"Vợ nhặt" là một trong những tác phẩm xuất sắc làm nên tên tuổi của Kim Lân. Trong những trang viết ấn tượng ấy, không thể không kể đến đoạn trích sau với ý nghĩa kết thúc truyện nhưng mở đầu cho cuộc đời của anh Tràng và những con người cùng khổ trước CMT8.
1. Mở đầu đoạn trích là bức tranh hiện thực đầy u ám, tăm tối của nạn đói khủng khiếp năm 1945 và sự hoang mang của con người trước hiện thực đen tối ấy. Kim Lân miêu tả:
- Đoạn trích mở ra là âm thanh. Ngoài định bóng đôi lên một hỏi trong nhân dân, Hội sử. Từ "bỗng" gợi ra sự hốt hoảng, ám ảnh. Âm thanh tiếng trống được miêu tả “dồn dập, vội vã", âm thanh ấy phá tan cả bình yên buổi sáng vàkhông khí đầm ấm đoàn viên của gia đình Tràng.
- Hình ảnh đàn quạ trong cách so sánh “lượn thành từng đám bay vẩn lên nền trời như những đám mây đen” gợi ra cảnh tượng chết chóc, đen tối, một không gian u ám, ảm đạm. Dân ta “chết như ngả rạ”, người sống “như những bóng ma", cuộc sống đang chết dần, chết mòn nhưng các thế lực thống trị vẫn không buông tha cho nhân dân.
- Tiếng trống thúc thuế cùng với lời giãi bày và sự lo lắng của bà cụ Tử càng làm cho thực tại trở nên bi thảm. Phép điệp cấu trúc: “Đằng thì nó bắt giồng đay, đằng thì nó bắt đóng thuế” làm cho hai nỗi khổ trùng điệp hiện lên
-Câu nói như một tiếng kêu than đầy bất lực của người mẹ: “Giới đất này không chắc đã sống qua được đâu các con ạ”. Bà cụ Tứ thậm chí còn nghi ngờ cả tương lai bởi “không chắc đã sống qua được". Qua chi tiết này, nhà văn đã góp phần gián tiếp lên án, tố cáo tội ác của phát xít, thực dân, phong kiến đã dồn đẩy cả dân tộc ta vào bước đường cùng.
-Chi tiết bà cụ Tứ “ngoảnh vội ra ngoài. Bà lão không dám để con dâu nhìn thấy bà khóc...” là một chi tiết thể hiện vẻ đẹp nhân văn ở người mẹ. Nếu những lần trước bà khóc trước mặt con thì lần này người mẹ ấy đã quay đi giấu nước mắt của mình, bởi hôm nay là ngày vui của các con, bà không muốn cảm xúc của mình làm ảnh hưởng tới các con, không muốn con vì mình mà phải bận tâm.
Vợ nhặt. Ảnh mạng.
2. Ở đoạn văn tiếp theo, người vợ nhặt mang đến thông tin mới mẻ về Việt Minh.
- Người vợ nhặt ngạc nhiên bởi “Ở đây vẫn còn đóng thuế cơ à?". Sự ngạc nhiên ấy có nguyên nhân từ sự hiểu biết chính trị của thị, bởi: "Trên mạn Thái Nguyên, Bắc Giang người ta không chịu đóng thuế nữa đâu. Người ta còn phá cả kho thóc của Nhật, chia cho người đói nữa đấy".
-Liệt kê các địa danh Thái Nguyên, Bắc Giang, vừa chỉ vùng đất xa xôi, vừa mang đến thông tin cách mạng về sự vùng lên của nhân dân ở những vùng xa xôi hẻo lánh.
-Các từ ngữ như không chịu đóng thuế", "phá kho thóc Nhật" thể hiện sự quyết liệt trong tranh đấu, sự vùng lên của nhân dân chống lại áp bức bất công.
