I. Mở bài:
Nguyễn Thành Long là một trong những cây bút tiêu biểu của nền văn xuôi hiện đại Việt Nam. Trong suốt cuộc đời cầm bút của mình ông đã đẻ lại nhiều tác phẩm văn học có giá trị mà đặc sắc nhất là truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa”. Đọc tác phẩm ta bắt gặp những con người lao động thầm lặng mà đầy ý nghĩa trong công cuộc xây dựng đất nước mà tiêu biểu nhất là nhân vật anh thanh niên. Mặc dù phải sống và làm việc trong điều kiện khắc nghiệt nhưng ở anh thanh niên lại tỏa sáng nhiều phẩm chất tốt đẹp đáng để chúng ta ngưỡng mộ, học tập.
II. Thân bài
1. Khái quát chung
2. Phân tích
2.1. Tình huống truyện và ngôi kể, nhan đề
* Tình huống truyện
- Tình huống cơ bản của truyện là cuộc gặp gỡ tình cờ trong chốc lát giữa bác lái xe, ông họa sĩ, cô kĩ sư và anh thanh niên làm công tác khí tượng trên đỉnh Yên Sơn ở Sa Pa.
à Tình huống truyện giản dị, nhẹ nhàng, bất ngờ, ko có sự sắp đặt giúp khắc họa nhân vật chính 1 cách tự nhiên, chân thực, khách quan, từ đó làm nổi bật chủ đề tác phẩm ca ngợi những người lao động thầm lặng.
* Ngôi kể:
- Ngôi kể thứ 3, điểm nhìn trần thuật được đặt vào ông họa sĩ.
- Tác dụng:
+ Có thể kể 1 cách linh hoạt những gì diễn ra với nhân vật, có thể dễ dàng chuyển đổi từ không gian này tới không gian khác.
+ Đảm bảo được tính khách quan trong câu chuyện.
+ Điểm nhìn ông họa sĩ – người yêu cái đẹp, làm nghệ thuật khiến bức tranh thiên nhiên Sa Pa hiện lên thơ mộng trữ tình đậm chất hội họa, khiến cho nhân vật hiện lên đẹp hơn, đồng thời giúp chuyển tải nhiều ý nghĩa sâu sắc về cuộc sống và nghệ thuật.
* Cách đặt tên nhân vật :
- Các nhân vật đều không có tên cụ thể, tác giả đặt tên nhân vật theo giới tính, nghề nghiệp, lứa tuổi: anh thanh niên, ông họa sĩ, cô kĩ sư…Họ là những con người vô danh, vẻ đẹp của họ không phải của riêng ai mà là vẻ đẹp chung của những con người lao động mới. Họ không chỉ có mặt ở mảnh đất Sa Pa mà có mọi ở khắp mọi nơi đang lao động thầm lặng nhưng miệt mài, hăng say cống hiến cho đất nước.
* Nhan đề :
- Nhan đề giống như chiếc chìa khóa mở vào thế giới tư tưởng của nhà văn.
- « Lặng lẽ Sa Pa » là nhan đề hay, giàu ý nghĩa.
- Sa Pa gợi lên vùng đất thơ mộng, lãng mạn, đem lại cảm giác muốn thư giãn, nghỉ ngơi.
- Tác giả sử dụng nghệ thuật đảo ngữ đưa từ láy « Lặng lẽ » lên đầu giúp ta thấy được trong cái lặng lẽ của Sa Pa có những con người đang lao động miệt mài, hăng say cống hiến cho quê hương đất nước.
- Nhan đề góp phần ca ngợi vẻ đẹp của những con người lao động mới và ý nghĩa của công việc lao động thầm lặng.
