Đất rừng phương Nam là tiểu thuyết tiêu biểu của nhà văn Đoàn Giỏi. Tiểu thuyết này được đánh giá là một trong những tác phẩm viết về thiếu nhi hay nhất của Việt Nam. Cùng VHT tìm hiểu thiên nhiên và con người vùng đất Nam Bộ qua đoạn trích Đi lấy mật (chương 9), được trích dạy trong sách giáo khoa Ngữ văn 10, sách Chân trời sáng tạo, tập 2, trang 62.
Ảnh sưu tầm1. Trước khi đọc
* Câu 1 (trang 63): Bạn từng hình dung thế nào về thiên nhiên và cuộc sống con người ở vùng đất Nam Bộ cách đây gần một thế kỉ? Hãy chia sẻ với các bạn trong lớp về điều đó.
Trả lời:
- Thiên nhiên và cuộc sống con người ở vùng đất Nam Bộ cách đây gần một thế kỉ trông rất hoang sơ nhưng cũng rất đẹp và trù phú.
- Đây là một vùng đất mang những đặc sắc riêng biệt, những nét văn hóa độc đáo: nhiều cây ăn trái, rừng ngập mặn, sản vật thiên nhiên - mật ong, cá, tôm, thú rừng...con người chất phác, giàu tình làng nghĩa xóm.
* Câu 2 trang 63: Dựa vào nhan đề Đất rừng phương Nam, bạn suy đoán xem phần văn bản dưới đây sẽ kể với bạn những chuyện gì?
Trả lời:
Văn bản kể về những điều liên quan đến thiên nhiên ở miền đất phương Nam của đất nước.
2. Đọc văn bản
* Câu 1. Theo dõi - Bạn hiểu thế nào là “ăn ong”?
Trả lời:
“Ăn ong” là cách nói của những người làm nghề nuôi ong hoặc nghề lấy mật ong. Ăn ong được hiểu là đi lấy mật ong rừng.
* Câu 2. Theo dõi- Chú ý lời thoại và tính cách của hai nhân vật An và Cò.
Trả lời:
Tính cách của hai nhân vật An và Cò: Tinh tế, hiểu chuyện.
* Câu 3. Suy luận - Việc làm kèo ong được kể lại qua điểm nhìn của ai?
Trả lời:
làm kèo được kể lại qua điểm nhìn của má nuôi An.
* Câu 4. Suy luận - Vì sao tía nuôi khuyên An “không nên giết ong”?
Trả lời:
Tía nuôi khuyên An "không nên giết ong" vì ông có cách để đuổi ong đi. Ông muốn các con ứng xử thân thiện với tự nhiên.
* Câu 5. Suy luận - Việc liên hệ, so sánh những cách nuôi ong, lấy mật khác nhau này có tác dụng gì?
Trả lời:
Việc liên hệ, so sánh những cách nuôi ong, lấy mật khác nhau có tác dụng cho thấy điểm đọc đáo của nghề lấy ong ở U Minh - kiểu tổ ong hình nhánh kèo.
3. Sau khi đọc:
* Câu 1 trang 68 -Tóm tắt câu chuyện được kể trong văn bản trên?
Trả lời:
Văn bản kể về một lần đi lấy mật của An với tía nuôi và thằng Cò. Trên đường đi, An đã cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên: ban mai, bầy ong, đàn chim, v.v... Lúc nghỉ mệt, tía nuôi và thằng Cò đã chỉ đàn ong mật cho An. Sau đó, họ tiếp tục đi lấy mật và thu hoạch được rất nhiều. Chẳng may, thằng Cò bị ong đốt. Tía nuôi An - tía của thằng Cò đã bôi vôi lên trên vết đốt đó và ông chỉ đuổi đàn ong đi để lấy mật. Trước khi ra về, đám người bọn họ đã ăn cơm cho đỡ đói và dự định hôm sau sẽ phải mang gùi to hơn để lấy được nhiều mật hơn. Lúc ăn cơm, An đã suy nghĩ về cách làm tổ nuôi ong và thấy rằng không nơi nào giống cách đặt kèo ở rừng U Minh.
* Câu 2 trang 68 - Quanh câu chuyện "đi lấy mật", cuộc sống của thiên nhiên, con người phương Nam được cảm nhận, tái hiện qua điểm nhìn của những nhân vật nào? Các điểm nhìn này có tác dụng hỗ trợ, bổ sung cho nhau như thế nào? Theo bạn, điểm nhìn của ai là quan trọng nhất? Vì sao?
Trả lời:
- Điểm nhìn của những nhân vật: An, thằng Cò, tía và má nuôi.
- Tác dụng của việc có nhiều điểm nhìn: Các điểm nhìn của thằng Cò, tía và má nuôi bổ trợ cho điểm nhìn của An, giúp người đọc thấy được cuộc sống thiên nhiên và con người phương Nam.
- Điểm nhìn của An là quan trọng nhất. Vì ở đoạn trích này, An là người kể chuyện.
* Câu 3 trang 68 -Trong văn bản trên, lời đối thoại giữa An với các nhân vật (Cò, tía nuôi, má nuôi) có tác dụng gì?
Trả lời:
Tác dụng của lời đối thoại: giúp cho câu chuyện chân thật và gần gũi hơn.
* Câu 4 trang 68 - Phân tích một đoạn trong lời của người kể chuyện có sự kết hợp giữa kể sự việc và miêu tả cảnh vật, thể hiện được phong vị riêng trong cuộc sống của thiên nhiên và con người phương Nam.
Trả lời:
“Chim hót líu lo. Nắng bốc hương hoa tràm thơm ngây ngất. Gió đưa mùi hương ngọt lan ra, phảng phất khắp rừng. Mấy con kì nhông nằm vươn mình phơi lưng trên gốc cây mục, sắc da lưng luôn luôn biến đổi từ xanh hóa vàng, từ vàng hóa đỏ, từ đỏ hóa tím xanh... Con Luốc động đậy cánh mũi, rón rén mò tới. Nghe động tiếng chân con chó săn nguy hiểm, những con vật thuộc loại bò sát bốn chân, to hơn ngón chân cái kia, liền quật chiếc đuôi dài chạy tứ tán. Con núp chỗ gốc cây thì biến thành màu xám vỏ cây. Con đeo trên tấm lá ngái thì biến ra màu xanh lá ngái.”
* Phân tích:
- Yếu tố tự sự: Kể về hoạt động của các loài vật và hương thơm của hoa tràm lan ra, phảng phất khắp rừng.
- Yếu tố miêu tả: Miêu tả tính chất của tiếng chim của màu sắc da con kì nhông, tính chất trong hành động của con Luốc,.... - Phong vị riêng trong cuộc sống của thiên nhiên và con người phương Nam:
+ Thiên nhiên: trù phú, sinh động.
+ Con người: phóng khoáng, tự do
=> Một đoạn trong lời của người kể chuyện có sự kết hợp giữa kể sự việc và miêu tả cảnh vật, thể hiện được nét đặc trưng của thiên nhiên miền đất phương Nam.
* Câu 5 trang 68 - Xác định chủ đề của văn bản và chỉ ra một số căn cứ để xác định chủ đề.
Trả lời:
- Chủ đề của văn bản: Công việc đi lấy mật của con người phương Nam.
- Một số căn cứ để xác định chủ đề: Dựa vào vấn đề cơ bản của văn bản.
* Câu 6 trang 68 - Chỉ ra một số điểm tương đồng, khác biệt giữa hai nhân vật Cò và An. Theo bạn, việc làm nổi bật những nét tương đồng và khác biệt ấy có tác dụng thế nào trong việc thể hiện chủ đề của tác phẩm?
Trả lời:
- Tương đồng: còn nhỏ tuổi, ngây thơ, biết nghe lời tía và má, đối xử tốt với nhau.
- Khác biệt:
+ Cò: thẳng thắn, bộc trực, không để bụng.
+ An: tinh tế, nhạy cảm, sâu sắc.
- Tác dụng: khắc họa tính cách của con người Nam Bộ. Họ là những người tốt tính, thẳng thắn, bộc trực nhưng cũng rất tinh tế, nhạy cảm, sâu sắc.
* Câu 7 trang 68 - Câu chuyện đi lấy mật giúp bạn hiểu thêm điều gì về thiên nhiên, cuộc sống, tính cách con người Nam Bộ?
Trả lời:
- Thiên nhiên: trù phú, hoang sơ.
- Cuộc sống: giản dị, gắn bó và cộng sinh với thiên nhiên.
- Con người: phóng khoáng, thẳng thắn, bộc trực nhưng cũng rất tình cảm, tinh tế, sâu sắc.
Xem thêm
Các bài soạn, bài văn hay, đề thi Ngữ văn 10 tại đây.
Sửa lần cuối:
