Newsfeed

Nguyễn Huy Tưởng là một biểu tượng lớn lao trong nền văn học Việt Nam. Tác phẩm của ông đã và đang trường tồn, vượt qua sự băng hoại, khắc nghiệt của thời gian để mang tới nhiều chiều kích, bài học cho lí tưởng nghệ thuật, thẩm mỹ. Với kịch của ông, sự xung đột không bao giờ, và không thể nào giải quyết trong cái thể loại bi kịch, đau đớn dằn vặt về mặt tinh thần đến tột độ. Mâu thuẫn giữa giai cấp thống trị và nhân dân lao động. Mâu thuẫn giữa khát vọng nghệ thuật lý tưởng cao siêu với lợi ích thiết thực của đời sống nhân dân. Nhưng trong bất cứ điều gì cũng có nguyên do của nó. Và việc tạo nên mâu thuẫn đó đã góp phần không nhỏ trong hình thành dư ba cho tác phẩm văn học Nguyễn Huy Tưởng

Mâu thuẫn xã hội và kết thúc bi kịch cho ta 1 bài học về mối quan hệ nghệ thuật và đời sống : không bao giờ tồn tại nghệ thuật nào đứng cao hơn sự sống còn của con người. Khát vọng, lý tưởng nghệ thuật người nghệ sĩ không thể chồng chất lên đôi vai gầy của nhân dân. Sai lầm của Vũ Như Tô là quá tuyệt đối nghệ thuật và cái đẹp, cho rằng một cái đẹp siêu Việt tồn tại bên ngoài các mối quan hệ xã hội

Người ta nhìn thấy giá trị hiện thực hiện hữu ngồn ngộn trên văn ông. Nó phản ánh chân thực bức tranh xã hội khi giai cấp cầm quyền thối nát, nhân dân đói khát điêu linh, xã hội như từng ngày bức tử đến nghẹn ứ cổ họng người dân. Càng phê phán cái nhận thức lầm lạc của người nghệ sĩ về mối quan hệ của nghệ thuật và đời sống, để nghệ thuật trở thành thù nghịch với đời sống. Ngàn đời từ thuở sơ khai cho đến thế giới đương đại, người ta vẫn cứ mỏi mòn một chân lí không thể thay đổi rằng văn học là tấm gương xê dịch trên quãng đường đời nó không thể nằm ngoài phạm vi xã hội nhân sinh, nó không thể vô tâm đứng nhìn cảnh điêu linh, khốn khổ và vô cảm trước khoảnh khắc hạnh phúc đời người. Nhưng nếu chỉ phê phán giữa nhà văn với đời sống thì quả thực chưa thỏa đáng. Hơn hết, cái nhìn thiển cận, hẹp hòi của quần chúng chỉ thấy được những nhu cầu thiết yếu trước mắt mà chưa thấy được giá trị của cái đẹp, cái thẩm mỹ với đời sống. Nguyễn Huy Tưởng đặt ra vấn đề trách nhiệm của con người là nâng tầm tiếp nhận, là nâng cao thị hiếu thẩm mĩ của bản thân để có thể tiếp tục kế thừa những giá trị vĩnh cửu đích thực

Nhân đạo là một ánh sáng, một biển cả mà bất kỳ tác phẩm nào cũng phải đổ ra đó. Vĩnh Biệt Cửu Trùng Đài cũng không phải là ngoại lệ. Nó trân trọng tài nghệ, lí tưởng, vốn văn hóa hay nỗ lực cống hiến vì một đời nghệ thuật của người nghệ sĩ. Càng trân trọng bao nhiêu thì nhà văn họ Nguyễn càng xót xa cho số phận của họ, cảm thương cho bốn chữ “ hồng nhân mà bạc mệnh”, sự mong manh của cái đẹp bởi một khi đã xung đột, cái đẹp luôn là thứ bị triệt tiêu hàng đầu. Ở đó, người ta vẫn khát khao về thứ lí tưởng cao quý, mỹ cảm một ngày sẽ được đón nhận nồng nhiệt. Dẫu trong cái đói, cái khổ người ta chỉ nghĩ đến miếng ăn mà quên mất tinh thần, trái tim họ cũng cần được ăn uống thì đến lúc nào đó, sẽ có chỗ đứng cho nghệ thuật trong lòng những kẻ khốn khổ

Vĩnh Biệt Cửu Trùng Đài không chỉ để đọc thôi đâu. Phải ngấm từng câu chữ của Nguyễn Huy Tưởng “ Ôi Đan Thiềm! Ôi Cửu Trùng đài” tiếng hét trong đau đớn vang tới ngàn đời sau để rồi nó còn là dấu mốc, còn là bài học để những nhà phê bình học hỏi, những nhà văn tiếp thu trên hành trình tạo nên chữ nghĩa, chỗ đứng cho riêng mình. Nghệ Thuật vị nghệ thuật hay nghệ thuật vị nhân sinh?. Nhất quyết phải là nghệ thuật vị nhân sinh

Nguyễn Huy Tưởng được biết đến là một nhà trí thức say mê văn chương và giàu lòng yêu nước. Và qua văn chương thì lòng nhiệt thành về quê hương đất nước của ông được bộc lộ. Trong rất nhiều các sáng tác của ông thì “Vũ Như Tô” là một trong những tác phẩm làm lên tên tuổi của ông. Và đoạn trích đặc sắc trong sách giáo khoa là một đoạn trích nằm ở hồi V như hội tụ được tài năng cũng như điểm đặc sắc của toàn bộ tác phẩm “Vũ Như Tô”. Cùng phân tích bị kịch của nhân vật Đan Thiềm trong "Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài"

• Mở bài:

“Vũ Như Tô” là vở kịch lịch sử xuất sắc của Nguyễn Huy Tưởng và của nền kịch Việt Nam hiện đại. Tác phẩm được sáng tác vào năm 1941, dựa trên một sự kiện lịch sử xảy ra ở kinh thành Thăng Long vào thời hậu Lê. Trong đoạn trích, bên cạnh nhân vật Vũ Như Tô, một nghệ sĩ thiên tài, người xây dựng Cửu Trùng Đài, nhân vật Đan Thiềm cũng được khắc họa đậm nét. Bi kịch của nhân vật Đan Thiềm phát triển song song với bi kịch cuộc đời của Vũ Như Tô.

• Thân bài:

Trong tác phẩm nhân vât Đan Thiềm hiện lên chỉ là một nhân vật phụ nhưng góp phần tô đậm nhân vật Vũ Như Tô và làm rõ tư tưởng chủ đạo của tác phẩm. Nàng là người cung nữ say mê cái đẹp, trân trọng người tài; thấu hiểu lẽ đời nhưng gặp phải bi kịch. Bi kịch của nhân vật Đan Thiềm có phần khác biệt nhưng không kém đau đớn so với bi kịch Vũ Như Tô.

Nếu như Vũ Như Tô là một người nghệ sĩ tài ba, một kiến trúc sư biết sáng tạo ra cái đẹp thì Đan Thiềm là người đam mê, trân trọng, nâng niu cái tài của Vũ Như Tô. Lúc đầu khi đưa ra ý tưởng xây dựng Cửu Trùng Đài vi không đủ kinh phí cũng như không muốn phụng sự cho hôn quân bạo chúa Lê Tương Dực nên Vũ Như Tô không quyết định xây dựng Cửu Trùng Đài. Nhưng rồi, Đan Thiềm xuất hiện: sắc đẹp, lời ngon tiếng ngọt và sự tôn kính của Đan Thiềm đã làm cho Vũ xiêu lòng và bằng lòng xây Cửu Đài.

Đan Thiềm là một người “biệt nhỡn liên tài” nên khuyên Vũ Như Tô xây dựng Cửu Trùng Đài để bảo vệ cái tài, cái đẹp. Vì mê đắm cái tài mà Đan Thiềm không quản ngại những điều thị phi, quên cả nguy hiểm của bản thân để bảo vệ Vũ Như Tô. Nhưng nàng không ngủ mê trong cõi mơ mông mà nàng là một người tỉnh táo, thức thời, hiểu đời và hiểu người. Đan Thiềm có thể quên mình để khích lệ, bảo vệ cái tài ấy, nhưng nàng luôn tỉnh táo, sáng suốt trong mọi trường hợp vì nàng hiểu người, hiểu đời hơn, thức thời, mềm mại và dễ thích ứng với hoàn cảnh hơn Vũ Như Tô.

Chính Đan Thiềm là người khuyên Vũ Như Tô ở lại để xây Cửu Trùng Đài ở hồi I nhưng khi có biến lại tìm mọi cách để thuyết phục ông trốn đi. Đan Thiềm hiểu được tình thế đang diễn ra nguy bách và Vũ Như Tô nếu không trốn tất yếu sẽ bị giết. Khi quân phiến loạn đốt phá. Lùng sục kẻ xây dựng Cửu Trùng Đài cho đó là “thủ phạm” thi Đan Thiềm mặt cắt không còn một hột máu hớt ha, hớt hải chạy đi tìm Vũ Như Tô. Nàng thiết tha van xin vị kiến trúc sư tài ba. “Ông phải trốn đi. Ông phải trốn đi… Trốn đi để chờ cơ hội khác. Đại sự hỏng rồi”. Khi tiếng quân ầm ầm, tiếng trống, tiếng chiêng, tiếng tù và in ỏi, tiếng ngựa hí nổi lên, khi quân nổi loạn truy tìm thủ phạm để giết, thì Đan Thiềm không lo cho tính mạng của mình mà mà chỉ lo cho Vũ Như Tô bị sát hại. Nàng đã hết lời van xin: “Tài kia không nên để uống. Ông có mệnh hệ nào thì nước ta không còn ai mà tô điểm nữa.”

Đan Thiềm thấu đáo về thời thế khôn khéo chỉ ra nguyên nhân : nhân dân và quan lại trong triều ai ai cũng cho Vũ Như Tô là thủ phạm. Bức tường thâm cao của cung vua phủ chúa không bó hẹp được tầm nhìn sâu sắc về thời thế của người cung nữ này. Nàng có cách ứng xử linh hoạt và uyển chuyển. Cả hai lời khuyên của nàng rất có ý nghĩa bởi nàng bảo vệ được cả cái đẹp và người tạo nên cái đẹp “khi trước trốn đi thì ông nguy, bây giờ trốn đi thì ông thoát chết”.

Hai lần nàng khuyên nhủ Vũ Như Tô đều hết sức sáng suốt, nhưng lần thứ nhất lời khuyên có hiệu lực; lần thứ hai thì không và bi kịch của Đan Thiềm chủ yếu gắn với thất bại này. Đan Thiềm găp phải bi kịch vỡ mộng.Nàng vốn là người cung nữ bị ruồng bỏ, ngót 20 năm bị giam lỏng, làm thị nữ hầu hạ cho vua và đám phi tần kém nàng về cả nhân sắc và tài năng. Thậm chí, nàng còn bị khinh miệt. Một con người hồng nhan bạc mệnh nhưng bi kịch lớn nhất của nàng là khổ lụy vì tài. Nàng luôn luôn lo lắng cho cái tài của Vũ Như Tô. Nàng ra sức van lơn khuyên Vũ Như Tô bỏ trốn. Nhưng đau đớn thay Vũ Như Tô vẫn quyết sống chết với Cửu Trùng Đài.

Khi quân khởi loạn đốt phá kinh thành, đập tan tành Cửu Trùng Đài nhưng bà ta vẫn còn quỳ lạy, van xin Ngô Hạch: “Tướng quân tha cho ông cả nước ta còn nhiều thợ tài để tô điểm”. Lửa đã cháy đến chân, đầu sắp lìa khỏi cổ, nhưng bà ta vẫn “lẩn thẩn”, u mê, van lạy: “Tướng quân hãy nghe tôi, đừng phạm tội ác. Đừng giết ông cả. Tôi xin chịu chết.” Đến lúc nhận ra cả việc đổi mạng sống của mình để cứu Vũ Như Tô cũng không được nữa thì Đan Thiềm đành buông lời vĩnh biệt tất cả “Đài lớn tan tành! Ông cả ơi! Xin cùng ông vĩnh biệt. Đó cũng chính là vĩnh biệt mãi mãi Cửu Trùng Đài, vĩnh biệt một “giấc mộng lớn” trong máu và nước mắt.

Đan Thiềm quá thương, quá quý trọng cái tài của Vũ Như Tô, trước dư luận, trước những lời thị phi khen chê của đồng loại, Đan Thiềm vẫn bỏ ngoài tay tất cả. Thậm chí đến lúc đầu sắp lìa khỏi cổ vẫn u mê, lẩn thẩn. Và để rồi nàng nhận một cái chết thương tâm. Cái chết của Đan Thiềm là một bi kịch: bi kịch về tình thương và lẽ phải, bi kịch về nhận thức mơ hồ, bi kịch giữa nghệ thuật và tội ác. Đan Thiềm là người cung nữ tha thiết yêu cái đẹp và cảm mến người tài nhưng nàng đã gặp bi kịch không kém phần đau đớn so với Vũ Như Tô. Đan Thiềm phải chứng kiến cái tài, cái đẹp mà mình trân trọng bị hủy diệt. Yêu cái tài cái đẹp nhưng không bảo vệ được. Khích lệ cái tài, cái đẹp nhưng lại chứng kiến người tài bị giết.

Bằng một ngôn ngữ kịch có tính tổng hợp rất cao, nhất là trong hồi cuối Vũ Như Tô, nhà văn đã đồng thời khắc họa tính cách, miêu tả tâm trạng, dẫn dắt hành động, xung đột kịch rất thành công, tạo nên một bức tranh đời sống bi kịch rất hoành tráng trong nhịp điệu bão tố của nó.

Nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm trạng của nhân vật một cách chân thực, xúc động. Đặt nhân vật trong xung đột căng thẳng, giàu kịch tính, từ đó làm nổi bật chân dung nhân vật. Ngôn ngữ nhân vật giàu tính cá thể : tha thiết, khẩn nài, van xin, thất vọng. Kết hợp với ngôn ngữ là hành động, cử chỉ, ngoại hình góp phần thể hiện tâm trạng nhân vật.

Nhân vật Đan Thiềm được đặt trong nhiều mối quan hệ \: với Vũ Như Tô tri kỉ, với cung nữ thì bị ghen ghét. Hình tượng nhân vật Đan Thiềm có vai trò thúc đẩy xung đột của vở kịch đi đến cao trào tăng thêm tính lôi cuốn, hấp dẫn cho vở kịch. Chính nàng là nhân tố quan trong làm nổi bật tài năng, khát vọng và bi kịch của Vũ Như Tô, giúp tác giả thể hiện tư tưởng chủ đạo của tác phẩm.

• Kết bài:

Như vậy, ở hồi cuối này qua việc miêu tả diễn biến tâm lý và bi kịch của nhân vật Đan Thiềm Nguyễn Huy Tưởng góp phần thể hiện tính cách bi kịch ở mỗi người cũng như những gì được xem là “đồng bệnh” “tri âm” (hay đồng điệu) ở họ. Chứng đồng bệnh ấy thức chất là sự đồng điệu trong mộng ước, đồng điệu trong nỗi đau, xuất phát từ sự ý thức sâu xa xuất phát từ bi kịch của tài và sắc.