2.2. Bức tranh thiên nhiên của Sa Pa
- Thiên nhiên Sa Pa hiện lên êm đềm, lãng mạn và thật sống động: “Nắng bất ngờ bắt đầu len tới, đốt cháy rừng cây. Những cây thông chỉ cao quá đầu, rung tít trong nắng những ngón tay bằng bằng bạc dưới cái nhìn bao che của cây tử kinh thỉnh thoảng nhô cái đầu màu hoa cà lên trên màu xanh của rừng. Mây bị nắng xua, cuộn tròn lại từng cục, lăn trên những vòm lá ướt sương, rơi xuống đường cái, luồn cả vào gầm xe...”
+ Tác giả sử dụng biện pháp liệt kê để phô bày tất cả những nét riêng và độc đáo của thiên nhiên Sa Pa. Vẻ đẹp ấy làm say đắm lòng người và như mời gọi con người hãy đến vùng đất này để khám phá, thưởng thức.
+ Nghệ thuật nhân hóa qua hình ảnh “nắng...đốt cháy rừng cây”, “nắng mạ bạc cả con đèo” gợi không gian như bừng sáng, khiến cảnh vật thêm lung linh, rực rỡ.
- Nghệ thuật nhân hóa “nắng...cháy rừng cây”, “mây bị nắng xua” khiến cho cảnh vật sống động như mang được linh hồn của thiên nhiên Sa Pa.
- Tác giả đã khắc họa được một bức tranh tráng lệ, rực rỡ, thơ mộng với những đường nét, hình khối, màu sắc đặc trưng của thiên nhiên Sa Pa. Và đó còn là cái nền để Nguyễn Thành Long tô đậm, khắc sâu vẻ đẹp của con người.
2.3. Con người SaPa
a. Nhân vật anh thanh niên (Đề bên dưới)
b. Các nhân vật phụ
* Nhân vật ông họa sĩ
- Tuy không phải là nhân vật chính của truyện, không phải người kể chuyện nhưng điểm nhìn trần thuật lại đặt vào ông. Người kể chuyện đã nhập vào cái nhìn và suy nghĩ của nhân vật ông họa sĩ để quan sát, miêu tả từ cảnh thiên nhiên đến nhân vật chính của truyện.
- Trước hết, ông là một nghệ sĩ chân chính, nghiêm túc, say mê đi tìm cái đẹp: “Ông biết rất rõ sự bất lực của nghệ thuật, của hội họa trong cuộc hành trình vĩ đại của cuộc đời ...Đối với chính nhà họa sĩ, vẽ bao giờ cũng là một việc khó, nặng nhọc, gian nan”.
- Ông có những quan niệm xác đáng, tinh tế về nghệ thuật. Ông muốn vẽ những điều chân thực chứ không phải như 1 ngôi sao xa. Để vẽ được điều đó phải vẽ bằng cả trái tim.
- Ông có đời sống nội tâm phong phú, hiểu tâm lý giới trẻ, cảm nhận rõ nét từng biến chuyển trong tâm hồn của mọi người xung quanh và vẻ đẹp của thiên nhiên.
- Người hoạ sĩ ngay từ lúc đầu gặp gỡ, đã nhận ra vẻ đẹp từ tâm hồn anh thanh niên và thực sự thấy bối rối, xúc động. “Vì họa sĩ đã bắt gặp một điều thật ra ông vẫn ao ước được biết, ôi, một nét thôi cũng đủ khẳng định một tâm hồn, khơi gợi một ý sáng tác”.
- Ông phát hiện ra vẻ đẹp mới ở Sa Pa, đẹp hơn cả thiên nhiên Sa Pa, đó là vẻ đẹp từ tâm hồn con người ở Sa Pa. Và ông cảm nhận được anh thanh niên chính là đối tượng khơi nguồn cho cảm xúc.
- Ông hoạ sĩ muốn ghi lại hình ảnh anh thanh niên bằng nét bút ký hoạ, và “người con trai ấy đáng yêu thật, nhưng làm cho ông nhọc quá. Với những điều làm cho người ta suy nghĩ về anh. Và về những điều anh suy nghĩ ...”
- Từ ông, ta thấy được mục đích của người làm nghệ thuật là tìm ra cái đẹp tiềm ẩn trong cuộc sống, trong con người.
- Những suy nghĩ của ông đã làm nổi bật vẻ đẹp của anh thanh niên, từ đó làm cho anh sáng rõ hơn, đẹp hơn, chứa đựng chiều sâu tư tưởng và làm rõ chủ đề truyện.
* Nhân vật cô kĩ sư nông nghiệp
- Cô kĩ sư là một hình ảnh đẹp đẽ, biểu tượng cho sức sống mãnh liệt của tuổi trẻ: cô vừa tốt nghiệp đã tình nguyện lên miền núi Lai Châu nhận nhiệm vụ.
- Cuộc gặp gỡ bất ngờ với anh thanh niên khiến cô “bàng hoàng”
- Cái “bàng hoàng” như một sự va đập giúp cô bừng dậy những tình cảm và suy nghĩ lớn lao, đẹp đẽ:
+ Cô đánh giá, kiểm điểm đúng hơn mối tình đầu nhạt nhẽo mà cô đã từ bỏ.
+ Vững tin và quyết tâm về quyết định cho chuyến ra đi đầu đời của mình.
- Từ quý mến, khâm phục cô dần dần thấy biết ơn vô cùng anh thanh niên. Không phải chỉ vì bó hoa to mà anh tặng mà còn vì “một bó hoa nào khác nữa, bó hoa của những háo hức và mơ mộng ngẫu nhiên anh cho thêm cô”
=> Cuộc gặp gỡ đã khơi lên trong tâm tư cô gái trẻ những tình cảm và những suy nghĩ mới mẻ, cao đẹp về con người, về cuộc sống. Đó là sự đồng cảm về lý tưởng của thế hệ thanh niên Việt Nam thời chống Mĩ. Đồng thời, qua tâm tư, cảm xúc của cô kĩ sư, ta nhận ra vẻ đẹp và sức mạnh của nhân vật anh thanh niên.
* Nhân vật bác lái xe
- Là người xuất hiện từ đầu tác phẩm, bác là người dẫn dắt, giới thiệu một cách sơ lược và kích thích sự chú ý về nhân vật chính của tác phẩm – “Người cô độc nhất thế gian”
- Bác là một người yêu nghề và có trách nhiệm với công việc: Đã có ba mươi năm lái xe và hiểu tường tận Sa Pa.
- Là một con người niềm nở và cởi mở: trên khuôn mặt hồ hởi, bác giới thiệu về thiên nhiên và cảnh sắc Sa Pa; chia sẻ với ông họa sĩ và cô kĩ sư về anh thanh niên.
- Có một tâm hồn nhạy cảm trước vẻ đẹp của thiên nhiên Sa Pa.
- Bác là cầu nối giữa anh thanh niên với cuộc đời: bác mua sách giúp anh; giới thiệu anh với những người bạn mới; ...
=> Mặc dù chỉ xuất hiện qua một vài chi tiết của truyện nhưng bác họa sĩ là một phần quan trọng giúp nhân vật anh thanh niên xuất hiện một cách tự nhiên và góp phần dẫn dắt chuyện
c. Những nhân vật được giới thiệu gián tiếp
- Đó là những con người làm việc miệt mài, cống hiến thầm lặng: anh bạn trên trạm đỉnh Phan-Xi - Păng cao 3142 mét; ông kĩ sư vườn rau dưới Sa Pa ngày ngày ngồi im trong vườn su hào rình xem cách ong lấy phấn, rồi tự tay thụ phấn cho hoa su hào với mong muốn tạo ra những củ su hào to, ngọt, phục vụ nhân dân miền Bắc.
- Dám hi sinh cả tuổi và hạnh phúc cá nhân như anh cán bộ nghiên cứu bản đồ sét, luôn trong tư thế sẵn sàng chờ sét, “nửa đêm mưa gió, rét buốt, mặc, cứ nghe sét là choáng choàng chạy ra” và mười một năm chưa ngày nào xa cơ quan
=> Trong tác phẩm, những nhân vật này không xuất hiện một cách trực tiếp mà chỉ được giới thiệu gián tiếp qua lời kể của anh thanh niên. Song, họ đã thể hiện được những phẩm chất vàng trong tâm hồn, cách sống và góp phần làm sáng tỏ chủ đề, tư tưởng của truyện.
3. Đánh giá nghệ thuật
- Xây dựng tình huống truyện đơn giản, giàu ý nghĩa.
- Cách kể chuyện tự nhiên kết hợp tự sự, trữ tình và bình luận.
- Kể chuyện theo ngôi thứ 3 điểm nhìn trần thuật đặt vào nhân vật ông họa sĩ làm câu chuyện trở nên khách quan, tăng độ tin cậy.
- Tác giả sử dụng ngôn ngữ bình dị, giàu chất thơ, đậm chất họa có sức lôi cuốn người đọc. Ngôn ngữ đối thoại, độc thoại nội tâm để khắc họa tính cách nhân vật.
Đề bài: Phân tích vẻ đẹp nhân vật anh thanh niên trong “Lặng lẽ Sa Pa” – Nguyễn Thành Long.
1. Mb:
- Có những tác phẩm chỉ cần đọc một lần đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc, người nghe. Và “Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long là một trong những tác phẩm như thế.
- Truyện viết về vẻ đẹp của con người lao động mới và ý nghĩa của công việc lao động thầm lặng.
- Truyện giúp ta cảm nhận được vẻ đẹp của nhân vật anh thanh niên – một chàng trai trẻ với những phẩm chất đáng tự hào.
2. Tb:
a. Khái quát chung:
- Hoàn cảnh sáng tác: Truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” được Nguyễn Thành Long sáng tác năm 1970 trong một chuyến đi thực tế ở Lào Cai. Truyện được in trong tập “ Giữa trong xanh” (1972)
- Khái quát cốt truyện:
+ Truyện kể về cuộc gặp gỡ tình cờ giữa bác lái xe, ông họa sĩ, cô kĩ sư với anh thanh niên làm công tác khí tượng trên đỉnh Yên Sơn ở Sa Pa.
+ Trong cuộc gặp gỡ 30 phút ngắn ngủi, anh thanh niên kể về cuộc sống và công việc của mình. Anh đã bộc lộ những suy nghĩ đúng đắn về công việc và cuộc đời. Khi ông hoạ sĩ định vẽ anh, anh đã từ chối và giới thiệu những người khác mà anh cho là xứng đáng hơn như ông kĩ sư vườn rau, anh cán bộ nghiên cứu lập bản đồ sét…Đến giờ ốp, anh thanh niên phải chia tay mọi người trong sự bịn rịn và quyến luyến. Anh không quên tặng hai người một làn trứng gà ăn dọc đường.
b. Phân tích nhân vật anh thanh niên:
- Anh thanh niên là nhân vật chính của truyện, anh không xuất hiện ngay từ đầu truyện mà chỉ hiện ra qua lời giới thiệu của bác lái xe và trong cuộc gặp gỡ với mọi người. Nhân vật ấy chỉ hiện ra trong chốc lát, đủ để các nhân vật khác kịp ghi nhận một ấn tượng, một kí hoạ chân dung về anh rồi dường như anh lại khuất lấp trong mây mù bạt ngàn và cái lặng lẽ muôn thủa của núi cao Sa Pa.
* Anh thanh niên sống và làm việc trong hoàn cảnh khó khăn, khắc nghiệt.
