Những nguyên tắc quan trọng khi đưa lí luận văn học vào bài nghị luận: cụ thể hóa, khái quát hóa; lí luận văn học phải liên kết với vấn đề nghị luận; trục quy chiếu nhà văn - tác phẩm - bạn đọc... Chúng ta cùng nhau phân tích từng nguyên tắc nhé!
Cách đưa lí luận văn học vào bài văn
Nguyên tắc 1: Hai thao tác quan trọng: cụ thể hóa, khái quát hóa vấn đề nghị luận
Với các đề diễn đạt một cách trừu tượng, ta cần cụ thể hóa vấn đề nghị luận thành các biểu hiện cụ thể. Với các đề trích dẫn đoạn văn dài, ta cần xác định nội dung chính của đoạn văn và hệ thống ý phụ. Nội dung chính sẽ là vấn đề cần nghị luận. Hệ thống ý phụ sẽ là luận điểm cần làm rõ.
Nguyên tắc 2: Kiến thức lí luận văn học phải liên kết với vấn đề cần nghị luận
Kiến thức lí luận được học cung cấp cho ta tiền đề lập luận. Ta cần tạo ra kết luận. Chú ý các kết luận phải liên kết chặt chẽ với các vấn đề cần nghị luận.
Nguyên tắc 3: Chú ý các trục quy chiếu nhà văn – tác phẩm – bạn đọc
Ta cần tổng hợp lí luận văn học nhiều chủ đề để soi chiếu và bàn luận một cách thấu đáo về vấn đề nghị luận. Để làm được điều đó nhớ ba mốc quy chiếu: nhà văn – tác phẩm – bạn đọc.
Nguyên tắc 4: Chú ý đến các cặp phạm trù của lí luận văn học
Các vấn đề lí luận văn học luôn có mối quan hệ biện chứng với nhau. Nếu đề bài chỉ nhắc đến một yếu tố trong cặp phạm trù, ta cần bổ sung thêm các yếu tố còn lại.
Nguyên tắc 5: tạo tính hùng biện cho kiến thức lí luận văn học
Những kiến thức lí luận ta được học là ngôn ngữ khoa học phi cá thể và không cảm xúc nhưng bài viết là nghị luận. Vì thế, ta cần tạo âm hưởng hùng biện cho bài viết để tăng tính thuyết phục: có thể trích dẫn danh ngôn, sử dụng cấu trúc phủ định để khẳng định, cấu trúc nghi vấn, vận dụng cách hành văn để tạo dựng hình ảnh.
Cách đưa lí luận văn học vào bài văn
Nguyên tắc 1: Hai thao tác quan trọng: cụ thể hóa, khái quát hóa vấn đề nghị luận
Với các đề diễn đạt một cách trừu tượng, ta cần cụ thể hóa vấn đề nghị luận thành các biểu hiện cụ thể. Với các đề trích dẫn đoạn văn dài, ta cần xác định nội dung chính của đoạn văn và hệ thống ý phụ. Nội dung chính sẽ là vấn đề cần nghị luận. Hệ thống ý phụ sẽ là luận điểm cần làm rõ.
Nguyên tắc 2: Kiến thức lí luận văn học phải liên kết với vấn đề cần nghị luận
Kiến thức lí luận được học cung cấp cho ta tiền đề lập luận. Ta cần tạo ra kết luận. Chú ý các kết luận phải liên kết chặt chẽ với các vấn đề cần nghị luận.
Nguyên tắc 3: Chú ý các trục quy chiếu nhà văn – tác phẩm – bạn đọc
Ta cần tổng hợp lí luận văn học nhiều chủ đề để soi chiếu và bàn luận một cách thấu đáo về vấn đề nghị luận. Để làm được điều đó nhớ ba mốc quy chiếu: nhà văn – tác phẩm – bạn đọc.
Nguyên tắc 4: Chú ý đến các cặp phạm trù của lí luận văn học
Các vấn đề lí luận văn học luôn có mối quan hệ biện chứng với nhau. Nếu đề bài chỉ nhắc đến một yếu tố trong cặp phạm trù, ta cần bổ sung thêm các yếu tố còn lại.
Nguyên tắc 5: tạo tính hùng biện cho kiến thức lí luận văn học
Những kiến thức lí luận ta được học là ngôn ngữ khoa học phi cá thể và không cảm xúc nhưng bài viết là nghị luận. Vì thế, ta cần tạo âm hưởng hùng biện cho bài viết để tăng tính thuyết phục: có thể trích dẫn danh ngôn, sử dụng cấu trúc phủ định để khẳng định, cấu trúc nghi vấn, vận dụng cách hành văn để tạo dựng hình ảnh.
