Soạn bài: Các hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh

I. Kết cấu của văn bản thuyết minh
a, Xác định đối tượng, mục đích thuyết minh của từng văn bản:

b, Ý chính văn bản Hội thổi cơm thi ở Đồng Văn:

- Thời gian, địa điểm diễn ra lễ hội
- Diễn biến lễ hội:
+ Thi nấu cơm: thủ tục bắt đầu, lấy lửa trên ngọn chuối, nấu cơm
+ Chấm thi: Các tiêu chuẩn chấm thi, cách chấm đảm bảo chính xác, công bằng
Ý chính trong văn bản bưởi Phúc Trạch
- Hình dáng
- Hương vị
- Danh tiếng
c, Cách sắp xếp ý của hai văn bản:
Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân:
- Kết cấu theo trình tự thời gian, xen kể với tả
Văn bản Bưởi Phúc Trạch tổ chức kết cấu theo trình tự thời gian, xen lẫn kể và tả
- Quan hệ trình tự logic và quan hệ nhân quả
d, Kết cấu của văn bản thuyết minh
+ Kết cấu theo trình tự thời gian
+ Kết cấu theo trình tự không gian
+ Kết cấu theo trình tự logic
+ Kết cấu theo trình tự hỗn hợp
Luyện tập
Bài 1 (trang 158 sgk ngữ văn 10 tập 1)
Thuyết minh bài Tỏ lòng của Phạm Ngũ Lão nên chọn hình thức kết cấu hỗn hợp.
Kết cấu này phù hợp với tác phẩm, giúp người đọc hiểu được nội dung, nghệ thuật, giá trị tư tưởng của tác phẩm:
- Giới thiệu về tác giả
- Thuyết minh thời điểm ra đời của bài thơ
- Nội dung bài thơ
Câu 1- 2: Niềm tự hào về dân tộc, sức mạnh và hào khí Đông A
Câu 3-4: Khát vọng trả nợ công danh
Bài 2 (trang 168 sgk ngữ văn 10 tập 1)
Nếu phải thuyết minh một di tích, thắng cảnh của đất nước:
- Giới thiệu về di tích, thắng cảnh: tên gọi, giá trị nổi bật…
- Thuyết minh đặc điểm, giá trị của di tích, thắng cảnh: vị trí, quang cảnh, sự tích, đặc điểm và giá trị tiêu biểu…
- Có thể thuyết minh theo trình tự thời gian, không gian, quan hệ logic… phối hợp một cách linh hoạt, tự nhiên trình tự kết cấu.
- Khẳng định, nhấn mạnh đặc điểm giá trị của đối tượng thuyết minh
Nguồn TH

 

[Sơn Ca]

I. Kết cấu của văn bản thuyết minh

a.
- Đối tượng của các văn bản thuyết minh trên
+ Văn bản (1): đối tượng thuyết minh là Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân.
+ Văn bản (2): Đối tượng thuyết minh là bưởi Trúc Bạch.
- Mục đích thuyết minh;
+ Văn bản (1): Giới thiệu nét độc đáo của lễ hội thổi cơm của làng Đồng Vân
+ Văn bản (2): Giới thiệu một đặc sản quê hương trong nước và quốc tế.
b. Các ý chính tạo thành nội dung thuyết minh trong mỗi văn bản

- Văn bản 1:
+ Giới thiệu khái quát về hội thi
+ Miêu tả các bước tiến hành hội thi
+ Khâu chấm thi
- Văn bản (2):
+ Giới thiệu và mô tả đặc trưng, hình thức của bưởi Trúc Bạch.
+ Mô tả các khâu bổ bưởi, thưởng thức bưởi.
+ Quảng bá thương hiệu Bưởi Trúc Bạch.
c.
- Văn bản (1) sắp xếp các ý theo trình tự thời gian (vì cần phải dõi theo diễn biến của hội thi).

- Văn bản (2) sắp xếp các ý theo trình tự không gian (bám sát các bộ phận của quả bưởi và các khâu bổ bưởi).
d. Các hình thức kết cấu chủ yếu của văn bản thuyết minh
- Theo trình tự thời gian.
- Theo trình tự không gian
- Theo trình tự logic
- Theo trình tự hỗn hợp.
II. Luyện tập
Câu 1 (trang 168 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Nếu thuyết minh bài Tỏ lòng (Thuật hoài) của Phạm Ngũ Lão nên chọn hình thức kết cấu theo trình tự logic hoặc trình tự hỗn hợp.
Câu 2 (trang 168 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Nếu thuyết minh một di tích thắng cảnh của đất nước có thể lần lượt giới thiệu những nội dung sau:
- Khái quát về di tích.
- Các bộ phận của di tích hay thắng cảnh đó.
- Lịch sử của di tích hay thắng cảnh.
- Giá trị văn hóa của di tích hay thắng cảnh.
Các nội dung trên có thể sắp xếp theo trình tự không gian hoặc theo trình tự hỗn hợp.
Nguồn TH