“Từ trong biển lá xanh rờn đã bắt đầu ngả sang màu úa, ngát dậy một mùi hương lá tràm bị hun nóng dưới ánh mặt trời, tiếng chim không ngớt vang ra, vọng mãi lên trời cao xanh thẳm không cùng… Mùi hương ngòn ngọt nhức đầu của những loài hoa rừng không tên tuổi đằm vào ánh nắng ban trưa, khiến con người dễ sinh buồn ngủ và sẵn sàng ngả lưng dưới một bóng cây nào đó, để cho thứ cảm giác mệt mỏi chốn rừng trưa lơ mơ đưa mình vào một giấc ngủ chẳng đợi chờ…”
Đây là lần thứ tư, tính từ lúc tôi bắt đầu hẹn hò với cuốn “Đất rừng phương Nam” của nhà văn Đoàn Giỏi vào năm lớp sáu. Những cảm xúc vẹn nguyên như lần đầu gặp gỡ, sự thú vị xoe tròn đôi mắt sau cặp kính dày cộp năm nào lại sống dậy một lần nữa khi những dòng văn đậm chất “giang hồ sóng nước” của tác giả trỗi dậy từ xa xăm ký ức, chẳng đổi thay từ tuổi học trò vụng dại đến một gã thanh niên xù xì.
Nếu được quyền chọn ra những nhà văn có khả năng miêu tả xuất sắc trên văn đàn Việt Nam, nhất là khi phóng bút thể hiện phong cảnh thiên nhiên, tôi sẽ không ngần ngại xếp Tô Hoài và Đoàn Giỏi vào hai trong số các vị trí đó. Không quá cao siêu, không sử dụng nhiều thủ pháp nghệ thuật phức tạp, chỉ cần một “Đất rừng phương Nam” chân chất, hồn hậu, đậm nét phóng khoáng, Đoàn Giỏi đã tạo nên cho mình một góc nhỏ không thể thay thế cũng như trộn lẫn vào đâu giữa nền văn học nước nhà đương thời.
Tác phẩm có cốt truyện đơn giản, xoay quanh câu chuyện những năm đầu đời của cậu bé An. An bị lạc bố mẹ trong một trận càn của giặc Pháp, cậu phiêu dạt qua nhiều nơi, tiếp xúc nhiều kiểu người khác nhau. Từ việc đi nhờ trên đoàn thuyền tải vận lương đến làm phụ việc trong một quán nhậu ven sông, sau đó làm con nuôi một đôi vợ chồng nông dân nghèo sống trong rừng U Minh Thượng, cậu bé An nhiều lần trải qua những cơn hoạn nạn thập tử nhất sinh, không ít lần cậu thoát chết trong gang tấc nhờ sự nhanh trí, lòng dũng cảm và óc phán đoán tuyệt vời. Cuối truyện, hình ảnh An cầm con dao găm của bố nuôi tặng, tuyên thệ trước lá cờ Tổ Quốc khi được kết nạp vào đội liên lạc du kích xã vẫn còn sống mãi trong lòng người đọc nhiều năm về sau.
Đoàn Giỏi là một nhà văn kì lạ. Ông có bút pháp riêng của mình, được xây dựng dựa trên những yếu tố chỉ mỗi mình ông sở hữu. Văn của ông vừa mang sự giản dị, chân thật của một người con Nam Bộ lại vừa có chất giang hồ, lãng tử như những anh hùng hảo hán thời xưa. Ngôn từ trong “Đất rừng phương Nam” khi mềm mại như thơ, lúc lại lạnh lùng sắc bén không khoan nhượng và cũng không thiếu những thời khắc bí hiểm, ẩn hiện mập mờ tựa sương khói. Như một bản trường ca của rừng già, “Đất rừng phương Nam” nhói lên trong lòng người đọc sự thán phục trước khung cảnh thiên nhiên tuyệt vời và hình ảnh con người ở vùng đất tận cùng Tổ Quốc thật thà, trung kiên và dũng cảm.
Đây là lần thứ tư, tính từ lúc tôi bắt đầu hẹn hò với cuốn “Đất rừng phương Nam” của nhà văn Đoàn Giỏi vào năm lớp sáu. Những cảm xúc vẹn nguyên như lần đầu gặp gỡ, sự thú vị xoe tròn đôi mắt sau cặp kính dày cộp năm nào lại sống dậy một lần nữa khi những dòng văn đậm chất “giang hồ sóng nước” của tác giả trỗi dậy từ xa xăm ký ức, chẳng đổi thay từ tuổi học trò vụng dại đến một gã thanh niên xù xì.
Nếu được quyền chọn ra những nhà văn có khả năng miêu tả xuất sắc trên văn đàn Việt Nam, nhất là khi phóng bút thể hiện phong cảnh thiên nhiên, tôi sẽ không ngần ngại xếp Tô Hoài và Đoàn Giỏi vào hai trong số các vị trí đó. Không quá cao siêu, không sử dụng nhiều thủ pháp nghệ thuật phức tạp, chỉ cần một “Đất rừng phương Nam” chân chất, hồn hậu, đậm nét phóng khoáng, Đoàn Giỏi đã tạo nên cho mình một góc nhỏ không thể thay thế cũng như trộn lẫn vào đâu giữa nền văn học nước nhà đương thời.
Tác phẩm có cốt truyện đơn giản, xoay quanh câu chuyện những năm đầu đời của cậu bé An. An bị lạc bố mẹ trong một trận càn của giặc Pháp, cậu phiêu dạt qua nhiều nơi, tiếp xúc nhiều kiểu người khác nhau. Từ việc đi nhờ trên đoàn thuyền tải vận lương đến làm phụ việc trong một quán nhậu ven sông, sau đó làm con nuôi một đôi vợ chồng nông dân nghèo sống trong rừng U Minh Thượng, cậu bé An nhiều lần trải qua những cơn hoạn nạn thập tử nhất sinh, không ít lần cậu thoát chết trong gang tấc nhờ sự nhanh trí, lòng dũng cảm và óc phán đoán tuyệt vời. Cuối truyện, hình ảnh An cầm con dao găm của bố nuôi tặng, tuyên thệ trước lá cờ Tổ Quốc khi được kết nạp vào đội liên lạc du kích xã vẫn còn sống mãi trong lòng người đọc nhiều năm về sau.
- Đất rừng Phương Nam -
Đoàn Giỏi là một nhà văn kì lạ. Ông có bút pháp riêng của mình, được xây dựng dựa trên những yếu tố chỉ mỗi mình ông sở hữu. Văn của ông vừa mang sự giản dị, chân thật của một người con Nam Bộ lại vừa có chất giang hồ, lãng tử như những anh hùng hảo hán thời xưa. Ngôn từ trong “Đất rừng phương Nam” khi mềm mại như thơ, lúc lại lạnh lùng sắc bén không khoan nhượng và cũng không thiếu những thời khắc bí hiểm, ẩn hiện mập mờ tựa sương khói. Như một bản trường ca của rừng già, “Đất rừng phương Nam” nhói lên trong lòng người đọc sự thán phục trước khung cảnh thiên nhiên tuyệt vời và hình ảnh con người ở vùng đất tận cùng Tổ Quốc thật thà, trung kiên và dũng cảm.
Kì Phong
