Mỗi buổi chiều loang thấm màu mây xám trên nền trời. Ký ức xa xăm từ làn khói bếp bảng lảng lại hiện về uốn lượn trong trí nhớ. Có phải những buổi chiều ngày xưa ấm áp lắm không? Sao khói bếp nhà ai cũng bay lên, bất kể mùa đông hay mùa hè, mùa xuân hay mùa thu. Nhất định khi mặt trời lặn phía đằng Tây, khói bếp nhà nhà lại bay.
Khói bếp chuẩn bị cho bữa cơm chiều, mẹ đi làm đồng về có nồi cơm ấm nóng. Khói tô điểm cho mái ngói thành màu đen đậm, chẳng có rêu phong nào bám vào được nữa. Mẹ gác rất nhiều rổ, rá… những đồ làm bằng tre trên nóc bếp, khói bếp làm bồ hóng phất phơ những sợi tơ màu đen mỏng. Chẳng biết bồ hóng có chất gì mà những dụng cụ làm bằng tre của bà, của mẹ thêm bền và chắc chắn hơn. Cả những chùm bồ kết gội đầu còn chưa kịp hong khô, trên gác bếp chất đầy những trái bồ kết. Mỗi khi lấy bồ kết đun nước gội đầu, bàn tay mình lại lấm lem màu đen vương ra từ bồ hóng.
Mình thấy khói bếp bảng lảng trên mái ngói mọi nhà, màu khói trắng xám bay bay uốn lượn, mùi khói ngai ngái như đánh dấu vào tiềm thức rằng nó rất đặc trưng, rất khó để quên mùi khói bếp. Có những buối chiều mình ngồi rất lâu bên hiên nhà, ngồi đó đợi mẹ đi làm đồng về. Trẻ con ngày xưa, thời gian rảnh dường như mênh mang vô tận, thế nên mình ngồi ngắm làn khói bếp bà nhóm lên từ sợi rơm vàng óng. Màu khói uốn lượn như mây, có hình thù, màu sắc nhưng chẳng thế nào cầm nắm được. Nếu ai đó nhất định sở hữu làn khói vào lòng bàn tay, khói nhất định tìm mọi cách chui ra từ mọi phía. Khói có họ với mây nên cũng bay lên bầu trời rồi hòa vào mây biến mất.
Hồi chưa biết đến môn vật lý, mình mặc nhiên rằng mây được làm từ khói, khói bay lên để kết vầng khối lớn tạo thành mây. Sau này được học và biết rằng những đám mây đẹp đẽ trên bầu trời kia có được do sự ngưng tụ hơi nước mà tạo thành. Vòng tròn khép kín của hơi nước, gió, mưa nên mình có chút gì đó hẫng hụt vì thực tế nó không như mình tưởng tượng. Không hiểu khói bếp sẽ bay đi đâu?
Những ngày mưa phùn ẩm thấp, khói bếp mọi nhà vẫn bay bay. Mẹ rút bó rơm ẩm ướt vào bếp, vừa để cạnh đốm lửa đỏ sấy cho rơm khô, vừa thổi cho lửa cháy thêm rực. Khói đều đặn bay lên hằng ngày dường như xua tan đi cái lạnh lẽo lòng người, mang hơi ấm lan tỏa chen lấn vào cái lạnh giá. Có khói tức là có lửa nhà ai đang thắp, mỗi bếp lửa sẽ mang hơi ấm cho mọi người. Mình thích ngồi bên bếp lửa ngắm từng cọng rơm cháy hết rồi hóa thành tro, muốn nồi cơm thật lâu sôi, cứ mãi ngưng đọng như thế cho nỗi nhớ thêm rông dài. Con mèo mướp khôn lanh biết rúc vào bếp tro tìm hơi ấm, thỉnh thoảng lại vẫy cái bộ lông dính đầy tro rồi đi ra khỏi căn bếp nhỏ. Ngồi bên bếp lửa, nghe nồi nước ùng ục sôi, nghe như hi vọng về sự đầm ấm đang trào dâng. Chiếc que cời bếp như cây bút khổng lồ, mình viết bài thơ màu than đen lên tường bếp, bài thơ “Mèo Con Đi Học”. Thế mà bao nhiêu năm sau, vết than không mờ, nó như chứng tích của tuổi thơ ngày ấy, vụng về và ngây thơ. Mình ngẫm nghĩ hồi lâu khi nhìn vào nét chữ nguệch ngoạc, nghĩ rồi chợt mỉm cười khi nhận ra quy luật chuyển hóa của cuộc sống, chỉ là chuyển hóa từ dạng này sáng dạng khác chứ không hề mất đi.
Thời bây giờ hiện đại rồi, khói bếp chẳng còn bay. Người ta nấu cơm bằng ga, bằng điện. Mình bỗng hoang oải về ngày xưa. Ừ thì không có khói bếp, mây vẫn bay đủng đỉnh trên bầu trời. Chỉ có mình mênh mang nhớ nhung đến khắc khoải mà thôi. Mình lại gieo vào lòng thắc mắc nho nhỏ, không có khói bếp mà sao mắt vẫn cay?
Khói bếp chuẩn bị cho bữa cơm chiều, mẹ đi làm đồng về có nồi cơm ấm nóng. Khói tô điểm cho mái ngói thành màu đen đậm, chẳng có rêu phong nào bám vào được nữa. Mẹ gác rất nhiều rổ, rá… những đồ làm bằng tre trên nóc bếp, khói bếp làm bồ hóng phất phơ những sợi tơ màu đen mỏng. Chẳng biết bồ hóng có chất gì mà những dụng cụ làm bằng tre của bà, của mẹ thêm bền và chắc chắn hơn. Cả những chùm bồ kết gội đầu còn chưa kịp hong khô, trên gác bếp chất đầy những trái bồ kết. Mỗi khi lấy bồ kết đun nước gội đầu, bàn tay mình lại lấm lem màu đen vương ra từ bồ hóng.
Mình thấy khói bếp bảng lảng trên mái ngói mọi nhà, màu khói trắng xám bay bay uốn lượn, mùi khói ngai ngái như đánh dấu vào tiềm thức rằng nó rất đặc trưng, rất khó để quên mùi khói bếp. Có những buối chiều mình ngồi rất lâu bên hiên nhà, ngồi đó đợi mẹ đi làm đồng về. Trẻ con ngày xưa, thời gian rảnh dường như mênh mang vô tận, thế nên mình ngồi ngắm làn khói bếp bà nhóm lên từ sợi rơm vàng óng. Màu khói uốn lượn như mây, có hình thù, màu sắc nhưng chẳng thế nào cầm nắm được. Nếu ai đó nhất định sở hữu làn khói vào lòng bàn tay, khói nhất định tìm mọi cách chui ra từ mọi phía. Khói có họ với mây nên cũng bay lên bầu trời rồi hòa vào mây biến mất.
Hồi chưa biết đến môn vật lý, mình mặc nhiên rằng mây được làm từ khói, khói bay lên để kết vầng khối lớn tạo thành mây. Sau này được học và biết rằng những đám mây đẹp đẽ trên bầu trời kia có được do sự ngưng tụ hơi nước mà tạo thành. Vòng tròn khép kín của hơi nước, gió, mưa nên mình có chút gì đó hẫng hụt vì thực tế nó không như mình tưởng tượng. Không hiểu khói bếp sẽ bay đi đâu?
Những ngày mưa phùn ẩm thấp, khói bếp mọi nhà vẫn bay bay. Mẹ rút bó rơm ẩm ướt vào bếp, vừa để cạnh đốm lửa đỏ sấy cho rơm khô, vừa thổi cho lửa cháy thêm rực. Khói đều đặn bay lên hằng ngày dường như xua tan đi cái lạnh lẽo lòng người, mang hơi ấm lan tỏa chen lấn vào cái lạnh giá. Có khói tức là có lửa nhà ai đang thắp, mỗi bếp lửa sẽ mang hơi ấm cho mọi người. Mình thích ngồi bên bếp lửa ngắm từng cọng rơm cháy hết rồi hóa thành tro, muốn nồi cơm thật lâu sôi, cứ mãi ngưng đọng như thế cho nỗi nhớ thêm rông dài. Con mèo mướp khôn lanh biết rúc vào bếp tro tìm hơi ấm, thỉnh thoảng lại vẫy cái bộ lông dính đầy tro rồi đi ra khỏi căn bếp nhỏ. Ngồi bên bếp lửa, nghe nồi nước ùng ục sôi, nghe như hi vọng về sự đầm ấm đang trào dâng. Chiếc que cời bếp như cây bút khổng lồ, mình viết bài thơ màu than đen lên tường bếp, bài thơ “Mèo Con Đi Học”. Thế mà bao nhiêu năm sau, vết than không mờ, nó như chứng tích của tuổi thơ ngày ấy, vụng về và ngây thơ. Mình ngẫm nghĩ hồi lâu khi nhìn vào nét chữ nguệch ngoạc, nghĩ rồi chợt mỉm cười khi nhận ra quy luật chuyển hóa của cuộc sống, chỉ là chuyển hóa từ dạng này sáng dạng khác chứ không hề mất đi.
Thời bây giờ hiện đại rồi, khói bếp chẳng còn bay. Người ta nấu cơm bằng ga, bằng điện. Mình bỗng hoang oải về ngày xưa. Ừ thì không có khói bếp, mây vẫn bay đủng đỉnh trên bầu trời. Chỉ có mình mênh mang nhớ nhung đến khắc khoải mà thôi. Mình lại gieo vào lòng thắc mắc nho nhỏ, không có khói bếp mà sao mắt vẫn cay?