-Thông tin mới mà ấy khiến Tràng như bừng tỉnh, anh liên kết câu chuyện của vợ và những người đi phá kho thóc Nhật, rồi chợt hỏi “Việt Minh phải không?". Bởi lúc này Tràng đang quay về trong ký ức chưa xa của mình về hình ảnh "những người nghèo đói ầm ầm kéo nhau đi trên đê Sộp. Đằng trước có lá cờ đỏ to lắm". Tràng “láng máng nghe người ta nói họ là Việt Minh... Họ đi cướp thóc đẩy". Trong hoàn cảnh lúc ấy Tràng không hiểu gì sợ quá, kéo vội xe thóc của Liên đoàn tắt cánh đồng đi lối khác.
- Sau khi được người vợ giác ngộ, Tràng nhận ra: "Ả ra họ đi phủ kho thóc chia cho người đòi. Tự dưng hẳn thấy ân hận, tiếc rẻ vẩn vơ, khó hiểu. " Sự ân hận, tiếc rẻ vẫn vợ của Trùng tuy còn mơ hồ nhưng cho thấy, Tràng đã hiểu ra được ý nghĩa và việc làm của Việt Minh. Việc làm của Việt Minh là phá kho thóc Nhật chia cho người đói. Anh tiếc vì mình đã không nhận ra điều ấy sớm hơn, tiếc vì mình đã không đứng trong đoàn người ấy.
3. Đoạn trích khép lại bằng hình ảnh lá cờ đỏ và niềm tin của Tràng vào tương lai tươi sáng.
- Âm thanh tiếng trống thúc thuế lần thứ hai xuất hiện, vẫn ám ảnh, đe dọa. Nhưng đối lập với âm thanh ấy là hình ảnh “đám người đói và lá cờ đỏ” hiện lên trong tâm trí Tràng. Hình ảnh ấy gợi ra những tín hiệu của cuộc cách mạng, là sự vẫy gọi mãnh liệt của tương lai. Kết thúc này là kết thúc hợp lý, bởi kết thúc ấy đã góp phần thể hiện tư tưởng nhân đạo của Kim Lân nhà văn trân trọng khát vọng sống mãnh liệt của con người lao động; là niềm tin bất diệt vào tương lai tươi sáng.
-Hình ảnh “lá cờ đỏ” và “đoàn người đói lặp lại hai lần ở đoạn cuối như tính vẫy gọi và dự báo của tác phẩm, rằng: Tràng sẽ xuất hiện trong đoàn người đó, dưới lá cờ đó, anh sẽ đi theo cách mạng, bởi chỉ cách mạng mới thực sự mang lại sự đổi đời cho những người nông dân.
1. Mở đầu đoạn trích là bức tranh hiện thực đầy u ám, tăm tối của nạn đói khủng khiếp năm 1945 và sự hoang mang của con người trước hiện thực đen tối ấy. Kim Lân miêu tả:
- Đoạn trích mở ra là âm thanh. Ngoài định bóng đôi lên một hỏi trong nhân dân, Hội sử. Từ "bỗng" gợi ra sự hốt hoảng, ám ảnh. Âm thanh tiếng trống được miêu tả “dồn dập, vội vã", âm thanh ấy phá tan cả bình yên buổi sáng vàkhông khí đầm ấm đoàn viên của gia đình Tràng.
- Hình ảnh đàn quạ trong cách so sánh “lượn thành từng đám bay vẩn lên nền trời như những đám mây đen” gợi ra cảnh tượng chết chóc, đen tối, một không gian u ám, ảm đạm. Dân ta “chết như ngả rạ”, người sống “như những bóng ma", cuộc sống đang chết dần, chết mòn nhưng các thế lực thống trị vẫn không buông tha cho nhân dân.
- Tiếng trống thúc thuế cùng với lời giãi bày và sự lo lắng của bà cụ Tử càng làm cho thực tại trở nên bi thảm. Phép điệp cấu trúc: “Đằng thì nó bắt giồng đay, đằng thì nó bắt đóng thuế” làm cho hai nỗi khổ trùng điệp hiện lên
-Câu nói như một tiếng kêu than đầy bất lực của người mẹ: “Giới đất này không chắc đã sống qua được đâu các con ạ”. Bà cụ Tứ thậm chí còn nghi ngờ cả tương lai bởi “không chắc đã sống qua được". Qua chi tiết này, nhà văn đã góp phần gián tiếp lên án, tố cáo tội ác của phát xít, thực dân, phong kiến đã dồn đẩy cả dân tộc ta vào bước đường cùng.
-Chi tiết bà cụ Tứ “ngoảnh vội ra ngoài. Bà lão không dám để con dâu nhìn thấy bà khóc...” là một chi tiết thể hiện vẻ đẹp nhân văn ở người mẹ. Nếu những lần trước bà khóc trước mặt con thì lần này người mẹ ấy đã quay đi giấu nước mắt của mình, bởi hôm nay là ngày vui của các con, bà không muốn cảm xúc của mình làm ảnh hưởng tới các con, không muốn con vì mình mà phải bận tâm.
Vợ nhặt. Ảnh mạng.
- Người vợ nhặt ngạc nhiên bởi “Ở đây vẫn còn đóng thuế cơ à?". Sự ngạc nhiên ấy có nguyên nhân từ sự hiểu biết chính trị của thị, bởi: "Trên mạn Thái Nguyên, Bắc Giang người ta không chịu đóng thuế nữa đâu. Người ta còn phá cả kho thóc của Nhật, chia cho người đói nữa đấy".
-Liệt kê các địa danh Thái Nguyên, Bắc Giang, vừa chỉ vùng đất xa xôi, vừa mang đến thông tin cách mạng về sự vùng lên của nhân dân ở những vùng xa xôi hẻo lánh.
-Các từ ngữ như không chịu đóng thuế", "phá kho thóc Nhật" thể hiện sự quyết liệt trong tranh đấu, sự vùng lên của nhân dân chống lại áp bức bất công.
-Thông tin mới mà ấy khiến Tràng như bừng tỉnh, anh liên kết câu chuyện của vợ và những người đi phá kho thóc Nhật, rồi chợt hỏi “Việt Minh phải không?". Bởi lúc này Tràng đang quay về trong ký ức chưa xa của mình về hình ảnh "những người nghèo đói ầm ầm kéo nhau đi trên đê Sộp. Đằng trước có lá cờ đỏ to lắm". Tràng “láng máng nghe người ta nói họ là Việt Minh... Họ đi cướp thóc đẩy". Trong hoàn cảnh lúc ấy Tràng không hiểu gì sợ quá, kéo vội xe thóc của Liên đoàn tắt cánh đồng đi lối khác.
- Sau khi được người vợ giác ngộ, Tràng nhận ra: "Ả ra họ đi phủ kho thóc chia cho người đòi. Tự dưng hẳn thấy ân hận, tiếc rẻ vẩn vơ, khó hiểu. " Sự ân hận, tiếc rẻ vẫn vợ của Trùng tuy còn mơ hồ nhưng cho thấy, Tràng đã hiểu ra được ý nghĩa và việc làm của Việt Minh. Việc làm của Việt Minh là phá kho thóc Nhật chia cho người đói. Anh tiếc vì mình đã không nhận ra điều ấy sớm hơn, tiếc vì mình đã không đứng trong đoàn người ấy.
3. Đoạn trích khép lại bằng hình ảnh lá cờ đỏ và niềm tin của Tràng vào tương lai tươi sáng.
- Âm thanh tiếng trống thúc thuế lần thứ hai xuất hiện, vẫn ám ảnh, đe dọa. Nhưng đối lập với âm thanh ấy là hình ảnh “đám người đói và lá cờ đỏ” hiện lên trong tâm trí Tràng. Hình ảnh ấy gợi ra những tín hiệu của cuộc cách mạng, là sự vẫy gọi mãnh liệt của tương lai. Kết thúc này là kết thúc hợp lý, bởi kết thúc ấy đã góp phần thể hiện tư tưởng nhân đạo của Kim Lân nhà văn trân trọng khát vọng sống mãnh liệt của con người lao động; là niềm tin bất diệt vào tương lai tươi sáng.
-Hình ảnh “lá cờ đỏ” và “đoàn người đói lặp lại hai lần ở đoạn cuối như tính vẫy gọi và dự báo của tác phẩm, rằng: Tràng sẽ xuất hiện trong đoàn người đó, dưới lá cờ đó, anh sẽ đi theo cách mạng, bởi chỉ cách mạng mới thực sự mang lại sự đổi đời cho những người nông dân.
Sửa lần cuối bởi điều hành viên:
