-
Chào mừng bạn truy cập Mạng xã hội VĂN HỌC TRẺ
BẠN CẦN ĐĂNG NHẬP ĐỂ ĐỌC BÀI VIẾT CHÍNH (số 1 trong chủ đề)
- Giới thiệu: Trang chủ, Diễn đàn, kho tài liệu, VHT fanpage, VHT groups, VHT Youtube, VHT Tiktok
- Hướng dẫn sử dụng diễn đàn
Mạng xã hội Văn học trẻ
Cây dừa Bình Định ( có dùng yếu tố miêu tả)
Mở bài:
Dừa là một loài cây quen thuộc của đất nước Việt Nam. Trên dải đất cong cong hình chữ S này, đi đến bất cứ nơi đâu ta cũng bắt gặp cây dừa. Ở miền Nam, tỉnh Bến Tre, dừa được trồng rất nhiều. Và đến Bình Đinh, trên những chặng đường dài ở quốc lộ, đâu đâu mọi người cũng thấy cây dừa được trồng thành rừng bạt ngàn, xanh ngắt, cao lớn. Ở xứ sở miền Nam Trung bộ này, cây dừa là loài cây đặc trưng của vùng đất miền Trung đầy nắng, đầy gió. Chính vì vậy, nơi đây có câu ca dao quen thuộc:
Công đâu công uổng công thừa
Công đâu gánh nước tưới dừa Tam Quan
Thân bài:
1. Đặc điểm chung của cây dừa:
a. Nguồn gốc:
Cây dừa được các nhà nghiên cứu cho rằng nó có nguồn gốc ở Đông Nam Á, một bộ phận khác lại cho rằng nguồn gốc của chúng ở miền tây bắc Nam Mỹ. Điều này đến nay vẫn chưa có kết luận rõ ràng nhưng cây dừa đã trở nên phổ biến ở trên khắp thế giới. Dừa là một loại cây có khả năng thích nghi vô cùng tốt, nó phát triển mạnh mẽ tại những vùng có đất pha cát, đồng thời nó có khả năng chịu mặn cũng như ưa thích các vùng đất nhiều nắng và mưa. Chính bởi đặc tính này mà cây dừa rất phổ biến ở các bờ biển nhiệt đới, thậm chí ở một số những vùng núi cao cây dừa vẫn phát triển. Ở Việt Nam, cây dừa được trồng phổ biến ở những tỉnh có nền nhiệt cao, mưa nhiều và đặc biệt nó đã trở thành loại cây đặc sản của tỉnh Bình Định.
Nhưng ở xứ sở Bình Định này, nguồn gốc cây dừa được kể lại bằng một câu chuyện truyền thuyết đầy cảm động về tình yêu của một đôi trai tài gái sắc. Đó là chàng Lửa dũng cảm, tài năng và nàng Nếp xinh đẹp, hiếu thảo. Cả hai yêu thương nhau nhưng không đến được với nhau, để rồi khi chết đi hóa thành một loại cây có những chiếc lá như hình cái lược của người con gái, có những chùm quả xanh chi chít ôm tròn quanh ngọn cây, nước ở trong quả ngọt lịm và lớp thịt màu trắng thì béo ngậy.
b.Đặc điểm về cây dừa:
-Hình dáng:
Dừa là một loài cây trong họ Cau. Gốc lớn, tua tủa chùm rễ ăn sâu, bám chắc xuống đất. Cây dừa trông cao lớn như vậy nhưng lại là loại cây thân cỏ, cao đến 10m, ở thân có những khoanh tròn nối nhau. Cây dừa không có cành mà chỉ có tàu dừa mọc trên ngọn thành vòng tròn, xòe đều ra tứ phía. Có khi tàu dừa dài tới hai ba mét khi già khi rụng để lại vết sẹo trên thân.
Trên mỗi tàu dừa có rất nhiều lá. Lá dừa màu xanh bóng mọc xuôi theo theo hai bên cuống của tàu dừa, mỗi lá dừa lại có nhiều khía, tách lá thành nhiều mảnh nhỏ. Từ các nách bẹ, từng chùm quả mập mạp, màu trắng sữa chìa ra, biến dần thành quả có màu xanh. Quả dừa mọc thành chùm, quả tròn, phía đuôi hơi thon lại. Ngoài cùng của quả dừa là lớp xơ bao bọc, trong là cùi dừa trắng tinh, béo ngậy, nước dừa ngọt mát trong lành.
-Nơi trồng:
Cây dừa phát triển tốt trên đất pha cát và có khả năng chống chịu mặn tốt. Cây dừa rất ưa thích các nơi sinh sống có nhiều nắng và lượng mưa bình thường (750–2.000 mm hàng năm), điều này giúp dừa trở thành loại cây định cư bên các bờ biển nhiệt đới một cách tương đối dễ dàng. Bình Định là một vùng đất nắng, nóng lại có biển với đất cát nên cây dừa được trồng rất nhiều và phát triển rất mạnh. Ở đây, cây dừa mọc như rừng, ở ven sông, men theo bờ ruộng, trên sườn đồi, rải theo bờ biển… Cả một dãi đất dài của tỉnh từ thành phố Quy Nhơn đến tận Tam Quan, cây dừa được trồng bạt ngàn với nhiều loại. Nào là dừa lửa lá đỏ, vỏ hồng, dừa xiêm thấp lè tè, quả tròn nước ngọt, dừa nếp lơ lửng giữa trời, quả vàng xanh mơn mởn…
2 Công dụng của cây dừa nói chung và đối với người dân Bình Định nói riêng:
Có lẽ cây dừa là một loại cây thật đặc biệt bởi mọi bộ phận của cây đều có thể được người Việt Nam nói chung và người dân Bình Định nói riêng tận dụng, không một phần nào bị bỏ phí lại. Chính vì vậy người dân Bình Định đã cất tiếng ngợi ca:
Dừa xanh sừng sững giữa trời
Đem thân mình hiến cho cho đời thủy chung
Từ những chiếc lá dừa to đẹp được thu về để lợp nhà, để đan lại thành những món đồ thủ công mỹ nghệ được mọi người yêu thích. Thân của cây dừa được sử dụng để làm cột, làm những con cầu nhỏ bắc qua mương hay tạo ra những món đồ lưu niệm xinh xắn. Ngay cả phần rễ của cây dừa cũng được con người tận dụng để làm chất đốt hoặc thuốc nhuộm. Rồi những bông dừa già cũng được người dân thu hoạch về để trang trí, củ hủ dừa (hay đọt dừa non) được sử dụng để chế biến thành các món ăn lạ miệng giàu giá trị dinh dưỡng...
Thế nhưng, trên cây dừa phần có giá trị nhất có thể nói chính là những trái dừa. Những trái dừa tươi ngon nhất thường được dùng để lấy nước - một thứ nước giải khát tự nhiên vô cùng có giá trị về dinh dưỡng, tốt cho hệ tiêu hoá cũng như giải nhiệt nhanh chóng trong những ngày hè oi bức. Với những trái dừa khô và già hơn, người ta thường sử dụng phần cùi của nó. Cùi dừa được dùng để chế biến các món kho hay đồ xôi, sử dụng làm các loại mứt không thể thiếu trên bàn tiếp khách của mỗi gia đình ngày Tết. Cùi dừa còn được sử dụng để làm sữa dừa, kẹo dừa, chiết lấy dầu hay làm xà phòng. Sau đó, phần bã cùi dừa người ta cũng chẳng vứt đi mà tận dụng để làm phân bón hay một loại thức ăn giàu chất béo cho gia súc. Ngay đến phần vỏ cứng của trái dừa cũng được giữ lại để sử dụng làm các mặt hàng thủ công tinh xảo rất được ưa chuộng.
Sống gắn bó và rất mực thủy chung với người, cây dừa là niềm kiêu hãnh của người dân Bình Định. Cây dừa còn tạo nên vẻ đẹp cho cảnh quan nơi đây. Hàng dừa xanh tạo thành hành lang tự nhiên có mái che nhất là ở Tam Quan- Hoài Nhơn. Đi trong làng rợp mát bóng dừa, gió đầy nắng vờn trên ngọn lá. Không gian tràn ngập tiếng chim, hối hả gọi nhau qua những tàu lá dừa phất phới. Bóng dừa còn làm cho các cô gái nơi đây có làn da trắng mịn.
Cây dừa còn đi vào thơ, ca, nhạc, họa. Những bức tranh về làng quê, những bài hát quê hương hay có hình ảnh cây dừa. Nhà thơ Trần Đăng Khoa có một bài thơ về cây dừa thật đặc sắc:
Cây dừa xanh tỏa nhiều tàu
Dang tay gọi gió, gật đầu gọi trăng
Thân dừa bạc phếch tháng năm
Quả dừa đàn lợn con nằm trên cao
Kết luận:
Cây dừa ngày nay vẫn là một trong những nét đặc trưng của các vùng quê miền ven biển. Bờ biển trong xanh cùng hàng dừa sai trái là hình ảnh làm nên thương hiệu cho biển nước ta trong đó có tỉnh Bình Định. Cây dừa sẽ mãi theo con người Việt Nam nói chung và con người Bình Định nói riêng trong cuộc sống tương lai.
Thêm
Mở bài:
Dừa là một loài cây quen thuộc của đất nước Việt Nam. Trên dải đất cong cong hình chữ S này, đi đến bất cứ nơi đâu ta cũng bắt gặp cây dừa. Ở miền Nam, tỉnh Bến Tre, dừa được trồng rất nhiều. Và đến Bình Đinh, trên những chặng đường dài ở quốc lộ, đâu đâu mọi người cũng thấy cây dừa được trồng thành rừng bạt ngàn, xanh ngắt, cao lớn. Ở xứ sở miền Nam Trung bộ này, cây dừa là loài cây đặc trưng của vùng đất miền Trung đầy nắng, đầy gió. Chính vì vậy, nơi đây có câu ca dao quen thuộc:
Công đâu công uổng công thừa
Công đâu gánh nước tưới dừa Tam Quan
Thân bài:
1. Đặc điểm chung của cây dừa:
a. Nguồn gốc:
Cây dừa được các nhà nghiên cứu cho rằng nó có nguồn gốc ở Đông Nam Á, một bộ phận khác lại cho rằng nguồn gốc của chúng ở miền tây bắc Nam Mỹ. Điều này đến nay vẫn chưa có kết luận rõ ràng nhưng cây dừa đã trở nên phổ biến ở trên khắp thế giới. Dừa là một loại cây có khả năng thích nghi vô cùng tốt, nó phát triển mạnh mẽ tại những vùng có đất pha cát, đồng thời nó có khả năng chịu mặn cũng như ưa thích các vùng đất nhiều nắng và mưa. Chính bởi đặc tính này mà cây dừa rất phổ biến ở các bờ biển nhiệt đới, thậm chí ở một số những vùng núi cao cây dừa vẫn phát triển. Ở Việt Nam, cây dừa được trồng phổ biến ở những tỉnh có nền nhiệt cao, mưa nhiều và đặc biệt nó đã trở thành loại cây đặc sản của tỉnh Bình Định.
Nhưng ở xứ sở Bình Định này, nguồn gốc cây dừa được kể lại bằng một câu chuyện truyền thuyết đầy cảm động về tình yêu của một đôi trai tài gái sắc. Đó là chàng Lửa dũng cảm, tài năng và nàng Nếp xinh đẹp, hiếu thảo. Cả hai yêu thương nhau nhưng không đến được với nhau, để rồi khi chết đi hóa thành một loại cây có những chiếc lá như hình cái lược của người con gái, có những chùm quả xanh chi chít ôm tròn quanh ngọn cây, nước ở trong quả ngọt lịm và lớp thịt màu trắng thì béo ngậy.
b.Đặc điểm về cây dừa:
-Hình dáng:
Dừa là một loài cây trong họ Cau. Gốc lớn, tua tủa chùm rễ ăn sâu, bám chắc xuống đất. Cây dừa trông cao lớn như vậy nhưng lại là loại cây thân cỏ, cao đến 10m, ở thân có những khoanh tròn nối nhau. Cây dừa không có cành mà chỉ có tàu dừa mọc trên ngọn thành vòng tròn, xòe đều ra tứ phía. Có khi tàu dừa dài tới hai ba mét khi già khi rụng để lại vết sẹo trên thân.
Trên mỗi tàu dừa có rất nhiều lá. Lá dừa màu xanh bóng mọc xuôi theo theo hai bên cuống của tàu dừa, mỗi lá dừa lại có nhiều khía, tách lá thành nhiều mảnh nhỏ. Từ các nách bẹ, từng chùm quả mập mạp, màu trắng sữa chìa ra, biến dần thành quả có màu xanh. Quả dừa mọc thành chùm, quả tròn, phía đuôi hơi thon lại. Ngoài cùng của quả dừa là lớp xơ bao bọc, trong là cùi dừa trắng tinh, béo ngậy, nước dừa ngọt mát trong lành.
-Nơi trồng:
Cây dừa phát triển tốt trên đất pha cát và có khả năng chống chịu mặn tốt. Cây dừa rất ưa thích các nơi sinh sống có nhiều nắng và lượng mưa bình thường (750–2.000 mm hàng năm), điều này giúp dừa trở thành loại cây định cư bên các bờ biển nhiệt đới một cách tương đối dễ dàng. Bình Định là một vùng đất nắng, nóng lại có biển với đất cát nên cây dừa được trồng rất nhiều và phát triển rất mạnh. Ở đây, cây dừa mọc như rừng, ở ven sông, men theo bờ ruộng, trên sườn đồi, rải theo bờ biển… Cả một dãi đất dài của tỉnh từ thành phố Quy Nhơn đến tận Tam Quan, cây dừa được trồng bạt ngàn với nhiều loại. Nào là dừa lửa lá đỏ, vỏ hồng, dừa xiêm thấp lè tè, quả tròn nước ngọt, dừa nếp lơ lửng giữa trời, quả vàng xanh mơn mởn…
2 Công dụng của cây dừa nói chung và đối với người dân Bình Định nói riêng:
Có lẽ cây dừa là một loại cây thật đặc biệt bởi mọi bộ phận của cây đều có thể được người Việt Nam nói chung và người dân Bình Định nói riêng tận dụng, không một phần nào bị bỏ phí lại. Chính vì vậy người dân Bình Định đã cất tiếng ngợi ca:
Dừa xanh sừng sững giữa trời
Đem thân mình hiến cho cho đời thủy chung
Từ những chiếc lá dừa to đẹp được thu về để lợp nhà, để đan lại thành những món đồ thủ công mỹ nghệ được mọi người yêu thích. Thân của cây dừa được sử dụng để làm cột, làm những con cầu nhỏ bắc qua mương hay tạo ra những món đồ lưu niệm xinh xắn. Ngay cả phần rễ của cây dừa cũng được con người tận dụng để làm chất đốt hoặc thuốc nhuộm. Rồi những bông dừa già cũng được người dân thu hoạch về để trang trí, củ hủ dừa (hay đọt dừa non) được sử dụng để chế biến thành các món ăn lạ miệng giàu giá trị dinh dưỡng...
Thế nhưng, trên cây dừa phần có giá trị nhất có thể nói chính là những trái dừa. Những trái dừa tươi ngon nhất thường được dùng để lấy nước - một thứ nước giải khát tự nhiên vô cùng có giá trị về dinh dưỡng, tốt cho hệ tiêu hoá cũng như giải nhiệt nhanh chóng trong những ngày hè oi bức. Với những trái dừa khô và già hơn, người ta thường sử dụng phần cùi của nó. Cùi dừa được dùng để chế biến các món kho hay đồ xôi, sử dụng làm các loại mứt không thể thiếu trên bàn tiếp khách của mỗi gia đình ngày Tết. Cùi dừa còn được sử dụng để làm sữa dừa, kẹo dừa, chiết lấy dầu hay làm xà phòng. Sau đó, phần bã cùi dừa người ta cũng chẳng vứt đi mà tận dụng để làm phân bón hay một loại thức ăn giàu chất béo cho gia súc. Ngay đến phần vỏ cứng của trái dừa cũng được giữ lại để sử dụng làm các mặt hàng thủ công tinh xảo rất được ưa chuộng.
Sống gắn bó và rất mực thủy chung với người, cây dừa là niềm kiêu hãnh của người dân Bình Định. Cây dừa còn tạo nên vẻ đẹp cho cảnh quan nơi đây. Hàng dừa xanh tạo thành hành lang tự nhiên có mái che nhất là ở Tam Quan- Hoài Nhơn. Đi trong làng rợp mát bóng dừa, gió đầy nắng vờn trên ngọn lá. Không gian tràn ngập tiếng chim, hối hả gọi nhau qua những tàu lá dừa phất phới. Bóng dừa còn làm cho các cô gái nơi đây có làn da trắng mịn.
Cây dừa còn đi vào thơ, ca, nhạc, họa. Những bức tranh về làng quê, những bài hát quê hương hay có hình ảnh cây dừa. Nhà thơ Trần Đăng Khoa có một bài thơ về cây dừa thật đặc sắc:
Cây dừa xanh tỏa nhiều tàu
Dang tay gọi gió, gật đầu gọi trăng
Thân dừa bạc phếch tháng năm
Quả dừa đàn lợn con nằm trên cao
Kết luận:
Cây dừa ngày nay vẫn là một trong những nét đặc trưng của các vùng quê miền ven biển. Bờ biển trong xanh cùng hàng dừa sai trái là hình ảnh làm nên thương hiệu cho biển nước ta trong đó có tỉnh Bình Định. Cây dừa sẽ mãi theo con người Việt Nam nói chung và con người Bình Định nói riêng trong cuộc sống tương lai.
Viết trả lời...
Việc đọc hay soạn thảo văn bản, đăng tải trên internet đã trở thành 1 phần quan trọng của đời sống hiện đại, quen như hơi thở mỗi ngày song việc trình bày văn bản có nhiều lỗi đáng lo ngại. Diễn dàn Văn Học Trẻ chúng ta cũng thường gặp những hạt sạn sai chính tả, sai trình bày văn bản. Dưới đây, Admin tổng hợp và trình bày lại một số kiến thức về chính tả, dấu câu, qui tắc đặt dấu câu.
Quy tắc chính tả
Quy tắc chính tả sẽ bao gồm các quy tắc về cách viết hoa, không viết hoa và cách viết tắt sao cho đúng.
1. Quy tắc viết hoa
Ta sẽ viết hoa những danh từ riêng (như tên họ, địa điểm,...): Hà Nội, nhà thơ Xuân Diệu.
Chữ đầu của các tổ chức, cơ quan cấp cao nhất của Đảng đều được viết hoa: Đảng, Nhà nước, Viện kiểm sát nhân dân, Hội đồng nhân dân. Tuy nhiên, khi những từ này giữ vai trò tính từ thì sẽ không được viết hóa, ví dụ: điều lệ đảng, thẻ đảng, chuyên trách quốc hội, thành viên chính phủ.
Các từ, cụm từ chỉ chức vụ, chức danh sẽ được viết hoa chữ đầu nếu đi kèm với danh từ riêng, ví dụ: Tổng bí thư Trần Phú, Giáo sư Võ Tòng Xuân, Trường đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn,...
Với các từ chỉ tính chất đặc trưng của cơ quan, đơn vị thì viết hoa chữ đầu của từ thứ nhất và chữ đầu của từ tiếp theo, ví dụ: Ban Tổ chức chính quyền, Đoàn Thanh niên cộng sản, Bộ Giáo dục.
Với tên cơ quan, đơn vị thì ta sẽ viết hoa chữ đầu của từng thành phần hợp lại, ví dụ: Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Thanh thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội
Ngoài ra, ta cũng cần viết hoa các chữ của tên năm âm lịch như Canh Dần, Tân Tỵ. Các ngày tết phải được viết hoa chữ đầu tên như tết Trung thu, tết Nguyên đán. Chữ đầu tên các bộ luật, luật cũng được viết hoa như luật Nghĩa vụ quân sự, bộ luật Lao động. Viết hoa chữ đầu và tên thương hiệu của doanh nghiệp như Công ty cổ phần tư vấn xây dựng Đại Phát.
2. Quy tắc không viết hoa
Không viết hoa danh từ chung chỉ địa điểm, nơi chốn như xã, phường, quận, huyện, tỉnh, thành phố. Ví dụ: thôn Hiệp Hòa, xã Phú Nhuận, huyện Ninh Phước, thành phố Phan Rang - Tháp Chàm
Những từ chỉ ngành nghề, cấp độ khi đứng sau một danh từ khác đều sẽ không được viết hoa: ngành hải quan, bộ đội biên phòng, lực lượng cảnh sát nhân dân,...
Không viết hoa những từ chỉ mùa, vụ, ví dụ: lúa xuân, khoai vụ đông, vụ hè thu
Không viết hoa những từ chỉ phương hướng, ví dụ: đông, tây, nam, bắc, đông nam. Nếu các từ chỉ phương hướng kết hợp với danh từ khác chỉ địa danh thì viết hoa, ví dụ: Đông Nam bộ, Tây nguyên,...
Không viết hoa những từ chỉ cấp bậc, học vị, chức danh: tiến sĩ, thạc sĩ, tú tài, cử nhân, bác sĩ, kỹ sư,... Ví dụ: bác sĩ Nguyễn Khắc Viện, thượng sĩ Phan Lê Sơn,...
Không viết những từ chỉ đoàn thể, tổ chức xã hội khi kết hợp với từ khác thành từ ghép như Huyện đoàn Quảng Trạch, đoàn viên, hội viên, chi đoàn,...
Không viết hoa những từ có gốc tiếng nước ngoài như vitamin, internet, fax, karaoke, web,...
Những từ chỉ ngành nghề, cấp độ khi đứng sau một danh từ khác đều sẽ không được viết hoa. Những từ chỉ ngành nghề, cấp độ khi đứng sau một danh từ khác đều sẽ không được viết hoa.
3. Quy tắc viết tắt
Viết tắt những tên riêng nếu chỉ có một nhất thể. Ví dụ: T.Ư Đảng, T.Ư Đoàn
Viết tắt những từ được dùng nhiều lần trong một hoặc bài sau khi đã có một lần viết đầy đủ. Ví dụ: Công ty liên doanh Hưng Lâm Phát (HLP).
Viết tắt những từ chỉ đơn vị đo lường, tiền tệ, thời gian: m (mét), m2 (mét vuông), ha (héc ta), kWh (ki lô wat/giờ), đ (đồng), USD (đô la Mỹ),...
Viết tắt những chỉ nơi chốn có tần suất sử dụng cao: quận (Q), huyện (H), thành phố (TP), sau chữ viết tắt phải dùng dấu chấm. Ví dụ: Q. Tân Bình, H. Từ Liêm, TP. Thanh Hóa.
4. Cách dùng dấu câu
Cách dùng dấu câu đúng là cả một vấn đề. (Ảnh: Monkey)Cách dùng dấu câu đúng là cả một vấn đề. (Ảnh: Monkey)
Trong văn bản hành chính, bài tập trên lớp, trong các văn bản được xuất bản cho nhiều người đọc… thì dùng đúng dấu câu là điều vô cũng quan trọng. Nếu thiếu dấu câu, một số trường hợp sẽ dễ gây ra hiểu lầm cho người đọc. Học cách dùng dấu câu đúng sẽ giúp cho văn bản được “mượt mà” hơn và sẽ tránh khỏi những hiểu lầm không đáng có.
Cách sử dụng dấu chấm [.]: dấu chấm dùng ở cuối câu tường thuật, câu miêu tả. Ví dụ: Hôm nay tôi đi học. Trường học cách nhà tôi khoảng 10km.
Cách sử dụng dấu phẩy [,]: dấu phẩy được dùng với nhiều chức năng như ngắt các vế trong câu ghép, chú thích, khởi ý,... Ví dụ: Tôi được 10 điểm, bạn tôi thì được 8 điểm
Cách sử dụng dấu chấm hỏi [?]: dấu chấm hỏi có công dụng là kết thúc một câu hỏi, nghi vấn. Ví dụ: Họ tên của bạn là gì?
Cách sử dụng dấu chấm than [!]: dấu chấm than dùng khi kết thúc câu cầu khiến hoặc câu cảm thán (để tỏ thái độ ngạc nhiên, châm biếm)
Cách sử dụng dấu chấm phẩy [;]: cách dùng phổ biến là để phân biệt các vế của câu ghép phức tạp. Ngoài ra, sử dụng dấu chấm phẩy còn để phân biệt trong trường hợp liệt kê phức tạp.
Cách sử dụng dấu chấm lửng [...]: thường được sử dụng với các chức năng liệt kê, diễn tả cảm xúc ngập ngừng
Cách sử dụng dấu hai chấm [:]: thường dùng để liệt kê, để thông báo sắp có thông tin được trích dẫn hoặc được dùng trước lời thuật lại trực tiếp hoặc gián tiếp.
Cách sử dụng dấu gạch ngang [-]: thường dùng để làm ranh giới giữa phần chú thích và phần còn lại của câu, đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật
Cách sử dụng dấu ngoặc đơn ( ): thường được sử dụng với chức năng để chú thích
Cách sử dụng dấu ngoặc kép “ “: thường được dùng để trích dẫn nguyên văn, ranh giới với lời nói được thuật lại trực tiếp
5. Qui tắc đặt dấu câu
Những dấu câu: Dấu phẩy, dấu chấm, dấu chấm hỏi, dấu chấm than, dấu chấm phẩy, dấu 2 chấm.
Nguyên tắc sử dụng: Khi sử dụng dấu câu bạn phải gõ sát vào từ đứng trước nó. Phía sau dấu câu là 1 khoảng trắng (dấu cách), trừ trường hợp dấu câu đứng ở cuối đoạn văn, thì không cần khoảng trắng (tức xuống dòng).
Nguyên tắc sử dụng ngoặc đơn: Trước và sau dấu ngoặc đơn, luôn luôn có 1 khoảng trắng.
Trừ trường hợp ngoặc đơn nằm cuối 1 đoạn văn bản, thì sau ngoặc đóng không cần khoảng trắng. Ngoặc đơn đứng sát với từ bên trong, không có khoảng trắng.
Nguyên tắc sử dụng dấu ghạch ngang: Trước và sau dấu ngạch ngang đều phải có dấu cách.
Trừ trường hợp, dùng dấu ngạch ngang để mở đầu 1 đoạn văn. Thì chỉ có ở phía sau nó là có dấu cách thôi.
Ví dụ: Độc lập – Tự do – Hạnh phúc.
Trên là những nguyên tắc (và kĩ năng) trình bày văn bản mà mỗi chúng ta cần phải tuân theo và Admin tổng hợp, trình bày lại. Hi vọng các thành viên luôn chú ý khi soạn thảo cũng như kiểm tra lại mỗi khi đăng bài (nếu sai có thể sửa lại tự do).
Chúc cả nhà vui vẻ
Thêm
Quy tắc chính tả
Quy tắc chính tả sẽ bao gồm các quy tắc về cách viết hoa, không viết hoa và cách viết tắt sao cho đúng.
1. Quy tắc viết hoa
Ta sẽ viết hoa những danh từ riêng (như tên họ, địa điểm,...): Hà Nội, nhà thơ Xuân Diệu.
Chữ đầu của các tổ chức, cơ quan cấp cao nhất của Đảng đều được viết hoa: Đảng, Nhà nước, Viện kiểm sát nhân dân, Hội đồng nhân dân. Tuy nhiên, khi những từ này giữ vai trò tính từ thì sẽ không được viết hóa, ví dụ: điều lệ đảng, thẻ đảng, chuyên trách quốc hội, thành viên chính phủ.
Các từ, cụm từ chỉ chức vụ, chức danh sẽ được viết hoa chữ đầu nếu đi kèm với danh từ riêng, ví dụ: Tổng bí thư Trần Phú, Giáo sư Võ Tòng Xuân, Trường đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn,...
Với các từ chỉ tính chất đặc trưng của cơ quan, đơn vị thì viết hoa chữ đầu của từ thứ nhất và chữ đầu của từ tiếp theo, ví dụ: Ban Tổ chức chính quyền, Đoàn Thanh niên cộng sản, Bộ Giáo dục.
Với tên cơ quan, đơn vị thì ta sẽ viết hoa chữ đầu của từng thành phần hợp lại, ví dụ: Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Thanh thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội
Ngoài ra, ta cũng cần viết hoa các chữ của tên năm âm lịch như Canh Dần, Tân Tỵ. Các ngày tết phải được viết hoa chữ đầu tên như tết Trung thu, tết Nguyên đán. Chữ đầu tên các bộ luật, luật cũng được viết hoa như luật Nghĩa vụ quân sự, bộ luật Lao động. Viết hoa chữ đầu và tên thương hiệu của doanh nghiệp như Công ty cổ phần tư vấn xây dựng Đại Phát.
2. Quy tắc không viết hoa
Không viết hoa danh từ chung chỉ địa điểm, nơi chốn như xã, phường, quận, huyện, tỉnh, thành phố. Ví dụ: thôn Hiệp Hòa, xã Phú Nhuận, huyện Ninh Phước, thành phố Phan Rang - Tháp Chàm
Những từ chỉ ngành nghề, cấp độ khi đứng sau một danh từ khác đều sẽ không được viết hoa: ngành hải quan, bộ đội biên phòng, lực lượng cảnh sát nhân dân,...
Không viết hoa những từ chỉ mùa, vụ, ví dụ: lúa xuân, khoai vụ đông, vụ hè thu
Không viết hoa những từ chỉ phương hướng, ví dụ: đông, tây, nam, bắc, đông nam. Nếu các từ chỉ phương hướng kết hợp với danh từ khác chỉ địa danh thì viết hoa, ví dụ: Đông Nam bộ, Tây nguyên,...
Không viết hoa những từ chỉ cấp bậc, học vị, chức danh: tiến sĩ, thạc sĩ, tú tài, cử nhân, bác sĩ, kỹ sư,... Ví dụ: bác sĩ Nguyễn Khắc Viện, thượng sĩ Phan Lê Sơn,...
Không viết những từ chỉ đoàn thể, tổ chức xã hội khi kết hợp với từ khác thành từ ghép như Huyện đoàn Quảng Trạch, đoàn viên, hội viên, chi đoàn,...
Không viết hoa những từ có gốc tiếng nước ngoài như vitamin, internet, fax, karaoke, web,...
Những từ chỉ ngành nghề, cấp độ khi đứng sau một danh từ khác đều sẽ không được viết hoa. Những từ chỉ ngành nghề, cấp độ khi đứng sau một danh từ khác đều sẽ không được viết hoa.
3. Quy tắc viết tắt
Viết tắt những tên riêng nếu chỉ có một nhất thể. Ví dụ: T.Ư Đảng, T.Ư Đoàn
Viết tắt những từ được dùng nhiều lần trong một hoặc bài sau khi đã có một lần viết đầy đủ. Ví dụ: Công ty liên doanh Hưng Lâm Phát (HLP).
Viết tắt những từ chỉ đơn vị đo lường, tiền tệ, thời gian: m (mét), m2 (mét vuông), ha (héc ta), kWh (ki lô wat/giờ), đ (đồng), USD (đô la Mỹ),...
Viết tắt những chỉ nơi chốn có tần suất sử dụng cao: quận (Q), huyện (H), thành phố (TP), sau chữ viết tắt phải dùng dấu chấm. Ví dụ: Q. Tân Bình, H. Từ Liêm, TP. Thanh Hóa.
4. Cách dùng dấu câu
Cách dùng dấu câu đúng là cả một vấn đề. (Ảnh: Monkey)Cách dùng dấu câu đúng là cả một vấn đề. (Ảnh: Monkey)
Trong văn bản hành chính, bài tập trên lớp, trong các văn bản được xuất bản cho nhiều người đọc… thì dùng đúng dấu câu là điều vô cũng quan trọng. Nếu thiếu dấu câu, một số trường hợp sẽ dễ gây ra hiểu lầm cho người đọc. Học cách dùng dấu câu đúng sẽ giúp cho văn bản được “mượt mà” hơn và sẽ tránh khỏi những hiểu lầm không đáng có.
Cách sử dụng dấu chấm [.]: dấu chấm dùng ở cuối câu tường thuật, câu miêu tả. Ví dụ: Hôm nay tôi đi học. Trường học cách nhà tôi khoảng 10km.
Cách sử dụng dấu phẩy [,]: dấu phẩy được dùng với nhiều chức năng như ngắt các vế trong câu ghép, chú thích, khởi ý,... Ví dụ: Tôi được 10 điểm, bạn tôi thì được 8 điểm
Cách sử dụng dấu chấm hỏi [?]: dấu chấm hỏi có công dụng là kết thúc một câu hỏi, nghi vấn. Ví dụ: Họ tên của bạn là gì?
Cách sử dụng dấu chấm than [!]: dấu chấm than dùng khi kết thúc câu cầu khiến hoặc câu cảm thán (để tỏ thái độ ngạc nhiên, châm biếm)
Cách sử dụng dấu chấm phẩy [;]: cách dùng phổ biến là để phân biệt các vế của câu ghép phức tạp. Ngoài ra, sử dụng dấu chấm phẩy còn để phân biệt trong trường hợp liệt kê phức tạp.
Cách sử dụng dấu chấm lửng [...]: thường được sử dụng với các chức năng liệt kê, diễn tả cảm xúc ngập ngừng
Cách sử dụng dấu hai chấm [:]: thường dùng để liệt kê, để thông báo sắp có thông tin được trích dẫn hoặc được dùng trước lời thuật lại trực tiếp hoặc gián tiếp.
Cách sử dụng dấu gạch ngang [-]: thường dùng để làm ranh giới giữa phần chú thích và phần còn lại của câu, đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật
Cách sử dụng dấu ngoặc đơn ( ): thường được sử dụng với chức năng để chú thích
Cách sử dụng dấu ngoặc kép “ “: thường được dùng để trích dẫn nguyên văn, ranh giới với lời nói được thuật lại trực tiếp
5. Qui tắc đặt dấu câu
Những dấu câu: Dấu phẩy, dấu chấm, dấu chấm hỏi, dấu chấm than, dấu chấm phẩy, dấu 2 chấm.
Nguyên tắc sử dụng: Khi sử dụng dấu câu bạn phải gõ sát vào từ đứng trước nó. Phía sau dấu câu là 1 khoảng trắng (dấu cách), trừ trường hợp dấu câu đứng ở cuối đoạn văn, thì không cần khoảng trắng (tức xuống dòng).
Nguyên tắc sử dụng ngoặc đơn: Trước và sau dấu ngoặc đơn, luôn luôn có 1 khoảng trắng.
Trừ trường hợp ngoặc đơn nằm cuối 1 đoạn văn bản, thì sau ngoặc đóng không cần khoảng trắng. Ngoặc đơn đứng sát với từ bên trong, không có khoảng trắng.
Nguyên tắc sử dụng dấu ghạch ngang: Trước và sau dấu ngạch ngang đều phải có dấu cách.
Trừ trường hợp, dùng dấu ngạch ngang để mở đầu 1 đoạn văn. Thì chỉ có ở phía sau nó là có dấu cách thôi.
Ví dụ: Độc lập – Tự do – Hạnh phúc.
Trên là những nguyên tắc (và kĩ năng) trình bày văn bản mà mỗi chúng ta cần phải tuân theo và Admin tổng hợp, trình bày lại. Hi vọng các thành viên luôn chú ý khi soạn thảo cũng như kiểm tra lại mỗi khi đăng bài (nếu sai có thể sửa lại tự do).
Chúc cả nhà vui vẻ
Duyên gặp Đức Thánh Trần
- Đăng bởi Trương Thị Diễm Phúc at Thơ mới
Biển phơi lòng, giũ từng lớp sóng
Nhánh cây nằm ch.ết trên vỉa hè
Lá giả vờ co mình dưới chân đi
Chờ cơn gió thả mình trên vũng nước
Biển Nha Trang không hồn nhiên như trước
Từng đợt nhào người về phía đất liền
Tôi nhìn biển thả mình theo ngọn gió nhân duyên
Đưa tôi dừng trước ngôi đền cổ kính
Cúi chào nhẹ tôi rời đi đầy tôn kính
Bên trong đền còn sáng lờ ánh đèn
Ngài chỉ tay hướng về biển còn mập mờ viền đen
Đầy oai nghi và bất khuất
Công viên vắng, sương mờ giăng trắng mắt
Chỉ mình tôi lang thang giữa đất trời đảo điên
Mưa nhỏ dột giữa đôi mi nhắm nghiền
Tôi chẳng nhớ nói gì với Ngài nữa...
Dân tộc mình biết bao năm đóng - mở cửa
Cũng tiễn đưa biết bao nhiêu người
Công con cháu khắc ghi mãi trong đời
Là giọt m.áu của cha ông đổ xuống
Ông nội tôi con người cách mạng
Đi giao thư liên lạc cho cán bộ mình
Ông nội nuôi là người mang chất đ./ộc m.àu d.a c.am
Người gánh chịu là thế hệ tiếp nối
Tôi cúi mình kính cẩn
Công ơn cao dày của các bậc tiền nhân...
Note: Ảnh không liên quan đến nội dung
Thêm
Nhánh cây nằm ch.ết trên vỉa hè
Lá giả vờ co mình dưới chân đi
Chờ cơn gió thả mình trên vũng nước
Biển Nha Trang không hồn nhiên như trước
Từng đợt nhào người về phía đất liền
Tôi nhìn biển thả mình theo ngọn gió nhân duyên
Đưa tôi dừng trước ngôi đền cổ kính
Cúi chào nhẹ tôi rời đi đầy tôn kính
Bên trong đền còn sáng lờ ánh đèn
Ngài chỉ tay hướng về biển còn mập mờ viền đen
Đầy oai nghi và bất khuất
Công viên vắng, sương mờ giăng trắng mắt
Chỉ mình tôi lang thang giữa đất trời đảo điên
Mưa nhỏ dột giữa đôi mi nhắm nghiền
Tôi chẳng nhớ nói gì với Ngài nữa...
Dân tộc mình biết bao năm đóng - mở cửa
Cũng tiễn đưa biết bao nhiêu người
Công con cháu khắc ghi mãi trong đời
Là giọt m.áu của cha ông đổ xuống
Ông nội tôi con người cách mạng
Đi giao thư liên lạc cho cán bộ mình
Ông nội nuôi là người mang chất đ./ộc m.àu d.a c.am
Người gánh chịu là thế hệ tiếp nối
Tôi cúi mình kính cẩn
Công ơn cao dày của các bậc tiền nhân...
Note: Ảnh không liên quan đến nội dung
Hiện tại có cuộc thi nào không các bạn
Tương lai của văn chương thế giới khéo phụ thuộc vào nhân sinh quan của mấy tài năng chưa đến tuổi uống rượu.
Edward Tian, không nghĩ mình là nhà văn. Cậu chỉ học thêm mấy khóa căn bản về viết báo khi đang học Khoa học máy tính ở Princeton. Mặc dù các thầy cô và bạn bè đều yêu mến vẻ ngoài rạng rỡ và sự tò mò không dấu diếm của cậu, Tian tự nhận phong cách viết của mình lúc đó “rất tệ”, công thức và cứng nhắc. Một trong các giáo sư nhận thấy rằng Tian có năng lực đặc biệt trong việc nhận biết các “mẫu” trong văn bản, rất có ích khi tạo ra các bản sao. Bởi thế cậu rất ngạc nhiên khi năm thứ hai, cậu được nhận vào lớp học độc nhất của John McPhee về viết báo.
Mỗi tuần, 16 sinh viên ngồi lại để nhà báo huyền thoại của tờ New Yorkers, McPhee ra bài tập buộc họ phải nghĩ ngợi kỹ lưỡng chọn từng từ, để miêu tả một tác phẩm nghệ thuật hiện đại trong trường hoặc cắt tỉa bài phát biểu Gettysburg của Abraham Lincoln. Giáo sư McPhee chia sẻ các sơ đồ do chính tay ông tạo ra, để miêu tả các cách mà ông cấu trúc bài viết của mình: thẳng, tam giác, hay đường xoắn ốc. Tian nhớ rằng, giáo sư nói ông không thể dạy bọn cậu cách viết, nhưng ông có thể giúp cậu có một giọng văn độc đáo duy nhất.
Nếu McPhee truyền cho Tian cách nhìn lãng mạn về ngôn ngữ, thì khoa học máy tính lại miêu tả ngôn ngữ như một cái gì đó tĩnh tại. Trong thời gian đại dịch, cậu nghỉ một năm để làm việc tại BBC và thực tập ở dự án báo chí mở Bellingcat, nơi cậu viết một chương trình để phát hiện Twitter bots. Mùa thu 2022, cậu bắt đầu viết luận văn về việc phân biệt giữa văn bản do AI tạo ra với văn bản do người tạo ra.
Khi ChatGPT ra đời vào tháng 11, cả thế giới phát điên lên vì con bot thông minh đột xuất này, Tian bỗng thấy mình ở một vị trí đặc biệt. Cậu đã nắm được công nghệ nền của GPT-3. Và như một phóng viên đang chiến đấu chống lại những chiến dịch tin giả, cậu hiểu rõ tác động của AI lên ngành công nghiệp nội dung. Khi về nhà nghỉ đông ở Toronto, Tian miệt mài thử viết một chương trình phát hiện ChatGPT. Ý tưởng của cậu đơn giản. Phần mềm sẽ duyệt văn bản để tìm 2 yếu tố: “sự lộn xộn – perplexity” – tính ngẫu nhiên của việc chọn từ, và “sự bùng nổ - burstiness”, độ phức tạp và biến hóa của các câu. Văn bản do người viết thường được cho điểm cao hơn AI ở cả hai yếu tố, giúp Tian đoán xem văn bản đã được tạo thế nào. Cậu đặt tên cho phần mềm của mình là GPTZero, trong đó “Zero” ngụ ý sự thật, quay về với bản năng, và đưa link lên Twiter tối 2/1/2023 với dòng trạng thái: “Liệu giáo viên có muốn sinh viên dùng ChatGPT để viết luận lịch sử không? Chắc là không!”, rồi đi ngủ.
Cậu tỉnh dậy sáng hôm sau và thấy server của mình bị chết vì quá nhiều người truy nhập. “Thật là điên rồ. Điện thoại của tôi nổ tung.” Một người bạn chúc mừng cậu thành ngôi sao trên internet. Giới teen trên Tiktok gọi cậu là “narc - cảnh sát chuyên bắt tội phạm ma túy”. Tian cười toe toét khoe, có rất nhiều những căm hận ban đầu cổ điển kiểu “thằng ranh này rảnh việc, hay mách lẻo, chắc chẳng bao giờ có bạn gái.” Thực ra là cậu đã có bạn gái từ lâu. Mấy ngày sau, hóng viên khắp nơi gọi cậu, từ NPR tới Bưu điện Hoa Nam buổi sáng, cho đến Anderson Cooper 360 trên CNN. Trong vòng một tuần, tweet ban đầu của cậu có đến 7 triệu view.
GPTZero là một điểm đột biến trong biển tin tức về ChatGPT. Nó tạo cảm hứng cho một đợt “săn phù thủy” trong toàn ngành nhằm tới những nội dung của AI. Các nhà nghiên cứu đã tạo nên GPT-2 detector, nhưng Tian là người đầu tiên nhằm tới ChatGPT. Các thầy cô cám ơn cậu, vì đã giúp họ cuối cùng vạch trần mưu mô của lũ học trò. Nhân loại đã có người cứu rỗi khỏi thảm họa robot.
Phần mềm của Tian là tiếng súng khởi động cuộc đua tạo ra công cụ có thể xác định rõ ràng văn bản của AI. Trong thế giới người - máy lẫn lộn này, chúng ta phải xác định được cái gì là do người tạo ra. GPTZero là lời hứa. Tian, cậu sinh viên học giỏi, trung thực, hay cười, khẳng định với các phương tiện truyền thông: “có những thứ không bao giờ có thể biến được thành số” và mặc cho AI có thông minh đến đâu, sẽ có những công cụ để vạch trần chúng.
Cuộc sống trên Net là cuộc chiến giữa sản xuất và phát hiện tin giả. Cả hai bên đều kiếm bộn. Những chương trình phát hiện thư “rác” đầu tiên tìm kiếm các từ khóa, chặn các email có chữ “miễn phí” hoặc “chỉ dành cho tuổi 21+”, dần dần học được cách phát hiện cả những cách viết đáng ngờ. Các tác giả thư rác đối phó lại bằng cách pha trộn những trích đoạn rất người, từ những cuốn sách kinh điển. Có hẳn một từ riêng để miêu tả loại thư rác này gọi là “litspam”. Khi xuất hiện các cỗ máy tìm kiếm, các tác giả dùng chiêu “word stuffing –nhồi từ”, lặp đi lặp lại một từ nhiều lần để được ưu tiên. Bên này lại thay đổi thuật toán để hạ bậc những website đó. Khi Google đưa ra thuật toán PageRank, xếp hạng website dựa trên link dẫn đến nó, những kẻ lừa đảo bỏ công xây dựng các một hệ sinh thái những trang liên kết đến nhau.
Quãng đầu thiên niên kỷ, xuất hiện công cụ captcha để phân biệt người và máy dựa trên năng lực nhận biết những chữ cái bị bóp méo. Khi các bot học được cách qua mặt, thì captcha thêm tính năng nhận dạng ảnh moto hay cây cối, hoặc di chuột và các hành vi khác của người dùng. Trong một thử nghiệm gần đây, một phiên bản của GPT-4 còn biết cách thuê người trên chợ “Taskrabbit” (một nền tảng cho thuê lao động tức thời), để điền captcha hộ mình. Thậm chí số phận của cả một công ty phụ thuộc vào năng lực phát hiện tin giả: Elon Musk, chẳng hạn, đã dùng máy phát hiện bot để chứng minh rằng Twitter báo cáo láo về số lượng bots trên nền tảng của mình.
AI tạo sinh đã nâng tầm cuộc đua. Mặc dù các mô hình ngôn ngữ lớn và công cụ biến văn bản thành hình ảnh đã phát triển từ hơn chục năm trước, năm 2022 chứng kiến sự bùng nổ của các công cụ như ChatGPT và Dall-E. Những người bi quan cảnh báo chúng ta sẽ bị nhấn chìm bởi các nội dung “tổng hợp”. Nhà bình luận Kevin Roose của tờ Thời báo NewYork cảnh báo: “trong vài năm tới, đại đa số những văn bản, ảnh, video trên internet sẽ do AI tạo ra.” Tờ Atlantic thì tưởng tượng ra cảnh tận thế trong các ồn ào tạo sinh. Các chiến dịch tranh cử sẽ tận dụng AI để quảng cáo, còn Amazon thì tràn ngập các tiểu thuyết do ChatGPT sáng tác (mà đa số lại bàn về AI). Đọc các nhận xét sản phẩm còn rắm rối hơn là làm Turing test (một phép kiểm tra trí tuệ máy tính mang tên nhà toán học Turing) và chẳng bao lâu nữa thay vì nhận thư từ các hoàng tử Nigeria, chúng ta sẽ nói chuyện với các bot của hoàng tử.
Chẳng bao lâu sau khi Tian ra mắt GPTZero, các sản phẩm tương tự ào ào xuất hiện. OpenAI ra mắt công cụ của riêng mình vào cuối tháng Giêng. Nhà khổng lồ chống đạo văn Turnitin ra mắt sản phẩm vào tháng Tư. Chúng có mô hình giống nhau, nhưng được huấn luyện bằng các tập dữ liệu khác nhau. (Turnitin sử dụng dữ liệu từ các bài viết của sinh viên). Bởi thế độ chính xác cũng lệch nhau nhiều. Trong khi OpenAI nói rằng chỉ có thể phát hiện tầm 26% văn bản do AI tạo ra, thì một công ty có tên Winston AI lại lạc quan tuyên bố độ chính xác tới 99.6%.
Tian vừa phải làm luận án tốt nghiệp vừa nâng cấp phần mềm để cạnh tranh. Cậu bổ nhiệm ngay người bạn phổ thông là Alex Cui làm CTO, và mời thêm một nhóm lập trình viên từ Princeton and Canada. Đến mùa xuân, cậu tuyển 3 lập trình viên Uganda mà cậu đã gặp được khi làm việc trong một startup đào tạo kỹ sư ở châu Phi. (Tian là một công dân toàn cầu, cậu sinh ra ở Tokyo, sống ở Bắc Kinh đến năm 4 tuổi và chuyển cùng gia đình đến Ontario). Cả đội bắt đầu làm Chrome-plugin giúp người dùng có thể quét ngay trang web để xem có phải do AI tạo ra không?
Một mối đe dọa cho GPTZero lại đến từ chính GPTZero. Ngay sau khi ra mắt, một số người bi quan đã đưa lên mạng những ví dụ nó đánh giá văn bản rất ngớ ngẩn. Như cho rằng một đoạn của hiến pháp Mỹ là do AI tạo ra Sự bất mãn biến thành phẫn nộ khi các câu chuyện sinh viên bị GPTZero đánh dấu nhầm là đạo AI, bắt đầu tràn ngập trên Reddit. Một phụ huynh còn lần ra được đến giáo sư Soheil Feizi của Đại học Maryland. “Họ thực sự giận dữ”, giáo sư kể lại. Từ mùa thu năm ngoái, ông cùng một số đồng nghiệp đã bắt đầu nghiên cứu về các vấn đề mà các công cụ phát hiện AI có thể gặp phải dẫn đến kết quả không ổn định. Ông bắt đầu nghĩ rằng GPTZero và các công cụ tương tự có thể tạo ra tác hại nhiều hơn lợi ích.
Tian còn đau đầu vì các sinh viên ranh ma, bắt đầu tìm cách qua mặt công cụ. Một người dùng trên Twitter mách chèn một ký tự đặc biệt () ngay trước mỗi chữ “e” trong văn bản do ChatGPT tạo ra. Một người dùng Tiktok khác thì viết một chương trình thay thế một chữ cái tiếng Anh nào đó bằng chữ cái trông giống thế từ bảng chữ cái Kiril. Một số thì cho văn bản AI qua một công cụ diễn giải lại là QillBot. Tian vá hết các lỗi, nhưng lại xuất hiện các tiểu xảo khác. Chẳng mấy chốc sẽ xuất hiện công cụ chống phát hiện tin giả.
Vào đầu tháng Ba, một sinh viên mới của Stanford là Joseph Semrai đang cùng với mấy người bạn lái xe dọc Cao tốc ven biển tới LA thì bị đuổi ra khỏi xe zipcar của họ ở Ventura. Họ vào quán Starbucks gần đấy và ngồi đợi. Mãi không có xe, họ phải nghĩ cách giết thời giờ. Semrai có bài tập về nhà tuần sau là viết một bài luận thể hiện tư duy logic, đúng kiểu cậu ghét nhất.
ChatGPT có vẻ là giải pháp hiển nhiên. Nhưng đáng tiếc lúc đó, nó chỉ xuất ra mỗi lần mấy đoạn. Để ghép thành một bài dài, phải làm vài thao tác. Semrai muốn tạo ra một công cụ, ấn nút phát là phụt ra bài văn. Cậu cũng biết rằng, cậu có thể bị GPTZero phát hiện. Được mấy cậu bạn cổ vũ, Semrai rút laptop ra và bắt đầu code một đoạn script để tạo ra bài viết, rồi chạy qua GPTZero, chỉnh sửa rồi lại chạy lại cho đến khi AI không bị phát hiện – bản chất là dùng GPTZero để chống lại chính nó.
Mấy ngày sau, Semrai giới thiệu phần mềm của mình ở Ngày Gia đình và Bạn bè, một kiểu khoe sản phẩm của sinh viên Stanford. Đứngtrước khán phòng toàn bạn bè cũng lứa, cậu đề nghị mọi người đưa ra một chủ đề cho bài luận. Ai đó đề xuất: “Ăn ngon ở Cali”. Và ấn nút. Mấy giây sau, máy phun ra một bài luận 8 đoạn, ko có gì đặc sắc, nhưng có lý, có dẫn chứng hẳn hoi. “Tôi có lẽ sẽ không nộp bài kiểu này, nhưng ai biết được, đỡ mất thời gian.” Cậu đặt tên cho phần mềm của mình là WorkNinja và đưa lên app store 2 tháng sau đó. Nhờ chương trình khuyến mãi, có sử dụng một KOL gen Z là David Dobrik và món quà 10 Teslas khi đăng ký, đã có 350 ngàn lượt tải trong tuần đầu tiên. Sau đó thì chậm dần và đạt mốc khoảng vài trăm lượt tải một ngày. Semrai không tiết lộ ai là người đầu tư cho chương trình khuyến mãi này.
Hình ảnh lạnh lùng bình thản của Semrai trên zoom, che dấu một nhiệt huyết sôi sục. Trong khi Tian nhảy nhót khắp nơi trên thế giới, thì Semrai tỏ ra rất tập trung và vô cảm. Cậu trai 19 tuổi phát biểu tự tin như trên đài, kiểu của các nhà khởi nghiệp Silicon Valley nhìn thế giới như một tập hợp các vấn đề cần giải quyết, mỗi câu nói đều kết thúc bằng “Có đúng thế không?” Lắng nghe cậu bình luận về các “rào cản” và “đường cong-S” phát triển của xã hội, dễ dàng quên mất là cậu ta còn chưa đến tuổi được uống rượu. Chỉ có thi thoảng mới lộ ra đó chỉ là một cậu sinh viên đang háo hức tìm chỗ đứng của mình trong thế giới. Kiểu như khi cậu cùng bạn bè dạo quanh bến cảng Santa Monica lúc 3h sáng để hiểu xem “giá trị của mình là gì?”. Semrai nghĩ rất nhiều về việc cân bằng và hạnh phúc, nhưng “tôi còn trẻ, có lẽ cần phải thám hiểm những hậu quả, thử lên voi xuống chó xem sao.”
Lớn lên ở NewYork và sau đó là Florida, bố mẹ Semrai– một lính cứu hỏa ở Yonkers và một phụ nữ Trung quốc đảm việc nhà , khá thả lỏng cậu. “Đại khái là tôi có thể làm bất cứ thứ gì mà tôi thấy hứng thú thời thơ ấu. Và tôi thích viết phần mềm máy tính.” Năm lên 6 cậu đã tạo ra plug-in – phần mềm cài thêm để cấp quyền truy nhập vào các servers Minecraft, lên 7 cậu đã viết sửa lỗi cho Windows7 để có thể chạy WinXP trên đó. Cậu thừa nhận “tôi thấy sung sướng khi làm được cái gì đó cho người khác.”
Năm lên 9, nhà cậu chuyển từ Queens lên Palm City, và Semrai nhận thấy sự khác nhau giữa các hệ thống trường công. Những khóa cơ bản về máy tính mà cậu cho là đương nhiên phải có ở NewYork hóa ra là hàng hiếm ở Florida. Thế là cậu phải viết chương trình để bù đắp cho sự thiếu sót trong hệ thống giáo dục, con đường cho phép cậu phát biểu ở tuổi 19 là “đã suốt đời làm việc cho ed tech”. Trong năm đầu tiên ở cấp trung học, cậu dành được đầu tư cho phần mềm học trực tuyến của mình từ một cuộc thi khởi nghiệp địa phương. Trước dịch Covid, cậu đã phát triển hệ thống giấy thông hành số, sau này thành cơ sở cho việc theo dõi giao tiếp được triển khai ở 40 sở giáo dục ở miền Đông Nam Mỹ.
Semrai là một nhà kỹ nghệ lạc quan. Cậu cho rằng chúng ta cần phải đẩy nhanh tiến độ phát triển của công nghệ, trong đó có AI, vì chúng sẽ dẫn ta đến xã hội “Hậu thiếu thốn.”, một quan điểm đôi khi được gọi là “chủ nghĩa tăng tốc hiệu quả” (xin đừng nhầm lẫn với “chủ nghĩa vị tha hiệu quả” cổ súy việc tối đa hóa đầu ra “tốt”, bất kể định nghĩa thế nào là “tốt”). Phần mềm WorkNinja của cậu dựa trên logic tăng tốc đó. Dùng AI để viết luận là tốt, không phải vì nó giúp sinh viên gian lận, mà nó buộc các trường học phải xem xét lại chương trình. “Nếu bạn có công thức để viết một bài luận, thì chắc đó không phải là một bài tập tốt.” Cậu dự đoán tương lai, sinh viên nào cũng có thể tiếp cận được nền giáo dục vốn chỉ dành cho giới tinh hoa. Trước đây, khi viết chương trình, cậu phải dựa vào Youtube và internet forums, Semrai đã ước gì có tutor hướng dẫn. Giờ khi AI tutor đang trở thành hiện thực, sao lại ngăn cản.
Tôi cũng mới thử dùng WorkNinja để tạo ra vài bài luận, trong đó có 1 bài về thuyết tiến hóa của Darwin. Bản đầu tiên khá vụng về và có vẻ bị lặp đi lặp lại. Nhưng về cơ bản là ổn, giải thích những ảnh hưởng của học thuyết đến sinh học, công nghệ gen và triết học. GPTZero phát hiện ra ngay đây là bài của AI. Tôi ấn nút “Viết lại – Rephrase” trên WorkNinja. Văn bản được sửa đi đôi chút, một số từ được thay bằng từ đồng nghĩa. Sau 3 lần “Rephrase”, GPTZero xác nhận bài luận là do người viết. Vấn đề ở chỗ là có 1 số câu trở nên vô nghĩa.
Ví dụ câu:
Thuyết tiến hóa của Darwin cho rằng các cơ thể sống tiến hóa theo thời gian nhờ sự giao tiếp với môi trường sống của chúng
Bị sửa thành
Thuyết tiến hóa của Darwin là ý tưởng cho rằng các cơ thể sống giành được qua cái kẹp nhờ sự giao tiếp với thế giới xung quanh.
Tóm lại, sinh viên có lười biếng đến đâu, cũng nên bớt chút thời gian xem lại sản phẩm của WorkNinja trước khi nộp bài. Nhưng nó vẫn chỉ ra một vấn đề thực tế: mới chỉ là một phần mềm nghiệp dư dở dang của một cậu sinh viên mà đã qua mặt được máy phát hiện, thì điều gì sẽ xảy ra khi có những đầu tư nghiêm túc.
Vào tháng Ba, giáo sư Soheil Feizi từ đại học Maryland công bố kết quả nghiên cứu của mình về các phần mềm phát hiện AI. Ông cho rằng độ chính xác rõ ràng phụ thuộc vào cách các công cụ đó làm việc. Khi cố gắng phát triển độ nhạy, tác giả vẫn phải chấp nhận số lượng “báo động giả” càng ngày càng tăng. Không thể có cả hai cùng một lúc. Và với việc AI học được cách phân bố từ giống người, hiệu quả của các phần mềm phát hiện sẽ bị suy giảm. Ông cũng chỉ ra rằng, bằng cách diễn đạt lại – paraphrasing, có thể làm cho kết quả của việc phát hiện “gần như chỉ là ngẫu nhiên”. Tóm lại ông kết luận: “Không thấy tương lai tươi sáng gì cho các phần mềm phát hiện AI.”
Kỹ thuật “in mờ - watermaking” cũng không ăn thua. Theo cách này, các công cụ tạo sinh như ChatGPT thườngchủ động điều chỉnh “trọng số” của một số từ “có dấu riêng” nhưng thay thế được nhau, ví dụ “start” thay “begin” hay “pick” thay bằng “chọn”, người đọc khó nhận ra, nhưng thuật toán có thể phát hiện được. Một đoạn văn với những từ đó được lặp lại theo một tần số nào đó, có thể đoán là do “công cụ” nào tạo ra. Nhưng Feizi đã phát hiện ra rằng, chỉ cần vài lần “paraphrasing – diễn đạt lại” là đủ để rửa sạch watermark.
Còn hiện tại, ông cho rằng, các công cụ phát hiện đang làm hại sinh viên. Ví dụ, công cụ có tỷ lệ false positive – tức là bị tố là “đạo” mà ko phải, giả sử lý tưởng là 1% đi. Tức là nếu lớp có 100 sinh viên, phải viết 10 bài luận về nhà, sẽ có 10 sinh viên bị tố cáo sai là “lừa đảo”. Quá cao. Feizi cho rằng 1 trên 1000 sinh viên thì có thể chấp nhận được. “Thật là ngớ ngẩn khi dùng các công cụ như vậy để giám sát việc sử dụng AI.”
Tian thì cho rằng mục tiêu của GPTZero không phải là tìm các sinh viên láu cá. Kết quả bây giờ còn có thêm dòng chữ “kết quả này không nên dùng để trừng phạt sinh viên.” Nhưng thực tế người ta vẫn dùng nó với mục đích đó. Còn về tỷ lệ chính xác, Tian nói, có thể đạt 96% nếu được huấn luyện bằng dữ liệu cập nhật nhất. Một số công cụ khác tuyên bố con số cao hơn, nhưng Tian cho rằng cần phải cẩn trọng với những tuyên bố đó, vì có thể họ đã điều chỉnh tập dữ liệu cho phù hợp với công cụ. Cậu nói: “cần phải đặt AI và người bình đẳng.”
Thật đáng ngạc nhiên là ảnh, video hay clip âm thanh do AI tạo ra dễ phát hiện hơn nhiều so với văn bản, ít nhất là đến hiện nay. Reality Defender là một startup thành lập 2018 do Y Combinator đầu tư, tập trung vào các ảnh và video giả, sau đó mở rộng sang audio và văn bản. Intel mới ra mắt một sản phẩm có tên là FakeCatcher, phát hiện video giả bằng cách phất tích các mẫu mạch máu trên mặt mà chỉ có ống kính mới nhìn ra. Một công ty có tên là Pindrop lại sử dụng “số đo sinh học” để phát hiện âm thanh bị giả mạo, xác nhận người gọi trong các vấn đề bảo mật.
Văn bản AI khó bị phát hiện hơn vì không có nhiều điểm dữ liệu để phân tích, tức là ít cơ hội để đầu ra của AI khác với chuẩn mực của con người. Lấy trường hợp FakeCatcher của Intel chẳng hạn. Ilke Demir, nhà khoa học của Intel, vốn đã từng làm cho hãng phim hoạt hình Pixar, nói rằng, sẽ cực kỳ khó để tạo nên tập dữ liệu đủ lớn và chi tiết để bọn chế hàng giả có thể mô phỏng lại các mạch máu “chữ ký” trên mặt, để đánh lừa các công cụ phát hiện. Tất nhiên là công nghệ làm giả sẽ phát triển nhanh và các nhà nghiên cứu luôn phải đi trước.
Bel Colman, CEO của Reality Defender nói rằng, công cụ phát hiện hàng giả của công ty ông rất khó bị cộng như GPTZero, ai cũng có thể đưa văn bản vào và chỉnh sửa cho đến khi nó qua mặt được. Reality Defender, ngược lại, kiểm tra người người dùng và tổ chức nào dụng, phát hiện những nghi vấn trong sử dụng. Nếu một tài khoản nào đó chạy đi chạy lại 1 ảnh, sẽ bị đánh dấu loại.
Cứ cho là sự khác biệt giữa người và máy có ý nghĩa gì đó, thì các phần mềm phát hiện AI sẽ phải chạy đua để đi trước các công cụ lẩn tránh, hệt như những gián điệp, hay nhà sản xuất vacxin, hay bọn lừa đảo cờ hay các nhà thiết kế vũ khí.
Càng giao tiếp nhiều với Tian và Semrai và các bạn của họ, tôi càng tò mò: liệu những người trẻ này thực sự đam mê việc viết lách? “Tất nhiên, rất thích”, Tian khẳng định, hào hứng hơn bình thường. “Tôi thấy như chơi xếp hình ấy, rất vui.” Tian thích việc lựa chọn con chữ và sắp xếp chúng để diễn đạt suôn sẻ ý tưởng. Cậu cũng thích quá trình phỏng vấn, cho phép cậu “nhìn qua cửa sổ vào cuộc đời của người khác, và soi gương cuộc đời mình.” Cậu cho rằng chính McPhee đã thúc đẩy tình yêu viết lách của cậu, chứ hồi đi học, đó là những bài tập nhàm chán. Hồi tháng Sáu, Tian kể với tôi là mới mua một bản sách cũ cuốn “Cuộc đời viết lách” của Annie Dillard.
Tương tự, Semrai cũng cho rằng các bài tập viết lách ở phổ thông là nhàm chán, đơn thuẩn là tổng hợp thông tin một cách cơ học chứ chẳng phải sáng tạo ra cái gì mới. “Tôi thích các đề văn mở, kích thích sáng tạo.” Nhưng cậu cũng biết cách sử dụng “kỹ năng tổng hợp cơ học” trong năm thứ hai để viết cuốn sách 800 trang có tên là “Gì cũng làm – Build for Anything”, với mục đích biến một người “Từ không biết gì đến gì cũng biết một tí” trong lĩnh vực làm trang web. Cậu tự công bố cuốn sách này trên Amazon và bán được mấy trăm bản. Theo Semrai thì cuốn sách này bây giờ vô dụng vì ChatGPT làm quá tốt việc đó.
Từ kinh nghiệm gần 20 năm gõ chữ kiếm tiền, tôi có thể nói viết lách là tởm lợm. Bạn có thể hỏi bất cứ người viết chuyên nghiệp nào để kiểm định đó là công việc rất tệ, và bạn có tích lũy nhiều kinh nghiệm đi nữa thì cũng chẳng hơn gì. Tôi có thể xác nhận là niềm hứng khởi cần thiết để dò tìm các sự kiện, phát hiện các ý nghĩa, tra cứu các từ mới, mất đi rất nhanh. Nhân với các tác động bên ngoài đến ngành công nghiệp như: tỷ lệ người đọc suy giảm, số trang ít đi, thời gian chú ý (của cả tôi và người đọc) ngắn dần.
Tôi vẫn giữ nghề bởi vì suy cho cùng, nó là tôi, dù tốt hay xấu. Tôi làm không phải vì ham thích mà vì cảm thấy nó có ý nghĩa, ít nhất là với tôi.
Một số nhà văn thì lãng mạn hóa quá trình viết lách. McPhee kể có lần đã nằm ườn trên bàn picnic 2 tuần mới có thể bắt đầu được một bài báo. “Bài viết cuối cùng có 5000 câu, nhưng trong 2 tuần đó tôi không viết được một chữ nào.” Có lần, khi 22 tuổi, ông phải tự trói mình vào ghế viết. Còn theo Thomas Mann “Nhà văn là người, mà viết cái gì cũng khó hơn người thường.” Annie Dillard thì so sánh viết lách với việc đánh nhau với cá sấu “Bạn tìm kiếm, đau tim, vỡ đầu, gẫy xương… và cuối cùng tìm được cái gì đó.”
Đại khái đều ý là, nếu vắt cật lực thì sẽ được nước ngọt. Và ca ngợi hạnh phúc trinh trắng khi nhìn chăm chăm vào tờ giấy trắng, phù phép thuần hóa, bắt nó phải nhả ra những câu văn dòng thơ. Chúng tôi tự nhủ mình, chịu đau đớn là cách những tác phẩm kinh điển được ra đời. Nhưng AI xuất hiện, kéo còi cảnh báo: không nhất thiết phải theo cách đó. Và với hàng tỷ người nằm ngoài câu lạc bộ tinh hoa của các nhà văn – khổ hạnh, bạn bắt đầu nghĩ: có lẽ không nên đi theo cách đó.
May Habib sống thời thơ ấu ở Libang trước khi chuyển đến Canada và học tiếng Anh. Theo cô “thật là không công bằng khi người biết đọc viết tiếng Anh có nhiều lợi thế như thế.” Năm 2020, cô thành lập Writer, một nền tảng không nhằm thay thế mà giúp đỡ con người, cụ thể là các thương hiệu, hợp tác hiệu quả hơn với AI.
Habib tin vào giá trị của việc nhìn chằm chằm vào tờ giấy trắng. Điều đó giúp bạn xem xét và vứt bớt các ý tưởng, và buộc bạn hệ thống lại suy nghĩ của mình. “Quá trình vật vã, đau đầu, chăm chăm nhìn ngòi bút mang lại nhiều lợi ích. Nhưng cần phải cân bằng với tốc độ đo bằng mili giây”
Writer không viết hộ bạn mà giúp bạn viết nhanh hơn, ảnh hưởng hơn và nhất quán hơn. Nó có thể đề xuất sửa cách dùng từ và cấu trúc câu, hay đưa ra những gì đã viết về chủ đề tương tự và đề xuất các phương án khác. Mục đích cuối cùng là giúp người dùng tập trung vào thông điệp chính mà họ cần truyền đạt mà mất ít công sức cho những việc câu cú máy móc. Kết quả cuối cùng là đoạn văn rất “người” cứ như là ai đó viết nó ra từ đầu. “Nếu có công cụ đánh dấu đoạn văn này là AI, chứng tỏ công cụ đó vớ vẩn.” Habib kết luận.
Ethan Mollick, giáo sư ở trường Wharton của Đại học Pennsylvania thì cho rằng không cần thiết phải phân biệt trắng đen giữa văn bản người hay máy. Ông cho rằng chúng ta đang bước vào thời đại được gọi là “Centaur Writing” tức là viết kiểu Nhân Mã, nửa người nửa AI. Tất nhiên bảo ChatGPT viết bài luận lịch sử về đế chế Mông Cổ, sẽ dễ dàng nhận ra nó rất AI. Nhưng theo ông, nếu “bắt đầu viết ‘chi tiết trong khổ ba chưa chính xác, thêm tí thông này, hay sửa giọng điệu cho giống báo Tuổi trẻ,’” thì sẽ nhận được một tác phẩm lai và chất lượng tốt hơn hẳn.
Mollick dạy “tinh thần khởi nghiệp” ở Wharton, không những cho phép mà còn bắt buộc sinh viên dùng AI. “Trong chương trình của tôi, các anh phải làm ít nhất một việc phi thường.” Nếu chưa biết code thì phải viết một chương trình. Nếu chưa bao giờ thiết kế, thì phải nộp một tác phẩm thị giác. Tất nhiên, sinh viên vẫn phải giỏi chuyên môn của mình. “Mỗi bài tập các anh nộp, phải được phê phán bởi ít nhất bốn khởi nghiệp gia mà các anh ngưỡng mộ.” Mục tiêu là buộc sinh viên phải suy nghĩ sáng tạo với tư duy phản biện. Ông tuyên bố “tôi không quan tâm sinh viên dùng công cụ gì, miễn là phải sử dụng tư duy.”
Mollick cho rằng ChatGPT có thể chưa bằng những nhà văn tốt nhất, nhưng có thể nâng cao trình độ chung. “Nếu bạn đang ở 25% đáy, bạn có thể ngoi lên mức 60-70%.” Nó cũng giúp giải phóng một số những người kiểu “thinker – người suy nghĩ” khỏi công việc viết lách vất vả. “Chúng ta cho rằng năng lực viết phản ánh trí tuệ, nhưng điều đó không phải lúc nào cũng đúng. Thậm chí thường xuyên sai.”
Trong khi các trường chạy đua cấm ChatGPT, các lãnh đạo công nghệ ký tâm thư cảnh báo ngày tàn nhân loại do AI tạo ra, thì các sinh viên tỏ ra khá thoải mái với tương lai có máy trợ giúp. Một sinh viên đã dùng ChatGPT để viết phần “Cám ơn” của luận án của mình. Một số khác, bao gồm cả Tian, nhờ nó viết hộ một số đoạn code. Lydia You, một sinh viên ngành khoa học máy tinh nhưng có kế hoạch làm nhà báo, đã nhờ ChatGPT viết một bài thơ về sự mất mát theo phong cách bài thơ nổi tiếng “One Art – Nghệ thuật cô đơn” của Elizabeth Bishop. Kết quả, theo You, “rất giống” với nguyên bản, cô còn cho rằng máy còn phân tích bài thơ hay hơn và giải thích tại sao nó lại gây xúc động như thế. You cho rằng, chúng ta đã từng hoảng loạn nhiều lần mỗi khi có cái mới ra đời, như Tiktok, Twitter và cả internet nữa. “Tôi, cũng như thế hệ tôi cảm thấy rằng, chúng tôi sẽ tự tìm ra cách để ứng xử với các công cụ mới.”
Sophie Amiton, sinh viên năm trên của ngành kỹ thuật cơ khí vũ trụ, chen vào “Ngoài ra, tôi nghĩ thế hệ mình rất lười,” anh nói tiếp trong khi You gật đầu tán thưởng. “Tôi biết rất nhiều người không muốn các công việc truyền thống, không muốn làm việc từ 9h đến 5h.” You hùa theo “Họ bị vỡ mộng, rất nhiều các việc chẳng qua là bảng tính”
Amiton nói tiếp. “Rồi Covid đến. Người ta bắt đầu đánh giá lại mục đích của làm việc. Nếu có thể dùng ChatGPT làm công việc của mình dễ dàng hơn, nâng cao chất lượng cuộc sống, thì sao lại không dùng.”
Liz, một sinh viên mới tốt nghiệp Princeton, gửi tôi một bài báo cô viết nhờ sự trợ giúp của ChatGPT về chính trị quốc tế. Thay vì yêu cầu nó trả lời trực tiếp cho câu hỏi của bài luận, cô yêu cầu ChatGPT viết theo dàn bài với những gạch đầu dòng chính của mình. Sau một vài lần chỉnh sửa, cô nộp bài và đạt điểm cao nhất. Tôi đưa bài của Liz vào GPTZero và nhận được kết luận “Văn bản này khả năng lớn hoàn toàn do người viết ra.”
Vào đầu tháng Năm, chỉ vài tuần trước khi Tian và các bạn khoác lên mình tấm áo choàng tốt nghiệp, GPTZero phát triển một plug-in (phần mềm lắp thêm) cho Chrome, có tên là Origin. Vẫn khá thô sơ, bạn phải tự chọn đoạn văn bản hay trang web và độ chính xác còn khá tương đối. Nhưng Tian tin rằng một ngày nào đó, công cụ này sẽ tự động duyệt tất cả các website mà người dùng sử dụng, đánh dấu những gì mà nó cho là của AI, kể cả text, ảnh hay video, và tất cả những gì “độc hại” hoặc đáng ngờ. Cậu cho rằng Origin là kính chắn gió trên cao tốc thông tin, phát hiện và lọc những vật liệu vô bổ hoặc có hại, giúp ta nhìn đường rõ hơn.
Tian không che dấu sự lạc quan về tương lai của công ty. Cậu cảm thấy rất may mắn là tốt nghiệp là có ngay công việc mà mình mong muốn. Nhiều bạn bè của cậu đã gia nhập Princeton với giấc mơ khởi nghiệp, nhưng sự thắt lưng buộc bụng trong ngành công nghệ đã buộc họ phải thay đổi kế hoạch.
Vì còn những ba năm nữa mới ra trường ở Stanford, nên Semrai vào hè với tâm trạng thoải mái hơn. Trong một chiều thứ Năm rực rỡ của tháng Sáu, Semrai, áo phông kẻ sọc xanh, giày Nike trắng, hào hứng chia sẻ với tôi tương lai, ít nhất là mấy tuần sắp tới, trên tầng thượng của Mũi 17, gần phố Wall. Mùa hè của cậu mới bắt đầu. Còn bây giờ cậu đang ở NewYork, lang thang với bạn bè, trong lúc cày một số dự án về AI. Đêm hôm trước cậu còn ngủ ở Soho, một văn phòng chia sẻ. Giờ thì cậu đang đứng trong khu VIP có mái che của một sự kiện do Techstars, một vườn ươm startup, tổ chức, trong khi hàng trăm người tham dự khác đẫm mồ hôi đi lại loanh quanh dưới nắng.
Cạnh đó, Thị trưởng NY Eric Adam mặc áo bay đứng trên sân khấu, mô tả sự vinh quang của nghề lập trình. Ông ta tự xưng “Tôi là dân công nghệ” và kêu gọi các khán giả đi tìm đồng đội, để dùng “mã nguồn” giải quyết các vấn đề xã hội như bệnh ung thư hay bạo lực súng đạn. Sau đó, ông ta thúc giục những người độc thân trong đám đông, nhanh chóng tìm được “shorty hay a boo” (tiếng lóng để chỉ giai xinh, gái đẹp) để cặp đôi.
Semrai đang dùng chiêu “xem cái gì có thể ăn” để xây dựng sản phẩm. Ngoài WorkNinja, cậu phát triển một nền tảng cho các chatbot được huấn luyện dựa trên dữ liệu của các ngôi sao thật ngoài đời, để fan hâm mộ có thể giao tiếp. Cậu còn chế thử một cái vòng đeo tay có thể ghi lại tất cả những gì chúng ta nói và làm, một loại “trí nhớ hoàn hảo” để có thể trợ giúp tức thì trong giao tiếp. (Một nhóm bạn học của cậu ở Stanford cũng mới chế ra một loại kính có tên là RizzGPT, giúp người đeo làm dáng, tán tỉnh.)
Semrai chờ đợi mùa Hè sẽ bùng nổ các ứng dụng AI, khi những lập trình viên trẻ có thời gian gặp nhau cọ sát. (Eric Adam chắc sướng lắm). “Tôi nghĩ là sẽ có một ngân hà các startups mới, và 5 năm nữa, chúng ta có thể phân hóa rõ ràng giữa những người khởi đầu và toàn bộ hệ sinh thái.”
Đến mùa hè, Tian và 12 nhân viên đã gọi được 3.5 triệu đô từ một nhóm các nhà đầu tư mạo hiểm, bao gồm Jack Altman (em trai của CEO OpenAI Sam Altman) và Emad Mostaque của Stability AI. Nhưng trong các cuộc trao đổi, tôi thấy quan điểm của cậu về đóng gói GPTZero/Origin có thay đổi. Bây giờ việc phát hiện AI chỉ là là 1 phần của bộ công cụ chứng minh tính người. Cậu đã chuyển chú ý sang tìm nguồn gốc hoặc “chứng nhận nội dung”. Ý tưởng là gắn một nhãn (tag) mã hóa vào nội dung để chứng nhận nó do người tạo ra – một kiểu captcha cho các tài liệu số. Adobe Photoshop vừa gắn nhãn cho các bức ảnh khai thác công cụ AI Firefly của họ. Ai xem các bức ảnh, có thể kích chuột phải để xem ai đã tạo ra nó bằng cách nào và khi nào. Tian nói, anh cũng muốn làm thế với văn bản, và đang bàn chuyện hợp tác với Sáng kiến Xác thực Nội dung (Content Authenticity Initiative) – một tổ hợp tập trung tạo chuẩn mực xác thực nội dung nhiều định dạng, cũng như với Microsoft.
Có thể diễn giải sự quan tâm của cậu đến việc tìm nguồn gốc là ngầm thừa nhận, đơn thuần chỉ dựa vào kỹ thuật phát hiện AI là không đủ. (Bản thân OpenAI cũng ngừng cung cấp dịch vụ phân loại văn bản của mình vào tháng Bảy vì “độ chính xác thấp.”). Điều đó cũng phản ánh sự thay đổi quan trọng trong cách tiếp cận của chúng ta với nội dung số. Toàn bộ ý tưởng phát hiện AI nằm ở chỗ, chúng ta cho rằng con người có thể để lại những dấu vết rõ ràng trong một đoạn văn bản, mà có thể phát hiện, cũng như kiểu máy phát hiện nói dối giả thiết rằng kẻ gian lận sẽ để lại những dấu vế khách quan. Còn việc truy vết – tìm nguồn thì dựa trên những nhãn kiểu “Made in America”, tức là nếu không có nhãn đó, chúng ta chẳng thể nào tìm thấy sự khác biệt. Nó chỉ khẳng định một điều: người viết không chắc đã hay hơn, sáng tạo hơn, độc đáo hơn, nhưng chỉ đơn giản là do người viết. Và điều đó có ý nghĩa với người đọc.
Vào tháng Sáu, nhóm của Tian bắt đầu có những bước đi thực tế. Cậu nói với tôi là đang xây dựng một nền tảng viết lách có tên là HumanPrint, giúp người dùng sửa sang các văn bản AI và chia sẻ “bằng chứng xác thực”, tất nhiên là không phải là viết một đoạn text. Nó sử dụng công nghệ của GPTZero để phát hiện những đoạn văn chưa đủ “người” và đề nghị người dùng viết lại. “Để thầy giáo có thể nói, ok, có thể hơn 50% của văn bản này là do các anh tự viết ra.” Cậu không cho rằng đó là hướng mới, mà chỉ là sự mở rộng tự nhiên của việc phát hiện AI. Tian khẳng định “Những quy tắc vàng về ứng dụng AI có trách nhiệm vẫn còn nguyên và phải được tuân thủ.” Nhưng cũng là một sự thừa nhận: không có cách nào chặn đứng việc viết bằng AI, chỉ còn cách phải làm việc với chúng.
Khi Tian thử nghiệm bản GPTZero đầu tiên, cậu đã duyệt bài báo của McPhee đăng trên tờ NewYorker năm 2015 có tên là “Frame of Reference”. Trong bài báo McPhee diễn giải niềm vui và rủi ro khi tham chiếu văn hóa khi viết lách. GPTZero đánh giá bài báo là “rất người theo tất cả các tiêu chí.”
Tôi gọi McPhee và hỏi xem ông nghĩ thế nào khi bài báo của ông được đánh giá rất người?
“Tôi cũng chẳng biết nữa. Nhưng nếu tôi đoán thì vì là tôi viết về gì đi nữa: khoa học, nông nghiệp, hàng không, luôn qua con người. Luôn có một người mà tôi học được.” Thực tế là McPhee luôn viết từ con mắt của một chuyên gia. Người đọc không chỉ nhận được kiến thức về địa lý hay vật lý hạt hay cam mà còn thấy được cảm nhận của người nghiên cứu lĩnh vực đó, như McPhee tìm hiểu về họ vậy.
McPhee nay đã 92 tuổi, nói không quan tâm lắm đến việc AI thay người viết “Tôi bi quan nhưng không lo lắng. Tôi không nghĩ là sẽ có Mark Twain in AI.”
Nhưng, tôi hỏi tiếp, nếu vài năm nữa, ai đó sẽ tạo ra con McPheeBot3000 được huấn luyện bằng các bài báo của McPhee thật, và yêu cầu nó viết một cuốn sách mới về lĩnh vực mới. Liệu nó có thể “bắt” được giọng văn, quan điểm và phong cách của McPhee? Tian cho rằng máy chỉ có thể bắt chước, còn McPhee không bao giờ lặp lại chính mình. “Sự khác biệt của McPhee nằm ở chỗ, hôm nay ông đưa ra một thứ mà bản thân ông hôm qua còn chưa có.” Còn McPhee thì cho rằng “Nếu điều đó xảy ra thì lúc đó tôi đã không còn ở đây. Tôi hy vọng con gái tôi sẽ gọi luật sư.”
Nguồn: Đỗ Cao Bảo
NTN dịch từ wired.com/story/ai-detection-chat-gpt-college-students/ by Christofer Beam
Thêm
Edward Tian, không nghĩ mình là nhà văn. Cậu chỉ học thêm mấy khóa căn bản về viết báo khi đang học Khoa học máy tính ở Princeton. Mặc dù các thầy cô và bạn bè đều yêu mến vẻ ngoài rạng rỡ và sự tò mò không dấu diếm của cậu, Tian tự nhận phong cách viết của mình lúc đó “rất tệ”, công thức và cứng nhắc. Một trong các giáo sư nhận thấy rằng Tian có năng lực đặc biệt trong việc nhận biết các “mẫu” trong văn bản, rất có ích khi tạo ra các bản sao. Bởi thế cậu rất ngạc nhiên khi năm thứ hai, cậu được nhận vào lớp học độc nhất của John McPhee về viết báo.
Mỗi tuần, 16 sinh viên ngồi lại để nhà báo huyền thoại của tờ New Yorkers, McPhee ra bài tập buộc họ phải nghĩ ngợi kỹ lưỡng chọn từng từ, để miêu tả một tác phẩm nghệ thuật hiện đại trong trường hoặc cắt tỉa bài phát biểu Gettysburg của Abraham Lincoln. Giáo sư McPhee chia sẻ các sơ đồ do chính tay ông tạo ra, để miêu tả các cách mà ông cấu trúc bài viết của mình: thẳng, tam giác, hay đường xoắn ốc. Tian nhớ rằng, giáo sư nói ông không thể dạy bọn cậu cách viết, nhưng ông có thể giúp cậu có một giọng văn độc đáo duy nhất.
Nếu McPhee truyền cho Tian cách nhìn lãng mạn về ngôn ngữ, thì khoa học máy tính lại miêu tả ngôn ngữ như một cái gì đó tĩnh tại. Trong thời gian đại dịch, cậu nghỉ một năm để làm việc tại BBC và thực tập ở dự án báo chí mở Bellingcat, nơi cậu viết một chương trình để phát hiện Twitter bots. Mùa thu 2022, cậu bắt đầu viết luận văn về việc phân biệt giữa văn bản do AI tạo ra với văn bản do người tạo ra.
Khi ChatGPT ra đời vào tháng 11, cả thế giới phát điên lên vì con bot thông minh đột xuất này, Tian bỗng thấy mình ở một vị trí đặc biệt. Cậu đã nắm được công nghệ nền của GPT-3. Và như một phóng viên đang chiến đấu chống lại những chiến dịch tin giả, cậu hiểu rõ tác động của AI lên ngành công nghiệp nội dung. Khi về nhà nghỉ đông ở Toronto, Tian miệt mài thử viết một chương trình phát hiện ChatGPT. Ý tưởng của cậu đơn giản. Phần mềm sẽ duyệt văn bản để tìm 2 yếu tố: “sự lộn xộn – perplexity” – tính ngẫu nhiên của việc chọn từ, và “sự bùng nổ - burstiness”, độ phức tạp và biến hóa của các câu. Văn bản do người viết thường được cho điểm cao hơn AI ở cả hai yếu tố, giúp Tian đoán xem văn bản đã được tạo thế nào. Cậu đặt tên cho phần mềm của mình là GPTZero, trong đó “Zero” ngụ ý sự thật, quay về với bản năng, và đưa link lên Twiter tối 2/1/2023 với dòng trạng thái: “Liệu giáo viên có muốn sinh viên dùng ChatGPT để viết luận lịch sử không? Chắc là không!”, rồi đi ngủ.
Cậu tỉnh dậy sáng hôm sau và thấy server của mình bị chết vì quá nhiều người truy nhập. “Thật là điên rồ. Điện thoại của tôi nổ tung.” Một người bạn chúc mừng cậu thành ngôi sao trên internet. Giới teen trên Tiktok gọi cậu là “narc - cảnh sát chuyên bắt tội phạm ma túy”. Tian cười toe toét khoe, có rất nhiều những căm hận ban đầu cổ điển kiểu “thằng ranh này rảnh việc, hay mách lẻo, chắc chẳng bao giờ có bạn gái.” Thực ra là cậu đã có bạn gái từ lâu. Mấy ngày sau, hóng viên khắp nơi gọi cậu, từ NPR tới Bưu điện Hoa Nam buổi sáng, cho đến Anderson Cooper 360 trên CNN. Trong vòng một tuần, tweet ban đầu của cậu có đến 7 triệu view.
GPTZero là một điểm đột biến trong biển tin tức về ChatGPT. Nó tạo cảm hứng cho một đợt “săn phù thủy” trong toàn ngành nhằm tới những nội dung của AI. Các nhà nghiên cứu đã tạo nên GPT-2 detector, nhưng Tian là người đầu tiên nhằm tới ChatGPT. Các thầy cô cám ơn cậu, vì đã giúp họ cuối cùng vạch trần mưu mô của lũ học trò. Nhân loại đã có người cứu rỗi khỏi thảm họa robot.
Phần mềm của Tian là tiếng súng khởi động cuộc đua tạo ra công cụ có thể xác định rõ ràng văn bản của AI. Trong thế giới người - máy lẫn lộn này, chúng ta phải xác định được cái gì là do người tạo ra. GPTZero là lời hứa. Tian, cậu sinh viên học giỏi, trung thực, hay cười, khẳng định với các phương tiện truyền thông: “có những thứ không bao giờ có thể biến được thành số” và mặc cho AI có thông minh đến đâu, sẽ có những công cụ để vạch trần chúng.
Cuộc sống trên Net là cuộc chiến giữa sản xuất và phát hiện tin giả. Cả hai bên đều kiếm bộn. Những chương trình phát hiện thư “rác” đầu tiên tìm kiếm các từ khóa, chặn các email có chữ “miễn phí” hoặc “chỉ dành cho tuổi 21+”, dần dần học được cách phát hiện cả những cách viết đáng ngờ. Các tác giả thư rác đối phó lại bằng cách pha trộn những trích đoạn rất người, từ những cuốn sách kinh điển. Có hẳn một từ riêng để miêu tả loại thư rác này gọi là “litspam”. Khi xuất hiện các cỗ máy tìm kiếm, các tác giả dùng chiêu “word stuffing –nhồi từ”, lặp đi lặp lại một từ nhiều lần để được ưu tiên. Bên này lại thay đổi thuật toán để hạ bậc những website đó. Khi Google đưa ra thuật toán PageRank, xếp hạng website dựa trên link dẫn đến nó, những kẻ lừa đảo bỏ công xây dựng các một hệ sinh thái những trang liên kết đến nhau.
Quãng đầu thiên niên kỷ, xuất hiện công cụ captcha để phân biệt người và máy dựa trên năng lực nhận biết những chữ cái bị bóp méo. Khi các bot học được cách qua mặt, thì captcha thêm tính năng nhận dạng ảnh moto hay cây cối, hoặc di chuột và các hành vi khác của người dùng. Trong một thử nghiệm gần đây, một phiên bản của GPT-4 còn biết cách thuê người trên chợ “Taskrabbit” (một nền tảng cho thuê lao động tức thời), để điền captcha hộ mình. Thậm chí số phận của cả một công ty phụ thuộc vào năng lực phát hiện tin giả: Elon Musk, chẳng hạn, đã dùng máy phát hiện bot để chứng minh rằng Twitter báo cáo láo về số lượng bots trên nền tảng của mình.
AI tạo sinh đã nâng tầm cuộc đua. Mặc dù các mô hình ngôn ngữ lớn và công cụ biến văn bản thành hình ảnh đã phát triển từ hơn chục năm trước, năm 2022 chứng kiến sự bùng nổ của các công cụ như ChatGPT và Dall-E. Những người bi quan cảnh báo chúng ta sẽ bị nhấn chìm bởi các nội dung “tổng hợp”. Nhà bình luận Kevin Roose của tờ Thời báo NewYork cảnh báo: “trong vài năm tới, đại đa số những văn bản, ảnh, video trên internet sẽ do AI tạo ra.” Tờ Atlantic thì tưởng tượng ra cảnh tận thế trong các ồn ào tạo sinh. Các chiến dịch tranh cử sẽ tận dụng AI để quảng cáo, còn Amazon thì tràn ngập các tiểu thuyết do ChatGPT sáng tác (mà đa số lại bàn về AI). Đọc các nhận xét sản phẩm còn rắm rối hơn là làm Turing test (một phép kiểm tra trí tuệ máy tính mang tên nhà toán học Turing) và chẳng bao lâu nữa thay vì nhận thư từ các hoàng tử Nigeria, chúng ta sẽ nói chuyện với các bot của hoàng tử.
Chẳng bao lâu sau khi Tian ra mắt GPTZero, các sản phẩm tương tự ào ào xuất hiện. OpenAI ra mắt công cụ của riêng mình vào cuối tháng Giêng. Nhà khổng lồ chống đạo văn Turnitin ra mắt sản phẩm vào tháng Tư. Chúng có mô hình giống nhau, nhưng được huấn luyện bằng các tập dữ liệu khác nhau. (Turnitin sử dụng dữ liệu từ các bài viết của sinh viên). Bởi thế độ chính xác cũng lệch nhau nhiều. Trong khi OpenAI nói rằng chỉ có thể phát hiện tầm 26% văn bản do AI tạo ra, thì một công ty có tên Winston AI lại lạc quan tuyên bố độ chính xác tới 99.6%.
Tian vừa phải làm luận án tốt nghiệp vừa nâng cấp phần mềm để cạnh tranh. Cậu bổ nhiệm ngay người bạn phổ thông là Alex Cui làm CTO, và mời thêm một nhóm lập trình viên từ Princeton and Canada. Đến mùa xuân, cậu tuyển 3 lập trình viên Uganda mà cậu đã gặp được khi làm việc trong một startup đào tạo kỹ sư ở châu Phi. (Tian là một công dân toàn cầu, cậu sinh ra ở Tokyo, sống ở Bắc Kinh đến năm 4 tuổi và chuyển cùng gia đình đến Ontario). Cả đội bắt đầu làm Chrome-plugin giúp người dùng có thể quét ngay trang web để xem có phải do AI tạo ra không?
Một mối đe dọa cho GPTZero lại đến từ chính GPTZero. Ngay sau khi ra mắt, một số người bi quan đã đưa lên mạng những ví dụ nó đánh giá văn bản rất ngớ ngẩn. Như cho rằng một đoạn của hiến pháp Mỹ là do AI tạo ra Sự bất mãn biến thành phẫn nộ khi các câu chuyện sinh viên bị GPTZero đánh dấu nhầm là đạo AI, bắt đầu tràn ngập trên Reddit. Một phụ huynh còn lần ra được đến giáo sư Soheil Feizi của Đại học Maryland. “Họ thực sự giận dữ”, giáo sư kể lại. Từ mùa thu năm ngoái, ông cùng một số đồng nghiệp đã bắt đầu nghiên cứu về các vấn đề mà các công cụ phát hiện AI có thể gặp phải dẫn đến kết quả không ổn định. Ông bắt đầu nghĩ rằng GPTZero và các công cụ tương tự có thể tạo ra tác hại nhiều hơn lợi ích.
Tian còn đau đầu vì các sinh viên ranh ma, bắt đầu tìm cách qua mặt công cụ. Một người dùng trên Twitter mách chèn một ký tự đặc biệt () ngay trước mỗi chữ “e” trong văn bản do ChatGPT tạo ra. Một người dùng Tiktok khác thì viết một chương trình thay thế một chữ cái tiếng Anh nào đó bằng chữ cái trông giống thế từ bảng chữ cái Kiril. Một số thì cho văn bản AI qua một công cụ diễn giải lại là QillBot. Tian vá hết các lỗi, nhưng lại xuất hiện các tiểu xảo khác. Chẳng mấy chốc sẽ xuất hiện công cụ chống phát hiện tin giả.
Vào đầu tháng Ba, một sinh viên mới của Stanford là Joseph Semrai đang cùng với mấy người bạn lái xe dọc Cao tốc ven biển tới LA thì bị đuổi ra khỏi xe zipcar của họ ở Ventura. Họ vào quán Starbucks gần đấy và ngồi đợi. Mãi không có xe, họ phải nghĩ cách giết thời giờ. Semrai có bài tập về nhà tuần sau là viết một bài luận thể hiện tư duy logic, đúng kiểu cậu ghét nhất.
ChatGPT có vẻ là giải pháp hiển nhiên. Nhưng đáng tiếc lúc đó, nó chỉ xuất ra mỗi lần mấy đoạn. Để ghép thành một bài dài, phải làm vài thao tác. Semrai muốn tạo ra một công cụ, ấn nút phát là phụt ra bài văn. Cậu cũng biết rằng, cậu có thể bị GPTZero phát hiện. Được mấy cậu bạn cổ vũ, Semrai rút laptop ra và bắt đầu code một đoạn script để tạo ra bài viết, rồi chạy qua GPTZero, chỉnh sửa rồi lại chạy lại cho đến khi AI không bị phát hiện – bản chất là dùng GPTZero để chống lại chính nó.
Mấy ngày sau, Semrai giới thiệu phần mềm của mình ở Ngày Gia đình và Bạn bè, một kiểu khoe sản phẩm của sinh viên Stanford. Đứngtrước khán phòng toàn bạn bè cũng lứa, cậu đề nghị mọi người đưa ra một chủ đề cho bài luận. Ai đó đề xuất: “Ăn ngon ở Cali”. Và ấn nút. Mấy giây sau, máy phun ra một bài luận 8 đoạn, ko có gì đặc sắc, nhưng có lý, có dẫn chứng hẳn hoi. “Tôi có lẽ sẽ không nộp bài kiểu này, nhưng ai biết được, đỡ mất thời gian.” Cậu đặt tên cho phần mềm của mình là WorkNinja và đưa lên app store 2 tháng sau đó. Nhờ chương trình khuyến mãi, có sử dụng một KOL gen Z là David Dobrik và món quà 10 Teslas khi đăng ký, đã có 350 ngàn lượt tải trong tuần đầu tiên. Sau đó thì chậm dần và đạt mốc khoảng vài trăm lượt tải một ngày. Semrai không tiết lộ ai là người đầu tư cho chương trình khuyến mãi này.
Hình ảnh lạnh lùng bình thản của Semrai trên zoom, che dấu một nhiệt huyết sôi sục. Trong khi Tian nhảy nhót khắp nơi trên thế giới, thì Semrai tỏ ra rất tập trung và vô cảm. Cậu trai 19 tuổi phát biểu tự tin như trên đài, kiểu của các nhà khởi nghiệp Silicon Valley nhìn thế giới như một tập hợp các vấn đề cần giải quyết, mỗi câu nói đều kết thúc bằng “Có đúng thế không?” Lắng nghe cậu bình luận về các “rào cản” và “đường cong-S” phát triển của xã hội, dễ dàng quên mất là cậu ta còn chưa đến tuổi được uống rượu. Chỉ có thi thoảng mới lộ ra đó chỉ là một cậu sinh viên đang háo hức tìm chỗ đứng của mình trong thế giới. Kiểu như khi cậu cùng bạn bè dạo quanh bến cảng Santa Monica lúc 3h sáng để hiểu xem “giá trị của mình là gì?”. Semrai nghĩ rất nhiều về việc cân bằng và hạnh phúc, nhưng “tôi còn trẻ, có lẽ cần phải thám hiểm những hậu quả, thử lên voi xuống chó xem sao.”
Lớn lên ở NewYork và sau đó là Florida, bố mẹ Semrai– một lính cứu hỏa ở Yonkers và một phụ nữ Trung quốc đảm việc nhà , khá thả lỏng cậu. “Đại khái là tôi có thể làm bất cứ thứ gì mà tôi thấy hứng thú thời thơ ấu. Và tôi thích viết phần mềm máy tính.” Năm lên 6 cậu đã tạo ra plug-in – phần mềm cài thêm để cấp quyền truy nhập vào các servers Minecraft, lên 7 cậu đã viết sửa lỗi cho Windows7 để có thể chạy WinXP trên đó. Cậu thừa nhận “tôi thấy sung sướng khi làm được cái gì đó cho người khác.”
Năm lên 9, nhà cậu chuyển từ Queens lên Palm City, và Semrai nhận thấy sự khác nhau giữa các hệ thống trường công. Những khóa cơ bản về máy tính mà cậu cho là đương nhiên phải có ở NewYork hóa ra là hàng hiếm ở Florida. Thế là cậu phải viết chương trình để bù đắp cho sự thiếu sót trong hệ thống giáo dục, con đường cho phép cậu phát biểu ở tuổi 19 là “đã suốt đời làm việc cho ed tech”. Trong năm đầu tiên ở cấp trung học, cậu dành được đầu tư cho phần mềm học trực tuyến của mình từ một cuộc thi khởi nghiệp địa phương. Trước dịch Covid, cậu đã phát triển hệ thống giấy thông hành số, sau này thành cơ sở cho việc theo dõi giao tiếp được triển khai ở 40 sở giáo dục ở miền Đông Nam Mỹ.
Semrai là một nhà kỹ nghệ lạc quan. Cậu cho rằng chúng ta cần phải đẩy nhanh tiến độ phát triển của công nghệ, trong đó có AI, vì chúng sẽ dẫn ta đến xã hội “Hậu thiếu thốn.”, một quan điểm đôi khi được gọi là “chủ nghĩa tăng tốc hiệu quả” (xin đừng nhầm lẫn với “chủ nghĩa vị tha hiệu quả” cổ súy việc tối đa hóa đầu ra “tốt”, bất kể định nghĩa thế nào là “tốt”). Phần mềm WorkNinja của cậu dựa trên logic tăng tốc đó. Dùng AI để viết luận là tốt, không phải vì nó giúp sinh viên gian lận, mà nó buộc các trường học phải xem xét lại chương trình. “Nếu bạn có công thức để viết một bài luận, thì chắc đó không phải là một bài tập tốt.” Cậu dự đoán tương lai, sinh viên nào cũng có thể tiếp cận được nền giáo dục vốn chỉ dành cho giới tinh hoa. Trước đây, khi viết chương trình, cậu phải dựa vào Youtube và internet forums, Semrai đã ước gì có tutor hướng dẫn. Giờ khi AI tutor đang trở thành hiện thực, sao lại ngăn cản.
Tôi cũng mới thử dùng WorkNinja để tạo ra vài bài luận, trong đó có 1 bài về thuyết tiến hóa của Darwin. Bản đầu tiên khá vụng về và có vẻ bị lặp đi lặp lại. Nhưng về cơ bản là ổn, giải thích những ảnh hưởng của học thuyết đến sinh học, công nghệ gen và triết học. GPTZero phát hiện ra ngay đây là bài của AI. Tôi ấn nút “Viết lại – Rephrase” trên WorkNinja. Văn bản được sửa đi đôi chút, một số từ được thay bằng từ đồng nghĩa. Sau 3 lần “Rephrase”, GPTZero xác nhận bài luận là do người viết. Vấn đề ở chỗ là có 1 số câu trở nên vô nghĩa.
Ví dụ câu:
Thuyết tiến hóa của Darwin cho rằng các cơ thể sống tiến hóa theo thời gian nhờ sự giao tiếp với môi trường sống của chúng
Bị sửa thành
Thuyết tiến hóa của Darwin là ý tưởng cho rằng các cơ thể sống giành được qua cái kẹp nhờ sự giao tiếp với thế giới xung quanh.
Tóm lại, sinh viên có lười biếng đến đâu, cũng nên bớt chút thời gian xem lại sản phẩm của WorkNinja trước khi nộp bài. Nhưng nó vẫn chỉ ra một vấn đề thực tế: mới chỉ là một phần mềm nghiệp dư dở dang của một cậu sinh viên mà đã qua mặt được máy phát hiện, thì điều gì sẽ xảy ra khi có những đầu tư nghiêm túc.
Vào tháng Ba, giáo sư Soheil Feizi từ đại học Maryland công bố kết quả nghiên cứu của mình về các phần mềm phát hiện AI. Ông cho rằng độ chính xác rõ ràng phụ thuộc vào cách các công cụ đó làm việc. Khi cố gắng phát triển độ nhạy, tác giả vẫn phải chấp nhận số lượng “báo động giả” càng ngày càng tăng. Không thể có cả hai cùng một lúc. Và với việc AI học được cách phân bố từ giống người, hiệu quả của các phần mềm phát hiện sẽ bị suy giảm. Ông cũng chỉ ra rằng, bằng cách diễn đạt lại – paraphrasing, có thể làm cho kết quả của việc phát hiện “gần như chỉ là ngẫu nhiên”. Tóm lại ông kết luận: “Không thấy tương lai tươi sáng gì cho các phần mềm phát hiện AI.”
Kỹ thuật “in mờ - watermaking” cũng không ăn thua. Theo cách này, các công cụ tạo sinh như ChatGPT thườngchủ động điều chỉnh “trọng số” của một số từ “có dấu riêng” nhưng thay thế được nhau, ví dụ “start” thay “begin” hay “pick” thay bằng “chọn”, người đọc khó nhận ra, nhưng thuật toán có thể phát hiện được. Một đoạn văn với những từ đó được lặp lại theo một tần số nào đó, có thể đoán là do “công cụ” nào tạo ra. Nhưng Feizi đã phát hiện ra rằng, chỉ cần vài lần “paraphrasing – diễn đạt lại” là đủ để rửa sạch watermark.
Còn hiện tại, ông cho rằng, các công cụ phát hiện đang làm hại sinh viên. Ví dụ, công cụ có tỷ lệ false positive – tức là bị tố là “đạo” mà ko phải, giả sử lý tưởng là 1% đi. Tức là nếu lớp có 100 sinh viên, phải viết 10 bài luận về nhà, sẽ có 10 sinh viên bị tố cáo sai là “lừa đảo”. Quá cao. Feizi cho rằng 1 trên 1000 sinh viên thì có thể chấp nhận được. “Thật là ngớ ngẩn khi dùng các công cụ như vậy để giám sát việc sử dụng AI.”
Tian thì cho rằng mục tiêu của GPTZero không phải là tìm các sinh viên láu cá. Kết quả bây giờ còn có thêm dòng chữ “kết quả này không nên dùng để trừng phạt sinh viên.” Nhưng thực tế người ta vẫn dùng nó với mục đích đó. Còn về tỷ lệ chính xác, Tian nói, có thể đạt 96% nếu được huấn luyện bằng dữ liệu cập nhật nhất. Một số công cụ khác tuyên bố con số cao hơn, nhưng Tian cho rằng cần phải cẩn trọng với những tuyên bố đó, vì có thể họ đã điều chỉnh tập dữ liệu cho phù hợp với công cụ. Cậu nói: “cần phải đặt AI và người bình đẳng.”
Thật đáng ngạc nhiên là ảnh, video hay clip âm thanh do AI tạo ra dễ phát hiện hơn nhiều so với văn bản, ít nhất là đến hiện nay. Reality Defender là một startup thành lập 2018 do Y Combinator đầu tư, tập trung vào các ảnh và video giả, sau đó mở rộng sang audio và văn bản. Intel mới ra mắt một sản phẩm có tên là FakeCatcher, phát hiện video giả bằng cách phất tích các mẫu mạch máu trên mặt mà chỉ có ống kính mới nhìn ra. Một công ty có tên là Pindrop lại sử dụng “số đo sinh học” để phát hiện âm thanh bị giả mạo, xác nhận người gọi trong các vấn đề bảo mật.
Văn bản AI khó bị phát hiện hơn vì không có nhiều điểm dữ liệu để phân tích, tức là ít cơ hội để đầu ra của AI khác với chuẩn mực của con người. Lấy trường hợp FakeCatcher của Intel chẳng hạn. Ilke Demir, nhà khoa học của Intel, vốn đã từng làm cho hãng phim hoạt hình Pixar, nói rằng, sẽ cực kỳ khó để tạo nên tập dữ liệu đủ lớn và chi tiết để bọn chế hàng giả có thể mô phỏng lại các mạch máu “chữ ký” trên mặt, để đánh lừa các công cụ phát hiện. Tất nhiên là công nghệ làm giả sẽ phát triển nhanh và các nhà nghiên cứu luôn phải đi trước.
Bel Colman, CEO của Reality Defender nói rằng, công cụ phát hiện hàng giả của công ty ông rất khó bị cộng như GPTZero, ai cũng có thể đưa văn bản vào và chỉnh sửa cho đến khi nó qua mặt được. Reality Defender, ngược lại, kiểm tra người người dùng và tổ chức nào dụng, phát hiện những nghi vấn trong sử dụng. Nếu một tài khoản nào đó chạy đi chạy lại 1 ảnh, sẽ bị đánh dấu loại.
Cứ cho là sự khác biệt giữa người và máy có ý nghĩa gì đó, thì các phần mềm phát hiện AI sẽ phải chạy đua để đi trước các công cụ lẩn tránh, hệt như những gián điệp, hay nhà sản xuất vacxin, hay bọn lừa đảo cờ hay các nhà thiết kế vũ khí.
Càng giao tiếp nhiều với Tian và Semrai và các bạn của họ, tôi càng tò mò: liệu những người trẻ này thực sự đam mê việc viết lách? “Tất nhiên, rất thích”, Tian khẳng định, hào hứng hơn bình thường. “Tôi thấy như chơi xếp hình ấy, rất vui.” Tian thích việc lựa chọn con chữ và sắp xếp chúng để diễn đạt suôn sẻ ý tưởng. Cậu cũng thích quá trình phỏng vấn, cho phép cậu “nhìn qua cửa sổ vào cuộc đời của người khác, và soi gương cuộc đời mình.” Cậu cho rằng chính McPhee đã thúc đẩy tình yêu viết lách của cậu, chứ hồi đi học, đó là những bài tập nhàm chán. Hồi tháng Sáu, Tian kể với tôi là mới mua một bản sách cũ cuốn “Cuộc đời viết lách” của Annie Dillard.
Tương tự, Semrai cũng cho rằng các bài tập viết lách ở phổ thông là nhàm chán, đơn thuẩn là tổng hợp thông tin một cách cơ học chứ chẳng phải sáng tạo ra cái gì mới. “Tôi thích các đề văn mở, kích thích sáng tạo.” Nhưng cậu cũng biết cách sử dụng “kỹ năng tổng hợp cơ học” trong năm thứ hai để viết cuốn sách 800 trang có tên là “Gì cũng làm – Build for Anything”, với mục đích biến một người “Từ không biết gì đến gì cũng biết một tí” trong lĩnh vực làm trang web. Cậu tự công bố cuốn sách này trên Amazon và bán được mấy trăm bản. Theo Semrai thì cuốn sách này bây giờ vô dụng vì ChatGPT làm quá tốt việc đó.
Từ kinh nghiệm gần 20 năm gõ chữ kiếm tiền, tôi có thể nói viết lách là tởm lợm. Bạn có thể hỏi bất cứ người viết chuyên nghiệp nào để kiểm định đó là công việc rất tệ, và bạn có tích lũy nhiều kinh nghiệm đi nữa thì cũng chẳng hơn gì. Tôi có thể xác nhận là niềm hứng khởi cần thiết để dò tìm các sự kiện, phát hiện các ý nghĩa, tra cứu các từ mới, mất đi rất nhanh. Nhân với các tác động bên ngoài đến ngành công nghiệp như: tỷ lệ người đọc suy giảm, số trang ít đi, thời gian chú ý (của cả tôi và người đọc) ngắn dần.
Tôi vẫn giữ nghề bởi vì suy cho cùng, nó là tôi, dù tốt hay xấu. Tôi làm không phải vì ham thích mà vì cảm thấy nó có ý nghĩa, ít nhất là với tôi.
Một số nhà văn thì lãng mạn hóa quá trình viết lách. McPhee kể có lần đã nằm ườn trên bàn picnic 2 tuần mới có thể bắt đầu được một bài báo. “Bài viết cuối cùng có 5000 câu, nhưng trong 2 tuần đó tôi không viết được một chữ nào.” Có lần, khi 22 tuổi, ông phải tự trói mình vào ghế viết. Còn theo Thomas Mann “Nhà văn là người, mà viết cái gì cũng khó hơn người thường.” Annie Dillard thì so sánh viết lách với việc đánh nhau với cá sấu “Bạn tìm kiếm, đau tim, vỡ đầu, gẫy xương… và cuối cùng tìm được cái gì đó.”
Đại khái đều ý là, nếu vắt cật lực thì sẽ được nước ngọt. Và ca ngợi hạnh phúc trinh trắng khi nhìn chăm chăm vào tờ giấy trắng, phù phép thuần hóa, bắt nó phải nhả ra những câu văn dòng thơ. Chúng tôi tự nhủ mình, chịu đau đớn là cách những tác phẩm kinh điển được ra đời. Nhưng AI xuất hiện, kéo còi cảnh báo: không nhất thiết phải theo cách đó. Và với hàng tỷ người nằm ngoài câu lạc bộ tinh hoa của các nhà văn – khổ hạnh, bạn bắt đầu nghĩ: có lẽ không nên đi theo cách đó.
May Habib sống thời thơ ấu ở Libang trước khi chuyển đến Canada và học tiếng Anh. Theo cô “thật là không công bằng khi người biết đọc viết tiếng Anh có nhiều lợi thế như thế.” Năm 2020, cô thành lập Writer, một nền tảng không nhằm thay thế mà giúp đỡ con người, cụ thể là các thương hiệu, hợp tác hiệu quả hơn với AI.
Habib tin vào giá trị của việc nhìn chằm chằm vào tờ giấy trắng. Điều đó giúp bạn xem xét và vứt bớt các ý tưởng, và buộc bạn hệ thống lại suy nghĩ của mình. “Quá trình vật vã, đau đầu, chăm chăm nhìn ngòi bút mang lại nhiều lợi ích. Nhưng cần phải cân bằng với tốc độ đo bằng mili giây”
Writer không viết hộ bạn mà giúp bạn viết nhanh hơn, ảnh hưởng hơn và nhất quán hơn. Nó có thể đề xuất sửa cách dùng từ và cấu trúc câu, hay đưa ra những gì đã viết về chủ đề tương tự và đề xuất các phương án khác. Mục đích cuối cùng là giúp người dùng tập trung vào thông điệp chính mà họ cần truyền đạt mà mất ít công sức cho những việc câu cú máy móc. Kết quả cuối cùng là đoạn văn rất “người” cứ như là ai đó viết nó ra từ đầu. “Nếu có công cụ đánh dấu đoạn văn này là AI, chứng tỏ công cụ đó vớ vẩn.” Habib kết luận.
Ethan Mollick, giáo sư ở trường Wharton của Đại học Pennsylvania thì cho rằng không cần thiết phải phân biệt trắng đen giữa văn bản người hay máy. Ông cho rằng chúng ta đang bước vào thời đại được gọi là “Centaur Writing” tức là viết kiểu Nhân Mã, nửa người nửa AI. Tất nhiên bảo ChatGPT viết bài luận lịch sử về đế chế Mông Cổ, sẽ dễ dàng nhận ra nó rất AI. Nhưng theo ông, nếu “bắt đầu viết ‘chi tiết trong khổ ba chưa chính xác, thêm tí thông này, hay sửa giọng điệu cho giống báo Tuổi trẻ,’” thì sẽ nhận được một tác phẩm lai và chất lượng tốt hơn hẳn.
Mollick dạy “tinh thần khởi nghiệp” ở Wharton, không những cho phép mà còn bắt buộc sinh viên dùng AI. “Trong chương trình của tôi, các anh phải làm ít nhất một việc phi thường.” Nếu chưa biết code thì phải viết một chương trình. Nếu chưa bao giờ thiết kế, thì phải nộp một tác phẩm thị giác. Tất nhiên, sinh viên vẫn phải giỏi chuyên môn của mình. “Mỗi bài tập các anh nộp, phải được phê phán bởi ít nhất bốn khởi nghiệp gia mà các anh ngưỡng mộ.” Mục tiêu là buộc sinh viên phải suy nghĩ sáng tạo với tư duy phản biện. Ông tuyên bố “tôi không quan tâm sinh viên dùng công cụ gì, miễn là phải sử dụng tư duy.”
Mollick cho rằng ChatGPT có thể chưa bằng những nhà văn tốt nhất, nhưng có thể nâng cao trình độ chung. “Nếu bạn đang ở 25% đáy, bạn có thể ngoi lên mức 60-70%.” Nó cũng giúp giải phóng một số những người kiểu “thinker – người suy nghĩ” khỏi công việc viết lách vất vả. “Chúng ta cho rằng năng lực viết phản ánh trí tuệ, nhưng điều đó không phải lúc nào cũng đúng. Thậm chí thường xuyên sai.”
Trong khi các trường chạy đua cấm ChatGPT, các lãnh đạo công nghệ ký tâm thư cảnh báo ngày tàn nhân loại do AI tạo ra, thì các sinh viên tỏ ra khá thoải mái với tương lai có máy trợ giúp. Một sinh viên đã dùng ChatGPT để viết phần “Cám ơn” của luận án của mình. Một số khác, bao gồm cả Tian, nhờ nó viết hộ một số đoạn code. Lydia You, một sinh viên ngành khoa học máy tinh nhưng có kế hoạch làm nhà báo, đã nhờ ChatGPT viết một bài thơ về sự mất mát theo phong cách bài thơ nổi tiếng “One Art – Nghệ thuật cô đơn” của Elizabeth Bishop. Kết quả, theo You, “rất giống” với nguyên bản, cô còn cho rằng máy còn phân tích bài thơ hay hơn và giải thích tại sao nó lại gây xúc động như thế. You cho rằng, chúng ta đã từng hoảng loạn nhiều lần mỗi khi có cái mới ra đời, như Tiktok, Twitter và cả internet nữa. “Tôi, cũng như thế hệ tôi cảm thấy rằng, chúng tôi sẽ tự tìm ra cách để ứng xử với các công cụ mới.”
Sophie Amiton, sinh viên năm trên của ngành kỹ thuật cơ khí vũ trụ, chen vào “Ngoài ra, tôi nghĩ thế hệ mình rất lười,” anh nói tiếp trong khi You gật đầu tán thưởng. “Tôi biết rất nhiều người không muốn các công việc truyền thống, không muốn làm việc từ 9h đến 5h.” You hùa theo “Họ bị vỡ mộng, rất nhiều các việc chẳng qua là bảng tính”
Amiton nói tiếp. “Rồi Covid đến. Người ta bắt đầu đánh giá lại mục đích của làm việc. Nếu có thể dùng ChatGPT làm công việc của mình dễ dàng hơn, nâng cao chất lượng cuộc sống, thì sao lại không dùng.”
Liz, một sinh viên mới tốt nghiệp Princeton, gửi tôi một bài báo cô viết nhờ sự trợ giúp của ChatGPT về chính trị quốc tế. Thay vì yêu cầu nó trả lời trực tiếp cho câu hỏi của bài luận, cô yêu cầu ChatGPT viết theo dàn bài với những gạch đầu dòng chính của mình. Sau một vài lần chỉnh sửa, cô nộp bài và đạt điểm cao nhất. Tôi đưa bài của Liz vào GPTZero và nhận được kết luận “Văn bản này khả năng lớn hoàn toàn do người viết ra.”
Vào đầu tháng Năm, chỉ vài tuần trước khi Tian và các bạn khoác lên mình tấm áo choàng tốt nghiệp, GPTZero phát triển một plug-in (phần mềm lắp thêm) cho Chrome, có tên là Origin. Vẫn khá thô sơ, bạn phải tự chọn đoạn văn bản hay trang web và độ chính xác còn khá tương đối. Nhưng Tian tin rằng một ngày nào đó, công cụ này sẽ tự động duyệt tất cả các website mà người dùng sử dụng, đánh dấu những gì mà nó cho là của AI, kể cả text, ảnh hay video, và tất cả những gì “độc hại” hoặc đáng ngờ. Cậu cho rằng Origin là kính chắn gió trên cao tốc thông tin, phát hiện và lọc những vật liệu vô bổ hoặc có hại, giúp ta nhìn đường rõ hơn.
Tian không che dấu sự lạc quan về tương lai của công ty. Cậu cảm thấy rất may mắn là tốt nghiệp là có ngay công việc mà mình mong muốn. Nhiều bạn bè của cậu đã gia nhập Princeton với giấc mơ khởi nghiệp, nhưng sự thắt lưng buộc bụng trong ngành công nghệ đã buộc họ phải thay đổi kế hoạch.
Vì còn những ba năm nữa mới ra trường ở Stanford, nên Semrai vào hè với tâm trạng thoải mái hơn. Trong một chiều thứ Năm rực rỡ của tháng Sáu, Semrai, áo phông kẻ sọc xanh, giày Nike trắng, hào hứng chia sẻ với tôi tương lai, ít nhất là mấy tuần sắp tới, trên tầng thượng của Mũi 17, gần phố Wall. Mùa hè của cậu mới bắt đầu. Còn bây giờ cậu đang ở NewYork, lang thang với bạn bè, trong lúc cày một số dự án về AI. Đêm hôm trước cậu còn ngủ ở Soho, một văn phòng chia sẻ. Giờ thì cậu đang đứng trong khu VIP có mái che của một sự kiện do Techstars, một vườn ươm startup, tổ chức, trong khi hàng trăm người tham dự khác đẫm mồ hôi đi lại loanh quanh dưới nắng.
Cạnh đó, Thị trưởng NY Eric Adam mặc áo bay đứng trên sân khấu, mô tả sự vinh quang của nghề lập trình. Ông ta tự xưng “Tôi là dân công nghệ” và kêu gọi các khán giả đi tìm đồng đội, để dùng “mã nguồn” giải quyết các vấn đề xã hội như bệnh ung thư hay bạo lực súng đạn. Sau đó, ông ta thúc giục những người độc thân trong đám đông, nhanh chóng tìm được “shorty hay a boo” (tiếng lóng để chỉ giai xinh, gái đẹp) để cặp đôi.
Semrai đang dùng chiêu “xem cái gì có thể ăn” để xây dựng sản phẩm. Ngoài WorkNinja, cậu phát triển một nền tảng cho các chatbot được huấn luyện dựa trên dữ liệu của các ngôi sao thật ngoài đời, để fan hâm mộ có thể giao tiếp. Cậu còn chế thử một cái vòng đeo tay có thể ghi lại tất cả những gì chúng ta nói và làm, một loại “trí nhớ hoàn hảo” để có thể trợ giúp tức thì trong giao tiếp. (Một nhóm bạn học của cậu ở Stanford cũng mới chế ra một loại kính có tên là RizzGPT, giúp người đeo làm dáng, tán tỉnh.)
Semrai chờ đợi mùa Hè sẽ bùng nổ các ứng dụng AI, khi những lập trình viên trẻ có thời gian gặp nhau cọ sát. (Eric Adam chắc sướng lắm). “Tôi nghĩ là sẽ có một ngân hà các startups mới, và 5 năm nữa, chúng ta có thể phân hóa rõ ràng giữa những người khởi đầu và toàn bộ hệ sinh thái.”
Đến mùa hè, Tian và 12 nhân viên đã gọi được 3.5 triệu đô từ một nhóm các nhà đầu tư mạo hiểm, bao gồm Jack Altman (em trai của CEO OpenAI Sam Altman) và Emad Mostaque của Stability AI. Nhưng trong các cuộc trao đổi, tôi thấy quan điểm của cậu về đóng gói GPTZero/Origin có thay đổi. Bây giờ việc phát hiện AI chỉ là là 1 phần của bộ công cụ chứng minh tính người. Cậu đã chuyển chú ý sang tìm nguồn gốc hoặc “chứng nhận nội dung”. Ý tưởng là gắn một nhãn (tag) mã hóa vào nội dung để chứng nhận nó do người tạo ra – một kiểu captcha cho các tài liệu số. Adobe Photoshop vừa gắn nhãn cho các bức ảnh khai thác công cụ AI Firefly của họ. Ai xem các bức ảnh, có thể kích chuột phải để xem ai đã tạo ra nó bằng cách nào và khi nào. Tian nói, anh cũng muốn làm thế với văn bản, và đang bàn chuyện hợp tác với Sáng kiến Xác thực Nội dung (Content Authenticity Initiative) – một tổ hợp tập trung tạo chuẩn mực xác thực nội dung nhiều định dạng, cũng như với Microsoft.
Có thể diễn giải sự quan tâm của cậu đến việc tìm nguồn gốc là ngầm thừa nhận, đơn thuần chỉ dựa vào kỹ thuật phát hiện AI là không đủ. (Bản thân OpenAI cũng ngừng cung cấp dịch vụ phân loại văn bản của mình vào tháng Bảy vì “độ chính xác thấp.”). Điều đó cũng phản ánh sự thay đổi quan trọng trong cách tiếp cận của chúng ta với nội dung số. Toàn bộ ý tưởng phát hiện AI nằm ở chỗ, chúng ta cho rằng con người có thể để lại những dấu vết rõ ràng trong một đoạn văn bản, mà có thể phát hiện, cũng như kiểu máy phát hiện nói dối giả thiết rằng kẻ gian lận sẽ để lại những dấu vế khách quan. Còn việc truy vết – tìm nguồn thì dựa trên những nhãn kiểu “Made in America”, tức là nếu không có nhãn đó, chúng ta chẳng thể nào tìm thấy sự khác biệt. Nó chỉ khẳng định một điều: người viết không chắc đã hay hơn, sáng tạo hơn, độc đáo hơn, nhưng chỉ đơn giản là do người viết. Và điều đó có ý nghĩa với người đọc.
Vào tháng Sáu, nhóm của Tian bắt đầu có những bước đi thực tế. Cậu nói với tôi là đang xây dựng một nền tảng viết lách có tên là HumanPrint, giúp người dùng sửa sang các văn bản AI và chia sẻ “bằng chứng xác thực”, tất nhiên là không phải là viết một đoạn text. Nó sử dụng công nghệ của GPTZero để phát hiện những đoạn văn chưa đủ “người” và đề nghị người dùng viết lại. “Để thầy giáo có thể nói, ok, có thể hơn 50% của văn bản này là do các anh tự viết ra.” Cậu không cho rằng đó là hướng mới, mà chỉ là sự mở rộng tự nhiên của việc phát hiện AI. Tian khẳng định “Những quy tắc vàng về ứng dụng AI có trách nhiệm vẫn còn nguyên và phải được tuân thủ.” Nhưng cũng là một sự thừa nhận: không có cách nào chặn đứng việc viết bằng AI, chỉ còn cách phải làm việc với chúng.
Khi Tian thử nghiệm bản GPTZero đầu tiên, cậu đã duyệt bài báo của McPhee đăng trên tờ NewYorker năm 2015 có tên là “Frame of Reference”. Trong bài báo McPhee diễn giải niềm vui và rủi ro khi tham chiếu văn hóa khi viết lách. GPTZero đánh giá bài báo là “rất người theo tất cả các tiêu chí.”
Tôi gọi McPhee và hỏi xem ông nghĩ thế nào khi bài báo của ông được đánh giá rất người?
“Tôi cũng chẳng biết nữa. Nhưng nếu tôi đoán thì vì là tôi viết về gì đi nữa: khoa học, nông nghiệp, hàng không, luôn qua con người. Luôn có một người mà tôi học được.” Thực tế là McPhee luôn viết từ con mắt của một chuyên gia. Người đọc không chỉ nhận được kiến thức về địa lý hay vật lý hạt hay cam mà còn thấy được cảm nhận của người nghiên cứu lĩnh vực đó, như McPhee tìm hiểu về họ vậy.
McPhee nay đã 92 tuổi, nói không quan tâm lắm đến việc AI thay người viết “Tôi bi quan nhưng không lo lắng. Tôi không nghĩ là sẽ có Mark Twain in AI.”
Nhưng, tôi hỏi tiếp, nếu vài năm nữa, ai đó sẽ tạo ra con McPheeBot3000 được huấn luyện bằng các bài báo của McPhee thật, và yêu cầu nó viết một cuốn sách mới về lĩnh vực mới. Liệu nó có thể “bắt” được giọng văn, quan điểm và phong cách của McPhee? Tian cho rằng máy chỉ có thể bắt chước, còn McPhee không bao giờ lặp lại chính mình. “Sự khác biệt của McPhee nằm ở chỗ, hôm nay ông đưa ra một thứ mà bản thân ông hôm qua còn chưa có.” Còn McPhee thì cho rằng “Nếu điều đó xảy ra thì lúc đó tôi đã không còn ở đây. Tôi hy vọng con gái tôi sẽ gọi luật sư.”
Nguồn: Đỗ Cao Bảo
NTN dịch từ wired.com/story/ai-detection-chat-gpt-college-students/ by Christofer Beam
Trương Thị Diễm Phúc
Để có cuộc đời gút chóp, mỗi ngày phá một chút
Sông Hiếu lặng một dòng trôi
Hồn thơ bên trời xanh mãi
Nối liền nhịp cầu thân ái
Về đây xây mối duyên tơ.
Quảng Trị ngày ấy bây giờ
Miền quê biết bao huyền thoại
Cỏ non Cổ Thành xanh mãi
Ru người giấc ngủ ngàn năm.
Vịnh Mốc địa đạo âm thầm
Tỏa lan ở trong lòng đất
Lặng yên tạo thành sức bật
Dựng lên lũy thép anh hùng.
Bến Hải một lối đi chung
Vì đâu chia thành hai nửa
Hai mốt năm sầu chan chứa
Lệ buồn tiễn bước người đi.
Trường Sơn trầm mặc huyền vi
Anh linh người về trong gió
Dòng máu hùng thiêng nhuộm đỏ
Cho ngày đất nước hồi sinh.
Hôm nay đất nước thanh bình
Hiền Lương nối liền một dải
Đau thương đã dần khép lại
Nhịp cầu nối những bờ vui.
Thạch Hãn thôi hết ngậm ngùi
Êm đềm xuôi về Cửa Việt
Hòa chung vào lòng biển biếc
Nhẹ nhàng xóa hết niềm đau.
Ngũ Ánh Tuyên
03/04/2023
Ảnh sưu tầm
Thêm
Hồn thơ bên trời xanh mãi
Nối liền nhịp cầu thân ái
Về đây xây mối duyên tơ.
Quảng Trị ngày ấy bây giờ
Miền quê biết bao huyền thoại
Cỏ non Cổ Thành xanh mãi
Ru người giấc ngủ ngàn năm.
Vịnh Mốc địa đạo âm thầm
Tỏa lan ở trong lòng đất
Lặng yên tạo thành sức bật
Dựng lên lũy thép anh hùng.
Bến Hải một lối đi chung
Vì đâu chia thành hai nửa
Hai mốt năm sầu chan chứa
Lệ buồn tiễn bước người đi.
Trường Sơn trầm mặc huyền vi
Anh linh người về trong gió
Dòng máu hùng thiêng nhuộm đỏ
Cho ngày đất nước hồi sinh.
Hôm nay đất nước thanh bình
Hiền Lương nối liền một dải
Đau thương đã dần khép lại
Nhịp cầu nối những bờ vui.
Thạch Hãn thôi hết ngậm ngùi
Êm đềm xuôi về Cửa Việt
Hòa chung vào lòng biển biếc
Nhẹ nhàng xóa hết niềm đau.
Ngũ Ánh Tuyên
03/04/2023
Ảnh sưu tầm
Trương Thị Diễm Phúc
Để có cuộc đời gút chóp, mỗi ngày phá một chút
Những tâm tình xin gửi lại tháng hai
Con phố cũ bỗng dài thêm nỗi nhớ
Cành xoan tím đang chuyển mình trăn trở
Mộng xuân thì bỡ ngỡ nét đoan trinh.
Tháng hai qua lưu giữ lại riêng mình
Xuân xanh thắm lung linh thành dĩ vãng
Sắc màu nắng bỗng nhuộm vàng năm tháng
Bước thời gian bảng lảng giữa khung trời.
Tháng ba về chim ríu rít muôn nơi
Thắp ánh lửa đầy trời hoa gạo đỏ
Làn tóc rối nhẹ trêu đùa trong gió
Dệt yêu thương trên lối nhỏ vào đời
Bao tháng ngày vẫn mải miết rong chơi
Cùng cỏ hoa giữa đất trời thanh nhẹ
Em đã đến bên đời ta như thế
Tựa cung đàn khe khẽ vọng ngàn năm
Ngũ Ánh Tuyên
Ảnh sưu tầm
Thêm
Con phố cũ bỗng dài thêm nỗi nhớ
Cành xoan tím đang chuyển mình trăn trở
Mộng xuân thì bỡ ngỡ nét đoan trinh.
Tháng hai qua lưu giữ lại riêng mình
Xuân xanh thắm lung linh thành dĩ vãng
Sắc màu nắng bỗng nhuộm vàng năm tháng
Bước thời gian bảng lảng giữa khung trời.
Tháng ba về chim ríu rít muôn nơi
Thắp ánh lửa đầy trời hoa gạo đỏ
Làn tóc rối nhẹ trêu đùa trong gió
Dệt yêu thương trên lối nhỏ vào đời
Bao tháng ngày vẫn mải miết rong chơi
Cùng cỏ hoa giữa đất trời thanh nhẹ
Em đã đến bên đời ta như thế
Tựa cung đàn khe khẽ vọng ngàn năm
Ngũ Ánh Tuyên
Ảnh sưu tầm
Trương Thị Diễm Phúc
Để có cuộc đời gút chóp, mỗi ngày phá một chút
Những tâm tình xin gửi lại tháng hai
Con phố cũ bỗng dài thêm nỗi nhớ
Cành xoan tím đang chuyển mình trăn trở
Mộng xuân thì bỡ ngỡ nét đoan trinh.
Tháng hai qua lưu giữ lại riêng mình
Xuân xanh thắm lung linh thành dĩ vãng
Sắc màu nắng bỗng nhuộm vàng năm tháng
Bước thời gian bảng lảng giữa khung trời.
Tháng ba về chim ríu rít muôn nơi
Thắp ánh lửa đầy trời hoa gạo đỏ
Làn tóc rối nhẹ trêu đùa trong gió
Dệt yêu thương trên lối nhỏ vào đời
Bao tháng ngày vẫn mải miết rong chơi
Cùng cỏ hoa giữa đất trời thanh nhẹ
Em đã đến bên đời ta như thế
Tựa cung đàn khe khẽ vọng ngàn năm
Ngũ Ánh Tuyên
Ảnh sưu tầm
Thêm
Con phố cũ bỗng dài thêm nỗi nhớ
Cành xoan tím đang chuyển mình trăn trở
Mộng xuân thì bỡ ngỡ nét đoan trinh.
Tháng hai qua lưu giữ lại riêng mình
Xuân xanh thắm lung linh thành dĩ vãng
Sắc màu nắng bỗng nhuộm vàng năm tháng
Bước thời gian bảng lảng giữa khung trời.
Tháng ba về chim ríu rít muôn nơi
Thắp ánh lửa đầy trời hoa gạo đỏ
Làn tóc rối nhẹ trêu đùa trong gió
Dệt yêu thương trên lối nhỏ vào đời
Bao tháng ngày vẫn mải miết rong chơi
Cùng cỏ hoa giữa đất trời thanh nhẹ
Em đã đến bên đời ta như thế
Tựa cung đàn khe khẽ vọng ngàn năm
Ngũ Ánh Tuyên
Ảnh sưu tầm
Trương Thị Diễm Phúc
Để có cuộc đời gút chóp, mỗi ngày phá một chút
Cũng giờ này năm đó tiễn người ta
Anh là thế em làm sao níu giữ
Tình yêu ấy nếu chỉ là phép thử
Xin lỗi người sao có thể tròn câu
Biển mênh mông vẫn biết được nông sâu
Dẫu về đâu vẫn đưa tầu cập bến
Tình chúng ta suốt đời như nước biển
Chạm chỗ nào cũng tan chảy hư vô
Mắt em duềnh theo từng nhịp sóng xô
Nắng tháng ba cứ hanh hao thổn thức
Đón hạ hồng hoa Mộc Miên đỏ rực
Lại một mùa thắp lửa tiễn người đi.
Vũ Thuý
Thêm
Anh là thế em làm sao níu giữ
Tình yêu ấy nếu chỉ là phép thử
Xin lỗi người sao có thể tròn câu
Biển mênh mông vẫn biết được nông sâu
Dẫu về đâu vẫn đưa tầu cập bến
Tình chúng ta suốt đời như nước biển
Chạm chỗ nào cũng tan chảy hư vô
Mắt em duềnh theo từng nhịp sóng xô
Nắng tháng ba cứ hanh hao thổn thức
Đón hạ hồng hoa Mộc Miên đỏ rực
Lại một mùa thắp lửa tiễn người đi.
Vũ Thuý
Trương Thị Diễm Phúc
Để có cuộc đời gút chóp, mỗi ngày phá một chút
Tiểu thuyết và truyện ngắn là hai thể loại thuộc văn xuôi tự sự. Để hiểu rõ hơn về đặc điểm của hai thể loại này, cùng Triều Anh tham khảo bài soạn sau:
Ảnh sưu tầm
Xem thêm
Kiêu binh nổi loạn - Trích Hoàng Lê thống nhất chí
I. Tiểu thuyết
1. Khái niệm
- Tiểu thuyết và truyện ngắn đều thuộc loại tác phẩm truyện.
- Tiểu thuyết là tác phẩm tự sự cỡ lớn, có khả năng phản ánh đời sống rộng lớn, không bị giới hạn về không gian và thời gian; cốt truyện phức tạp, được xây dựng trên nhiều sự kiện, cảnh ngộ, nhiều mối xung đột; miêu tả nhiều tuyến nhân vật, nhiều quan hệ chồng chéo với những diễn biến tâm lí phức tạp.
2. Đặc điểm
- Tính văn xuôi: mô tả khối lượng nội dung lớn, dung chứa hiện thực toàn vẹn và tái hiện.
- Tính đa dạng sắc độ thẩm mỹ: mô tả sự pha trộn hài hòa của các màu sắc nội dung như: đẹp, xấu, thiện, ác, bi, hài,...
- Nghệ thuật kể chuyện: điểm nhìn trần thuật.
- Tính hư cấu: cho phép tái hiện thời gian, không gian, nhân vật.
- Tính phản ánh toàn vẹn đời sống: là khả năng phản ánh hiện thực khách quan một cách đầy đủ và sinh động.
- Tính tổng hợp: cho phép dung nạp các phong cách nghệ thuật của các thể loại văn học khác.
3. Cấu trúc
- Chương - hồi
- Nhân vật
- Cốt truyện
4. Phân loại
- Tiểu thuyết trinh thám: thường xoay quanh các tội ác, vụ án hoặc bí ẩn đời sống nào đó cần được khám phá, giải quyết và tìm ra thủ phạm.
- Tiểu thuyết giả tưởng: các thế giới tưởng tượng ở tương lai, phép thuật, thần tiên hoặc các thế giới không có thật.
- Tiểu thuyết tình cảm: là dòng truyện kể tập trung vào tình yêu lãng mạn của đôi lứa.
- Tiểu thuyết lịch sử: là dòng văn học tự sự mô tả câu chuyện hư cấu xảy ra tại các thời điểm có thật trong lịch sử nhân loại.
- Tiểu thuyết hư cấu hiện thực: là dòng văn học tường thuật một sự việc hư cấu xoay quanh những nhân vật hư cấu nhưng tồn tại cùng dòng thời gian và thế giới ngày nay.
- Tiểu thuyết kinh dị: là dòng truyện thường được kết hợp chung với các thể loại giả tưởng, bí ẩn hoặc trinh thám.
II. TRUYỆN NGẮN
1. Khái niệm
- Là thể loại tự sự cỡ nhỏ, hướng tới khắc họa một hiện tượng trong đời sống; cốt truyện thường diễn ra trong không gian, thời gian hạn chế; kết cấu không nhiều tầng, nhiều tuyến; ít nhân vật.
- Truyện ngắn thu hút người đọc bởi nội dung cô đúc, chi tiết ám ảnh, ý tưởng sâu sắc được thể hiện qua tình huống bất ngờ, lời văn hàm súc, mang nhiều ẩn ý.
2. Đặc điểm
- Về đề tài: truyện ngắn đề cập đến mọi đề tài phong phú, đa dạng, chạm đến mọi ngóc ngách đời sống con người.
- Về tình huống truyện: Đó là cái tình thế nảy ra truyện, là lát cắt của đời sống, là một khoảnh khắc mà trong đó sự sống hiện ra rất đậm đặc…Có các loại tình huống:
+ Tình huống hành động
+ Tình huống tâm trạng
+ Tình huống nhận thức
- Về cốt truyện: Cốt truyện là một hệ thống cụ thể những sự kiện, biến cố, hành động trong tác phẩm tự sự và tác phẩm kịch thể hiện mối quan hệ qua lại giữa các tính cách trong một hoàn cảnh xã hội nhất định nhằm thể hiện chủ đề tư tưởng của tác phẩm. Phân loại theo cốt truyện, có các loại truyện ngắn sau:
+ Truyện ngắn không có cốt truyện (cốt truyện mờ nhạt).
+ Truyện ngắn có cốt truyện.
- Về nhân vật: Nhân vật là linh hồn của tác phẩm, là người phát ngôn cho tư tưởng của nhà văn. Nhân vật phải được đặt trong một hoàn cảnh cụ thể, vừa mang tính chung phổ quát vừa mang tính riêng độc đáo.
- Về ngôn ngữ: chọn lọc, cô đúc, hiện đại. Ngôn ngữ còn có các tính chất: tính biểu cảm, tính chính xác, tính hình tượng, tính hệ thống, tính đa thanh, tính đối thoại.
3. Phân loại truyện ngắn
- Truyện dân gian.
- Truyện trung đại (truyện chữ Hán, truyện chữ Nôm).
- Truyện hiện đại (truyện ngắn, truyện vừa, truyện dài).
III. ĐIỂM CHUNG VỀ HÌNH THỨC NGHỆ THUẬT CỦA TIỂU THUYẾT VÀ TRUYỆN NGẮN
1. Điểm nhìn nghệ thuật
- Khái nhiệm: Là vị trí quan sát của người kể chuyện trong tương quan với nhân vật, sự việc được trần thuật.
- Vai trò: Giúp nhà văn phản ánh cuộc sống trong tính đa dạng và phức tạp của nó; mang đến cho người đọc góc độ tiếp cận mới, đồng thời hình thành cá tính cho nhà văn.
2. Người kể chuyện
- Người kể chuyện hạn tri (ngôi kể thứ nhất): thường trực tiếp tham dự hoặc chứng kiến các sự việc xảy ra trong truyện.
+ Ưu điểm: tạo hiệu quả về tính trực tiếp, có cơ hội đi sâu khai thác thế giới nội tâm nhân vật - người kể.
+ Hạn chế: Ít có khả năng phản ánh toàn cảnh bức tranh xã hội, môi trường hoạt động và tâm lí các nhân vật khác.
- Người kể chuyện toàn tri (ngôi kể thứ 3): không trực tiếp tham gia câu chuyện nhưng là người quan sát toàn năng, biết hết tất cả mọi việc.
+ Ưu điểm: Tạo nên khả năng trần thuật linh hoạt, giúp người đọc biết được nhiều thông tin về nhân vật, sự việc.
+ Hạn chế: Người đọc ít có được cảm giác kết nối trực tiếp, gần gũi với nhân vật.
................................................
Chúc các em học tốt!
Thêm
Ảnh sưu tầm
Xem thêm
Kiêu binh nổi loạn - Trích Hoàng Lê thống nhất chí
I. Tiểu thuyết
1. Khái niệm
- Tiểu thuyết và truyện ngắn đều thuộc loại tác phẩm truyện.
- Tiểu thuyết là tác phẩm tự sự cỡ lớn, có khả năng phản ánh đời sống rộng lớn, không bị giới hạn về không gian và thời gian; cốt truyện phức tạp, được xây dựng trên nhiều sự kiện, cảnh ngộ, nhiều mối xung đột; miêu tả nhiều tuyến nhân vật, nhiều quan hệ chồng chéo với những diễn biến tâm lí phức tạp.
2. Đặc điểm
- Tính văn xuôi: mô tả khối lượng nội dung lớn, dung chứa hiện thực toàn vẹn và tái hiện.
- Tính đa dạng sắc độ thẩm mỹ: mô tả sự pha trộn hài hòa của các màu sắc nội dung như: đẹp, xấu, thiện, ác, bi, hài,...
- Nghệ thuật kể chuyện: điểm nhìn trần thuật.
- Tính hư cấu: cho phép tái hiện thời gian, không gian, nhân vật.
- Tính phản ánh toàn vẹn đời sống: là khả năng phản ánh hiện thực khách quan một cách đầy đủ và sinh động.
- Tính tổng hợp: cho phép dung nạp các phong cách nghệ thuật của các thể loại văn học khác.
3. Cấu trúc
- Chương - hồi
- Nhân vật
- Cốt truyện
4. Phân loại
- Tiểu thuyết trinh thám: thường xoay quanh các tội ác, vụ án hoặc bí ẩn đời sống nào đó cần được khám phá, giải quyết và tìm ra thủ phạm.
- Tiểu thuyết giả tưởng: các thế giới tưởng tượng ở tương lai, phép thuật, thần tiên hoặc các thế giới không có thật.
- Tiểu thuyết tình cảm: là dòng truyện kể tập trung vào tình yêu lãng mạn của đôi lứa.
- Tiểu thuyết lịch sử: là dòng văn học tự sự mô tả câu chuyện hư cấu xảy ra tại các thời điểm có thật trong lịch sử nhân loại.
- Tiểu thuyết hư cấu hiện thực: là dòng văn học tường thuật một sự việc hư cấu xoay quanh những nhân vật hư cấu nhưng tồn tại cùng dòng thời gian và thế giới ngày nay.
- Tiểu thuyết kinh dị: là dòng truyện thường được kết hợp chung với các thể loại giả tưởng, bí ẩn hoặc trinh thám.
II. TRUYỆN NGẮN
1. Khái niệm
- Là thể loại tự sự cỡ nhỏ, hướng tới khắc họa một hiện tượng trong đời sống; cốt truyện thường diễn ra trong không gian, thời gian hạn chế; kết cấu không nhiều tầng, nhiều tuyến; ít nhân vật.
- Truyện ngắn thu hút người đọc bởi nội dung cô đúc, chi tiết ám ảnh, ý tưởng sâu sắc được thể hiện qua tình huống bất ngờ, lời văn hàm súc, mang nhiều ẩn ý.
2. Đặc điểm
- Về đề tài: truyện ngắn đề cập đến mọi đề tài phong phú, đa dạng, chạm đến mọi ngóc ngách đời sống con người.
- Về tình huống truyện: Đó là cái tình thế nảy ra truyện, là lát cắt của đời sống, là một khoảnh khắc mà trong đó sự sống hiện ra rất đậm đặc…Có các loại tình huống:
+ Tình huống hành động
+ Tình huống tâm trạng
+ Tình huống nhận thức
- Về cốt truyện: Cốt truyện là một hệ thống cụ thể những sự kiện, biến cố, hành động trong tác phẩm tự sự và tác phẩm kịch thể hiện mối quan hệ qua lại giữa các tính cách trong một hoàn cảnh xã hội nhất định nhằm thể hiện chủ đề tư tưởng của tác phẩm. Phân loại theo cốt truyện, có các loại truyện ngắn sau:
+ Truyện ngắn không có cốt truyện (cốt truyện mờ nhạt).
+ Truyện ngắn có cốt truyện.
- Về nhân vật: Nhân vật là linh hồn của tác phẩm, là người phát ngôn cho tư tưởng của nhà văn. Nhân vật phải được đặt trong một hoàn cảnh cụ thể, vừa mang tính chung phổ quát vừa mang tính riêng độc đáo.
- Về ngôn ngữ: chọn lọc, cô đúc, hiện đại. Ngôn ngữ còn có các tính chất: tính biểu cảm, tính chính xác, tính hình tượng, tính hệ thống, tính đa thanh, tính đối thoại.
3. Phân loại truyện ngắn
- Truyện dân gian.
- Truyện trung đại (truyện chữ Hán, truyện chữ Nôm).
- Truyện hiện đại (truyện ngắn, truyện vừa, truyện dài).
III. ĐIỂM CHUNG VỀ HÌNH THỨC NGHỆ THUẬT CỦA TIỂU THUYẾT VÀ TRUYỆN NGẮN
1. Điểm nhìn nghệ thuật
- Khái nhiệm: Là vị trí quan sát của người kể chuyện trong tương quan với nhân vật, sự việc được trần thuật.
- Vai trò: Giúp nhà văn phản ánh cuộc sống trong tính đa dạng và phức tạp của nó; mang đến cho người đọc góc độ tiếp cận mới, đồng thời hình thành cá tính cho nhà văn.
2. Người kể chuyện
- Người kể chuyện hạn tri (ngôi kể thứ nhất): thường trực tiếp tham dự hoặc chứng kiến các sự việc xảy ra trong truyện.
+ Ưu điểm: tạo hiệu quả về tính trực tiếp, có cơ hội đi sâu khai thác thế giới nội tâm nhân vật - người kể.
+ Hạn chế: Ít có khả năng phản ánh toàn cảnh bức tranh xã hội, môi trường hoạt động và tâm lí các nhân vật khác.
- Người kể chuyện toàn tri (ngôi kể thứ 3): không trực tiếp tham gia câu chuyện nhưng là người quan sát toàn năng, biết hết tất cả mọi việc.
+ Ưu điểm: Tạo nên khả năng trần thuật linh hoạt, giúp người đọc biết được nhiều thông tin về nhân vật, sự việc.
+ Hạn chế: Người đọc ít có được cảm giác kết nối trực tiếp, gần gũi với nhân vật.
................................................
Chúc các em học tốt!
Trương Thị Diễm Phúc
Để có cuộc đời gút chóp, mỗi ngày phá một chút
Vô đề
- Đăng bởi Trương Thị Diễm Phúc at Thơ mới
Biển biêng biếc nói thì thầm
Ta điên tiếc bởi tư tâm chính mình
Bởi em em mãi lặng thinh
Con tim anh mãi đứng hình từ đây
Thêm
Ta điên tiếc bởi tư tâm chính mình
Bởi em em mãi lặng thinh
Con tim anh mãi đứng hình từ đây
Đại dương nhuốm sắc hoàng hôn
Những cơn sóng nhẹ lượn quanh uyển chuyển
Từng cơn, từng cơn nhịp nhàng
Màu cam đỏ rực rỡ khắp biển.
Nhìn biển khơi ngỡ mặt trời bừng sáng
Chìm giữa đại dương mà sao thấy an nhàn
Tay ta mơn trớn từng cơn sóng đỏ
Dòng nước mặn lênh láng khắp kẽ tay.
Sóng bồng bềnh tựa những đám mây
Lấp lánh, sáng ngời, rồi từ lúc nào trong ta thay đổi
Vô số ảo mộng làm tim ta mòn mỏi
Nhìn biển khơi lại thấy đói cồn cào.
Hương muối nồng muôn nơi như vẫy gọi
Là nước biển mà cứ tưởng sơn hào
Giữa đại dương - giữa thiên đường chói lọi
Ta thưởng thức từng đợt sóng dồi dào.
Nhai, nhai, ngấu nghiến rồi lại nuốt
Hạnh phúc tuôn trào suốt buổi hoàng hôn
Sóng dần cuốn, nơi mênh mông vô định
Ta đắm đuối, một chiếc lưới vô hình.
Thêm
Những cơn sóng nhẹ lượn quanh uyển chuyển
Từng cơn, từng cơn nhịp nhàng
Màu cam đỏ rực rỡ khắp biển.
Nhìn biển khơi ngỡ mặt trời bừng sáng
Chìm giữa đại dương mà sao thấy an nhàn
Tay ta mơn trớn từng cơn sóng đỏ
Dòng nước mặn lênh láng khắp kẽ tay.
Sóng bồng bềnh tựa những đám mây
Lấp lánh, sáng ngời, rồi từ lúc nào trong ta thay đổi
Vô số ảo mộng làm tim ta mòn mỏi
Nhìn biển khơi lại thấy đói cồn cào.
Hương muối nồng muôn nơi như vẫy gọi
Là nước biển mà cứ tưởng sơn hào
Giữa đại dương - giữa thiên đường chói lọi
Ta thưởng thức từng đợt sóng dồi dào.
Nhai, nhai, ngấu nghiến rồi lại nuốt
Hạnh phúc tuôn trào suốt buổi hoàng hôn
Sóng dần cuốn, nơi mênh mông vô định
Ta đắm đuối, một chiếc lưới vô hình.
Trương Thị Diễm Phúc
Để có cuộc đời gút chóp, mỗi ngày phá một chút
sáng tác Tuổi trẻ khát khao
- Đăng bởi Trương Thị Diễm Phúc at Thơ mới
Tuổi trẻ ai cũng khát khao
Tỏa sáng trên bục danh vọng
Những dự án còn hâm nóng
Còn đợi chưa kịp tay trao
Tuổi trẻ em cũng khát khao
Trở thành vì sao tỏa sáng
Khó khăn em chẳng thèm ngán
Đam mê dẫn lối em đi
May mắn mỉm cười thực thi
Em có đồng đội cùng hướng
Kế hoạch còn đang mường tượng
Bỗng từng chi tiết mở ra
Tuổi trẻ em cũng bởi, là...
Những người còn chưa hiểu chuyện
Vác trên vai chí cầu tiến
Hừng hực khí thế con tim
Thêm
Tỏa sáng trên bục danh vọng
Những dự án còn hâm nóng
Còn đợi chưa kịp tay trao
Tuổi trẻ em cũng khát khao
Trở thành vì sao tỏa sáng
Khó khăn em chẳng thèm ngán
Đam mê dẫn lối em đi
May mắn mỉm cười thực thi
Em có đồng đội cùng hướng
Kế hoạch còn đang mường tượng
Bỗng từng chi tiết mở ra
Tuổi trẻ em cũng bởi, là...
Những người còn chưa hiểu chuyện
Vác trên vai chí cầu tiến
Hừng hực khí thế con tim
Hoàng hôn buông ánh nắng tà
Để nàng thiếu nữ dáng ngà đợi ai.
Bóng chiều lả lướt trang đài
Đợi ai ai đợi bóng ai trong chiều
Hoàng hôn buông xuống tịch liêu
Để nàng dáng ngọc trong chiều đợi ai.
Đợi ai nàng chẳng đợi ai
Đợi ai bóng ngã đợi ai ai chờ
Ai chờ ai đợi bây giờ
Bây giờ ai đợi ai chờ hoàng hôn.
Hoàng hôn rơi phủ tâm hồn
Để nàng vẫn đợi hoàng hôn đợi chờ
Hoàng hôn loang ánh nắng mờ
Để nàng nơi ấy vẫn chờ hoàng hôn.
Hoàng hôn nàng lại bồn chồn
Bồn chồn nàng ngắm hoàng hôn một mình
Môt mình trong nắng lung linh
Lung linh một bóng tâm tình đợi ai.
Đợi ai nàng mãi đợi hoài
Đợi hoài như thế đợi ai hỡi người.
Hỡi người đã đợi người ơi
Người ơi nơi ấy muôn đời nhớ thương
Nhớ thương để lại sầu vương
Sầu vương vẫn đợi sầu vương đợi chờ!
Ngũ Ánh Tuyên
Ảnh sưu tầm
Thêm
Để nàng thiếu nữ dáng ngà đợi ai.
Bóng chiều lả lướt trang đài
Đợi ai ai đợi bóng ai trong chiều
Hoàng hôn buông xuống tịch liêu
Để nàng dáng ngọc trong chiều đợi ai.
Đợi ai nàng chẳng đợi ai
Đợi ai bóng ngã đợi ai ai chờ
Ai chờ ai đợi bây giờ
Bây giờ ai đợi ai chờ hoàng hôn.
Hoàng hôn rơi phủ tâm hồn
Để nàng vẫn đợi hoàng hôn đợi chờ
Hoàng hôn loang ánh nắng mờ
Để nàng nơi ấy vẫn chờ hoàng hôn.
Hoàng hôn nàng lại bồn chồn
Bồn chồn nàng ngắm hoàng hôn một mình
Môt mình trong nắng lung linh
Lung linh một bóng tâm tình đợi ai.
Đợi ai nàng mãi đợi hoài
Đợi hoài như thế đợi ai hỡi người.
Hỡi người đã đợi người ơi
Người ơi nơi ấy muôn đời nhớ thương
Nhớ thương để lại sầu vương
Sầu vương vẫn đợi sầu vương đợi chờ!
Ngũ Ánh Tuyên
Ảnh sưu tầm
Trương Thị Diễm Phúc
Để có cuộc đời gút chóp, mỗi ngày phá một chút
Đợi chờ rồi lại đợi hoài
Đợi hoài rồi lại đợi coi bao giờ
Bao giờ cho đến đợi chờ
Đợi chờ cho đến bao giờ mới xong
Đợi hoài rồi lại đợi coi bao giờ
Bao giờ cho đến đợi chờ
Đợi chờ cho đến bao giờ mới xong
"Ngẫu hứng"
Lâu lâu muốn kiếm người chơi
Mà page im ắng quá trời im luôn
Thấy toàn khuôn mặt thân quen
Hiếm ai trạc tuổi để thèm buôn dưa
Tự dưng thấy lạc loài vừa
Kiếm người chung chí cũng chưa thấy người
Ad ơi buồn quá buồn rồi
Ad đi kiếm bạn để mời được không?
Buồn buồn lục tận mấy phòng
Mấy đề mục trống cũng không ai làm
Buồn ơi buồn tận Bắc Nam
Kiếm người chung hướng đi làm thơ văn.
Mai sau lỡ có tiếng tăm.
Cũng đừng quên bạn từng nằm forum.
Thêm
Lâu lâu muốn kiếm người chơi
Mà page im ắng quá trời im luôn
Thấy toàn khuôn mặt thân quen
Hiếm ai trạc tuổi để thèm buôn dưa
Tự dưng thấy lạc loài vừa
Kiếm người chung chí cũng chưa thấy người
Ad ơi buồn quá buồn rồi
Ad đi kiếm bạn để mời được không?
Buồn buồn lục tận mấy phòng
Mấy đề mục trống cũng không ai làm
Buồn ơi buồn tận Bắc Nam
Kiếm người chung hướng đi làm thơ văn.
Mai sau lỡ có tiếng tăm.
Cũng đừng quên bạn từng nằm forum.
"Ngẫu hứng"
Lâu lâu muốn kiếm người chơi
Mà page im ắng quá trời im luôn
Thấy toàn khuôn mặt thân quen
Hiếm ai trạc tuổi để thèm buôn dưa
Tự dưng thấy lạc loài vừa
Kiếm người chung chí cũng chưa thấy người
Ad ơi buồn quá buồn rồi
Ad đi kiếm bạn để mời được không?
Buồn buồn lục tận mấy phòng
Mấy đề mục trống cũng không ai làm
Buồn ơi buồn tận Bắc Nam
Kiếm người chung hướng đi làm thơ văn.
Mai sau lỡ có tiếng tăm.
Cũng đừng quên bạn từng nằm forum.
Thêm
Lâu lâu muốn kiếm người chơi
Mà page im ắng quá trời im luôn
Thấy toàn khuôn mặt thân quen
Hiếm ai trạc tuổi để thèm buôn dưa
Tự dưng thấy lạc loài vừa
Kiếm người chung chí cũng chưa thấy người
Ad ơi buồn quá buồn rồi
Ad đi kiếm bạn để mời được không?
Buồn buồn lục tận mấy phòng
Mấy đề mục trống cũng không ai làm
Buồn ơi buồn tận Bắc Nam
Kiếm người chung hướng đi làm thơ văn.
Mai sau lỡ có tiếng tăm.
Cũng đừng quên bạn từng nằm forum.
"Ngẫu hứng"
Lâu lâu muốn kiếm người chơi
Mà page im ắng quá trời im luôn
Thấy toàn khuôn mặt thân quen
Hiếm ai trạc tuổi để thèm buôn dưa
Tự dưng thấy lạc loài vừa
Kiếm người chung chí cũng chưa thấy người
Ad ơi buồn quá buồn rồi
Ad đi kiếm bạn để mời được không?
Buồn buồn lục tận mấy phòng
Mấy đề mục trống cũng không ai làm
Buồn ơi buồn tận Bắc Nam
Kiếm người chung hướng đi làm thơ văn.
Mai sau lỡ có tiếng tăm.
Cũng đừng quên bạn từng nằm forum.
Thêm
Lâu lâu muốn kiếm người chơi
Mà page im ắng quá trời im luôn
Thấy toàn khuôn mặt thân quen
Hiếm ai trạc tuổi để thèm buôn dưa
Tự dưng thấy lạc loài vừa
Kiếm người chung chí cũng chưa thấy người
Ad ơi buồn quá buồn rồi
Ad đi kiếm bạn để mời được không?
Buồn buồn lục tận mấy phòng
Mấy đề mục trống cũng không ai làm
Buồn ơi buồn tận Bắc Nam
Kiếm người chung hướng đi làm thơ văn.
Mai sau lỡ có tiếng tăm.
Cũng đừng quên bạn từng nằm forum.
Chê chị lớn tuổi nên tìm bạn trẻ phải khôngLàm bạn với người có tuổi và người đồng tuổi đều có cái lợi riêng. Giống như chị đang học em, để tư duy mình không bị cái tuổi nó bó buộc đây.
Bài viết cấm người đọc dưới 18 +
Đã mấy ngày rồi, gã không ngủ được. Nếu không ngủ lại, chắc gã chết mất. Gã sẽ chết vì mất ngủ. Gã trở mình mấy lần, ghìm chặt những suy nghĩ vẩn vơ lại. Gã phải ngủ, ngủ đi. Một, hai, ba, bốn…
Vớ vẩn, thật là vớ vẩn. Chuyện hoang đường thế mà. Mấy chuyện điên khùng này sao cứ bám lấy gã. Lẽ nào là do gã thực sự không có năng lực,.. điên, không phải. Gã nghĩ gã vẫn có thể có. Lòng tự tôn của một thằng đàn ông không cho phép gã nghĩ bậy. Nhưng gã vẫn cứ nghĩ. Gã sắp chết điên với một nồi suy nghĩ bung trào. Tức cái mình, gã ngồi phắt dậy, dứt khoát đi ra khỏi giường.
Thành phố về đêm trống vắng lạ thường. Gã nhìn đồng hồ, hai giờ sáng. Bình thường giờ này mấy tay đua với mấy tên bợm nhậu sẽ chơi ẩu ở quán nào đó. Chắc có lẽ do gã chưa thấy thôi. Chiếc xe rác nằm ven đường bơ vơ thấy tội, tự dưng gã muốn bổ nhào vô đó. Đơn giản là gã muốn chạy trốn. Giá như có tên điên nào đó húc gã bất tỉnh thì sướng biết mấy nhỉ? Để gã khỏi nghĩ nhiều, hoặc gã chỉ muốn nằm đó, không nghĩ ngợi gì về cuộc đời. Trốn khỏi cuộc đời có lẽ là sự lựa chọn tốt nhất của gã lúc này.
Gã đã đi đến cầu Trần Phú từ lúc nào. Mặt biển gợn sóng lăn tăn. Ánh đèn hiu hắt chiếu sáng lên khuôn mặt gã. Gã vô thức sờ chòm râu lún phún mấy cộng. Chà, cũng đẹp trai đấy. Khóe miệng gã nhếch lên, gã hài lòng sờ khuôn mặt mình. Nha Trang thật đẹp, nếu không phải vì quyết định ban đầu của mẹ gã thì chắc gã không có duyên với thành phố này rồi. Tự nhiên gã thấy yêu thành phố này quá. Những khu Resort chạy dọc ven biển, kiến trúc hiện đại ngon chẳng khác gì mấy em mười tám mà gã muốn xơi. Cuộc đời gã chỉ có hai thứ gã chưa chạm vào nhiều: Gái và tiền. Gã chạy theo mãi mà chẳng có được. Nghĩ đến đây, gã tiếc rẻ, giá như ngày đó gã xơi em Ngàn thì tốt biết mấy. Gã sẽ biết mùi gái là gì.
Brin…brin… Chiếc xe ào tới, gã không kịp nhìn, xém ngã nhào ra giữa đường.
-Mày đi không có mắt à. Mở mắt mà nhìn bố mày chứ.
Nói đoạn, thanh niên lồm cồm bò dậy, phóng xe cái ù đi mất.
Gã phủi quần áo, mồm chửi hai từ mà bất kì người đàn ông nào khi nổi khùng cũng sẽ nói. “Mẹ nó”.
Cuộc đời gã vui như rạp xiếc. Cơ duyên kẻ xiếc không phải thú mà là người. Nhưng mà gã thấy vui vì điều đó. Đâu phải ai đẻ ra đã được xiếc như gã. Mấy ai dám bị cuộc đời ném ra bươn chải từ bé như gã đâu.
Biết gã dạo này nhiều tâm sự, thằng Huy lại rủ gã đi bar.
Xịt ra- Thanh niên đẩy gã ra xa. Trên mặt hắn, có vết sẹo dài.
Hắn đi thẳng lên chỗ DJ thì thầm vào tai:
Hôm nay có hàng không?
Tên DJ hất mắt về phía tên đang đứng cạnh sân khấu. Mặt Sẹo lò dò đi xuống, khi đi ngang qua gã, không quên ném cái nhìn sắc sảo đầy hàm ý.
Theo em xuống kho. Tha hồ cho anh chọn.
Thằng Huy mở cửa kho. Đoạn thằng Huy dúi vào túi Mặt Sẹo thứ gì đó, rồi ghé sát tai: “Anh chơi cho cẩn thận”.
Gã ngồi một bên nhìn thấy hết. Mấy hổm rày, cớm làm ăn lơ là quá. Nhưng nghĩ tới bận mình cũng suýt từng, gã bỗng giật thót kinh.
Huy thấy gã thì tiến lại gần:
Ông anh mà yếu là con Ngàn chê đó. Hôm nay đặt lịch nha.
Yếu? Ai bảo gã yếu? Là con Ngàn nói à? Gã muốn làm rõ cho ra ngô ra khoai mới được.
Gã không phủ nhận cũng không đồng tình. Đôi tay gã vô thức móc ra đống tiền mà thằng Tuấn đưa, đặt lên bàn.
Bao nhiêu tiền đó, cứ lấy hết đi.
Thằng Huy cầm đống tiền bỏ vội vào túi, liếc nhìn thằng Tuấn đang quẩy hăng dưới kia. Hai thằng liếc nhau cười nhếch môi.
***
-Em có thai rồi!
- Có thai? Mày bị điên à?
Thằng Huy cú đầu con Ngàn một cái.
-Có khi nào là con của thằng đó?
- Cái tên Mặt Sẹo đó hả? – Thằng Huy nghi ngờ.
- Có thể lắm, thấy hắn lớ ngớ là em nghi rồi. Còn đòi chơi cả hàng thịt lẫn hàng bột nữa.
- Mày đưa hàng kiểu gì vậy? Phải biết nhìn khách chớ? Tên đó lần đầu vào quán đó – Thằng Tuấn bỗng sang nhìn Ngàn- Mày đi vào trong, lát tao vào nói chuyện với mày sau!
- Là anh kêu em đưa mà, anh liếc mắt còn gì!- Thằng Huy phân bua.
- A, em có cách rồi, ông anh đó đần lắm, cứ gá sang cho ổng là được. – Huy tiếp lời- Ông đó luôn sợ mình không có con, nên em mới đưa con Ngàn sang cho ổng chơi.
- Được không đó? Mai mày dắt con Ngàn đi khám, coi thử mấy tuần rồi. Nếu được thì bỏ, nghe chưa?
- Em nghĩ nên bỏ con Ngàn luôn đi, con đó làm ăn không được gì hết. Cứ gán sang cho ông Đông chịu hộ. Anh quên rồi à, ông Đông không rành mấy vụ này, hồi em con Ngàn, hai lần ổng đều không dám đụng vào con Ngàn chứ huống chi là…
Hai tên cùng cười phá lên…
***
Tự dưng gã có thêm một đứa con mà gã cứ ngờ ngợ. Gã được làm bố rồi sao? Không lẽ cứ nắm tay là có con? Gã sợ hãi giấu bàn tay ra sau. Con Ngàn cứ thút thít cạnh giường, đòi gã phải cưới cho bằng được.
Không lẽ anh không định chịu trách nhiệm với em sao? Anh là đồ đàn ông tệ bạc, con của anh mà anh không dám nhận à?!
Gã đưa tay lau nước mắt cho Ngàn, tự dưng lên chức bố gã thấy không quen. Gã nghĩ lại quá khứ của gã, từng thước phim tua chậm trong đầu.
Mẹ gã có thai khi chưa đầy 17 tuổi, gã được sinh ra trong cái đống rơm gần đường đi chợ của mẹ. Chợ Đồng Xuân hôm đó không hiểu sao lại đông đến kì lạ. Mẹ gã đặt đại cái tên cho gã. Gã tên là Đông.
Lên 8 tuổi, gã đánh nhau với tên trong xóm. Nó trề môi ra:
Mày là cái đồ không cha! Lêu lêu.
Gã tức mình lấy cục đá ném chảy máu đầu tên đó. Mẹ tên đó đến mắng:
Mày đúng là cái đồ không có bố nên không có ai dạy dỗ đàng hoàng cả.
Thì ra, không có cha tức có nghĩa là không thành người. Thì ra là vậy. Mẹ gã ôm chặt gã vào lòng. Mấy tháng sau, mẹ gã vì kế sinh nhai, cũng không chịu nổi những lời đàm tiếu, xách gã lên vai, lên chuyến tàu Nam – Bắc, bỏ gã ở dọc đường.
Gã sống ở Nha Trang từ lúc gã 8 tuổi rồi.
Sống bằng nghề ăn xin qua ngày. Gã chưa từng biết hạnh phúc là gì, có cái gì bỏ bụng, đó chính là hạnh phúc rồi.
Gã giơ tay sờ bụng cô gái. Không hiểu sao trong lòng gã có cái gì đó chảy ngược. Sinh linh bé bỏng này… Nếu gã bỏ đi thì ai sẽ nuôi con gã? Rồi con gã sẽ chịu cảnh như gã. Gã cũng chưa từng biết bố mình là ai.
Ngày mai tôi sẽ kiếm việc gì đó làm, nuôi con chúng ta.
Ngàn nhìn gã bất ngờ. Kéo gấu áo xuống che chỗ thịt dập tím trên người. Ả tính phá thai, đặt trước cửa Trang viên Hoa Hồng như mọi cô gái đã từng làm. Nhưng ai ngờ tên này lại ngu quá, chấp nhận nuôi mẹ con ả. Ả nghi ngờ có chịu nuôi thật không. Nghĩ như vậy chứ ả vẫn đợi góp nhiều tiền rồi bỏ đứa trẻ luôn một đặng.
Ngày mai, gã trở nên chín chắn như bao giờ hết. Lấy cái áo sơ mi được cho, khoác vội lên người, gã bỗng thấy mình chững chạc, có trách nhiệm hẳn ra. Ả nhìn thấy, cũng không nói gì, chỉnh lại cái cổ áo cho gã. Lần đầu tiên, gã cảm nhận mình được yêu thương, lần đầu tiên có người quan tâm gã. Lòng gã có chút rộn ràng, tâm trạng phấn khởi hẳn lên.
Gã vô thức sờ tay lên lồng ngực. Mặt dây chuyền hoa ti-gôn long lanh dưới nắng, Những chùm sáng chớp nhả như chơi một bản nhạc không lời. Nhìn vật như nhớ cố nhân. Mớ kí ức xa xưa bỗng ùa về trong gã.
***
Đứa trẻ òa lên khóc, ông lão hoảng hốt. Dấm chặt đầu đứa bé vào lòng. Miệng không ngừng an ủi. Càng an ủi, càng khóc to hơn. Mãi cho đến khi lão chia nửa miếng bánh, đứa trẻ mới ngừng khóc.
Đó là lần đầu tiên gã gặp “bố nuôi” của gã. Một ông lão tuổi đã ngoài 70. Đứa con trai ruột của lão bỏ lão lại ngôi nhà tranh vách đất. Ông lão nhớ con nên vác thân già lên thành phố đi tìm. Tìm hoài, tìm hoài. Vẫn chưa tìm thấy. Số góa vợ, con bỏ đi kiếm kế sinh nhai, ông lão sống cô đơn cho đến khi gặp gã.
Còn trông đợi được gì vào lòng người? Thứ lạnh lùng có thể vứt bỏ tình thân, vứt bỏ trách nhiệm của người mẹ. Ông lão đã thấu hiểu sự đời, thấu hiểu đến nỗi nhẫn tâm bỏ rơi gã lại một lần nữa.
Dây chuyền hoa ti-gôn là món quà cuối cùng ông lão để lại cho gã. Dây chuyền đó chính tay ông lão làm, ông lão đi xin từng chút keo một, ngắt bông hoa ti-gôn bên đường, loài hoa mà vợ ông lão thích nhất. Ông lão mài nhẵn mặt đi, lại chà, lại trát keo, lại làm nhẵn. Cái sợi dây chuyền được ra đời như thế đó. Không khắc nạm bạc, vàng, không trắng trẻo, sáng mắt như kim cương, ấy vậy mà chứa đựng tình thương vô hạn của người với người.
Ông lão theo bà lão đi rồi.
Từ đó, gã trân quý sợi dây chuyền hơn bao giờ hết.
Nó đã bị gã sờ miết cho đen đi, nhưng mỗi khi gã tắm, gã đều cất sang một bên. Mỗi khi bị người ta đánh, gã đều cầm chặt sợi dây chuyền cho khỏi bị hư. Đối với gã, sợi dây chuyền còn quý hơn sinh mệnh.
Gã chẳng hiểu vì sao ả lại muốn đến nơi này. Tâm tư đàn bà cũng ít thằng đàn ông hiểu nổi. Nghĩ vậy, gã chẳng thèm thắc mắc làm chi. Trang viên Hoa Hồng, là nhà của hàng nghìn đứa trẻ. Ngàn đến Trang viên Hoa hồng, thắp nhang cho từng ngôi mộ thai nhi. Những đứa trẻ đáng thương chưa kịp thấy ánh sáng mặt trời, mãi mãi không bao giờ thấy. Nhìn ả tiều tụy thấy rõ, từ lúc ả biết ả bị bệnh, ả khát khao được sống. Ả muốn mặc chiếc áo đẹp nhất, ả muốn đi du lịch. Ả chợt nghĩ, ai cũng có quyên được sống mà, cớ sao lại tước đoạt đi quyền của người khác? Đúng vậy, bất cứ ai cũng có quyền được sống, được hạnh phúc, tại sao lại muốn cướp đi quyền được sống của ả. Tại sao vậy? Ả chua chát ngước nhìn ánh mặt trời. Đứa con trong bụng đạp mạnh một cái, ả đau điếng ôm bụng.
Con ngoan, mẹ sẽ cố gắng cho con được sống.
Nhất định, cho dù đánh đổi mạng sống, mẹ cũng muốn con được ra đời.
Phòng bar vẫn nóng phừng phực. DJ uể oải ngáp ngắn, ngáp dài. Thằng Huy bá cổ:
Phòng bar tối om.
-Đứa nào tắt cầu dao đó!
Thằng Huy gọi hai thằng em ra bên ngoài, phải coi thử là tên nào đang dở trò. Chứ quán bar này không đời nào có chuyện cúp điện được.
-Khốn nạn thật! Mẹ nó, em đâu biết nó là cớm!
-Đồ ngu, nếu mày khôn thì đã không bị nó bắt rồi!
“Bốp”- Cái bọn tép cò này có im hay không hả?
Mặt Sẹo vừa tát thằng Tuấn vừa tiếp lời:
Tao rình tụi bây lâu rồi, nay mới tóm gọn cả ổ. Chuẩn bị bục xương trong tù đi!
**
Rõ.
Chiếc USB đặt trên bàn, Mặt Sẹo chỉnh lại trang phục, dõng dạc:
“ Số 2 nghĩa là tóm gọn.” Gã thầm nghĩ. “Chắc bên cảnh sát sắp hành động rồi”.
Gã lẻn vào bar, đến gần két sắt. Gã mường tượng lại mật khẩu két sắt mà lúc tên Tuấn cho gã mượn tiền. Két sắt mở ra, gã lấy toàn bộ giấy tờ trong đó, rồi bỏ đống giấy tờ khác vào.
Lúc đi ngang cầu dao, gã vung cùi chỏ vào mũi tên đứng gần đó.Tên đó đưa hai tay ôm mũi, nhân lúc hắn không phản ứng kịp, gã bật tập giấy thật mạnh vào mắt tên đó, rồi bấu vào hàm hắn lôi đi…
Gã trở về nhà đã quá khuya. Bóng hồng trên giường đã ngủ từ lâu rồi. Gã uể người trườn về khu tắm rửa, rồi mệt lả gục trên bồn nước.
