Để gọi là "văn bản văn học" phải có tiêu chí nhất định, nó khác với các loại văn bản khác. Văn bản được nghệ sĩ sáng tác đến với bạn đọc. Văn bản văn học có những cấu trúc nhất định. Mỗi người khi tiếp xúc với văn bản cần tìm hiểu những điều này. Sau đây là những kiến thức ôn tập về văn bản văn học.
I. Tiêu chí chủ yếu của văn bản văn học:
* Ví dụ:
Chiếu dời đô(1), Hịch tướng sĩ(2), Bến quê (3), Sang thu(4), Tôi và chúng ta(5), Thông tin về Ngày Trái đất năm 2000(6), Báo cáo chính trị BCHTW Đảng Cộng sản Việt Nam(7), Động Phong Nha(8).
* Khái niệm: Văn bản văn học
- Theo nghĩ rộng: là văn bản sử dụng ngôn từ nghệ thuật.
- Theo nghĩa hẹp: là những sáng tác nghệ thuật được xây dựng bằng hư cấu sáng tạo. (Theo quan niệm của các nhà lí luận VH VN thì VBVH được sử dụng theo nghĩa hẹp)
* Các tiêu chí chủ yếu của văn bản VH:
- Là văn bản đi sâu phản ánh hiện thực khách quan và khám phá thế giới tình cảm và tư tưởng, thoả mãn nhu cầu thẩm mỹ của con người.
- Được xây dựng bằng ngôn từ nghệ thuật, có hình tượng, có tính thẩm mỹ cao; sử dụng nhiều biện pháp tu từ, thường hàm súc → gợi liên tưởng, tưởng tượng → có ý nghĩa.
- Xây dựng theo phương thức riêng → thuộc một thể loại nhất định. → sáng tạo tinh thần của nhà văn.
II. Cấu trúc của văn bản văn học:
1. Tầng ngôn từ - từ ngữ âm đến ngữ nghĩa:
- Ngữ nghĩa của từ: nghĩa tường minh → hàm ẩn, nghĩa đen → nghĩa bóng.
- Ngữ âm: âm thanh do ngôn từ tạo nên.
→ bước thứ nhất để đi vào chiều sâu văn bản.
2. Tầng hình tượng:
Hình tượng được sáng tạo → những chi tiết, cốt truyện, nhân vật, hoàn cảnh, tâm trạng → khác nhau ở mỗi văn bản.
→ nhà văn xây dựng hình tượng để gửi gắm tình ý của mình với cuộc đời.
3. Tầng hàm nghĩa:
- Tầng hàm nghĩa: ý nghĩa ẩn kín, ý nghĩa tiềm tàng của văn bản → tấc lòng nhà văn muốn ký thác cho đời.
- Tầng ngôn từ → tầng hình tượng → tầng hàm nghĩa.
III. Từ văn bản đến tác phẩm văn học:
Nhà văn sáng tác văn bản văn học → hệ thống ký hiệu tồn tại khách quan → có người đọc → các giá trị của văn bản được tiếp nhận → tác phẩm văn học.
Tổng hợp
I. Tiêu chí chủ yếu của văn bản văn học:
* Ví dụ:
Chiếu dời đô(1), Hịch tướng sĩ(2), Bến quê (3), Sang thu(4), Tôi và chúng ta(5), Thông tin về Ngày Trái đất năm 2000(6), Báo cáo chính trị BCHTW Đảng Cộng sản Việt Nam(7), Động Phong Nha(8).
* Khái niệm: Văn bản văn học
- Theo nghĩ rộng: là văn bản sử dụng ngôn từ nghệ thuật.
- Theo nghĩa hẹp: là những sáng tác nghệ thuật được xây dựng bằng hư cấu sáng tạo. (Theo quan niệm của các nhà lí luận VH VN thì VBVH được sử dụng theo nghĩa hẹp)
* Các tiêu chí chủ yếu của văn bản VH:
- Là văn bản đi sâu phản ánh hiện thực khách quan và khám phá thế giới tình cảm và tư tưởng, thoả mãn nhu cầu thẩm mỹ của con người.
- Được xây dựng bằng ngôn từ nghệ thuật, có hình tượng, có tính thẩm mỹ cao; sử dụng nhiều biện pháp tu từ, thường hàm súc → gợi liên tưởng, tưởng tượng → có ý nghĩa.
- Xây dựng theo phương thức riêng → thuộc một thể loại nhất định. → sáng tạo tinh thần của nhà văn.
II. Cấu trúc của văn bản văn học:
1. Tầng ngôn từ - từ ngữ âm đến ngữ nghĩa:
- Ngữ nghĩa của từ: nghĩa tường minh → hàm ẩn, nghĩa đen → nghĩa bóng.
- Ngữ âm: âm thanh do ngôn từ tạo nên.
→ bước thứ nhất để đi vào chiều sâu văn bản.
2. Tầng hình tượng:
Hình tượng được sáng tạo → những chi tiết, cốt truyện, nhân vật, hoàn cảnh, tâm trạng → khác nhau ở mỗi văn bản.
→ nhà văn xây dựng hình tượng để gửi gắm tình ý của mình với cuộc đời.
3. Tầng hàm nghĩa:
- Tầng hàm nghĩa: ý nghĩa ẩn kín, ý nghĩa tiềm tàng của văn bản → tấc lòng nhà văn muốn ký thác cho đời.
- Tầng ngôn từ → tầng hình tượng → tầng hàm nghĩa.
III. Từ văn bản đến tác phẩm văn học:
Nhà văn sáng tác văn bản văn học → hệ thống ký hiệu tồn tại khách quan → có người đọc → các giá trị của văn bản được tiếp nhận → tác phẩm văn học.
Tổng hợp
- Từ khóa
- ôn tập văn bản văn học