- Anh thanh niên 27 tuổi, tầm vóc nhỏ bé, nét mặt rạng rỡ. Anh làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m. Nơi anh ở không có bóng người, bốn mùa chỉ có cỏ cây và sương mù lạnh lẽo. Anh được bác lái xe giới thiệu là « người cô độc nhất thế gian » và « thèm người lắm »
- Hoàn cảnh sống và làm việc gian khổ, cô đơn và cách biệt với thế giới bên ngoài như một thử thách lớn đối với tuổi trẻ vốn thích tự do, bay nhảy, phóng khoáng. Nhưng chính hoàn cảnh ấy anh thanh niên lại tỏa sáng nhiều phẩm chất cao đẹp.
* Trước hết anh thanh niên đẹp ở lí tưởng sống:
- Anh từng viết đơn xin ra mặt trận trực tiếp cầm súng chiến đấu với kẻ thù nhưng bị từ chối. Anh đã tự nguyện gắn bó với công việc khí tượng kiêm vật lí địa cầu trên đỉnh cao Yên Sơn với suy nghĩ “Mình sinh ra là gì? Mình đẻ ở đâu? Mình vì ai mà làm việc”, tiếp tục cống hiến cho đất nước theo một cách khác.
- Ở độ tuổi trẻ trung sổi nổi nhất của đời người anh không lựa chọn chốn phồn hoa đô thị mà xung phong công tác trên mảnh đất Sa Pa. Mới đầu, anh “thèm người” tới mức phải lấy cây chắn ngang đường ô tô để được nghe tiếng người. Về sau anh nghĩ “Nếu đó chỉ là nỗi nhớ phồn hoa đô thị thì thật xoàng”. Anh đã vượt qua để sống, làm việc một mình gắn bó với mảnh đất Sa Pa đã bốn năm.
* Anh thanh niên là một người yêu nghề, say mê nghiên cứu khoa học
- Anh tự giới thiệu công việc chính của mình là “đo nắng, đo mưa, đo gió, tính mây, đo chấn động mặt đất, dự vào việc báo thời tiết, phục vụ lao động sản xuất và chiến đấu”. Công việc nói chung là dễ, chỉ cần tỉ mỉ và chính xác.
- Trong quá trình làm việc, anh đã phát hiện một điều rất thú vị “Khi ta làm việc ta với công việc là đôi sao lại gọi là một mình được... Công việc của cháu gian khổ thế đấy chứ cất nó đi cháu buồn chết mất”. Anh coi công việc như người bạn của mình, anh tìm thấy niềm vui trong mỗi việc làm. Công việc đã trở thành lẽ sống, trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của anh.
- Lòng yêu nghề của anh còn thể hiện qua thái độ hồ hởi, sự am hiểu khi giới thiệu về các máy móc: Đây là máy đo gió, đây là cái thùng đo mưa...đây là máy nhật quang kí...Những máy móc vô tri, vô giác bỗng trở nên sinh động qua lời giới thiệu của anh.
- Vì yêu nghề nên anh khao khát được làm việc trên đỉnh Phan xi păng cao hơn 3000 mét – đó mới là lí tưởng.
+ Anh thanh niên có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc:
- Làm việc một mình trên đỉnh núi cao, không có ai giám sát song anh vẫn luôn tự giác, tận tụy. Hàng ngày anh quan sát hiện tượng, ghi chép số liệu, dùng máy bộ đàm gọi về cơ quan mà anh gọi đó là bản “ốp”. Mỗi ngày anh phải “ốp” bốn lần, anh tâm sự: “Gian khổ nhất là vào lúc 1h sáng. Chui ra khỏi chăn, ngọn đèn bão vặn to đến cỡ nào vẫn không đủ sáng. Xách đèn ra ngoài gió tuyết và lặng im ở bên ngoài như chực đợi mình ra là ào ào xô tới”.
=> Với thời tiết khắc nghiệt như vậy chỉ cần một chút ngần ngại anh sẽ tặc lưỡi rồi ngủ tiếp. Nhưng không, anh vẫn hoàn thành công việc của mình mặc cho giá rét, mặc cho tuyết rơi, mặc cho cái im lặng thật dễ sợ “Nó như bị gió chặt ra từng khúc, mà gió như chổi lớn quét đi tất cả ...”. Sự quyết tâm đã chiến thắng nỗi sợ, lòng yêu nghề và tinh thần trách nhiệm giúp anh hoàn thành tốt công việc của mình. Anh hiểu công việc của mình là móc xích quan trọng trong công việc chung của đất nước.
- Tác phong làm việc của anh khoa học, nghiêm túc, đúng giờ giấc và chính xác đến từng phút: Anh đếm từng phút trong cuộc gặp gỡ vì sợ hết ba mươi phút.
=> Có thể nói tình yêu nghề, trách nhiệm cao trong công việc và sự nhiệt tình cống hiến của anh chính là biểu hiện cho tình yêu Tổ quốc.
* Anh thanh niên còn có tinh thần lạc quan và yêu tha thiết cuộc sống, biết sắp xếp cuộc sống một cách nề nếp khoa học, có tinh thần ham học hỏi.
- Anh đã tạo ra không gian sống cho mình thật lí tưởng bằng việc trồng đủ các loài hoa rực rỡ để làm đẹp cho ngôi nhà mình ở. Khi đến thăm vườn hoa của anh trồng ông họa sĩ và cô kĩ sư bất ngờ “Đứng trong mây mù ngang tầm với chiếc cầu vồng kia bỗng nhiên lại gặp hoa dơn, hoa thược dược, vàng tím, đỏ, hồng phấn, tổ ong...” vườn hoa ấy chính là bằng chính sinh động của anh về tâm hồn yêu cuộc sống của anh.
- Không chỉ biết trồng hoa, chăm chút vườn hoa, làm đẹp cho ngôi nhà của mình mà anh còn biết nuôi gà để cải thiện cuộc sống, vừa để tạo ra niềm vui cho mình. Làn trứng anh biếu bác họa sĩ, bó hoa tặng cô kĩ sư chính là những thành quả tự tay anh chăm sóc vun trồng.
- Anh luôn tự trau rồi bản thân bằng cách đọc sách, để nâng cao hiểu biết. Chính vì vậy mà bác lái xe mua hộ sách “anh mừng quýnh” vì anh coi sách là món ăn tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày.
- Không chỉ sắp xếp, tổ chức công việc một cách khoa học, mà ngay trong cuộc sống anh cũng thật gọn gàng, ngăn nắp, có tinh thần ham học hỏi.
Ngôi nhà anh ở được ông họa sĩ khắc họa bằng một vài đường nét “ Một căn nhà ba gian sạch sẽ với bàn ghế, sổ sách, bản đồ thống kê, máy bộ đàm. Cuộc đời riêng của anh được thu gọn lại một góc trái gian với một chiếc giường con, môt chiếc bàn học, một cái giá sách” khiến ông họa sĩ phải trầm trồ và bất ngờ. Chỉ bấy nhiêu thôi cũng đủ ta hình dung về ngôi nhà của anh. Nó tuy nhỏ bé đơn sơ, giản dị nhưng lại vô cùng gọn gàng, ngăn nắp, khoa học.
- Sống ở một nơi hẻo lánh hầu như không có người đến thăm vậy mà anh vẫn chủ động sắp xếp công việc của mình một cách khoa học, bởi anh luôn có lối sống đẹp và trân trọng cái đẹp.
=>Có thể nói chính niềm lạc quan, yêu cuộc sống, yêu cái đẹp, đam mê đọc sách là động lực giúp anh vượt qua khó khăn thử thách, hoàn thành tốt công việc.
* Ở anh thanh niên ta còn bắt gặp một phẩm chất đáng quý đó là sự cởi mở, chân thành, hiếu khách luôn quý trọng tình cảm của mọi người.
- Sống một mình trên đỉnh cao nên anh được bác lái xe gọi là “Người cô độc nhất thế gian” và mắc bệnh “thèm người”. Vậy nên anh luôn khao khát được trò chuyện với mọi người bằng cách lấy khúc gỗ chắn ngang đường để chặn xe lại: “ Đang đi thế này chợt thấy một khúc thân cây chặn ngang đường phải hãm lại, một anh thanh niên từ từ chạy đến giúp đỡ”. Thì ra anh thèm người quá nên anh thanh niên kiếm cớ để dừng xe lại nhìn và nói chuyện một lát, cái hành động ấy của anh đáng yêu và thật đáng thông cảm biết bao.
- Anh còn biết quan tâm chu đáo đến những người tình cờ gặp gỡ và sẵn sàng chia sẻ yêu thương. Biết vợ bác lái xe bị ốm “anh còn gửi củ tam thất để cho bác gái ngâm rượu uống”.
- Khi gặp được người thì anh mừng đến mức tất cả cuống cuồng như không kiềm được cảm xúc: “anh chạy vụt đi, cũng tất tả như khi đến”, “người con trai nói to những điều đáng lẽ người ta chỉ nghĩ”.
- Anh là một người thân thiện, cởi mở ngay cả với những người mới gặp lần đầu như ông họa sĩ và cô kĩ sư: Niềm nở, hồ hởi không giấu lòng, pha trà, tặng hoa và cả quà ăn dọc đường. Và không dấu được lòng mình anh nói to những điều đáng nhẽ người ta chỉ nghĩ: “Bác và cô là đoàn khách thứ hai thăm nhà tôi từ tết và cô là cô gái thứ nhất từ Hà Nội lên tới nhà tôi từ bốn năm nay.
- Anh trân trọng từng giây từng phút gặp gỡ: Đếm từng phút vì sợ hết mất ba mươi phút gặp gỡ vô cùng quý báu. Khi gần hết giờ anh tỏ ra tiếc nuối khi phải chia tay mọi người.
=>Anh thanh niên xứng đáng trở thành biểu tượng cho phẩm chất và con người nơi mảnh đất Sa Pa
* Anh thanh niên có quan niệm sống tiến bộ
- Anh quan niệm công việc cũng giống như người bạn đồng hành của mình “Khi ta làm việc ta với công việc là đôi sao lại gọi là một mình được...
- Với anh hạnh phúc không phải là cái gì cao sang mà là những điều rất giản dị. “Nhờ việc phát hiện đám mây khô mà ngày ấy, tháng ấy không quân ta bắn rơi nhiều máy bay mĩ trên cầu Hàm Rồng...Từ hôm ấy cháu thấy mình thật hạnh phúc”. Với anh hạnh phúc là được giúp đỡ mọi người, được cống hiến cho quê hương, đất nước. Chỉ khi nào được cống hiến, được đóng góp công sức của mình cho đất nước thì anh mới thấy cuộc sống có ý nghĩa. Quan niệm ấy rất giống lẽ sống của nhà thơ Thanh Hải:
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
- Những quyển sách không đơn thuần là phương tiện để anh nghiên cứu, học tập mở rộng tầm hiểu biết mà sách còn giống như người bạn cùng anh chia sẻ buồn vui, giúp đời sống tâm hồn trở nên phong phú.
* Mặc dù anh thanh niên hội tụ rất nhiều đức tính quý báu, nhưng anh lại rất khiêm tốn, thành thực.
- Công việc của anh đang làm góp một phần quan trọng cho những bước chuyển mình của đất nước: phục vụ sản xuất và phục vụ chiến đấu. Nhưng anh lại cho những đóng góp của mình là vô cùng nhỏ bé so với bao người khác.
- Khi ông họa sĩ xin kí họa chân dung, anh từ chối, e ngại: “Không, không, đừng vẽ cháu! Để cháu giới thiệu với bác những người khác đáng cho bác vẽ hơn”.