Tin tức quán bar bị phong tỏa và tên Tuấn đã bị quân triều đình lôi đi khiến Ngàn nơm nớp lo sợ. Giờ chỉ còn ả là chưa bị tóm. Ả phải làm sao đây? Ả chỉ biết nắm chặt tay gã.
Trong bệnh viện, cảnh sát mở cửa cái cạch.
Là bé trai, xin chúc mừng anh.
Gã hồ hởi nhìn khuôn mặt nhắm nghiền của đứa trẻ, lòng dâng lên bao cảm xúc hỗn độn. Gã vui khi thấy thằng cu con đang chóm chép, gã rộn ràng khi gã được lên chức. Gã được làm cha rồi. Gã ngã khụy xuống bên giường bệnh, lúc này ả đã ngủ rồi.
Chúng tôi đã có kế hoạch cho anh và cô ấy. Yên tâm, cô ấy sẽ được chăm sóc đặc biệt.
Mặt Sẹo vỗ vào lưng gã. Tự nhiên hời thêm thằng cu con gã không biết phải làm sao. Gã vui tủm tỉm. Kìa, kì lạ quá, sao Ngàn lại không thở nữa. Gã lay ả thật mạnh. Ả vẫn nằm im. Cơ thể ả lạnh ngắt. Gã hoảng hốt giật mạnh vào tay ả.
Mặt Sẹo cúi gằm mặt:
Thật ra, cô ấy bị nhiễm HIV từ lâu rồi. Trước khi vào phòng sinh cô ấy đã cầu cứu đến bác sĩ, hãy cứu lấy con của cô ấy.
Gã gào khản cổ tên ả, ả đã hứa với gã là sẽ sống tốt cơ mà. Ả hứa sẽ cùng gã về quê, chăm sóc cho con chúng mình. Tại sao lại…
Sao ai cũng bỏ gã đi hết vậy? Tại sao? Tại sao vậy?
Kết quả xét nghiệm ADN ở trên bàn, gã không dám nhìn. Không phải vì gã không muốn biết mà là vì gã biết sự thật từ lâu rồi, chỉ là gã không muốn tên Tuấn biết sự thật. Nhưng vì đứa bé, gã không nỡ để tên đó ra đi mà không biết đến sự tồn tại của con mình.
Thằng Tuấn nhìn mặt đứa nhỏ, vô thức đưa tay lên không trung, tỏ ý định muốn sờ. Gã ôm đứa nhỏ lui ra xa, sợ hắn sẽ làm gì bậy đến đứa nhỏ. Đứa nhóc ôm chặt mặt sợi dây chuyền hoa Ti-gôn trên cổ mình. Những cánh hoa Ti-gon lấp lánh lấp lánh. Đứa trẻ chìm dần vào trong những giấc mơ…
Thêm
Đã mấy ngày rồi, gã không ngủ được. Nếu không ngủ lại, chắc gã chết mất. Gã sẽ chết vì mất ngủ. Gã trở mình mấy lần, ghìm chặt những suy nghĩ vẩn vơ lại. Gã phải ngủ, ngủ đi. Một, hai, ba, bốn…
Vớ vẩn, thật là vớ vẩn. Chuyện hoang đường thế mà. Mấy chuyện điên khùng này sao cứ bám lấy gã. Lẽ nào là do gã thực sự không có năng lực,.. điên, không phải. Gã nghĩ gã vẫn có thể có. Lòng tự tôn của một thằng đàn ông không cho phép gã nghĩ bậy. Nhưng gã vẫn cứ nghĩ. Gã sắp chết điên với một nồi suy nghĩ bung trào. Tức cái mình, gã ngồi phắt dậy, dứt khoát đi ra khỏi giường.
Thành phố về đêm trống vắng lạ thường. Gã nhìn đồng hồ, hai giờ sáng. Bình thường giờ này mấy tay đua với mấy tên bợm nhậu sẽ chơi ẩu ở quán nào đó. Chắc có lẽ do gã chưa thấy thôi. Chiếc xe rác nằm ven đường bơ vơ thấy tội, tự dưng gã muốn bổ nhào vô đó. Đơn giản là gã muốn chạy trốn. Giá như có tên điên nào đó húc gã bất tỉnh thì sướng biết mấy nhỉ? Để gã khỏi nghĩ nhiều, hoặc gã chỉ muốn nằm đó, không nghĩ ngợi gì về cuộc đời. Trốn khỏi cuộc đời có lẽ là sự lựa chọn tốt nhất của gã lúc này.
Gã đã đi đến cầu Trần Phú từ lúc nào. Mặt biển gợn sóng lăn tăn. Ánh đèn hiu hắt chiếu sáng lên khuôn mặt gã. Gã vô thức sờ chòm râu lún phún mấy cộng. Chà, cũng đẹp trai đấy. Khóe miệng gã nhếch lên, gã hài lòng sờ khuôn mặt mình. Nha Trang thật đẹp, nếu không phải vì quyết định ban đầu của mẹ gã thì chắc gã không có duyên với thành phố này rồi. Tự nhiên gã thấy yêu thành phố này quá. Những khu Resort chạy dọc ven biển, kiến trúc hiện đại ngon chẳng khác gì mấy em mười tám mà gã muốn xơi. Cuộc đời gã chỉ có hai thứ gã chưa chạm vào nhiều: Gái và tiền. Gã chạy theo mãi mà chẳng có được. Nghĩ đến đây, gã tiếc rẻ, giá như ngày đó gã xơi em Ngàn thì tốt biết mấy. Gã sẽ biết mùi gái là gì.
Brin…brin… Chiếc xe ào tới, gã không kịp nhìn, xém ngã nhào ra giữa đường.
-Mày đi không có mắt à. Mở mắt mà nhìn bố mày chứ.
Nói đoạn, thanh niên lồm cồm bò dậy, phóng xe cái ù đi mất.
Gã phủi quần áo, mồm chửi hai từ mà bất kì người đàn ông nào khi nổi khùng cũng sẽ nói. “Mẹ nó”.
Cuộc đời gã vui như rạp xiếc. Cơ duyên kẻ xiếc không phải thú mà là người. Nhưng mà gã thấy vui vì điều đó. Đâu phải ai đẻ ra đã được xiếc như gã. Mấy ai dám bị cuộc đời ném ra bươn chải từ bé như gã đâu.
Biết gã dạo này nhiều tâm sự, thằng Huy lại rủ gã đi bar.
- Tao hết tiền rồi, tiền đâu nữa mà đi.
- Yên tâm, thằng em này lo tất, cứ mượn nợ chỗ thằng Tuấn là được.
- Được, vậy tối nay đi.
Xịt ra- Thanh niên đẩy gã ra xa. Trên mặt hắn, có vết sẹo dài.
Hắn đi thẳng lên chỗ DJ thì thầm vào tai:
Hôm nay có hàng không?
Tên DJ hất mắt về phía tên đang đứng cạnh sân khấu. Mặt Sẹo lò dò đi xuống, khi đi ngang qua gã, không quên ném cái nhìn sắc sảo đầy hàm ý.
- Hàng thịt hay hàng bột?
- Cả thịt, cả bột thì sao? Giá bao nhiêu?
- Đoán xem?
- Chục triệu?
- Hơn đó, hàng thịt em tốn công đưa từ miền Tây về, đâu dễ gì đưa tới Nha Trang, công vận chuyển đã hơn chục triệu rồi. Anh mới chơi lần đầu đúng không?
- Bao nhiêu thì tao cũng chiều. Chú em cứ đưa tất. Tao còn cái sổ đỏ bà già mới “đưa”.
Theo em xuống kho. Tha hồ cho anh chọn.
Thằng Huy mở cửa kho. Đoạn thằng Huy dúi vào túi Mặt Sẹo thứ gì đó, rồi ghé sát tai: “Anh chơi cho cẩn thận”.
Gã ngồi một bên nhìn thấy hết. Mấy hổm rày, cớm làm ăn lơ là quá. Nhưng nghĩ tới bận mình cũng suýt từng, gã bỗng giật thót kinh.
Huy thấy gã thì tiến lại gần:
- Em Ngàn bữa trước… mùi vị có ngon không?
- Ngon cái con khỉ, tao có kịp xơi đâu?
- Thế hôm nay, quý anh có muốn xơi lại không?
Ông anh mà yếu là con Ngàn chê đó. Hôm nay đặt lịch nha.
Yếu? Ai bảo gã yếu? Là con Ngàn nói à? Gã muốn làm rõ cho ra ngô ra khoai mới được.
Gã không phủ nhận cũng không đồng tình. Đôi tay gã vô thức móc ra đống tiền mà thằng Tuấn đưa, đặt lên bàn.
Bao nhiêu tiền đó, cứ lấy hết đi.
Thằng Huy cầm đống tiền bỏ vội vào túi, liếc nhìn thằng Tuấn đang quẩy hăng dưới kia. Hai thằng liếc nhau cười nhếch môi.
***
-Em có thai rồi!
- Có thai? Mày bị điên à?
Thằng Huy cú đầu con Ngàn một cái.
- Mày có biết tao bỏ ra bao nhiêu tiền mới rước được mày về không? Tao cực khổ đào tạo ra mày mà mày lại nói ra những câu thế à! Mày có thai rồi ai làm việc cho tao! Rồi mày lấy gì trả tiền cho tao?! Con của thằng nào? Mày có bị điên không?!
- Có thể là con của anh Tuấn.
- Mày có bị điên không? Tao có dụng cụ, không thể nào có con được?
- Tuần trước em với anh…
-Có khi nào là con của thằng đó?
- Cái tên Mặt Sẹo đó hả? – Thằng Huy nghi ngờ.
- Có thể lắm, thấy hắn lớ ngớ là em nghi rồi. Còn đòi chơi cả hàng thịt lẫn hàng bột nữa.
- Mày đưa hàng kiểu gì vậy? Phải biết nhìn khách chớ? Tên đó lần đầu vào quán đó – Thằng Tuấn bỗng sang nhìn Ngàn- Mày đi vào trong, lát tao vào nói chuyện với mày sau!
- Là anh kêu em đưa mà, anh liếc mắt còn gì!- Thằng Huy phân bua.
- A, em có cách rồi, ông anh đó đần lắm, cứ gá sang cho ổng là được. – Huy tiếp lời- Ông đó luôn sợ mình không có con, nên em mới đưa con Ngàn sang cho ổng chơi.
- Được không đó? Mai mày dắt con Ngàn đi khám, coi thử mấy tuần rồi. Nếu được thì bỏ, nghe chưa?
- Em nghĩ nên bỏ con Ngàn luôn đi, con đó làm ăn không được gì hết. Cứ gán sang cho ông Đông chịu hộ. Anh quên rồi à, ông Đông không rành mấy vụ này, hồi em con Ngàn, hai lần ổng đều không dám đụng vào con Ngàn chứ huống chi là…
Hai tên cùng cười phá lên…
***
Tự dưng gã có thêm một đứa con mà gã cứ ngờ ngợ. Gã được làm bố rồi sao? Không lẽ cứ nắm tay là có con? Gã sợ hãi giấu bàn tay ra sau. Con Ngàn cứ thút thít cạnh giường, đòi gã phải cưới cho bằng được.
Không lẽ anh không định chịu trách nhiệm với em sao? Anh là đồ đàn ông tệ bạc, con của anh mà anh không dám nhận à?!
Gã đưa tay lau nước mắt cho Ngàn, tự dưng lên chức bố gã thấy không quen. Gã nghĩ lại quá khứ của gã, từng thước phim tua chậm trong đầu.
Mẹ gã có thai khi chưa đầy 17 tuổi, gã được sinh ra trong cái đống rơm gần đường đi chợ của mẹ. Chợ Đồng Xuân hôm đó không hiểu sao lại đông đến kì lạ. Mẹ gã đặt đại cái tên cho gã. Gã tên là Đông.
Lên 8 tuổi, gã đánh nhau với tên trong xóm. Nó trề môi ra:
Mày là cái đồ không cha! Lêu lêu.
Gã tức mình lấy cục đá ném chảy máu đầu tên đó. Mẹ tên đó đến mắng:
Mày đúng là cái đồ không có bố nên không có ai dạy dỗ đàng hoàng cả.
Thì ra, không có cha tức có nghĩa là không thành người. Thì ra là vậy. Mẹ gã ôm chặt gã vào lòng. Mấy tháng sau, mẹ gã vì kế sinh nhai, cũng không chịu nổi những lời đàm tiếu, xách gã lên vai, lên chuyến tàu Nam – Bắc, bỏ gã ở dọc đường.
Gã sống ở Nha Trang từ lúc gã 8 tuổi rồi.
Sống bằng nghề ăn xin qua ngày. Gã chưa từng biết hạnh phúc là gì, có cái gì bỏ bụng, đó chính là hạnh phúc rồi.
Gã giơ tay sờ bụng cô gái. Không hiểu sao trong lòng gã có cái gì đó chảy ngược. Sinh linh bé bỏng này… Nếu gã bỏ đi thì ai sẽ nuôi con gã? Rồi con gã sẽ chịu cảnh như gã. Gã cũng chưa từng biết bố mình là ai.
Ngày mai tôi sẽ kiếm việc gì đó làm, nuôi con chúng ta.
Ngàn nhìn gã bất ngờ. Kéo gấu áo xuống che chỗ thịt dập tím trên người. Ả tính phá thai, đặt trước cửa Trang viên Hoa Hồng như mọi cô gái đã từng làm. Nhưng ai ngờ tên này lại ngu quá, chấp nhận nuôi mẹ con ả. Ả nghi ngờ có chịu nuôi thật không. Nghĩ như vậy chứ ả vẫn đợi góp nhiều tiền rồi bỏ đứa trẻ luôn một đặng.
Ngày mai, gã trở nên chín chắn như bao giờ hết. Lấy cái áo sơ mi được cho, khoác vội lên người, gã bỗng thấy mình chững chạc, có trách nhiệm hẳn ra. Ả nhìn thấy, cũng không nói gì, chỉnh lại cái cổ áo cho gã. Lần đầu tiên, gã cảm nhận mình được yêu thương, lần đầu tiên có người quan tâm gã. Lòng gã có chút rộn ràng, tâm trạng phấn khởi hẳn lên.
Gã vô thức sờ tay lên lồng ngực. Mặt dây chuyền hoa ti-gôn long lanh dưới nắng, Những chùm sáng chớp nhả như chơi một bản nhạc không lời. Nhìn vật như nhớ cố nhân. Mớ kí ức xa xưa bỗng ùa về trong gã.
***
- Con tên là gì?
- Con tên là Đông.
- Bố mẹ con đâu? Sao con lại ở đây? Mau về đi, trời sắp khuya rồi.
Đứa trẻ òa lên khóc, ông lão hoảng hốt. Dấm chặt đầu đứa bé vào lòng. Miệng không ngừng an ủi. Càng an ủi, càng khóc to hơn. Mãi cho đến khi lão chia nửa miếng bánh, đứa trẻ mới ngừng khóc.
Đó là lần đầu tiên gã gặp “bố nuôi” của gã. Một ông lão tuổi đã ngoài 70. Đứa con trai ruột của lão bỏ lão lại ngôi nhà tranh vách đất. Ông lão nhớ con nên vác thân già lên thành phố đi tìm. Tìm hoài, tìm hoài. Vẫn chưa tìm thấy. Số góa vợ, con bỏ đi kiếm kế sinh nhai, ông lão sống cô đơn cho đến khi gặp gã.
Còn trông đợi được gì vào lòng người? Thứ lạnh lùng có thể vứt bỏ tình thân, vứt bỏ trách nhiệm của người mẹ. Ông lão đã thấu hiểu sự đời, thấu hiểu đến nỗi nhẫn tâm bỏ rơi gã lại một lần nữa.
Dây chuyền hoa ti-gôn là món quà cuối cùng ông lão để lại cho gã. Dây chuyền đó chính tay ông lão làm, ông lão đi xin từng chút keo một, ngắt bông hoa ti-gôn bên đường, loài hoa mà vợ ông lão thích nhất. Ông lão mài nhẵn mặt đi, lại chà, lại trát keo, lại làm nhẵn. Cái sợi dây chuyền được ra đời như thế đó. Không khắc nạm bạc, vàng, không trắng trẻo, sáng mắt như kim cương, ấy vậy mà chứa đựng tình thương vô hạn của người với người.
Ông lão theo bà lão đi rồi.
Từ đó, gã trân quý sợi dây chuyền hơn bao giờ hết.
Nó đã bị gã sờ miết cho đen đi, nhưng mỗi khi gã tắm, gã đều cất sang một bên. Mỗi khi bị người ta đánh, gã đều cầm chặt sợi dây chuyền cho khỏi bị hư. Đối với gã, sợi dây chuyền còn quý hơn sinh mệnh.
Gã chẳng hiểu vì sao ả lại muốn đến nơi này. Tâm tư đàn bà cũng ít thằng đàn ông hiểu nổi. Nghĩ vậy, gã chẳng thèm thắc mắc làm chi. Trang viên Hoa Hồng, là nhà của hàng nghìn đứa trẻ. Ngàn đến Trang viên Hoa hồng, thắp nhang cho từng ngôi mộ thai nhi. Những đứa trẻ đáng thương chưa kịp thấy ánh sáng mặt trời, mãi mãi không bao giờ thấy. Nhìn ả tiều tụy thấy rõ, từ lúc ả biết ả bị bệnh, ả khát khao được sống. Ả muốn mặc chiếc áo đẹp nhất, ả muốn đi du lịch. Ả chợt nghĩ, ai cũng có quyên được sống mà, cớ sao lại tước đoạt đi quyền của người khác? Đúng vậy, bất cứ ai cũng có quyền được sống, được hạnh phúc, tại sao lại muốn cướp đi quyền được sống của ả. Tại sao vậy? Ả chua chát ngước nhìn ánh mặt trời. Đứa con trong bụng đạp mạnh một cái, ả đau điếng ôm bụng.
Con ngoan, mẹ sẽ cố gắng cho con được sống.
Nhất định, cho dù đánh đổi mạng sống, mẹ cũng muốn con được ra đời.
Phòng bar vẫn nóng phừng phực. DJ uể oải ngáp ngắn, ngáp dài. Thằng Huy bá cổ:
- Hôm nay đắt hàng quá anh Ba nhỉ!
- Bình thường thôi! -Vừa nói vừa lấy tay che miệng đã ngáp muốn sái quai hàm.
- Theo anh thì…có nên khử con Ngàn?!
- Chưa phải lúc, đợi nó sinh con, rồi khử luôn một lần. Hãy làm cho thật tự nhiên, sinh con là cửa tử của phụ nữ.
Phòng bar tối om.
-Đứa nào tắt cầu dao đó!
Thằng Huy gọi hai thằng em ra bên ngoài, phải coi thử là tên nào đang dở trò. Chứ quán bar này không đời nào có chuyện cúp điện được.
- Có cớm, có cớm!
- Chạy đi anh Ba.
-Khốn nạn thật! Mẹ nó, em đâu biết nó là cớm!
-Đồ ngu, nếu mày khôn thì đã không bị nó bắt rồi!
“Bốp”- Cái bọn tép cò này có im hay không hả?
Mặt Sẹo vừa tát thằng Tuấn vừa tiếp lời:
Tao rình tụi bây lâu rồi, nay mới tóm gọn cả ổ. Chuẩn bị bục xương trong tù đi!
**
- Trong một con hẻm nhỏ, ánh đèn hắt lên cái sẹo dài ngoằng chạy từ khóe môi tới chân mày của hắn, trông đáng sợ.
- Mày dám giành con Ngàn với tao à? Bọn bay đâu, đứng đó làm gì nữa, đánh hắn gãy xương đi!
- Màn đêm vang vọng tiếng đánh đập man rợ. Kẻ nhìn sát bên cột điện cũng thở không ra hơi, chậm rãi lui về.
- Rồi, hắn cắn chặt lấy tai người đang nằm sấp, vết sẹo dài dãn ra:
- Triển khai nhiệm vụ.
Rõ.
Chiếc USB đặt trên bàn, Mặt Sẹo chỉnh lại trang phục, dõng dạc:
- Thưa các đồng chí, tôi phát hiện một hang ổ buôn ma túy và mại dâm. Kính mong các đồng chí cho phép tôi thực hiện nhiệm vụ lần này.
- Không được, nó rất nguy hiểm. Hãy để cho Bác Túc thực hiện, bác ấy đã có hơn 30 năm kinh nghiệm trong ngành.
- Tôi muốn thực hiện nhiệm vụ này. Đây là hang ổ rất chuyên nghiệp, có đường dây, tổ chức chặt chẽ, có địa bàn hoạt động rộng. Hơn nữa là, bọn chúng có tên cầm đầu đã từng có tiền án. Tôi đã tìm hiểu rất kĩ và chỉ còn đang thiếu một số chứng cứ, nó hiện đang nằm trong tay tên Tuấn.
- Nếu không vào hang cọp thì làm sao bắt được cọp con?!
- Ai sẽ hỗ trợ đồng chí?! Ai sẽ là người tiếp ứng cho đồng chí? Tôi cần đảm bảo đồng chí đã hạn chế rủi ro hết mức có thể.
- Tôi có người hỗ trợ, bố hắn ta từng là cảnh sát chìm.
“ Số 2 nghĩa là tóm gọn.” Gã thầm nghĩ. “Chắc bên cảnh sát sắp hành động rồi”.
Gã lẻn vào bar, đến gần két sắt. Gã mường tượng lại mật khẩu két sắt mà lúc tên Tuấn cho gã mượn tiền. Két sắt mở ra, gã lấy toàn bộ giấy tờ trong đó, rồi bỏ đống giấy tờ khác vào.
Lúc đi ngang cầu dao, gã vung cùi chỏ vào mũi tên đứng gần đó.Tên đó đưa hai tay ôm mũi, nhân lúc hắn không phản ứng kịp, gã bật tập giấy thật mạnh vào mắt tên đó, rồi bấu vào hàm hắn lôi đi…
Gã trở về nhà đã quá khuya. Bóng hồng trên giường đã ngủ từ lâu rồi. Gã uể người trườn về khu tắm rửa, rồi mệt lả gục trên bồn nước.
Tin tức quán bar bị phong tỏa và tên Tuấn đã bị quân triều đình lôi đi khiến Ngàn nơm nớp lo sợ. Giờ chỉ còn ả là chưa bị tóm. Ả phải làm sao đây? Ả chỉ biết nắm chặt tay gã.
Trong bệnh viện, cảnh sát mở cửa cái cạch.
Là bé trai, xin chúc mừng anh.
Gã hồ hởi nhìn khuôn mặt nhắm nghiền của đứa trẻ, lòng dâng lên bao cảm xúc hỗn độn. Gã vui khi thấy thằng cu con đang chóm chép, gã rộn ràng khi gã được lên chức. Gã được làm cha rồi. Gã ngã khụy xuống bên giường bệnh, lúc này ả đã ngủ rồi.
Chúng tôi đã có kế hoạch cho anh và cô ấy. Yên tâm, cô ấy sẽ được chăm sóc đặc biệt.
Mặt Sẹo vỗ vào lưng gã. Tự nhiên hời thêm thằng cu con gã không biết phải làm sao. Gã vui tủm tỉm. Kìa, kì lạ quá, sao Ngàn lại không thở nữa. Gã lay ả thật mạnh. Ả vẫn nằm im. Cơ thể ả lạnh ngắt. Gã hoảng hốt giật mạnh vào tay ả.
Mặt Sẹo cúi gằm mặt:
Thật ra, cô ấy bị nhiễm HIV từ lâu rồi. Trước khi vào phòng sinh cô ấy đã cầu cứu đến bác sĩ, hãy cứu lấy con của cô ấy.
Gã gào khản cổ tên ả, ả đã hứa với gã là sẽ sống tốt cơ mà. Ả hứa sẽ cùng gã về quê, chăm sóc cho con chúng mình. Tại sao lại…
Sao ai cũng bỏ gã đi hết vậy? Tại sao? Tại sao vậy?
Kết quả xét nghiệm ADN ở trên bàn, gã không dám nhìn. Không phải vì gã không muốn biết mà là vì gã biết sự thật từ lâu rồi, chỉ là gã không muốn tên Tuấn biết sự thật. Nhưng vì đứa bé, gã không nỡ để tên đó ra đi mà không biết đến sự tồn tại của con mình.
Thằng Tuấn nhìn mặt đứa nhỏ, vô thức đưa tay lên không trung, tỏ ý định muốn sờ. Gã ôm đứa nhỏ lui ra xa, sợ hắn sẽ làm gì bậy đến đứa nhỏ. Đứa nhóc ôm chặt mặt sợi dây chuyền hoa Ti-gôn trên cổ mình. Những cánh hoa Ti-gon lấp lánh lấp lánh. Đứa trẻ chìm dần vào trong những giấc mơ…
Bài viết cấm người đọc dưới 18 +
Đã mấy ngày rồi, gã không ngủ được. Nếu không ngủ lại, chắc gã chết mất. Gã sẽ chết vì mất ngủ. Gã trở mình mấy lần, ghìm chặt những suy nghĩ vẩn vơ lại. Gã phải ngủ, ngủ đi. Một, hai, ba, bốn…
Vớ vẩn, thật là vớ vẩn. Chuyện hoang đường thế mà. Mấy chuyện điên khùng này sao cứ bám lấy gã. Lẽ nào là do gã thực sự không có năng lực,.. điên, không phải. Gã nghĩ gã vẫn có thể có. Lòng tự tôn của một thằng đàn ông không cho phép gã nghĩ bậy. Nhưng gã vẫn cứ nghĩ. Gã sắp chết điên với một nồi suy nghĩ bung trào. Tức cái mình, gã ngồi phắt dậy, dứt khoát đi ra khỏi giường.
Thành phố về đêm trống vắng lạ thường. Gã nhìn đồng hồ, hai giờ sáng. Bình thường giờ này mấy tay đua với mấy tên bợm nhậu sẽ chơi ẩu ở quán nào đó. Chắc có lẽ do gã chưa thấy thôi. Chiếc xe rác nằm ven đường bơ vơ thấy tội, tự dưng gã muốn bổ nhào vô đó. Đơn giản là gã muốn chạy trốn. Giá như có tên điên nào đó húc gã bất tỉnh thì sướng biết mấy nhỉ? Để gã khỏi nghĩ nhiều, hoặc gã chỉ muốn nằm đó, không nghĩ ngợi gì về cuộc đời. Trốn khỏi cuộc đời có lẽ là sự lựa chọn tốt nhất của gã lúc này.
Gã đã đi đến cầu Trần Phú từ lúc nào. Mặt biển gợn sóng lăn tăn. Ánh đèn hiu hắt chiếu sáng lên khuôn mặt gã. Gã vô thức sờ chòm râu lún phún mấy cộng. Chà, cũng đẹp trai đấy. Khóe miệng gã nhếch lên, gã hài lòng sờ khuôn mặt mình. Nha Trang thật đẹp, nếu không phải vì quyết định ban đầu của mẹ gã thì chắc gã không có duyên với thành phố này rồi. Tự nhiên gã thấy yêu thành phố này quá. Những khu Resort chạy dọc ven biển, kiến trúc hiện đại ngon chẳng khác gì mấy em mười tám mà gã muốn xơi. Cuộc đời gã chỉ có hai thứ gã chưa chạm vào nhiều: Gái và tiền. Gã chạy theo mãi mà chẳng có được. Nghĩ đến đây, gã tiếc rẻ, giá như ngày đó gã xơi em Ngàn thì tốt biết mấy. Gã sẽ biết mùi gái là gì.
Brin…brin… Chiếc xe ào tới, gã không kịp nhìn, xém ngã nhào ra giữa đường.
-Mày đi không có mắt à. Mở mắt mà nhìn bố mày chứ.
Nói đoạn, thanh niên lồm cồm bò dậy, phóng xe cái ù đi mất.
Gã phủi quần áo, mồm chửi hai từ mà bất kì người đàn ông nào khi nổi khùng cũng sẽ nói. “Mẹ nó”.
Cuộc đời gã vui như rạp xiếc. Cơ duyên kẻ xiếc không phải thú mà là người. Nhưng mà gã thấy vui vì điều đó. Đâu phải ai đẻ ra đã được xiếc như gã. Mấy ai dám bị cuộc đời ném ra bươn chải từ bé như gã đâu.
Biết gã dạo này nhiều tâm sự, thằng Huy lại rủ gã đi bar.
Xịt ra- Thanh niên đẩy gã ra xa. Trên mặt hắn, có vết sẹo dài.
Hắn đi thẳng lên chỗ DJ thì thầm vào tai:
Hôm nay có hàng không?
Tên DJ hất mắt về phía tên đang đứng cạnh sân khấu. Mặt Sẹo lò dò đi xuống, khi đi ngang qua gã, không quên ném cái nhìn sắc sảo đầy hàm ý.
Theo em xuống kho. Tha hồ cho anh chọn.
Thằng Huy mở cửa kho. Đoạn thằng Huy dúi vào túi Mặt Sẹo thứ gì đó, rồi ghé sát tai: “Anh chơi cho cẩn thận”.
Gã ngồi một bên nhìn thấy hết. Mấy hổm rày, cớm làm ăn lơ là quá. Nhưng nghĩ tới bận mình cũng suýt từng, gã bỗng giật thót kinh.
Huy thấy gã thì tiến lại gần:
Ông anh mà yếu là con Ngàn chê đó. Hôm nay đặt lịch nha.
Yếu? Ai bảo gã yếu? Là con Ngàn nói à? Gã muốn làm rõ cho ra ngô ra khoai mới được.
Gã không phủ nhận cũng không đồng tình. Đôi tay gã vô thức móc ra đống tiền mà thằng Tuấn đưa, đặt lên bàn.
Bao nhiêu tiền đó, cứ lấy hết đi.
Thằng Huy cầm đống tiền bỏ vội vào túi, liếc nhìn thằng Tuấn đang quẩy hăng dưới kia. Hai thằng liếc nhau cười nhếch môi.
***
-Em có thai rồi!
- Có thai? Mày bị điên à?
Thằng Huy cú đầu con Ngàn một cái.
-Có khi nào là con của thằng đó?
- Cái tên Mặt Sẹo đó hả? – Thằng Huy nghi ngờ.
- Có thể lắm, thấy hắn lớ ngớ là em nghi rồi. Còn đòi chơi cả hàng thịt lẫn hàng bột nữa.
- Mày đưa hàng kiểu gì vậy? Phải biết nhìn khách chớ? Tên đó lần đầu vào quán đó – Thằng Tuấn bỗng sang nhìn Ngàn- Mày đi vào trong, lát tao vào nói chuyện với mày sau!
- Là anh kêu em đưa mà, anh liếc mắt còn gì!- Thằng Huy phân bua.
- A, em có cách rồi, ông anh đó đần lắm, cứ gá sang cho ổng là được. – Huy tiếp lời- Ông đó luôn sợ mình không có con, nên em mới đưa con Ngàn sang cho ổng chơi.
- Được không đó? Mai mày dắt con Ngàn đi khám, coi thử mấy tuần rồi. Nếu được thì bỏ, nghe chưa?
- Em nghĩ nên bỏ con Ngàn luôn đi, con đó làm ăn không được gì hết. Cứ gán sang cho ông Đông chịu hộ. Anh quên rồi à, ông Đông không rành mấy vụ này, hồi em con Ngàn, hai lần ổng đều không dám đụng vào con Ngàn chứ huống chi là…
Hai tên cùng cười phá lên…
***
Tự dưng gã có thêm một đứa con mà gã cứ ngờ ngợ. Gã được làm bố rồi sao? Không lẽ cứ nắm tay là có con? Gã sợ hãi giấu bàn tay ra sau. Con Ngàn cứ thút thít cạnh giường, đòi gã phải cưới cho bằng được.
Không lẽ anh không định chịu trách nhiệm với em sao? Anh là đồ đàn ông tệ bạc, con của anh mà anh không dám nhận à?!
Gã đưa tay lau nước mắt cho Ngàn, tự dưng lên chức bố gã thấy không quen. Gã nghĩ lại quá khứ của gã, từng thước phim tua chậm trong đầu.
Mẹ gã có thai khi chưa đầy 17 tuổi, gã được sinh ra trong cái đống rơm gần đường đi chợ của mẹ. Chợ Đồng Xuân hôm đó không hiểu sao lại đông đến kì lạ. Mẹ gã đặt đại cái tên cho gã. Gã tên là Đông.
Lên 8 tuổi, gã đánh nhau với tên trong xóm. Nó trề môi ra:
Mày là cái đồ không cha! Lêu lêu.
Gã tức mình lấy cục đá ném chảy máu đầu tên đó. Mẹ tên đó đến mắng:
Mày đúng là cái đồ không có bố nên không có ai dạy dỗ đàng hoàng cả.
Thì ra, không có cha tức có nghĩa là không thành người. Thì ra là vậy. Mẹ gã ôm chặt gã vào lòng. Mấy tháng sau, mẹ gã vì kế sinh nhai, cũng không chịu nổi những lời đàm tiếu, xách gã lên vai, lên chuyến tàu Nam – Bắc, bỏ gã ở dọc đường.
Gã sống ở Nha Trang từ lúc gã 8 tuổi rồi.
Sống bằng nghề ăn xin qua ngày. Gã chưa từng biết hạnh phúc là gì, có cái gì bỏ bụng, đó chính là hạnh phúc rồi.
Gã giơ tay sờ bụng cô gái. Không hiểu sao trong lòng gã có cái gì đó chảy ngược. Sinh linh bé bỏng này… Nếu gã bỏ đi thì ai sẽ nuôi con gã? Rồi con gã sẽ chịu cảnh như gã. Gã cũng chưa từng biết bố mình là ai.
Ngày mai tôi sẽ kiếm việc gì đó làm, nuôi con chúng ta.
Ngàn nhìn gã bất ngờ. Kéo gấu áo xuống che chỗ thịt dập tím trên người. Ả tính phá thai, đặt trước cửa Trang viên Hoa Hồng như mọi cô gái đã từng làm. Nhưng ai ngờ tên này lại ngu quá, chấp nhận nuôi mẹ con ả. Ả nghi ngờ có chịu nuôi thật không. Nghĩ như vậy chứ ả vẫn đợi góp nhiều tiền rồi bỏ đứa trẻ luôn một đặng.
Ngày mai, gã trở nên chín chắn như bao giờ hết. Lấy cái áo sơ mi được cho, khoác vội lên người, gã bỗng thấy mình chững chạc, có trách nhiệm hẳn ra. Ả nhìn thấy, cũng không nói gì, chỉnh lại cái cổ áo cho gã. Lần đầu tiên, gã cảm nhận mình được yêu thương, lần đầu tiên có người quan tâm gã. Lòng gã có chút rộn ràng, tâm trạng phấn khởi hẳn lên.
Gã vô thức sờ tay lên lồng ngực. Mặt dây chuyền hoa ti-gôn long lanh dưới nắng, Những chùm sáng chớp nhả như chơi một bản nhạc không lời. Nhìn vật như nhớ cố nhân. Mớ kí ức xa xưa bỗng ùa về trong gã.
***
Đứa trẻ òa lên khóc, ông lão hoảng hốt. Dấm chặt đầu đứa bé vào lòng. Miệng không ngừng an ủi. Càng an ủi, càng khóc to hơn. Mãi cho đến khi lão chia nửa miếng bánh, đứa trẻ mới ngừng khóc.
Đó là lần đầu tiên gã gặp “bố nuôi” của gã. Một ông lão tuổi đã ngoài 70. Đứa con trai ruột của lão bỏ lão lại ngôi nhà tranh vách đất. Ông lão nhớ con nên vác thân già lên thành phố đi tìm. Tìm hoài, tìm hoài. Vẫn chưa tìm thấy. Số góa vợ, con bỏ đi kiếm kế sinh nhai, ông lão sống cô đơn cho đến khi gặp gã.
Còn trông đợi được gì vào lòng người? Thứ lạnh lùng có thể vứt bỏ tình thân, vứt bỏ trách nhiệm của người mẹ. Ông lão đã thấu hiểu sự đời, thấu hiểu đến nỗi nhẫn tâm bỏ rơi gã lại một lần nữa.
Dây chuyền hoa ti-gôn là món quà cuối cùng ông lão để lại cho gã. Dây chuyền đó chính tay ông lão làm, ông lão đi xin từng chút keo một, ngắt bông hoa ti-gôn bên đường, loài hoa mà vợ ông lão thích nhất. Ông lão mài nhẵn mặt đi, lại chà, lại trát keo, lại làm nhẵn. Cái sợi dây chuyền được ra đời như thế đó. Không khắc nạm bạc, vàng, không trắng trẻo, sáng mắt như kim cương, ấy vậy mà chứa đựng tình thương vô hạn của người với người.
Ông lão theo bà lão đi rồi.
Từ đó, gã trân quý sợi dây chuyền hơn bao giờ hết.
Nó đã bị gã sờ miết cho đen đi, nhưng mỗi khi gã tắm, gã đều cất sang một bên. Mỗi khi bị người ta đánh, gã đều cầm chặt sợi dây chuyền cho khỏi bị hư. Đối với gã, sợi dây chuyền còn quý hơn sinh mệnh.
Gã chẳng hiểu vì sao ả lại muốn đến nơi này. Tâm tư đàn bà cũng ít thằng đàn ông hiểu nổi. Nghĩ vậy, gã chẳng thèm thắc mắc làm chi. Trang viên Hoa Hồng, là nhà của hàng nghìn đứa trẻ. Ngàn đến Trang viên Hoa hồng, thắp nhang cho từng ngôi mộ thai nhi. Những đứa trẻ đáng thương chưa kịp thấy ánh sáng mặt trời, mãi mãi không bao giờ thấy. Nhìn ả tiều tụy thấy rõ, từ lúc ả biết ả bị bệnh, ả khát khao được sống. Ả muốn mặc chiếc áo đẹp nhất, ả muốn đi du lịch. Ả chợt nghĩ, ai cũng có quyên được sống mà, cớ sao lại tước đoạt đi quyền của người khác? Đúng vậy, bất cứ ai cũng có quyền được sống, được hạnh phúc, tại sao lại muốn cướp đi quyền được sống của ả. Tại sao vậy? Ả chua chát ngước nhìn ánh mặt trời. Đứa con trong bụng đạp mạnh một cái, ả đau điếng ôm bụng.
Con ngoan, mẹ sẽ cố gắng cho con được sống.
Nhất định, cho dù đánh đổi mạng sống, mẹ cũng muốn con được ra đời.
Phòng bar vẫn nóng phừng phực. DJ uể oải ngáp ngắn, ngáp dài. Thằng Huy bá cổ:
Phòng bar tối om.
-Đứa nào tắt cầu dao đó!
Thằng Huy gọi hai thằng em ra bên ngoài, phải coi thử là tên nào đang dở trò. Chứ quán bar này không đời nào có chuyện cúp điện được.
-Khốn nạn thật! Mẹ nó, em đâu biết nó là cớm!
-Đồ ngu, nếu mày khôn thì đã không bị nó bắt rồi!
“Bốp”- Cái bọn tép cò này có im hay không hả?
Mặt Sẹo vừa tát thằng Tuấn vừa tiếp lời:
Tao rình tụi bây lâu rồi, nay mới tóm gọn cả ổ. Chuẩn bị bục xương trong tù đi!
**
Rõ.
Chiếc USB đặt trên bàn, Mặt Sẹo chỉnh lại trang phục, dõng dạc:
“ Số 2 nghĩa là tóm gọn.” Gã thầm nghĩ. “Chắc bên cảnh sát sắp hành động rồi”.
Gã lẻn vào bar, đến gần két sắt. Gã mường tượng lại mật khẩu két sắt mà lúc tên Tuấn cho gã mượn tiền. Két sắt mở ra, gã lấy toàn bộ giấy tờ trong đó, rồi bỏ đống giấy tờ khác vào.
Lúc đi ngang cầu dao, gã vung cùi chỏ vào mũi tên đứng gần đó.Tên đó đưa hai tay ôm mũi, nhân lúc hắn không phản ứng kịp, gã bật tập giấy thật mạnh vào mắt tên đó, rồi bấu vào hàm hắn lôi đi…
Gã trở về nhà đã quá khuya. Bóng hồng trên giường đã ngủ từ lâu rồi. Gã uể người trườn về khu tắm rửa, rồi mệt lả gục trên bồn nước.
Tin tức quán bar bị phong tỏa và tên Tuấn đã bị quân triều đình lôi đi khiến Ngàn nơm nớp lo sợ. Giờ chỉ còn ả là chưa bị tóm. Ả phải làm sao đây? Ả chỉ biết nắm chặt tay gã.
Trong bệnh viện, cảnh sát mở cửa cái cạch.
Là bé trai, xin chúc mừng anh.
Gã hồ hởi nhìn khuôn mặt nhắm nghiền của đứa trẻ, lòng dâng lên bao cảm xúc hỗn độn. Gã vui khi thấy thằng cu con đang chóm chép, gã rộn ràng khi gã được lên chức. Gã được làm cha rồi. Gã ngã khụy xuống bên giường bệnh, lúc này ả đã ngủ rồi.
Chúng tôi đã có kế hoạch cho anh và cô ấy. Yên tâm, cô ấy sẽ được chăm sóc đặc biệt.
Mặt Sẹo vỗ vào lưng gã. Tự nhiên hời thêm thằng cu con gã không biết phải làm sao. Gã vui tủm tỉm. Kìa, kì lạ quá, sao Ngàn lại không thở nữa. Gã lay ả thật mạnh. Ả vẫn nằm im. Cơ thể ả lạnh ngắt. Gã hoảng hốt giật mạnh vào tay ả.
Mặt Sẹo cúi gằm mặt:
Thật ra, cô ấy bị nhiễm HIV từ lâu rồi. Trước khi vào phòng sinh cô ấy đã cầu cứu đến bác sĩ, hãy cứu lấy con của cô ấy.
Gã gào khản cổ tên ả, ả đã hứa với gã là sẽ sống tốt cơ mà. Ả hứa sẽ cùng gã về quê, chăm sóc cho con chúng mình. Tại sao lại…
Sao ai cũng bỏ gã đi hết vậy? Tại sao? Tại sao vậy?
Kết quả xét nghiệm ADN ở trên bàn, gã không dám nhìn. Không phải vì gã không muốn biết mà là vì gã biết sự thật từ lâu rồi, chỉ là gã không muốn tên Tuấn biết sự thật. Nhưng vì đứa bé, gã không nỡ để tên đó ra đi mà không biết đến sự tồn tại của con mình.
Thằng Tuấn nhìn mặt đứa nhỏ, vô thức đưa tay lên không trung, tỏ ý định muốn sờ. Gã ôm đứa nhỏ lui ra xa, sợ hắn sẽ làm gì bậy đến đứa nhỏ. Đứa nhóc ôm chặt mặt sợi dây chuyền hoa Ti-gôn trên cổ mình. Những cánh hoa Ti-gon lấp lánh lấp lánh. Đứa trẻ chìm dần vào trong những giấc mơ…
Thêm
Đã mấy ngày rồi, gã không ngủ được. Nếu không ngủ lại, chắc gã chết mất. Gã sẽ chết vì mất ngủ. Gã trở mình mấy lần, ghìm chặt những suy nghĩ vẩn vơ lại. Gã phải ngủ, ngủ đi. Một, hai, ba, bốn…
Vớ vẩn, thật là vớ vẩn. Chuyện hoang đường thế mà. Mấy chuyện điên khùng này sao cứ bám lấy gã. Lẽ nào là do gã thực sự không có năng lực,.. điên, không phải. Gã nghĩ gã vẫn có thể có. Lòng tự tôn của một thằng đàn ông không cho phép gã nghĩ bậy. Nhưng gã vẫn cứ nghĩ. Gã sắp chết điên với một nồi suy nghĩ bung trào. Tức cái mình, gã ngồi phắt dậy, dứt khoát đi ra khỏi giường.
Thành phố về đêm trống vắng lạ thường. Gã nhìn đồng hồ, hai giờ sáng. Bình thường giờ này mấy tay đua với mấy tên bợm nhậu sẽ chơi ẩu ở quán nào đó. Chắc có lẽ do gã chưa thấy thôi. Chiếc xe rác nằm ven đường bơ vơ thấy tội, tự dưng gã muốn bổ nhào vô đó. Đơn giản là gã muốn chạy trốn. Giá như có tên điên nào đó húc gã bất tỉnh thì sướng biết mấy nhỉ? Để gã khỏi nghĩ nhiều, hoặc gã chỉ muốn nằm đó, không nghĩ ngợi gì về cuộc đời. Trốn khỏi cuộc đời có lẽ là sự lựa chọn tốt nhất của gã lúc này.
Gã đã đi đến cầu Trần Phú từ lúc nào. Mặt biển gợn sóng lăn tăn. Ánh đèn hiu hắt chiếu sáng lên khuôn mặt gã. Gã vô thức sờ chòm râu lún phún mấy cộng. Chà, cũng đẹp trai đấy. Khóe miệng gã nhếch lên, gã hài lòng sờ khuôn mặt mình. Nha Trang thật đẹp, nếu không phải vì quyết định ban đầu của mẹ gã thì chắc gã không có duyên với thành phố này rồi. Tự nhiên gã thấy yêu thành phố này quá. Những khu Resort chạy dọc ven biển, kiến trúc hiện đại ngon chẳng khác gì mấy em mười tám mà gã muốn xơi. Cuộc đời gã chỉ có hai thứ gã chưa chạm vào nhiều: Gái và tiền. Gã chạy theo mãi mà chẳng có được. Nghĩ đến đây, gã tiếc rẻ, giá như ngày đó gã xơi em Ngàn thì tốt biết mấy. Gã sẽ biết mùi gái là gì.
Brin…brin… Chiếc xe ào tới, gã không kịp nhìn, xém ngã nhào ra giữa đường.
-Mày đi không có mắt à. Mở mắt mà nhìn bố mày chứ.
Nói đoạn, thanh niên lồm cồm bò dậy, phóng xe cái ù đi mất.
Gã phủi quần áo, mồm chửi hai từ mà bất kì người đàn ông nào khi nổi khùng cũng sẽ nói. “Mẹ nó”.
Cuộc đời gã vui như rạp xiếc. Cơ duyên kẻ xiếc không phải thú mà là người. Nhưng mà gã thấy vui vì điều đó. Đâu phải ai đẻ ra đã được xiếc như gã. Mấy ai dám bị cuộc đời ném ra bươn chải từ bé như gã đâu.
Biết gã dạo này nhiều tâm sự, thằng Huy lại rủ gã đi bar.
- Tao hết tiền rồi, tiền đâu nữa mà đi.
- Yên tâm, thằng em này lo tất, cứ mượn nợ chỗ thằng Tuấn là được.
- Được, vậy tối nay đi.
Xịt ra- Thanh niên đẩy gã ra xa. Trên mặt hắn, có vết sẹo dài.
Hắn đi thẳng lên chỗ DJ thì thầm vào tai:
Hôm nay có hàng không?
Tên DJ hất mắt về phía tên đang đứng cạnh sân khấu. Mặt Sẹo lò dò đi xuống, khi đi ngang qua gã, không quên ném cái nhìn sắc sảo đầy hàm ý.
- Hàng thịt hay hàng bột?
- Cả thịt, cả bột thì sao? Giá bao nhiêu?
- Đoán xem?
- Chục triệu?
- Hơn đó, hàng thịt em tốn công đưa từ miền Tây về, đâu dễ gì đưa tới Nha Trang, công vận chuyển đã hơn chục triệu rồi. Anh mới chơi lần đầu đúng không?
- Bao nhiêu thì tao cũng chiều. Chú em cứ đưa tất. Tao còn cái sổ đỏ bà già mới “đưa”.
Theo em xuống kho. Tha hồ cho anh chọn.
Thằng Huy mở cửa kho. Đoạn thằng Huy dúi vào túi Mặt Sẹo thứ gì đó, rồi ghé sát tai: “Anh chơi cho cẩn thận”.
Gã ngồi một bên nhìn thấy hết. Mấy hổm rày, cớm làm ăn lơ là quá. Nhưng nghĩ tới bận mình cũng suýt từng, gã bỗng giật thót kinh.
Huy thấy gã thì tiến lại gần:
- Em Ngàn bữa trước… mùi vị có ngon không?
- Ngon cái con khỉ, tao có kịp xơi đâu?
- Thế hôm nay, quý anh có muốn xơi lại không?
Ông anh mà yếu là con Ngàn chê đó. Hôm nay đặt lịch nha.
Yếu? Ai bảo gã yếu? Là con Ngàn nói à? Gã muốn làm rõ cho ra ngô ra khoai mới được.
Gã không phủ nhận cũng không đồng tình. Đôi tay gã vô thức móc ra đống tiền mà thằng Tuấn đưa, đặt lên bàn.
Bao nhiêu tiền đó, cứ lấy hết đi.
Thằng Huy cầm đống tiền bỏ vội vào túi, liếc nhìn thằng Tuấn đang quẩy hăng dưới kia. Hai thằng liếc nhau cười nhếch môi.
***
-Em có thai rồi!
- Có thai? Mày bị điên à?
Thằng Huy cú đầu con Ngàn một cái.
- Mày có biết tao bỏ ra bao nhiêu tiền mới rước được mày về không? Tao cực khổ đào tạo ra mày mà mày lại nói ra những câu thế à! Mày có thai rồi ai làm việc cho tao! Rồi mày lấy gì trả tiền cho tao?! Con của thằng nào? Mày có bị điên không?!
- Có thể là con của anh Tuấn.
- Mày có bị điên không? Tao có dụng cụ, không thể nào có con được?
- Tuần trước em với anh…
-Có khi nào là con của thằng đó?
- Cái tên Mặt Sẹo đó hả? – Thằng Huy nghi ngờ.
- Có thể lắm, thấy hắn lớ ngớ là em nghi rồi. Còn đòi chơi cả hàng thịt lẫn hàng bột nữa.
- Mày đưa hàng kiểu gì vậy? Phải biết nhìn khách chớ? Tên đó lần đầu vào quán đó – Thằng Tuấn bỗng sang nhìn Ngàn- Mày đi vào trong, lát tao vào nói chuyện với mày sau!
- Là anh kêu em đưa mà, anh liếc mắt còn gì!- Thằng Huy phân bua.
- A, em có cách rồi, ông anh đó đần lắm, cứ gá sang cho ổng là được. – Huy tiếp lời- Ông đó luôn sợ mình không có con, nên em mới đưa con Ngàn sang cho ổng chơi.
- Được không đó? Mai mày dắt con Ngàn đi khám, coi thử mấy tuần rồi. Nếu được thì bỏ, nghe chưa?
- Em nghĩ nên bỏ con Ngàn luôn đi, con đó làm ăn không được gì hết. Cứ gán sang cho ông Đông chịu hộ. Anh quên rồi à, ông Đông không rành mấy vụ này, hồi em con Ngàn, hai lần ổng đều không dám đụng vào con Ngàn chứ huống chi là…
Hai tên cùng cười phá lên…
***
Tự dưng gã có thêm một đứa con mà gã cứ ngờ ngợ. Gã được làm bố rồi sao? Không lẽ cứ nắm tay là có con? Gã sợ hãi giấu bàn tay ra sau. Con Ngàn cứ thút thít cạnh giường, đòi gã phải cưới cho bằng được.
Không lẽ anh không định chịu trách nhiệm với em sao? Anh là đồ đàn ông tệ bạc, con của anh mà anh không dám nhận à?!
Gã đưa tay lau nước mắt cho Ngàn, tự dưng lên chức bố gã thấy không quen. Gã nghĩ lại quá khứ của gã, từng thước phim tua chậm trong đầu.
Mẹ gã có thai khi chưa đầy 17 tuổi, gã được sinh ra trong cái đống rơm gần đường đi chợ của mẹ. Chợ Đồng Xuân hôm đó không hiểu sao lại đông đến kì lạ. Mẹ gã đặt đại cái tên cho gã. Gã tên là Đông.
Lên 8 tuổi, gã đánh nhau với tên trong xóm. Nó trề môi ra:
Mày là cái đồ không cha! Lêu lêu.
Gã tức mình lấy cục đá ném chảy máu đầu tên đó. Mẹ tên đó đến mắng:
Mày đúng là cái đồ không có bố nên không có ai dạy dỗ đàng hoàng cả.
Thì ra, không có cha tức có nghĩa là không thành người. Thì ra là vậy. Mẹ gã ôm chặt gã vào lòng. Mấy tháng sau, mẹ gã vì kế sinh nhai, cũng không chịu nổi những lời đàm tiếu, xách gã lên vai, lên chuyến tàu Nam – Bắc, bỏ gã ở dọc đường.
Gã sống ở Nha Trang từ lúc gã 8 tuổi rồi.
Sống bằng nghề ăn xin qua ngày. Gã chưa từng biết hạnh phúc là gì, có cái gì bỏ bụng, đó chính là hạnh phúc rồi.
Gã giơ tay sờ bụng cô gái. Không hiểu sao trong lòng gã có cái gì đó chảy ngược. Sinh linh bé bỏng này… Nếu gã bỏ đi thì ai sẽ nuôi con gã? Rồi con gã sẽ chịu cảnh như gã. Gã cũng chưa từng biết bố mình là ai.
Ngày mai tôi sẽ kiếm việc gì đó làm, nuôi con chúng ta.
Ngàn nhìn gã bất ngờ. Kéo gấu áo xuống che chỗ thịt dập tím trên người. Ả tính phá thai, đặt trước cửa Trang viên Hoa Hồng như mọi cô gái đã từng làm. Nhưng ai ngờ tên này lại ngu quá, chấp nhận nuôi mẹ con ả. Ả nghi ngờ có chịu nuôi thật không. Nghĩ như vậy chứ ả vẫn đợi góp nhiều tiền rồi bỏ đứa trẻ luôn một đặng.
Ngày mai, gã trở nên chín chắn như bao giờ hết. Lấy cái áo sơ mi được cho, khoác vội lên người, gã bỗng thấy mình chững chạc, có trách nhiệm hẳn ra. Ả nhìn thấy, cũng không nói gì, chỉnh lại cái cổ áo cho gã. Lần đầu tiên, gã cảm nhận mình được yêu thương, lần đầu tiên có người quan tâm gã. Lòng gã có chút rộn ràng, tâm trạng phấn khởi hẳn lên.
Gã vô thức sờ tay lên lồng ngực. Mặt dây chuyền hoa ti-gôn long lanh dưới nắng, Những chùm sáng chớp nhả như chơi một bản nhạc không lời. Nhìn vật như nhớ cố nhân. Mớ kí ức xa xưa bỗng ùa về trong gã.
***
- Con tên là gì?
- Con tên là Đông.
- Bố mẹ con đâu? Sao con lại ở đây? Mau về đi, trời sắp khuya rồi.
Đứa trẻ òa lên khóc, ông lão hoảng hốt. Dấm chặt đầu đứa bé vào lòng. Miệng không ngừng an ủi. Càng an ủi, càng khóc to hơn. Mãi cho đến khi lão chia nửa miếng bánh, đứa trẻ mới ngừng khóc.
Đó là lần đầu tiên gã gặp “bố nuôi” của gã. Một ông lão tuổi đã ngoài 70. Đứa con trai ruột của lão bỏ lão lại ngôi nhà tranh vách đất. Ông lão nhớ con nên vác thân già lên thành phố đi tìm. Tìm hoài, tìm hoài. Vẫn chưa tìm thấy. Số góa vợ, con bỏ đi kiếm kế sinh nhai, ông lão sống cô đơn cho đến khi gặp gã.
Còn trông đợi được gì vào lòng người? Thứ lạnh lùng có thể vứt bỏ tình thân, vứt bỏ trách nhiệm của người mẹ. Ông lão đã thấu hiểu sự đời, thấu hiểu đến nỗi nhẫn tâm bỏ rơi gã lại một lần nữa.
Dây chuyền hoa ti-gôn là món quà cuối cùng ông lão để lại cho gã. Dây chuyền đó chính tay ông lão làm, ông lão đi xin từng chút keo một, ngắt bông hoa ti-gôn bên đường, loài hoa mà vợ ông lão thích nhất. Ông lão mài nhẵn mặt đi, lại chà, lại trát keo, lại làm nhẵn. Cái sợi dây chuyền được ra đời như thế đó. Không khắc nạm bạc, vàng, không trắng trẻo, sáng mắt như kim cương, ấy vậy mà chứa đựng tình thương vô hạn của người với người.
Ông lão theo bà lão đi rồi.
Từ đó, gã trân quý sợi dây chuyền hơn bao giờ hết.
Nó đã bị gã sờ miết cho đen đi, nhưng mỗi khi gã tắm, gã đều cất sang một bên. Mỗi khi bị người ta đánh, gã đều cầm chặt sợi dây chuyền cho khỏi bị hư. Đối với gã, sợi dây chuyền còn quý hơn sinh mệnh.
Gã chẳng hiểu vì sao ả lại muốn đến nơi này. Tâm tư đàn bà cũng ít thằng đàn ông hiểu nổi. Nghĩ vậy, gã chẳng thèm thắc mắc làm chi. Trang viên Hoa Hồng, là nhà của hàng nghìn đứa trẻ. Ngàn đến Trang viên Hoa hồng, thắp nhang cho từng ngôi mộ thai nhi. Những đứa trẻ đáng thương chưa kịp thấy ánh sáng mặt trời, mãi mãi không bao giờ thấy. Nhìn ả tiều tụy thấy rõ, từ lúc ả biết ả bị bệnh, ả khát khao được sống. Ả muốn mặc chiếc áo đẹp nhất, ả muốn đi du lịch. Ả chợt nghĩ, ai cũng có quyên được sống mà, cớ sao lại tước đoạt đi quyền của người khác? Đúng vậy, bất cứ ai cũng có quyền được sống, được hạnh phúc, tại sao lại muốn cướp đi quyền được sống của ả. Tại sao vậy? Ả chua chát ngước nhìn ánh mặt trời. Đứa con trong bụng đạp mạnh một cái, ả đau điếng ôm bụng.
Con ngoan, mẹ sẽ cố gắng cho con được sống.
Nhất định, cho dù đánh đổi mạng sống, mẹ cũng muốn con được ra đời.
Phòng bar vẫn nóng phừng phực. DJ uể oải ngáp ngắn, ngáp dài. Thằng Huy bá cổ:
- Hôm nay đắt hàng quá anh Ba nhỉ!
- Bình thường thôi! -Vừa nói vừa lấy tay che miệng đã ngáp muốn sái quai hàm.
- Theo anh thì…có nên khử con Ngàn?!
- Chưa phải lúc, đợi nó sinh con, rồi khử luôn một lần. Hãy làm cho thật tự nhiên, sinh con là cửa tử của phụ nữ.
Phòng bar tối om.
-Đứa nào tắt cầu dao đó!
Thằng Huy gọi hai thằng em ra bên ngoài, phải coi thử là tên nào đang dở trò. Chứ quán bar này không đời nào có chuyện cúp điện được.
- Có cớm, có cớm!
- Chạy đi anh Ba.
-Khốn nạn thật! Mẹ nó, em đâu biết nó là cớm!
-Đồ ngu, nếu mày khôn thì đã không bị nó bắt rồi!
“Bốp”- Cái bọn tép cò này có im hay không hả?
Mặt Sẹo vừa tát thằng Tuấn vừa tiếp lời:
Tao rình tụi bây lâu rồi, nay mới tóm gọn cả ổ. Chuẩn bị bục xương trong tù đi!
**
- Trong một con hẻm nhỏ, ánh đèn hắt lên cái sẹo dài ngoằng chạy từ khóe môi tới chân mày của hắn, trông đáng sợ.
- Mày dám giành con Ngàn với tao à? Bọn bay đâu, đứng đó làm gì nữa, đánh hắn gãy xương đi!
- Màn đêm vang vọng tiếng đánh đập man rợ. Kẻ nhìn sát bên cột điện cũng thở không ra hơi, chậm rãi lui về.
- Rồi, hắn cắn chặt lấy tai người đang nằm sấp, vết sẹo dài dãn ra:
- Triển khai nhiệm vụ.
Rõ.
Chiếc USB đặt trên bàn, Mặt Sẹo chỉnh lại trang phục, dõng dạc:
- Thưa các đồng chí, tôi phát hiện một hang ổ buôn ma túy và mại dâm. Kính mong các đồng chí cho phép tôi thực hiện nhiệm vụ lần này.
- Không được, nó rất nguy hiểm. Hãy để cho Bác Túc thực hiện, bác ấy đã có hơn 30 năm kinh nghiệm trong ngành.
- Tôi muốn thực hiện nhiệm vụ này. Đây là hang ổ rất chuyên nghiệp, có đường dây, tổ chức chặt chẽ, có địa bàn hoạt động rộng. Hơn nữa là, bọn chúng có tên cầm đầu đã từng có tiền án. Tôi đã tìm hiểu rất kĩ và chỉ còn đang thiếu một số chứng cứ, nó hiện đang nằm trong tay tên Tuấn.
- Nếu không vào hang cọp thì làm sao bắt được cọp con?!
- Ai sẽ hỗ trợ đồng chí?! Ai sẽ là người tiếp ứng cho đồng chí? Tôi cần đảm bảo đồng chí đã hạn chế rủi ro hết mức có thể.
- Tôi có người hỗ trợ, bố hắn ta từng là cảnh sát chìm.
“ Số 2 nghĩa là tóm gọn.” Gã thầm nghĩ. “Chắc bên cảnh sát sắp hành động rồi”.
Gã lẻn vào bar, đến gần két sắt. Gã mường tượng lại mật khẩu két sắt mà lúc tên Tuấn cho gã mượn tiền. Két sắt mở ra, gã lấy toàn bộ giấy tờ trong đó, rồi bỏ đống giấy tờ khác vào.
Lúc đi ngang cầu dao, gã vung cùi chỏ vào mũi tên đứng gần đó.Tên đó đưa hai tay ôm mũi, nhân lúc hắn không phản ứng kịp, gã bật tập giấy thật mạnh vào mắt tên đó, rồi bấu vào hàm hắn lôi đi…
Gã trở về nhà đã quá khuya. Bóng hồng trên giường đã ngủ từ lâu rồi. Gã uể người trườn về khu tắm rửa, rồi mệt lả gục trên bồn nước.
Tin tức quán bar bị phong tỏa và tên Tuấn đã bị quân triều đình lôi đi khiến Ngàn nơm nớp lo sợ. Giờ chỉ còn ả là chưa bị tóm. Ả phải làm sao đây? Ả chỉ biết nắm chặt tay gã.
Trong bệnh viện, cảnh sát mở cửa cái cạch.
Là bé trai, xin chúc mừng anh.
Gã hồ hởi nhìn khuôn mặt nhắm nghiền của đứa trẻ, lòng dâng lên bao cảm xúc hỗn độn. Gã vui khi thấy thằng cu con đang chóm chép, gã rộn ràng khi gã được lên chức. Gã được làm cha rồi. Gã ngã khụy xuống bên giường bệnh, lúc này ả đã ngủ rồi.
Chúng tôi đã có kế hoạch cho anh và cô ấy. Yên tâm, cô ấy sẽ được chăm sóc đặc biệt.
Mặt Sẹo vỗ vào lưng gã. Tự nhiên hời thêm thằng cu con gã không biết phải làm sao. Gã vui tủm tỉm. Kìa, kì lạ quá, sao Ngàn lại không thở nữa. Gã lay ả thật mạnh. Ả vẫn nằm im. Cơ thể ả lạnh ngắt. Gã hoảng hốt giật mạnh vào tay ả.
Mặt Sẹo cúi gằm mặt:
Thật ra, cô ấy bị nhiễm HIV từ lâu rồi. Trước khi vào phòng sinh cô ấy đã cầu cứu đến bác sĩ, hãy cứu lấy con của cô ấy.
Gã gào khản cổ tên ả, ả đã hứa với gã là sẽ sống tốt cơ mà. Ả hứa sẽ cùng gã về quê, chăm sóc cho con chúng mình. Tại sao lại…
Sao ai cũng bỏ gã đi hết vậy? Tại sao? Tại sao vậy?
Kết quả xét nghiệm ADN ở trên bàn, gã không dám nhìn. Không phải vì gã không muốn biết mà là vì gã biết sự thật từ lâu rồi, chỉ là gã không muốn tên Tuấn biết sự thật. Nhưng vì đứa bé, gã không nỡ để tên đó ra đi mà không biết đến sự tồn tại của con mình.
Thằng Tuấn nhìn mặt đứa nhỏ, vô thức đưa tay lên không trung, tỏ ý định muốn sờ. Gã ôm đứa nhỏ lui ra xa, sợ hắn sẽ làm gì bậy đến đứa nhỏ. Đứa nhóc ôm chặt mặt sợi dây chuyền hoa Ti-gôn trên cổ mình. Những cánh hoa Ti-gon lấp lánh lấp lánh. Đứa trẻ chìm dần vào trong những giấc mơ…
Bài viết cấm người đọc dưới 18 +
Đã mấy ngày rồi, gã không ngủ được. Nếu không ngủ lại, chắc gã chết mất. Gã sẽ chết vì mất ngủ. Gã trở mình mấy lần, ghìm chặt những suy nghĩ vẩn vơ lại. Gã phải ngủ, ngủ đi. Một, hai, ba, bốn…
Vớ vẩn, thật là vớ vẩn. Chuyện hoang đường thế mà. Mấy chuyện điên khùng này sao cứ bám lấy gã. Lẽ nào là do gã thực sự không có năng lực,.. điên, không phải. Gã nghĩ gã vẫn có thể có. Lòng tự tôn của một thằng đàn ông không cho phép gã nghĩ bậy. Nhưng gã vẫn cứ nghĩ. Gã sắp chết điên với một nồi suy nghĩ bung trào. Tức cái mình, gã ngồi phắt dậy, dứt khoát đi ra khỏi giường.
Thành phố về đêm trống vắng lạ thường. Gã nhìn đồng hồ, hai giờ sáng. Bình thường giờ này mấy tay đua với mấy tên bợm nhậu sẽ chơi ẩu ở quán nào đó. Chắc có lẽ do gã chưa thấy thôi. Chiếc xe rác nằm ven đường bơ vơ thấy tội, tự dưng gã muốn bổ nhào vô đó. Đơn giản là gã muốn chạy trốn. Giá như có tên điên nào đó húc gã bất tỉnh thì sướng biết mấy nhỉ? Để gã khỏi nghĩ nhiều, hoặc gã chỉ muốn nằm đó, không nghĩ ngợi gì về cuộc đời. Trốn khỏi cuộc đời có lẽ là sự lựa chọn tốt nhất của gã lúc này.
Gã đã đi đến cầu Trần Phú từ lúc nào. Mặt biển gợn sóng lăn tăn. Ánh đèn hiu hắt chiếu sáng lên khuôn mặt gã. Gã vô thức sờ chòm râu lún phún mấy cộng. Chà, cũng đẹp trai đấy. Khóe miệng gã nhếch lên, gã hài lòng sờ khuôn mặt mình. Nha Trang thật đẹp, nếu không phải vì quyết định ban đầu của mẹ gã thì chắc gã không có duyên với thành phố này rồi. Tự nhiên gã thấy yêu thành phố này quá. Những khu Resort chạy dọc ven biển, kiến trúc hiện đại ngon chẳng khác gì mấy em mười tám mà gã muốn xơi. Cuộc đời gã chỉ có hai thứ gã chưa chạm vào nhiều: Gái và tiền. Gã chạy theo mãi mà chẳng có được. Nghĩ đến đây, gã tiếc rẻ, giá như ngày đó gã xơi em Ngàn thì tốt biết mấy. Gã sẽ biết mùi gái là gì.
Brin…brin… Chiếc xe ào tới, gã không kịp nhìn, xém ngã nhào ra giữa đường.
-Mày đi không có mắt à. Mở mắt mà nhìn bố mày chứ.
Nói đoạn, thanh niên lồm cồm bò dậy, phóng xe cái ù đi mất.
Gã phủi quần áo, mồm chửi hai từ mà bất kì người đàn ông nào khi nổi khùng cũng sẽ nói. “Mẹ nó”.
Cuộc đời gã vui như rạp xiếc. Cơ duyên kẻ xiếc không phải thú mà là người. Nhưng mà gã thấy vui vì điều đó. Đâu phải ai đẻ ra đã được xiếc như gã. Mấy ai dám bị cuộc đời ném ra bươn chải từ bé như gã đâu.
Biết gã dạo này nhiều tâm sự, thằng Huy lại rủ gã đi bar.
Xịt ra- Thanh niên đẩy gã ra xa. Trên mặt hắn, có vết sẹo dài.
Hắn đi thẳng lên chỗ DJ thì thầm vào tai:
Hôm nay có hàng không?
Tên DJ hất mắt về phía tên đang đứng cạnh sân khấu. Mặt Sẹo lò dò đi xuống, khi đi ngang qua gã, không quên ném cái nhìn sắc sảo đầy hàm ý.
Theo em xuống kho. Tha hồ cho anh chọn.
Thằng Huy mở cửa kho. Đoạn thằng Huy dúi vào túi Mặt Sẹo thứ gì đó, rồi ghé sát tai: “Anh chơi cho cẩn thận”.
Gã ngồi một bên nhìn thấy hết. Mấy hổm rày, cớm làm ăn lơ là quá. Nhưng nghĩ tới bận mình cũng suýt từng, gã bỗng giật thót kinh.
Huy thấy gã thì tiến lại gần:
Ông anh mà yếu là con Ngàn chê đó. Hôm nay đặt lịch nha.
Yếu? Ai bảo gã yếu? Là con Ngàn nói à? Gã muốn làm rõ cho ra ngô ra khoai mới được.
Gã không phủ nhận cũng không đồng tình. Đôi tay gã vô thức móc ra đống tiền mà thằng Tuấn đưa, đặt lên bàn.
Bao nhiêu tiền đó, cứ lấy hết đi.
Thằng Huy cầm đống tiền bỏ vội vào túi, liếc nhìn thằng Tuấn đang quẩy hăng dưới kia. Hai thằng liếc nhau cười nhếch môi.
***
-Em có thai rồi!
- Có thai? Mày bị điên à?
Thằng Huy cú đầu con Ngàn một cái.
-Có khi nào là con của thằng đó?
- Cái tên Mặt Sẹo đó hả? – Thằng Huy nghi ngờ.
- Có thể lắm, thấy hắn lớ ngớ là em nghi rồi. Còn đòi chơi cả hàng thịt lẫn hàng bột nữa.
- Mày đưa hàng kiểu gì vậy? Phải biết nhìn khách chớ? Tên đó lần đầu vào quán đó – Thằng Tuấn bỗng sang nhìn Ngàn- Mày đi vào trong, lát tao vào nói chuyện với mày sau!
- Là anh kêu em đưa mà, anh liếc mắt còn gì!- Thằng Huy phân bua.
- A, em có cách rồi, ông anh đó đần lắm, cứ gá sang cho ổng là được. – Huy tiếp lời- Ông đó luôn sợ mình không có con, nên em mới đưa con Ngàn sang cho ổng chơi.
- Được không đó? Mai mày dắt con Ngàn đi khám, coi thử mấy tuần rồi. Nếu được thì bỏ, nghe chưa?
- Em nghĩ nên bỏ con Ngàn luôn đi, con đó làm ăn không được gì hết. Cứ gán sang cho ông Đông chịu hộ. Anh quên rồi à, ông Đông không rành mấy vụ này, hồi em con Ngàn, hai lần ổng đều không dám đụng vào con Ngàn chứ huống chi là…
Hai tên cùng cười phá lên…
***
Tự dưng gã có thêm một đứa con mà gã cứ ngờ ngợ. Gã được làm bố rồi sao? Không lẽ cứ nắm tay là có con? Gã sợ hãi giấu bàn tay ra sau. Con Ngàn cứ thút thít cạnh giường, đòi gã phải cưới cho bằng được.
Không lẽ anh không định chịu trách nhiệm với em sao? Anh là đồ đàn ông tệ bạc, con của anh mà anh không dám nhận à?!
Gã đưa tay lau nước mắt cho Ngàn, tự dưng lên chức bố gã thấy không quen. Gã nghĩ lại quá khứ của gã, từng thước phim tua chậm trong đầu.
Mẹ gã có thai khi chưa đầy 17 tuổi, gã được sinh ra trong cái đống rơm gần đường đi chợ của mẹ. Chợ Đồng Xuân hôm đó không hiểu sao lại đông đến kì lạ. Mẹ gã đặt đại cái tên cho gã. Gã tên là Đông.
Lên 8 tuổi, gã đánh nhau với tên trong xóm. Nó trề môi ra:
Mày là cái đồ không cha! Lêu lêu.
Gã tức mình lấy cục đá ném chảy máu đầu tên đó. Mẹ tên đó đến mắng:
Mày đúng là cái đồ không có bố nên không có ai dạy dỗ đàng hoàng cả.
Thì ra, không có cha tức có nghĩa là không thành người. Thì ra là vậy. Mẹ gã ôm chặt gã vào lòng. Mấy tháng sau, mẹ gã vì kế sinh nhai, cũng không chịu nổi những lời đàm tiếu, xách gã lên vai, lên chuyến tàu Nam – Bắc, bỏ gã ở dọc đường.
Gã sống ở Nha Trang từ lúc gã 8 tuổi rồi.
Sống bằng nghề ăn xin qua ngày. Gã chưa từng biết hạnh phúc là gì, có cái gì bỏ bụng, đó chính là hạnh phúc rồi.
Gã giơ tay sờ bụng cô gái. Không hiểu sao trong lòng gã có cái gì đó chảy ngược. Sinh linh bé bỏng này… Nếu gã bỏ đi thì ai sẽ nuôi con gã? Rồi con gã sẽ chịu cảnh như gã. Gã cũng chưa từng biết bố mình là ai.
Ngày mai tôi sẽ kiếm việc gì đó làm, nuôi con chúng ta.
Ngàn nhìn gã bất ngờ. Kéo gấu áo xuống che chỗ thịt dập tím trên người. Ả tính phá thai, đặt trước cửa Trang viên Hoa Hồng như mọi cô gái đã từng làm. Nhưng ai ngờ tên này lại ngu quá, chấp nhận nuôi mẹ con ả. Ả nghi ngờ có chịu nuôi thật không. Nghĩ như vậy chứ ả vẫn đợi góp nhiều tiền rồi bỏ đứa trẻ luôn một đặng.
Ngày mai, gã trở nên chín chắn như bao giờ hết. Lấy cái áo sơ mi được cho, khoác vội lên người, gã bỗng thấy mình chững chạc, có trách nhiệm hẳn ra. Ả nhìn thấy, cũng không nói gì, chỉnh lại cái cổ áo cho gã. Lần đầu tiên, gã cảm nhận mình được yêu thương, lần đầu tiên có người quan tâm gã. Lòng gã có chút rộn ràng, tâm trạng phấn khởi hẳn lên.
Gã vô thức sờ tay lên lồng ngực. Mặt dây chuyền hoa ti-gôn long lanh dưới nắng, Những chùm sáng chớp nhả như chơi một bản nhạc không lời. Nhìn vật như nhớ cố nhân. Mớ kí ức xa xưa bỗng ùa về trong gã.
***
Đứa trẻ òa lên khóc, ông lão hoảng hốt. Dấm chặt đầu đứa bé vào lòng. Miệng không ngừng an ủi. Càng an ủi, càng khóc to hơn. Mãi cho đến khi lão chia nửa miếng bánh, đứa trẻ mới ngừng khóc.
Đó là lần đầu tiên gã gặp “bố nuôi” của gã. Một ông lão tuổi đã ngoài 70. Đứa con trai ruột của lão bỏ lão lại ngôi nhà tranh vách đất. Ông lão nhớ con nên vác thân già lên thành phố đi tìm. Tìm hoài, tìm hoài. Vẫn chưa tìm thấy. Số góa vợ, con bỏ đi kiếm kế sinh nhai, ông lão sống cô đơn cho đến khi gặp gã.
Còn trông đợi được gì vào lòng người? Thứ lạnh lùng có thể vứt bỏ tình thân, vứt bỏ trách nhiệm của người mẹ. Ông lão đã thấu hiểu sự đời, thấu hiểu đến nỗi nhẫn tâm bỏ rơi gã lại một lần nữa.
Dây chuyền hoa ti-gôn là món quà cuối cùng ông lão để lại cho gã. Dây chuyền đó chính tay ông lão làm, ông lão đi xin từng chút keo một, ngắt bông hoa ti-gôn bên đường, loài hoa mà vợ ông lão thích nhất. Ông lão mài nhẵn mặt đi, lại chà, lại trát keo, lại làm nhẵn. Cái sợi dây chuyền được ra đời như thế đó. Không khắc nạm bạc, vàng, không trắng trẻo, sáng mắt như kim cương, ấy vậy mà chứa đựng tình thương vô hạn của người với người.
Ông lão theo bà lão đi rồi.
Từ đó, gã trân quý sợi dây chuyền hơn bao giờ hết.
Nó đã bị gã sờ miết cho đen đi, nhưng mỗi khi gã tắm, gã đều cất sang một bên. Mỗi khi bị người ta đánh, gã đều cầm chặt sợi dây chuyền cho khỏi bị hư. Đối với gã, sợi dây chuyền còn quý hơn sinh mệnh.
Gã chẳng hiểu vì sao ả lại muốn đến nơi này. Tâm tư đàn bà cũng ít thằng đàn ông hiểu nổi. Nghĩ vậy, gã chẳng thèm thắc mắc làm chi. Trang viên Hoa Hồng, là nhà của hàng nghìn đứa trẻ. Ngàn đến Trang viên Hoa hồng, thắp nhang cho từng ngôi mộ thai nhi. Những đứa trẻ đáng thương chưa kịp thấy ánh sáng mặt trời, mãi mãi không bao giờ thấy. Nhìn ả tiều tụy thấy rõ, từ lúc ả biết ả bị bệnh, ả khát khao được sống. Ả muốn mặc chiếc áo đẹp nhất, ả muốn đi du lịch. Ả chợt nghĩ, ai cũng có quyên được sống mà, cớ sao lại tước đoạt đi quyền của người khác? Đúng vậy, bất cứ ai cũng có quyền được sống, được hạnh phúc, tại sao lại muốn cướp đi quyền được sống của ả. Tại sao vậy? Ả chua chát ngước nhìn ánh mặt trời. Đứa con trong bụng đạp mạnh một cái, ả đau điếng ôm bụng.
Con ngoan, mẹ sẽ cố gắng cho con được sống.
Nhất định, cho dù đánh đổi mạng sống, mẹ cũng muốn con được ra đời.
Phòng bar vẫn nóng phừng phực. DJ uể oải ngáp ngắn, ngáp dài. Thằng Huy bá cổ:
Phòng bar tối om.
-Đứa nào tắt cầu dao đó!
Thằng Huy gọi hai thằng em ra bên ngoài, phải coi thử là tên nào đang dở trò. Chứ quán bar này không đời nào có chuyện cúp điện được.
-Khốn nạn thật! Mẹ nó, em đâu biết nó là cớm!
-Đồ ngu, nếu mày khôn thì đã không bị nó bắt rồi!
“Bốp”- Cái bọn tép cò này có im hay không hả?
Mặt Sẹo vừa tát thằng Tuấn vừa tiếp lời:
Tao rình tụi bây lâu rồi, nay mới tóm gọn cả ổ. Chuẩn bị bục xương trong tù đi!
**
Rõ.
Chiếc USB đặt trên bàn, Mặt Sẹo chỉnh lại trang phục, dõng dạc:
“ Số 2 nghĩa là tóm gọn.” Gã thầm nghĩ. “Chắc bên cảnh sát sắp hành động rồi”.
Gã lẻn vào bar, đến gần két sắt. Gã mường tượng lại mật khẩu két sắt mà lúc tên Tuấn cho gã mượn tiền. Két sắt mở ra, gã lấy toàn bộ giấy tờ trong đó, rồi bỏ đống giấy tờ khác vào.
Lúc đi ngang cầu dao, gã vung cùi chỏ vào mũi tên đứng gần đó.Tên đó đưa hai tay ôm mũi, nhân lúc hắn không phản ứng kịp, gã bật tập giấy thật mạnh vào mắt tên đó, rồi bấu vào hàm hắn lôi đi…
Gã trở về nhà đã quá khuya. Bóng hồng trên giường đã ngủ từ lâu rồi. Gã uể người trườn về khu tắm rửa, rồi mệt lả gục trên bồn nước.
Tin tức quán bar bị phong tỏa và tên Tuấn đã bị quân triều đình lôi đi khiến Ngàn nơm nớp lo sợ. Giờ chỉ còn ả là chưa bị tóm. Ả phải làm sao đây? Ả chỉ biết nắm chặt tay gã.
Trong bệnh viện, cảnh sát mở cửa cái cạch.
Là bé trai, xin chúc mừng anh.
Gã hồ hởi nhìn khuôn mặt nhắm nghiền của đứa trẻ, lòng dâng lên bao cảm xúc hỗn độn. Gã vui khi thấy thằng cu con đang chóm chép, gã rộn ràng khi gã được lên chức. Gã được làm cha rồi. Gã ngã khụy xuống bên giường bệnh, lúc này ả đã ngủ rồi.
Chúng tôi đã có kế hoạch cho anh và cô ấy. Yên tâm, cô ấy sẽ được chăm sóc đặc biệt.
Mặt Sẹo vỗ vào lưng gã. Tự nhiên hời thêm thằng cu con gã không biết phải làm sao. Gã vui tủm tỉm. Kìa, kì lạ quá, sao Ngàn lại không thở nữa. Gã lay ả thật mạnh. Ả vẫn nằm im. Cơ thể ả lạnh ngắt. Gã hoảng hốt giật mạnh vào tay ả.
Mặt Sẹo cúi gằm mặt:
Thật ra, cô ấy bị nhiễm HIV từ lâu rồi. Trước khi vào phòng sinh cô ấy đã cầu cứu đến bác sĩ, hãy cứu lấy con của cô ấy.
Gã gào khản cổ tên ả, ả đã hứa với gã là sẽ sống tốt cơ mà. Ả hứa sẽ cùng gã về quê, chăm sóc cho con chúng mình. Tại sao lại…
Sao ai cũng bỏ gã đi hết vậy? Tại sao? Tại sao vậy?
Kết quả xét nghiệm ADN ở trên bàn, gã không dám nhìn. Không phải vì gã không muốn biết mà là vì gã biết sự thật từ lâu rồi, chỉ là gã không muốn tên Tuấn biết sự thật. Nhưng vì đứa bé, gã không nỡ để tên đó ra đi mà không biết đến sự tồn tại của con mình.
Thằng Tuấn nhìn mặt đứa nhỏ, vô thức đưa tay lên không trung, tỏ ý định muốn sờ. Gã ôm đứa nhỏ lui ra xa, sợ hắn sẽ làm gì bậy đến đứa nhỏ. Đứa nhóc ôm chặt mặt sợi dây chuyền hoa Ti-gôn trên cổ mình. Những cánh hoa Ti-gon lấp lánh lấp lánh. Đứa trẻ chìm dần vào trong những giấc mơ…
Thêm
Đã mấy ngày rồi, gã không ngủ được. Nếu không ngủ lại, chắc gã chết mất. Gã sẽ chết vì mất ngủ. Gã trở mình mấy lần, ghìm chặt những suy nghĩ vẩn vơ lại. Gã phải ngủ, ngủ đi. Một, hai, ba, bốn…
Vớ vẩn, thật là vớ vẩn. Chuyện hoang đường thế mà. Mấy chuyện điên khùng này sao cứ bám lấy gã. Lẽ nào là do gã thực sự không có năng lực,.. điên, không phải. Gã nghĩ gã vẫn có thể có. Lòng tự tôn của một thằng đàn ông không cho phép gã nghĩ bậy. Nhưng gã vẫn cứ nghĩ. Gã sắp chết điên với một nồi suy nghĩ bung trào. Tức cái mình, gã ngồi phắt dậy, dứt khoát đi ra khỏi giường.
Thành phố về đêm trống vắng lạ thường. Gã nhìn đồng hồ, hai giờ sáng. Bình thường giờ này mấy tay đua với mấy tên bợm nhậu sẽ chơi ẩu ở quán nào đó. Chắc có lẽ do gã chưa thấy thôi. Chiếc xe rác nằm ven đường bơ vơ thấy tội, tự dưng gã muốn bổ nhào vô đó. Đơn giản là gã muốn chạy trốn. Giá như có tên điên nào đó húc gã bất tỉnh thì sướng biết mấy nhỉ? Để gã khỏi nghĩ nhiều, hoặc gã chỉ muốn nằm đó, không nghĩ ngợi gì về cuộc đời. Trốn khỏi cuộc đời có lẽ là sự lựa chọn tốt nhất của gã lúc này.
Gã đã đi đến cầu Trần Phú từ lúc nào. Mặt biển gợn sóng lăn tăn. Ánh đèn hiu hắt chiếu sáng lên khuôn mặt gã. Gã vô thức sờ chòm râu lún phún mấy cộng. Chà, cũng đẹp trai đấy. Khóe miệng gã nhếch lên, gã hài lòng sờ khuôn mặt mình. Nha Trang thật đẹp, nếu không phải vì quyết định ban đầu của mẹ gã thì chắc gã không có duyên với thành phố này rồi. Tự nhiên gã thấy yêu thành phố này quá. Những khu Resort chạy dọc ven biển, kiến trúc hiện đại ngon chẳng khác gì mấy em mười tám mà gã muốn xơi. Cuộc đời gã chỉ có hai thứ gã chưa chạm vào nhiều: Gái và tiền. Gã chạy theo mãi mà chẳng có được. Nghĩ đến đây, gã tiếc rẻ, giá như ngày đó gã xơi em Ngàn thì tốt biết mấy. Gã sẽ biết mùi gái là gì.
Brin…brin… Chiếc xe ào tới, gã không kịp nhìn, xém ngã nhào ra giữa đường.
-Mày đi không có mắt à. Mở mắt mà nhìn bố mày chứ.
Nói đoạn, thanh niên lồm cồm bò dậy, phóng xe cái ù đi mất.
Gã phủi quần áo, mồm chửi hai từ mà bất kì người đàn ông nào khi nổi khùng cũng sẽ nói. “Mẹ nó”.
Cuộc đời gã vui như rạp xiếc. Cơ duyên kẻ xiếc không phải thú mà là người. Nhưng mà gã thấy vui vì điều đó. Đâu phải ai đẻ ra đã được xiếc như gã. Mấy ai dám bị cuộc đời ném ra bươn chải từ bé như gã đâu.
Biết gã dạo này nhiều tâm sự, thằng Huy lại rủ gã đi bar.
- Tao hết tiền rồi, tiền đâu nữa mà đi.
- Yên tâm, thằng em này lo tất, cứ mượn nợ chỗ thằng Tuấn là được.
- Được, vậy tối nay đi.
Xịt ra- Thanh niên đẩy gã ra xa. Trên mặt hắn, có vết sẹo dài.
Hắn đi thẳng lên chỗ DJ thì thầm vào tai:
Hôm nay có hàng không?
Tên DJ hất mắt về phía tên đang đứng cạnh sân khấu. Mặt Sẹo lò dò đi xuống, khi đi ngang qua gã, không quên ném cái nhìn sắc sảo đầy hàm ý.
- Hàng thịt hay hàng bột?
- Cả thịt, cả bột thì sao? Giá bao nhiêu?
- Đoán xem?
- Chục triệu?
- Hơn đó, hàng thịt em tốn công đưa từ miền Tây về, đâu dễ gì đưa tới Nha Trang, công vận chuyển đã hơn chục triệu rồi. Anh mới chơi lần đầu đúng không?
- Bao nhiêu thì tao cũng chiều. Chú em cứ đưa tất. Tao còn cái sổ đỏ bà già mới “đưa”.
Theo em xuống kho. Tha hồ cho anh chọn.
Thằng Huy mở cửa kho. Đoạn thằng Huy dúi vào túi Mặt Sẹo thứ gì đó, rồi ghé sát tai: “Anh chơi cho cẩn thận”.
Gã ngồi một bên nhìn thấy hết. Mấy hổm rày, cớm làm ăn lơ là quá. Nhưng nghĩ tới bận mình cũng suýt từng, gã bỗng giật thót kinh.
Huy thấy gã thì tiến lại gần:
- Em Ngàn bữa trước… mùi vị có ngon không?
- Ngon cái con khỉ, tao có kịp xơi đâu?
- Thế hôm nay, quý anh có muốn xơi lại không?
Ông anh mà yếu là con Ngàn chê đó. Hôm nay đặt lịch nha.
Yếu? Ai bảo gã yếu? Là con Ngàn nói à? Gã muốn làm rõ cho ra ngô ra khoai mới được.
Gã không phủ nhận cũng không đồng tình. Đôi tay gã vô thức móc ra đống tiền mà thằng Tuấn đưa, đặt lên bàn.
Bao nhiêu tiền đó, cứ lấy hết đi.
Thằng Huy cầm đống tiền bỏ vội vào túi, liếc nhìn thằng Tuấn đang quẩy hăng dưới kia. Hai thằng liếc nhau cười nhếch môi.
***
-Em có thai rồi!
- Có thai? Mày bị điên à?
Thằng Huy cú đầu con Ngàn một cái.
- Mày có biết tao bỏ ra bao nhiêu tiền mới rước được mày về không? Tao cực khổ đào tạo ra mày mà mày lại nói ra những câu thế à! Mày có thai rồi ai làm việc cho tao! Rồi mày lấy gì trả tiền cho tao?! Con của thằng nào? Mày có bị điên không?!
- Có thể là con của anh Tuấn.
- Mày có bị điên không? Tao có dụng cụ, không thể nào có con được?
- Tuần trước em với anh…
-Có khi nào là con của thằng đó?
- Cái tên Mặt Sẹo đó hả? – Thằng Huy nghi ngờ.
- Có thể lắm, thấy hắn lớ ngớ là em nghi rồi. Còn đòi chơi cả hàng thịt lẫn hàng bột nữa.
- Mày đưa hàng kiểu gì vậy? Phải biết nhìn khách chớ? Tên đó lần đầu vào quán đó – Thằng Tuấn bỗng sang nhìn Ngàn- Mày đi vào trong, lát tao vào nói chuyện với mày sau!
- Là anh kêu em đưa mà, anh liếc mắt còn gì!- Thằng Huy phân bua.
- A, em có cách rồi, ông anh đó đần lắm, cứ gá sang cho ổng là được. – Huy tiếp lời- Ông đó luôn sợ mình không có con, nên em mới đưa con Ngàn sang cho ổng chơi.
- Được không đó? Mai mày dắt con Ngàn đi khám, coi thử mấy tuần rồi. Nếu được thì bỏ, nghe chưa?
- Em nghĩ nên bỏ con Ngàn luôn đi, con đó làm ăn không được gì hết. Cứ gán sang cho ông Đông chịu hộ. Anh quên rồi à, ông Đông không rành mấy vụ này, hồi em con Ngàn, hai lần ổng đều không dám đụng vào con Ngàn chứ huống chi là…
Hai tên cùng cười phá lên…
***
Tự dưng gã có thêm một đứa con mà gã cứ ngờ ngợ. Gã được làm bố rồi sao? Không lẽ cứ nắm tay là có con? Gã sợ hãi giấu bàn tay ra sau. Con Ngàn cứ thút thít cạnh giường, đòi gã phải cưới cho bằng được.
Không lẽ anh không định chịu trách nhiệm với em sao? Anh là đồ đàn ông tệ bạc, con của anh mà anh không dám nhận à?!
Gã đưa tay lau nước mắt cho Ngàn, tự dưng lên chức bố gã thấy không quen. Gã nghĩ lại quá khứ của gã, từng thước phim tua chậm trong đầu.
Mẹ gã có thai khi chưa đầy 17 tuổi, gã được sinh ra trong cái đống rơm gần đường đi chợ của mẹ. Chợ Đồng Xuân hôm đó không hiểu sao lại đông đến kì lạ. Mẹ gã đặt đại cái tên cho gã. Gã tên là Đông.
Lên 8 tuổi, gã đánh nhau với tên trong xóm. Nó trề môi ra:
Mày là cái đồ không cha! Lêu lêu.
Gã tức mình lấy cục đá ném chảy máu đầu tên đó. Mẹ tên đó đến mắng:
Mày đúng là cái đồ không có bố nên không có ai dạy dỗ đàng hoàng cả.
Thì ra, không có cha tức có nghĩa là không thành người. Thì ra là vậy. Mẹ gã ôm chặt gã vào lòng. Mấy tháng sau, mẹ gã vì kế sinh nhai, cũng không chịu nổi những lời đàm tiếu, xách gã lên vai, lên chuyến tàu Nam – Bắc, bỏ gã ở dọc đường.
Gã sống ở Nha Trang từ lúc gã 8 tuổi rồi.
Sống bằng nghề ăn xin qua ngày. Gã chưa từng biết hạnh phúc là gì, có cái gì bỏ bụng, đó chính là hạnh phúc rồi.
Gã giơ tay sờ bụng cô gái. Không hiểu sao trong lòng gã có cái gì đó chảy ngược. Sinh linh bé bỏng này… Nếu gã bỏ đi thì ai sẽ nuôi con gã? Rồi con gã sẽ chịu cảnh như gã. Gã cũng chưa từng biết bố mình là ai.
Ngày mai tôi sẽ kiếm việc gì đó làm, nuôi con chúng ta.
Ngàn nhìn gã bất ngờ. Kéo gấu áo xuống che chỗ thịt dập tím trên người. Ả tính phá thai, đặt trước cửa Trang viên Hoa Hồng như mọi cô gái đã từng làm. Nhưng ai ngờ tên này lại ngu quá, chấp nhận nuôi mẹ con ả. Ả nghi ngờ có chịu nuôi thật không. Nghĩ như vậy chứ ả vẫn đợi góp nhiều tiền rồi bỏ đứa trẻ luôn một đặng.
Ngày mai, gã trở nên chín chắn như bao giờ hết. Lấy cái áo sơ mi được cho, khoác vội lên người, gã bỗng thấy mình chững chạc, có trách nhiệm hẳn ra. Ả nhìn thấy, cũng không nói gì, chỉnh lại cái cổ áo cho gã. Lần đầu tiên, gã cảm nhận mình được yêu thương, lần đầu tiên có người quan tâm gã. Lòng gã có chút rộn ràng, tâm trạng phấn khởi hẳn lên.
Gã vô thức sờ tay lên lồng ngực. Mặt dây chuyền hoa ti-gôn long lanh dưới nắng, Những chùm sáng chớp nhả như chơi một bản nhạc không lời. Nhìn vật như nhớ cố nhân. Mớ kí ức xa xưa bỗng ùa về trong gã.
***
- Con tên là gì?
- Con tên là Đông.
- Bố mẹ con đâu? Sao con lại ở đây? Mau về đi, trời sắp khuya rồi.
Đứa trẻ òa lên khóc, ông lão hoảng hốt. Dấm chặt đầu đứa bé vào lòng. Miệng không ngừng an ủi. Càng an ủi, càng khóc to hơn. Mãi cho đến khi lão chia nửa miếng bánh, đứa trẻ mới ngừng khóc.
Đó là lần đầu tiên gã gặp “bố nuôi” của gã. Một ông lão tuổi đã ngoài 70. Đứa con trai ruột của lão bỏ lão lại ngôi nhà tranh vách đất. Ông lão nhớ con nên vác thân già lên thành phố đi tìm. Tìm hoài, tìm hoài. Vẫn chưa tìm thấy. Số góa vợ, con bỏ đi kiếm kế sinh nhai, ông lão sống cô đơn cho đến khi gặp gã.
Còn trông đợi được gì vào lòng người? Thứ lạnh lùng có thể vứt bỏ tình thân, vứt bỏ trách nhiệm của người mẹ. Ông lão đã thấu hiểu sự đời, thấu hiểu đến nỗi nhẫn tâm bỏ rơi gã lại một lần nữa.
Dây chuyền hoa ti-gôn là món quà cuối cùng ông lão để lại cho gã. Dây chuyền đó chính tay ông lão làm, ông lão đi xin từng chút keo một, ngắt bông hoa ti-gôn bên đường, loài hoa mà vợ ông lão thích nhất. Ông lão mài nhẵn mặt đi, lại chà, lại trát keo, lại làm nhẵn. Cái sợi dây chuyền được ra đời như thế đó. Không khắc nạm bạc, vàng, không trắng trẻo, sáng mắt như kim cương, ấy vậy mà chứa đựng tình thương vô hạn của người với người.
Ông lão theo bà lão đi rồi.
Từ đó, gã trân quý sợi dây chuyền hơn bao giờ hết.
Nó đã bị gã sờ miết cho đen đi, nhưng mỗi khi gã tắm, gã đều cất sang một bên. Mỗi khi bị người ta đánh, gã đều cầm chặt sợi dây chuyền cho khỏi bị hư. Đối với gã, sợi dây chuyền còn quý hơn sinh mệnh.
Gã chẳng hiểu vì sao ả lại muốn đến nơi này. Tâm tư đàn bà cũng ít thằng đàn ông hiểu nổi. Nghĩ vậy, gã chẳng thèm thắc mắc làm chi. Trang viên Hoa Hồng, là nhà của hàng nghìn đứa trẻ. Ngàn đến Trang viên Hoa hồng, thắp nhang cho từng ngôi mộ thai nhi. Những đứa trẻ đáng thương chưa kịp thấy ánh sáng mặt trời, mãi mãi không bao giờ thấy. Nhìn ả tiều tụy thấy rõ, từ lúc ả biết ả bị bệnh, ả khát khao được sống. Ả muốn mặc chiếc áo đẹp nhất, ả muốn đi du lịch. Ả chợt nghĩ, ai cũng có quyên được sống mà, cớ sao lại tước đoạt đi quyền của người khác? Đúng vậy, bất cứ ai cũng có quyền được sống, được hạnh phúc, tại sao lại muốn cướp đi quyền được sống của ả. Tại sao vậy? Ả chua chát ngước nhìn ánh mặt trời. Đứa con trong bụng đạp mạnh một cái, ả đau điếng ôm bụng.
Con ngoan, mẹ sẽ cố gắng cho con được sống.
Nhất định, cho dù đánh đổi mạng sống, mẹ cũng muốn con được ra đời.
Phòng bar vẫn nóng phừng phực. DJ uể oải ngáp ngắn, ngáp dài. Thằng Huy bá cổ:
- Hôm nay đắt hàng quá anh Ba nhỉ!
- Bình thường thôi! -Vừa nói vừa lấy tay che miệng đã ngáp muốn sái quai hàm.
- Theo anh thì…có nên khử con Ngàn?!
- Chưa phải lúc, đợi nó sinh con, rồi khử luôn một lần. Hãy làm cho thật tự nhiên, sinh con là cửa tử của phụ nữ.
Phòng bar tối om.
-Đứa nào tắt cầu dao đó!
Thằng Huy gọi hai thằng em ra bên ngoài, phải coi thử là tên nào đang dở trò. Chứ quán bar này không đời nào có chuyện cúp điện được.
- Có cớm, có cớm!
- Chạy đi anh Ba.
-Khốn nạn thật! Mẹ nó, em đâu biết nó là cớm!
-Đồ ngu, nếu mày khôn thì đã không bị nó bắt rồi!
“Bốp”- Cái bọn tép cò này có im hay không hả?
Mặt Sẹo vừa tát thằng Tuấn vừa tiếp lời:
Tao rình tụi bây lâu rồi, nay mới tóm gọn cả ổ. Chuẩn bị bục xương trong tù đi!
**
- Trong một con hẻm nhỏ, ánh đèn hắt lên cái sẹo dài ngoằng chạy từ khóe môi tới chân mày của hắn, trông đáng sợ.
- Mày dám giành con Ngàn với tao à? Bọn bay đâu, đứng đó làm gì nữa, đánh hắn gãy xương đi!
- Màn đêm vang vọng tiếng đánh đập man rợ. Kẻ nhìn sát bên cột điện cũng thở không ra hơi, chậm rãi lui về.
- Rồi, hắn cắn chặt lấy tai người đang nằm sấp, vết sẹo dài dãn ra:
- Triển khai nhiệm vụ.
Rõ.
Chiếc USB đặt trên bàn, Mặt Sẹo chỉnh lại trang phục, dõng dạc:
- Thưa các đồng chí, tôi phát hiện một hang ổ buôn ma túy và mại dâm. Kính mong các đồng chí cho phép tôi thực hiện nhiệm vụ lần này.
- Không được, nó rất nguy hiểm. Hãy để cho Bác Túc thực hiện, bác ấy đã có hơn 30 năm kinh nghiệm trong ngành.
- Tôi muốn thực hiện nhiệm vụ này. Đây là hang ổ rất chuyên nghiệp, có đường dây, tổ chức chặt chẽ, có địa bàn hoạt động rộng. Hơn nữa là, bọn chúng có tên cầm đầu đã từng có tiền án. Tôi đã tìm hiểu rất kĩ và chỉ còn đang thiếu một số chứng cứ, nó hiện đang nằm trong tay tên Tuấn.
- Nếu không vào hang cọp thì làm sao bắt được cọp con?!
- Ai sẽ hỗ trợ đồng chí?! Ai sẽ là người tiếp ứng cho đồng chí? Tôi cần đảm bảo đồng chí đã hạn chế rủi ro hết mức có thể.
- Tôi có người hỗ trợ, bố hắn ta từng là cảnh sát chìm.
“ Số 2 nghĩa là tóm gọn.” Gã thầm nghĩ. “Chắc bên cảnh sát sắp hành động rồi”.
Gã lẻn vào bar, đến gần két sắt. Gã mường tượng lại mật khẩu két sắt mà lúc tên Tuấn cho gã mượn tiền. Két sắt mở ra, gã lấy toàn bộ giấy tờ trong đó, rồi bỏ đống giấy tờ khác vào.
Lúc đi ngang cầu dao, gã vung cùi chỏ vào mũi tên đứng gần đó.Tên đó đưa hai tay ôm mũi, nhân lúc hắn không phản ứng kịp, gã bật tập giấy thật mạnh vào mắt tên đó, rồi bấu vào hàm hắn lôi đi…
Gã trở về nhà đã quá khuya. Bóng hồng trên giường đã ngủ từ lâu rồi. Gã uể người trườn về khu tắm rửa, rồi mệt lả gục trên bồn nước.
Tin tức quán bar bị phong tỏa và tên Tuấn đã bị quân triều đình lôi đi khiến Ngàn nơm nớp lo sợ. Giờ chỉ còn ả là chưa bị tóm. Ả phải làm sao đây? Ả chỉ biết nắm chặt tay gã.
Trong bệnh viện, cảnh sát mở cửa cái cạch.
Là bé trai, xin chúc mừng anh.
Gã hồ hởi nhìn khuôn mặt nhắm nghiền của đứa trẻ, lòng dâng lên bao cảm xúc hỗn độn. Gã vui khi thấy thằng cu con đang chóm chép, gã rộn ràng khi gã được lên chức. Gã được làm cha rồi. Gã ngã khụy xuống bên giường bệnh, lúc này ả đã ngủ rồi.
Chúng tôi đã có kế hoạch cho anh và cô ấy. Yên tâm, cô ấy sẽ được chăm sóc đặc biệt.
Mặt Sẹo vỗ vào lưng gã. Tự nhiên hời thêm thằng cu con gã không biết phải làm sao. Gã vui tủm tỉm. Kìa, kì lạ quá, sao Ngàn lại không thở nữa. Gã lay ả thật mạnh. Ả vẫn nằm im. Cơ thể ả lạnh ngắt. Gã hoảng hốt giật mạnh vào tay ả.
Mặt Sẹo cúi gằm mặt:
Thật ra, cô ấy bị nhiễm HIV từ lâu rồi. Trước khi vào phòng sinh cô ấy đã cầu cứu đến bác sĩ, hãy cứu lấy con của cô ấy.
Gã gào khản cổ tên ả, ả đã hứa với gã là sẽ sống tốt cơ mà. Ả hứa sẽ cùng gã về quê, chăm sóc cho con chúng mình. Tại sao lại…
Sao ai cũng bỏ gã đi hết vậy? Tại sao? Tại sao vậy?
Kết quả xét nghiệm ADN ở trên bàn, gã không dám nhìn. Không phải vì gã không muốn biết mà là vì gã biết sự thật từ lâu rồi, chỉ là gã không muốn tên Tuấn biết sự thật. Nhưng vì đứa bé, gã không nỡ để tên đó ra đi mà không biết đến sự tồn tại của con mình.
Thằng Tuấn nhìn mặt đứa nhỏ, vô thức đưa tay lên không trung, tỏ ý định muốn sờ. Gã ôm đứa nhỏ lui ra xa, sợ hắn sẽ làm gì bậy đến đứa nhỏ. Đứa nhóc ôm chặt mặt sợi dây chuyền hoa Ti-gôn trên cổ mình. Những cánh hoa Ti-gon lấp lánh lấp lánh. Đứa trẻ chìm dần vào trong những giấc mơ…