Ảnh: Triều Anh
Văn bản 1: Chiếc lá đầu tiên - Hoàng Nhuận Cầm
1. Tri thứ Ngữ văn
(1) Tình cảm, cảm xúc trong thơ là những rung động nội tâm, những cảm nhận của nhà thơ về cuộc sống.
(2) Cảm hứng chủ đạo trong thơ
Cảm hứng chủ đạo trong thơ là trạng thái tình cảm mãnh liệt, say đắm xuyên suốt tác phẩm thơ, tác động đến cảm xúc của những người tiếp nhận tác phẩm thơ.
2. Suy luận, liên hệ, tưởng tượng trong khi đọc
(1). Suy luận: Bạn hiểu như thế nào về hai dòng thơ đầu?
Cảm xúc của tác giả (2 khổ thơ đầu): nỗi nhớ da diết và sự tiếc nuối của tác giả về những năm tháng tuổi trẻ.
(2). Liên hệ: Khổ thơ số 3 gợi trong bạn cảm xúc gì về ngôi trường của mình?
Cảm xúc của bản thân về ngôi trường cũ (khổ 3): Nhớ nhung, lưu luyến, vui tươi, tiếc nuối…
(3). Tưởng tượng: Bạn hình dung thế nào về cảnh được miêu tả trong khổ 4,5?
Cảnh vật trong khổ thơ 4,5: Cảnh trường xưa rộn rả tiếng cười và hình dáng thân quen.
(4). Suy luận: Bạn cảm nhận như thế nào về tình cảm của chủ thể trữ tình được thể hiện qua khổ thơ số 6?
Tình cảm của chủ thể trữ tình (khổ 6):
- Xúc động, xôn xao khi nghĩ về trường xưa và bè bạn.
- Trân trọng, yêu kính khi nghĩ về thầy.
(5). Nhà thơ Hoàng Nhuận Cầm (SGK)
- Hoàng Nhuận Cầm (1952-2021) sinh ra ở Hà Nội.
- Ông được mệnh danh là nhà thơ của học sinh, sinh viên.
- Sở trường: viết về kỉ niệm của tuổi trẻ, tình yêu.
- Phong cách thơ: sôi nổi, trẻ trung.
- Tác phẩm chính: Xúc xắc mùa thu (1992), Hò hẹn mãi cuối cùng em cũng đến (2007)
3. Đọc - hiểu văn bản
1. Câu 1 SGK trang 7/Chủ thể trữ tình
- Chủ thể trữ tình xuất hiện qua các đại từ nhân xưng: một người, tôi, anh, ta.
- Tác dụng của việc thay đổi các đại từ nhân xưng: giúp tác giả bộc lộ cảm xúc của chính mình và nói thay tâm trạng của người khác.
+ “Anh”: bộc lộ nỗi niềm riêng với “em” (mối tình đầu của anh).
+ “Tôi”: bộc lộ cảm xúc của lòng mình với bạn bè.
+ “Ta”: tâm tình với chính mình và bộc lộ mọi người.
Gợi nhiều cảm xúc và đồng cảm về một thời tươi đẹp.
2. Câu 2 SGK trang 7/ Những kỉ niệm tuổi học trò
- Khổ 3: Điệp ngữ “Muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu”.
- Khổ 4:
+ Điệp từ “Nỗi nhớ/nhớ”
+ Câu hỏi tu từ: “Bạn có nhớ trường, nhớ lớp, nhớ tên tôi”
- Khổ 6:
+ Ẩn dụ “Mùa hoa mơ”, “mùa phượng cháy”
+ Điệp từ: cứ (cứ xúc động, cứ xôn xao)
Diễn tả sâu đậm và ấn tượng về kỉ niệm tuổi học trò với những cảm xúc dâng trào, lắng đọng, da diết nhớ về trường xưa, bè bạn, thầy cô, về
mối tình đầu; tạo nhạc điệu xao xuyến suốt bài thơ.
3. Câu 3 SGK trang 7/Lời đối thoại trong thơ (khổ 5)
- Đối thoại: tôi – các bạn
- Tác dụng: diễn tả chân thực không khí vui tươi, tinh nghịch của lớp học qua cái nhìn của chủ thể trữ tình; gợi nhớ sâu sắc kỉ niệm tuổi học trò.
4. Câu 4 SGK trang 7/Cảm hứng chủ đạo
- Từ ngữ, hình ảnh bộc lộ cảm xúc:
+ Từ ngữ biểu cảm: mê say, yêu dấu, bâng khuâng, các bạn ơi, xúc động, xôn xao, ta ơi, nhớ quá.
+ Hình ảnh biểu cảm: Hoa súng, phượng hồng, con ve, trường lớp cũ, mùa phượng cháy, tóc bạc trên trán thầy, hoa mướp vàng, cây bàng,…
- Cảm hứng chủ đạo:
Nỗi nhớ và nuối tiếc về những kỉ niệm đẹp của tuổi học trò, của tình yêu đầu đời trong sáng.
5. Câu 5 SGK trang 7/Hình ảnh biểu tượng - chiếc lá buổi đầu tiên
- Tình yêu đầu đời mới chớm nở.
- Buổi hẹn hò đầu tiên của tình yêu đầu đời.
- Kỉ niệm đầu tiên về tuổi học trò.
- Những xao xuyến bâng khuâng lạ lẫm của tuổi học trò.
Gợi một thời trong sáng, thơ ngây với những cảm xúc khó quên của tuổi học trò.
6. Câu 6 SGK trang 7/Thông điệp
- Tuổi học trò là thời gian đẹp nhất trong đời của mỗi người với những kỉ niệm khó quên.
- Cần trân trọng mỗi phút giây ngồi trên ghế nhà trường để không luyến tiếc điều gì.
Sửa lần cuối:
