền bá những tác phẩm này từ tiếng Thái sang tiếng Kinh vẫn còn quá thưa thớt, ít ỏi và chưa được chú trọng nhiều.
Nội dung những câu chuyện kể dân gian của người Thái thường kể về việc khai phá xây dựng bản Mường, đấu tranh chống lại cái ác, cái xấu... bên cạnh đó còn có nhiều câu chuyện mang hàm ý trào phúng gây cười vô cùng thâm thúy và sâu sắc.
Ngoài những câu chuyện kể dân gian đủ sức"gây nghiện" cho người đọc thì trong kho tàng văn hóa dân gian của dân tộc Thái còn có nhiều câu ca dao tục ngữ thể hiện rất rõ những kinh nghiệm quý báu của người Thái về đời sống, thời tiết, xã hội .
Chẳng hạn như đối với kinh nghiệm thời tiết, người Thái có câu:
Cây mây nở hoa, trời hết sấm
Cây nấm nở hoa, trời ra oai sấm nổ.
Đối với kinh nghiệm sản xuất thì người Thái có câu:
Tháng năm trỉa lúa rẫy
Tháng sáu trỉa lúa mùa
Ngoài ra tục ngữ Thái còn có những câu rất hay về giáo dục con cái. Ví dụ như:
"Dạy con gái khi con gái chưa biết thẹn
Dạy con trai khi con trai chưa biết chơi rông bản"
Còn nhiều câu tục ngữ rất hay và bổ ích khác nữa...
Ca dao: phần nhiều ca dao dân tộc Thái nói về kinh nghiệm sản xuất, thời tiết ... nhưng hấp dẫn tôi nhất có lẽ là những bài ca dao ngọt ngào, lắng đọng về tình yêu lứa đôi của dân tộc Thái:
Anh gặp em như tấy gặp cá.
Như con quạ gặp trứng ven đường.
Như con Sóc gặp bắp trên nương.
Như gấu trong rừng bắt gặp tổ ong Nhưng em ơi, Tấy ăn cá nhiều ngày kêu ngán, Gấu uống mật ong lắm nhiều ngày cũng nôn Còn anh yêu em Trăm lần chưa chán Ngàn lần vẫn còn yêu.
Cô gái nào nghe những lời tỏ tình như thế này mà không xúc động đắm say?
Cũng giống như người Kinh người Thái cũng có những bài đồng dao thật hay, có vần điệu để các em nhỏ ca hát cùng nhau. Những bài đồng dao này trở thành một phần không thể thiếu trong văn học dân gian dân tộc Thái, được lưu giữ truyền tụng từ đời này sang đời khác.
Nhưng hấp dẫn nhất đối với tôi có lẽ là mảng truyện thơ dân gian. Những câu chuyện với nội dung hấp dẫn, cách truyền tải ngọt ngào đã thực sự chiếm trọn hồn tôi. Làm sao tôi có thể quên mình đã khóc rưng rức vì thương xót và xúc động cho cặp tình nhân trong" Tiễn Dặn Người Yêu". Những câu thơ được chuyển ngữ từ tiếng Thái sang tiếng Kinh phổ thông đến nay vẫn khiến tôi thổn thức:
Đôi ta yêu nhau, đợi tới tháng Năm lau nở,
Đợi mùa nước đỏ cá về
Đợi chim tăng ló hót gọi hè
Không lấy được nhau mùa hạ, ta sẽ lấy nhau mùa đông.
Không lấy được nhau thời trẻ ta sẽ lấy nhau lúc góa bụa về già."
Văn học dân gian hấp dẫn như vậy còn văn học đương đại dân tộc Thái cũng có những nhà thơ, nhà văn khiến cho độc giả cả nước Việt Nam yêu mến như: Lương Quy Nhân, Ðiêu Chính Liêm, Vi Sống Ổ, Vi Văn Chựa, Hoàng Tam Khoi, Mào Ết, Lò Văn Chung, Lò Chiêm Hịa; rồi những Cà Văn Khụt, Lò Văn Dương, Lò Pánh Cương, Nông Quốc Chấn... trong đó tôi nhớ nhất là một đoạn thơ của Nông Quốc Chấn trong bài "Bài Ca Pác Pó":
Núi cao bao nhiêu ngọn
Núi bao nhiêu hang sâu
Khi Cụ Hồ chưa đến
Ai biết đâu là đâu!
Nước trong xanh dòng suối
Trải mưa nắng bao đời
Khi Cụ Hồ chưa tới
Ai biết dòng đầy vơi!
Là một người đọc xin cho phép tôi gửi lời cảm ơn chân thành tới những tác giả đã chuyển ngữ các sáng tác văn học từ tiếng Thái sang tiếng Kinh. Chính sự hiểu biết và tận tâm của họ đã khiến cho những sáng tác ấy đến gần với bạn đọc hơn. Bản dịch tiếng Kinh vừa giữ được sự chân chất, gần gũi lại vừa mềm mại mượt mà . Thật tuyệt vời và đáng quý biết bao.
Thơ văn dân tộc Thái là vậy đó mộc mạc, chân chất mà sâu sắc lắng đọng. Cứ tìm hiểu đi rồi bạn cũng sẽ như tôi: yêu thích và say mê.
