"Xuý Vân giả dại" là đoạn trích thể hiện tập trung nhất nghệ thuật tổng hợp của chèo cổ, đồng thời cũng là đoạn cao trào, phản ánh một cách đặc sắc nội tâm nhân vật và chủ đề tác phẩm. Để hiểu hơn về vở chèo này, mời các bạn cùng tham khảo bài viết dưới đây nhé!
Xúy Vân giả dạiI. Tìm hiểu chung
1. Thể loại
- Chèo là loại hình nghệ thuật sân khấu cổ truyền Việt Nam, mang tính quần chúng và được coi là loại hình sân khấu của hội hè với đặc điểm sử dụng ngôn ngữ đa thanh, đa nghĩa kết hợp với cách nói ví von giàu tính tự sự, trữ tình.
- Chèo được hình thành từ thế kỷ 10, dưới thời nhà Đinh khi vua Đinh Tiên Hoàng trị vì. Kinh đô Hoa Lư (Ninh Bình) là đất tổ của sân khấu chèo, người sáng lập là bà Phạm Thị Trân, một vũ ca tài ba trong hoàng cung đã được nhà vua phong chức quan Ưu Bà chuyên truyền dạy nghề múa hát.
- Các vở chèo nổi tiếng như Lưu Bình - Dương Lễ, Quan Âm Thị Kính,...
2. Xuất xứ
a. Vở chèo Kim Nham
- Kim Nham là vở chèo cổ nói về người học trò cùng tên. Sau khi kết duyên với Xúy Vân chàng đã lên kinh đô tiếp tục học hành, Xúy Vân ở nhà bị Trần Phương dụ dỗ, hứa hẹn nên đã giả điên để mong thoát khỏi Trần Phương. Chạy chữa không thành, Kim Nham đành để cho vợ được tự do nhưng khi tới tìm Trần Phương, Xúy Vân lại bị hắn ta trở mặt. Từ chỗ giả điên, nàng đã hóa điên thật.
- Vở chèo Kim Nham nêu cao bài học đạo lý khi thể hiện quan hệ gia đình, chồng vợ, đồng thời cũng bộc lộ sự cảm thông với thân phận của người phụ nữ trong xã hội nam quyền xưa.
- Kim Nham hội tụ được những tinh hoa nghệ thuật chèo, vừa giàu tính bi kịch, vừa đầy tiếng cười hài hước, có những lớp, những màn hết sức đặc sắc, gắn liền với tài năng biểu diễn của các nghệ sĩ qua nhiều thời.
- Tích trò Kim Nham có một số dị bản, kể khác nhau ít nhiều về nguồn gốc gia đình Xúy Vân, nguyên cớ chính khiến Xúy Vân giả điên và kết thúc số phận bi kịch của nàng.
b. Đoạn trích Xúy Vân giả dại
- Là lớp chèo thuộc loại đỉnh cao không chỉ của riêng vở Kim Nham mà còn của cả nền chèo cổ Việt Nam
- Đã có nhiều diễn viên khẳng định tài năng xuất chúng của mình nhờ lớp chèo này như Dịu Hương, Diễm Lộc, Thúy Ngần,...
3. Bố cục
- Phần 1: từ đầu đến “ai biết là ai?”: màn giới thiệu của Xúy Vân với khán giả
- Phần 2: tiếp theo đến “than thân vài câu nhé”: tình cảnh éo le, nỗi đau khổ của Xúy Vân hiện tại và niềm mong ước của nàng về một cuộc sống gia đình hòa hợp, hạnh phúc.
- Phần 3: còn lại: nỗi ân hận, xót xa và hối lỗi, tự trách của Xúy Vân
4. Giá trị nội dung
- Đoạn trích đã khắc họa thành công hình hóa điên của nhân vật Xúy Vân qua những câu từ, lời lẽ và hành động của nhân vật
- Từ hoàn cảnh của Xúy Vân, giúp người đọc hình dung được hoàn cảnh và thân phận của người phụ nữ xưa cùng những thiệt thòi của họ khi sống trong xã hội nam quyền
- Thể hiện những quan niệm về gia đình, đạo vợ chồng
- Thể hiện phần nào văn hóa làng xã của Việt Nam thuở xưa, coi trọng và khắt khe đối với phẩm chất của người phụ nữ.
- Bộc lộ niềm cảm thông đối với người phụ nữ trong xã hội nam quyền xưa
5. Giá trị nghệ thuật
- Thể hiện được những đặc trưng của thể loại chèo ở nhiều khía cạnh như cách xưng danh, sự tương tác giữa người xem và người diễn,...
- Ngôn từ được thể hiện đa dạng theo nhiều cách như nói lệch, vỉa, hát quá giang, đế, điệu con gà rừng, điệu sử rầu, hát sắp, hát ngược
- Giàu tính bi kịch
6. Nội dung chính
Trích đoạn kể về sự việc giả điên của Xúy Vân để mong được thoát khỏi Kim Nham.
7. Tóm tắt
Đoạn trích Xúy Vân giả dại được trích trong vở chèo Kim Nham, là đoạn kể về sự việc giả điên của Xúy Vân để mong được thoát khỏi Kim Nham. Xúy Vân trong đoạn trích này không ngừng than thở, kể lể và thể hiện sự điên loạn, dở hơi của mình bằng những giọng điệu của chèo như nói lệch, vỉa, hát quá giang, đế, điệu con gà rừng, hát sắp, hát ngược,… để mọi người tin là mình đã điên thật nhằm mong muốn được Kim Nham giải thoát để đi theo người tình là Trần Phương.
II. Trước khi đọc
Câu 1 (trang 126 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)
Đề bài: Giữa sự nở rộ của muôn vàn phương tiện nghe nhìn và các hoạt động giải trí hấp dẫn, bạn nghĩ như thế nào nếu ai đó đề nghị bạn bỏ chút thời gian xem một vở chèo cổ?
Phương pháp giải:
Liên hệ với bản thân để trả lời
Lời giải chi tiết:
Học sinh dựa vào sở thích và ý kiến cá nhân để giải thích. Gợi ý: Em sẽ đồng ý vì rất có hứng thú với thể loại dân tộc này.
Câu 2 (trang 126 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)
Đề bài: Bạn có thấy tò mò khi nghe đến tên lớp chèo Xúy Vân giả dại hay không? Hãy tận dụng các điều kiện hiện có của mình để xem lớp chèo này hoặc toàn bộ vở chèo Kim Nham.
Phương pháp giải:
- Học sinh dựa vào những trải nghiệm của bản thân để nêu lên suy nghĩ mà nhan đề này gợi cho em
- Tự tìm đọc hoặc xem vở chèo Kim Nham
Lời giải chi tiết:
Nhan đề Xúy Vân giả dại gợi cho em tự tò mò, cụ thể là không biết nội dung vở kịch như thế nào, sẽ miêu tả một cô gái đang điên loạn hay đằng sau còn có bài học, ý nghĩa gì
III. Trong khi đọc
Câu 1 (trang 126 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)
Đề bài: Hình dung khi thể hiện lời thoại này, diễn viên sẽ có động tác diễn xuất tương ứng như thế nào?
Phương pháp giải:
Em thử tưởng tượng khi đứng trên sân khấu chèo, diễn viên nên thể hiện như thế nào để thu hút người xem
Lời giải chi tiết:
Theo em, khi diễn xuất lời thoại này, diễn viên nên thể hiện biểu cảm đau khổ, hối hận trên gương mặt, kèm với những hành động tự trách, vật vã bản thân như tự đấm ngực mình, ôm đầu bứt tóc,…
Câu 2 (trang 128 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)
Đề bài: Lời thoại này thể hiện trạng thái tâm lí gì của nhân vật?
Phương pháp giải:
Dựa vào hoàn cảnh của Xúy Vân để suy đoán tới cảm xúc của nhân vật
Lời giải chi tiết:
Lời thoại này vừa cho thấy sự hối hận, lại vừa cho thấy sự đau khổ, tủi phận, xấu hổ của Xuý Vân khi trót làm kẻ bạc tình, phụ lại Kim Nham để chạy theo một tên sở khanh là Trần Phương.