Xem thêm: https://forum.vanhoctre.com/forums/vinh-biet-cuu-trung-dai-nguyen-huy-tuong.1131/

Nguyễn Huy Tưởng nhà văn có thiên hướng khai thác về đề tài lịch sử và có nhiều đóng góp về thể loại tiểu thuyết và kịch. Văn phong của ông giản dị, đôn hậu mà thâm trầm sâu sắc. "Vũ Như Tô" là vở kịch đầu tay – bi kịch lịch sử 5 hồi, viết về sự kiện xảy ra ở Thăng Long khoảng năm 1516-1517 dưới triều Lê Tương Dực. Đoạn kịch “Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài“ thuộc hồi V, hồi cuối cùng của tác phẩm. Đoạn trích “Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài” đặt ra vấn đề có ý nghĩa muôn thuở về cái đẹp, và mối quan hệ giữa nghệ sĩ và nhân dân, đồng thời tác giả bày tỏ niềm cảm thông, trân trọng đối với nghệ sĩ tài năng, giàu khát vọng nhưng lại rơi vào bi kịch.

I. Tìm hiểu chung.
1. Tác giả:
- Nguyễn Huy Tưởng (1912-1960)
- Quê Từ Sơn, Bắc Ninh nay thuộc xã Dục Tú, huyện Đông Anh, Hà Nội
- Ông là nhà văn, nhà viết kịch nổi tiếng của Việt Nam
- Năm 1930, ông tham gia các hoạt động yêu nước của thanh niên học sinh ở Hải Phòng
- Năm 1938 ông tham gia hội Truyền bá Quốc ngữ và phong trào hướng đạo sinh ở Hải Phòng
- Tháng 6 năm 1945, Nguyễn Huy Tưởng tham gia ban biên tập tạp chí Tiên Phong của Văn hóa cứu quốc
- Năm 1951 ông tham gia chiến dịch biên giới
- Năm 1996 ông được trao tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật

2. Tác phẩm:
– Xuất xứ: Đoạn trích thuộc hồi V vở kịch Vũ Như Tô.
– Nội dung: Qua tấn bi kịch của Vũ Như Tô, tác giả đã đặt ra vấn đề sâu sắc, có ý nghĩa muôn thủa về mối quan hệ giữa nghệ thuật với cuộc sống, giữa lí tưởng nghệ thuật thuần túy cao siêu muôn đời với lợi ích thiết thân và trực tiếp của nhân dân

II. Đọc – hiểu văn bản.
1. Những mâu thuẫn xung đột cơ bản của vở kịch
a. Mâu thuẫn thứ nhất:
– Mâu thuẫn: nhân dân lao động khốn khổ lầm than >< bọn hôn quân bạo chúa và phe cánh của chúng sống xa hoa truỵ lạc.

⇒ Mâu thuẫn vốn có từ trước, đến khi Lê Tương Dực bắt Vũ Như Tô xây Cửu trùng đài thì nó biến thành xung đột căng thẳng, gay gắt.

b. Mâu thuẫn thứ hai:

+ Vũ Như Tô – Kiến trúc sư – nghệ sĩ: Tâm huyết, hoài bão, muốn đem lại cái đẹp cho muôn đời. + Mượn uy quyền, tiền bạc của vua để thực hiện hoài bão lớn lao ⇒ mục đích chân chính >< con đường thực hiện mục đích sai lầm

⇒ Mâu thuẫn giữa quan niện nghệ thuật cao siêu, thuần túy muôn đời và lợi ích thiết thực của nhân dân. Đẩy Vũ Như Tô vào bi kịch không lối thoát

2. Nhân vật Vũ Như Tô
– Vũ Như Tô là một kiến trúc sư thiên tài khát khao say mê sáng tạo cái đẹp:

+ Ông là người “ngàn năm chưa dễ có một”.
+ Tài năng của ông được thể hiện: “chỉ vẩy bút là chim hoa đã hiện lên”, “sai khiến gạch đá như viên tướng cầm quân, có thể xây dựng lâu đài cao cả, nóc vờn mây mà không hề tính sai một viên gạch nhỏ”

– Là một nghệ sĩ có nhân cách lớn, hoài bão lớn, có lí tưởng nghệ thuật cao cả.

+ Ban đầu, dù Lê Tương Dực doạ giết, Vũ như Tô vẫn kiên quyết từ chối xây Cửu trùng đài.
+ Mong muốn và hòa bão của ông chính là xây dựng cho đát nước một tòa lâu đài vĩ đại và bền vững ⇒ khát khao cống hiến tài năng cho đất nước
+ Khi đã xây Cửu Trùng Đài, Vũ Như Tô dồn hết tâm sức

– Vũ Như Tô là người không hám lợi: vua ban thưởng ông đã đem chia hết cho thợ.

– Tuy nhiên, lí tưởng, ước mơ của ông hoàn toàn thoát li khỏi hoàn cảnh lịch sử xã hội của đất nước, xa rời đời sống nhân dân

⇒ Tâm trạng bi kịch đầy căng thẳng: xây Cửu Trùng Đài là đúng hay sai?
⇒ Vũ Như Tô là một nhân vật bi kịch bởi đã mang trong mình không chỉ những say mê khát vọng lớn lao mà còn cả nhưng lại lầm lạc trong suy nghĩ và hành động.
⇒ Sự thức tỉnh của ông chỉ diễn ra vào phút cuối khi mà ông và Đan Thiềm bị bắt, Cửu Trùng Đài bị đập phá

3. Nhân vật Đan Thiềm.

– Vũ Như Tô mê cái đẹp, Đan Thiềm mê cái tài ⇒ Đan Thiềm là tri kỉ, tri âm duy nhất ở triều đình của Vũ Như Tô
– Luôn động viên, khích lệ, giúp đỡ Vũ Như Tô xây đài, bảo vệ đài.
– Là con người luôn tỉnh táo: Biết chắc Đài không thành, tìm cách bảo vệ an toàn tính mạng cho Vũ Như Tô, khuyên Vũ bỏ trốn.
– Sẵn sàng đổi mạng sống của mình cứu Vũ Như Tô, đau đớn khi không thể cứu được người tài.

⇒ Đan Thiềm là nhân vật sống chết hết mình vì cái tài, cái đẹp.

4. Sự giải quyết mâu thuẫn, xung đột.

– Mâu thuẫn 1 : giải quyết dứt khoát bằng cảnh quân nổi loạn đốt Cửu Trùng Đài, giết vua …
– Mâu thuẫn giữa quan niệm nghệ thuật cao siêu và lợi ích thiết thực của nhân dân: chưa được giải quyết .

⇒ Vũ Như Tô có tội hay công, chúng ta không trả lời được, tác giả mới chỉ nêu vấn đề

5. Nghệ thuật.

– Khắc họa hình tượng nhân vật. Tính cách tâm trạng nhân vật bộc lộ rõ nét qua ngôn ngữ hành động.
– Các lớp kịch được chuyển tự nhiên, linh hoạt liền mạch.
– Chú trọng thể hiện tính cách diễn biến tâm trạng nhân vật: Đam Thiềm, Vũ Như Tô góp phần làm nổi bật chủ đề tác phẩm
– Xây dựng các mâu thuẫn kịch tính
– Ngôn ngữ kịch điêu luyện, có tính tổng hợp cao, dùng ngôn ngữ, hành động của nhân vật để thể hiện tâm trạng, khắc họa tính cách, dẫn dắt đẩy xung đột kịch đến cao trào

Xem thêm: https://forum.vanhoctre.com/forums/vinh-biet-cuu-trung-dai-nguyen-huy-tuong.1131/

Trong làng kịch hiện đại Việt Nam, bên cạnh Lưu Quang Vũ tài năng, vực dậy cả một nền văn học kịch đang trên đà tụt dốc, ta cũng không thể không nhắc đến Nguyễn Huy Tưởng một trong những nhà viết kịch và tiểu thuyết xuất sắc. Các tác phẩm của ông thường đi khai thác các đề tài lịch sử và tác phẩm "Vũ Như Tô" là tác phẩm nổi bật nhất. Xung đột kịch được đẩy lên đến cao trào và được giải quyết ở hồi thứ 5 “Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài” qua đó thể hiện quan niệm sâu sắc của ông về cuộc đời và nghệ thuật.
Cùng soạn bài " Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài" để hiểu rõ hơn về tác phẩm này nhé!


Bố cục

Phần 1 (từ lớp I đến lớp VI): Cuộc trò chuyện giữa Vũ Như Tô với Đan Thiềm, cung nữ và nội giám, Vũ Như Tô bàng hoàng nhận ra bi kịch đang cận kề.
Phần 2 (từ lớp VII đến lớp IX): Quân phản loạn đốt Cửu Trùng Đài và kết án Vũ Như Tô.

Câu 1 (trang 193 sgk ngữ văn 11 tập 1)

Mâu thuẫn thứ nhất: giữa phe nổi loạn với phe Lê Tương Dực:

+ Phe nổi loạn: dân chúng, thợ xây Cửu Trùng Đài
+ Phe đối lập trong triều đứng đầu là Trịnh Duy Sản
+ Đỉnh điểm mâu thuẫn trong hồi V được giải quyết.
+ Trịnh Duy Sản, Ngô Hạch giết chết Lê Tương Dực, Vũ Như Tô, Đan Thiềm và phá bỏ Cửu trùng đài

- Mâu thuẫn thứ hai: mâu thuẫn quan niệm nghệ thuật cao siêu, thuần túy muôn đời và lợi ích trực tiếp, thiết thực của nhân dân

+ Mâu thuẫn này có nguồn gốc từ nguyên nhân sâu xa: người chiến sĩ thiên tài có khát vọng, hoài bão muốn mang cái đẹp đến cho đời, làm dân tộc tự hào vì trong một xã hội thối nát, người dân đói khổ triền miên trong lầm than
+ Hoàn cảnh đất nước không tạo điều kiện cho Vũ Như Tô thực hiện điều đó
+ Vũ Như Tô nghe theo lời khuyên của Đan Thiềm mượn uy quyền, tiền bạc của hôn quan Lê Tương Dực để thực hiện khát vọng xây dựng công trình nguy nga
+ Niềm khao khát sáng tạo, cống hiến lại đối nghịch với thực trạng lợi ích và mong muốn của nhân dân.

→ Các mâu thuẫn cơ bản trên tác động qua lại, có quan hệ mật thiết với nhau

Câu 2 (Trang 193 sgk ngữ văn 11 tập 1)

Tính cách và diễn biến tâm trạng của Vũ Như Tô

- Vũ Như Tô là kiến trúc sư thiên tài, hiện thân cho niềm khao khát, say mê và kiến tạo cái đẹp

+ Tài năng được thể hiện qua lời nhân vật khác nhận xét về ông: ngàn năm chưa dễ có một
+ Chỉ vẩy bút chim hoa hiện lên mảnh lụa thần tình biến hóa như cảnh hóa công, sai khiến gạch đá như viên tướng cầm quân
+ Có thể dựng lâu đài cao cả, nóc vờn mây…

- Là nghệ sĩ có nhân cách cao cả, chí lớn, có lý tưởng nghệ thuật

+ Dù bị dọa giết nhưng Vũ Như Tô vẫn vạch trần bộ mặt hôn quân của Lê Tương Dực và kiên quyết từ chối xây Cửu Trùng Đài
+ Ông không phải người hám lợi
+ Ông có lí tưởng nghệ thuật của Vũ Như Tô chân chính, cao siêu
+ Nhưng ông không nhìn vào thực tế rằng Cửu Trùng Đài được xây bằng xương máu, nước mắt của nhân dân

→ Vũ Như Tô là nhân vật bi kịch, say mê khát vọng nhưng mâu thuẫn với hiện thực, suy nghĩ và hành động của ông có sự sai lầm

- Đan Thiềm là người mê cái đẹp.