Câu 3 (trang 128 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)
Đề bài: Chú ý cách nhân vật chèo xưng danh, tự giới thiệu trước khán giả
Phương pháp giải:
Đọc kĩ lời thoại của nhân vật
Lời giải chi tiết:
Các nhân vật tự xưng “tôi”, xưng tên họ một cách khiêm nhường, từ tốn. Ngoài ra còn giới thiệu các đặc điểm của bản thân như “dại dột”, “tài cao vô giá”, “hát hay đã lạ”,…
Câu 4 (trang 129 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)
Đề bài: Hình ảnh vợ chồng quấn quýt xuất hiện ở đây có ý nghĩa gì?
Phương pháp giải:
Liên hệ với bối cảnh của vở chèo và cảnh ngộ của nhân vật
Lời giải chi tiết:
Hình ảnh vợ chồng quấn quýt cho thấy mong muốn về một gia đình hạnh phúc, êm ấm của Xúy Vân nhưng đồng thời lại càng khắc họa rõ nét hơn sự hối hận và đau khổ của nàng.
Câu 5 (trang 129 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)
Đề bài: Chú ý sự ý thức của nhân vật về chính mình
Phương pháp giải:
Dựa vào lời thoại của Xúy Vân và cảnh ngộ của nhân vật để trả lời
Lời giải chi tiết:
Lời thoại này cho thấy nhân vật đã nhận ra được hoàn cảnh và sai lầm của bản thân hiện tại: vừa cô đơn, vừa hối hận, lại vừa là kẻ bị phụ tình, bị lừa dối.
Câu 6 (trang 130 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)
Đề bài: Lưu ý ngôn ngữ và cách liên hệ bất thường của người điên hoặc giả điên
Phương pháp giải:
Đọc kĩ đoạn thoại “hát ngược”
Lời giải chi tiết:
Ở đoạn này, lời thoại thể hiện rõ sự “điên” của Xúy Vân khi liên tục nói tới những điều vô lý, sai sự thật, chứng tỏ nhân vật đã không còn giữ được sự tỉnh táo, dần mất đi ý thức và không phân biệt được sự việc.
Trên đây là bài soạn "Xúy Vân giả dại". Hi vọng bài viết sẽ trở thành nguồn tài liệu tham khảo giúp ích cho các bạn trong quá trình học tập.
Xúy Vân giả dại
1. Thể loại
- Chèo là loại hình nghệ thuật sân khấu cổ truyền Việt Nam, mang tính quần chúng và được coi là loại hình sân khấu của hội hè với đặc điểm sử dụng ngôn ngữ đa thanh, đa nghĩa kết hợp với cách nói ví von giàu tính tự sự, trữ tình.
- Chèo được hình thành từ thế kỷ 10, dưới thời nhà Đinh khi vua Đinh Tiên Hoàng trị vì. Kinh đô Hoa Lư (Ninh Bình) là đất tổ của sân khấu chèo, người sáng lập là bà Phạm Thị Trân, một vũ ca tài ba trong hoàng cung đã được nhà vua phong chức quan Ưu Bà chuyên truyền dạy nghề múa hát.
- Các vở chèo nổi tiếng như Lưu Bình - Dương Lễ, Quan Âm Thị Kính,...
2. Xuất xứ
a. Vở chèo Kim Nham
- Kim Nham là vở chèo cổ nói về người học trò cùng tên. Sau khi kết duyên với Xúy Vân chàng đã lên kinh đô tiếp tục học hành, Xúy Vân ở nhà bị Trần Phương dụ dỗ, hứa hẹn nên đã giả điên để mong thoát khỏi Trần Phương. Chạy chữa không thành, Kim Nham đành để cho vợ được tự do nhưng khi tới tìm Trần Phương, Xúy Vân lại bị hắn ta trở mặt. Từ chỗ giả điên, nàng đã hóa điên thật.
- Vở chèo Kim Nham nêu cao bài học đạo lý khi thể hiện quan hệ gia đình, chồng vợ, đồng thời cũng bộc lộ sự cảm thông với thân phận của người phụ nữ trong xã hội nam quyền xưa.
- Kim Nham hội tụ được những tinh hoa nghệ thuật chèo, vừa giàu tính bi kịch, vừa đầy tiếng cười hài hước, có những lớp, những màn hết sức đặc sắc, gắn liền với tài năng biểu diễn của các nghệ sĩ qua nhiều thời.
- Tích trò Kim Nham có một số dị bản, kể khác nhau ít nhiều về nguồn gốc gia đình Xúy Vân, nguyên cớ chính khiến Xúy Vân giả điên và kết thúc số phận bi kịch của nàng.
b. Đoạn trích Xúy Vân giả dại
- Là lớp chèo thuộc loại đỉnh cao không chỉ của riêng vở Kim Nham mà còn của cả nền chèo cổ Việt Nam
- Đã có nhiều diễn viên khẳng định tài năng xuất chúng của mình nhờ lớp chèo này như Dịu Hương, Diễm Lộc, Thúy Ngần,...
3. Bố cục
- Phần 1: từ đầu đến “ai biết là ai?”: màn giới thiệu của Xúy Vân với khán giả
- Phần 2: tiếp theo đến “than thân vài câu nhé”: tình cảnh éo le, nỗi đau khổ của Xúy Vân hiện tại và niềm mong ước của nàng về một cuộc sống gia đình hòa hợp, hạnh phúc.
- Phần 3: còn lại: nỗi ân hận, xót xa và hối lỗi, tự trách của Xúy Vân
4. Giá trị nội dung
- Đoạn trích đã khắc họa thành công hình hóa điên của nhân vật Xúy Vân qua những câu từ, lời lẽ và hành động của nhân vật
- Từ hoàn cảnh của Xúy Vân, giúp người đọc hình dung được hoàn cảnh và thân phận của người phụ nữ xưa cùng những thiệt thòi của họ khi sống trong xã hội nam quyền
- Thể hiện những quan niệm về gia đình, đạo vợ chồng
- Thể hiện phần nào văn hóa làng xã của Việt Nam thuở xưa, coi trọng và khắt khe đối với phẩm chất của người phụ nữ.
- Bộc lộ niềm cảm thông đối với người phụ nữ trong xã hội nam quyền xưa
5. Giá trị nghệ thuật
- Thể hiện được những đặc trưng của thể loại chèo ở nhiều khía cạnh như cách xưng danh, sự tương tác giữa người xem và người diễn,...
- Ngôn từ được thể hiện đa dạng theo nhiều cách như nói lệch, vỉa, hát quá giang, đế, điệu con gà rừng, điệu sử rầu, hát sắp, hát ngược
- Giàu tính bi kịch
6. Nội dung chính
Trích đoạn kể về sự việc giả điên của Xúy Vân để mong được thoát khỏi Kim Nham.
7. Tóm tắt
Đoạn trích Xúy Vân giả dại được trích trong vở chèo Kim Nham, là đoạn kể về sự việc giả điên của Xúy Vân để mong được thoát khỏi Kim Nham. Xúy Vân trong đoạn trích này không ngừng than thở, kể lể và thể hiện sự điên loạn, dở hơi của mình bằng những giọng điệu của chèo như nói lệch, vỉa, hát quá giang, đế, điệu con gà rừng, hát sắp, hát ngược,… để mọi người tin là mình đã điên thật nhằm mong muốn được Kim Nham giải thoát để đi theo người tình là Trần Phương.
II. Trước khi đọc
Câu 1 (trang 126 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)
Đề bài: Giữa sự nở rộ của muôn vàn phương tiện nghe nhìn và các hoạt động giải trí hấp dẫn, bạn nghĩ như thế nào nếu ai đó đề nghị bạn bỏ chút thời gian xem một vở chèo cổ?
Phương pháp giải:
Liên hệ với bản thân để trả lời
Lời giải chi tiết:
Học sinh dựa vào sở thích và ý kiến cá nhân để giải thích. Gợi ý: Em sẽ đồng ý vì rất có hứng thú với thể loại dân tộc này.
Câu 2 (trang 126 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)
Đề bài: Bạn có thấy tò mò khi nghe đến tên lớp chèo Xúy Vân giả dại hay không? Hãy tận dụng các điều kiện hiện có của mình để xem lớp chèo này hoặc toàn bộ vở chèo Kim Nham.
Phương pháp giải:
- Học sinh dựa vào những trải nghiệm của bản thân để nêu lên suy nghĩ mà nhan đề này gợi cho em
- Tự tìm đọc hoặc xem vở chèo Kim Nham
Lời giải chi tiết:
Nhan đề Xúy Vân giả dại gợi cho em tự tò mò, cụ thể là không biết nội dung vở kịch như thế nào, sẽ miêu tả một cô gái đang điên loạn hay đằng sau còn có bài học, ý nghĩa gì
III. Trong khi đọc
Câu 1 (trang 126 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)
Đề bài: Hình dung khi thể hiện lời thoại này, diễn viên sẽ có động tác diễn xuất tương ứng như thế nào?
Phương pháp giải:
Em thử tưởng tượng khi đứng trên sân khấu chèo, diễn viên nên thể hiện như thế nào để thu hút người xem
Lời giải chi tiết:
Theo em, khi diễn xuất lời thoại này, diễn viên nên thể hiện biểu cảm đau khổ, hối hận trên gương mặt, kèm với những hành động tự trách, vật vã bản thân như tự đấm ngực mình, ôm đầu bứt tóc,…
Câu 2 (trang 128 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)
Đề bài: Lời thoại này thể hiện trạng thái tâm lí gì của nhân vật?
Phương pháp giải:
Dựa vào hoàn cảnh của Xúy Vân để suy đoán tới cảm xúc của nhân vật
Lời giải chi tiết:
Lời thoại này vừa cho thấy sự hối hận, lại vừa cho thấy sự đau khổ, tủi phận, xấu hổ của Xuý Vân khi trót làm kẻ bạc tình, phụ lại Kim Nham để chạy theo một tên sở khanh là Trần Phương.
Câu 3 (trang 128 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)
Đề bài: Chú ý cách nhân vật chèo xưng danh, tự giới thiệu trước khán giả
Phương pháp giải:
Đọc kĩ lời thoại của nhân vật
Lời giải chi tiết:
Các nhân vật tự xưng “tôi”, xưng tên họ một cách khiêm nhường, từ tốn. Ngoài ra còn giới thiệu các đặc điểm của bản thân như “dại dột”, “tài cao vô giá”, “hát hay đã lạ”,…
Câu 4 (trang 129 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)
Đề bài: Hình ảnh vợ chồng quấn quýt xuất hiện ở đây có ý nghĩa gì?
Phương pháp giải:
Liên hệ với bối cảnh của vở chèo và cảnh ngộ của nhân vật
Lời giải chi tiết:
Hình ảnh vợ chồng quấn quýt cho thấy mong muốn về một gia đình hạnh phúc, êm ấm của Xúy Vân nhưng đồng thời lại càng khắc họa rõ nét hơn sự hối hận và đau khổ của nàng.
Câu 5 (trang 129 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)
Đề bài: Chú ý sự ý thức của nhân vật về chính mình
Phương pháp giải:
Dựa vào lời thoại của Xúy Vân và cảnh ngộ của nhân vật để trả lời
Lời giải chi tiết:
Lời thoại này cho thấy nhân vật đã nhận ra được hoàn cảnh và sai lầm của bản thân hiện tại: vừa cô đơn, vừa hối hận, lại vừa là kẻ bị phụ tình, bị lừa dối.
Câu 6 (trang 130 SGK Ngữ Văn 10, tập 1)
Đề bài: Lưu ý ngôn ngữ và cách liên hệ bất thường của người điên hoặc giả điên
Phương pháp giải:
Đọc kĩ đoạn thoại “hát ngược”
Lời giải chi tiết:
Ở đoạn này, lời thoại thể hiện rõ sự “điên” của Xúy Vân khi liên tục nói tới những điều vô lý, sai sự thật, chứng tỏ nhân vật đã không còn giữ được sự tỉnh táo, dần mất đi ý thức và không phân biệt được sự việc.
Trên đây là bài soạn "Xúy Vân giả dại". Hi vọng bài viết sẽ trở thành nguồn tài liệu tham khảo giúp ích cho các bạn trong quá trình học tập.
_Chúc các bạn học tốt!_
- Từ khóa
- sân khấu vở chèo kim nham xúy vân giả dại