+ Bệnh Đan Thiềm là bệnh của người mê cái đẹp, sự siêu việt của người sáng tạo nghệ thuật và sáng tạo ra cái đẹp
+ Vì đam mê tài năng và cái đẹp mà nàng luôn động viên Vũ Như Tô xây dựng Cửu Trùng Đài, sẵn sàng hi sinh bản thân mình để bảo vệ cái tài ấy
+ Đan Thiềm là người tri âm, tri kỉ của Vũ Như Tô
+ Đan Thiềm tỉnh táo, sáng xuất trong mọi trường hợp: biết chắc chắn việc xây Cửu Trùng Đài không thành nên Đan Thiềm nhiều lần giục Vũ Như Tô chạy trốn
+ Nàng sẵn sàng đổi mạng sống lấy sự an toàn của Vũ Như Tô

→ Đoạn trích cho thấy bi kịch của các nhân vật, qua đó làm nổi bật chủ đề tác phẩm.

Câu 3 (trang 193 sgk ngữ văn 11 tập 1)

Mâu thuẫn giữa nhân dân với bọn hôn quân bạo chúa cùng phe cánh của chúng được giải quyết triệt để theo quan niệm của nhân dân:

+ Lê Tương Dực bị giết, Nguyễn Vũ – tự sát, đám cung nữ kẻ nổi loạn nhục mạ, bắt bớ

- Mâu thuẫn thứ hai quan điểm nghệ thuật cao siêu, thuần túy với lợi ích của nhân dân chưa được tác giả giải quyết triệt để:

+ Vũ Như Tô tới lúc chết cũng không nhận ra lỗi lầm của mình
+ Vũ Như Tô không đứng về phía hôn quân, nhưng lại muốn lợi dụng quyền uy, tiền bạc của hắn để thực hiện ước mơ của mình

- Những câu hỏi không có đáp án:

+ Vũ Như Tô có công hay tội, ông đúng hay người giết ông đúng

- Tác giả thể hiện tâm tư qua lời đề từ, cầm bút chẳng qua cùng một bệnh với Đan Thiềm, điều này là cách lí giải hợp lí

Câu 4 (trang 193 sgk ngữ văn 11 tập 1)

Đặc sắc về nghệ thuật của vở kịch:

- Thuộc thể loại bi kịch, tạo dựng được mâu thuẫn, nhưng không thể giải quyết được hết mâu thuẫn

+ Nhân vật anh hùng có khao khát lớn lao

- Mâu thuẫn kịch tập trung dẫn tới cao trào, hành động kịch đẩy lên kịch tính
- Ngôn ngữ điêu luyện, có tính tổng hợp cao
- Xây dựng nhân vật kịch đặc sắc, có tính cách, tâm trạng thông qua ngôn ngữ
- Cách chuyển hóa linh hoạt các lớp kịch tạo nên sự hấp dẫn, lôi cuốn người đọc.

Luyện tập
Phần đề từ của tác giả viết vào 6/2/ 1942 sau một năm viết xong tác phẩm
Qua phần đề từ ta hiểu được những chân thành, sự băn khoăn của chính tác giả “Lẽ phải thuộc về Vũ Như Tô hay những kẻ giết Vũ Như Tô?

- Chính ông cũng thú nhận “ta chẳng biết” nghĩa là không có lời giải đáp thỏa đáng. Qua vở kịch có thể nhận thấy lẽ phải, chân lí không thuộc hoàn toàn vào bên nào.


Xem thêm: https://forum.vanhoctre.com/forums/vinh-biet-cuu-trung-dai-nguyen-huy-tuong.1131/