=>Qua những nét phác họa của Nguyễn Thành Long, anh thanh niên hiện lên thật chân thực, sinh động, đẹp đẽ. Vẻ đẹp của nhân vật anh thanh niên góp phần làm nổi bật chủ đề của truyện “Trong cái lặng im của Sa Pa, dưới những dinh thự cũ kỹ của Sa Pa, Sa Pa mà chỉ nghe tên, người ta đã nghĩ đến chuyện nghỉ ngơi, có những người làm việc và lo nghĩ như vậy cho đất nước”.
* LĐ chốt :
- Truyện không chỉ hay về nội dung mà còn đặc sắc về nghệ thuật.
- Thành công của tác giả là xây dựng tình huống truyện đơn giản, giàu ý nghĩa, cách kể chuyện tự nhiên kết hợp tự sự, trữ tình và bình luận. Kể chuyện theo ngôi thứ 3 điểm nhìn trần thuật đặt vào nhân vật ông họa sĩ làm câu chuyện trở nên khách quan, tăng độ tin cậy. Tác giả sử dụng ngôn ngữ bình dị, giàu chất thơ, đậm chất họa có sức lôi cuốn người đọc.
- Qua những nghệ thuật ấy, tác giả đã khắc họa thành công bức chân dung về con người lao động với những nét đẹp cả tinh thần, tình cảm và lối sống.
- Anh thanh niên tiêu biểu cho hình ảnh những con người lao động mới với phong cách sống đẹp, sống có lí tưởng hết mình vì Tổ quốc. Cùng với ông kĩ sư nông nghiệp, anh cán bộ lập bản đồ sét... vẻ đẹp của anh thanh niên làm sáng bừng mảnh đất Sa Pa lặng lẽ.
3. Kb :
- Đã gần nửa thế kỉ trôi qua nhưng đến nay truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long vẫn còn nguyên giá trị.
- Tác phẩm đã cho người đọc cảm nhận rõ nét về chân dung nhân vật anh thanh niên với những nét đẹp hoàn hảo lí tưởng....Nhân vật anh thanh niên tiêu biểu cho những con người lao động ở Sa Pa nói riêng và những con người lao động trong thời đại mới nói chung.
- Đọc tác phẩm ta càng thêm tự hào, ngưỡng mộ và quý trọng hơn những con người đang lặng lẽ, âm thầm làm việc và cống hiến cho Tổ quốc.
- Là học sinh….
Nguyễn Thành Long là một trong những cây bút tiêu biểu của nền văn xuôi hiện đại Việt Nam. Trong suốt cuộc đời cầm bút của mình ông đã đẻ lại nhiều tác phẩm văn học có giá trị mà đặc sắc nhất là truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa”. Đọc tác phẩm ta bắt gặp những con người lao động thầm lặng mà đầy ý nghĩa trong công cuộc xây dựng đất nước mà tiêu biểu nhất là nhân vật anh thanh niên. Mặc dù phải sống và làm việc trong điều kiện khắc nghiệt nhưng ở anh thanh niên lại tỏa sáng nhiều phẩm chất tốt đẹp đáng để chúng ta ngưỡng mộ, học tập.
II. Thân bài
1. Khái quát chung
2. Phân tích
2.1. Tình huống truyện và ngôi kể, nhan đề
* Tình huống truyện
- Tình huống cơ bản của truyện là cuộc gặp gỡ tình cờ trong chốc lát giữa bác lái xe, ông họa sĩ, cô kĩ sư và anh thanh niên làm công tác khí tượng trên đỉnh Yên Sơn ở Sa Pa.
à Tình huống truyện giản dị, nhẹ nhàng, bất ngờ, ko có sự sắp đặt giúp khắc họa nhân vật chính 1 cách tự nhiên, chân thực, khách quan, từ đó làm nổi bật chủ đề tác phẩm ca ngợi những người lao động thầm lặng.
* Ngôi kể:
- Ngôi kể thứ 3, điểm nhìn trần thuật được đặt vào ông họa sĩ.
- Tác dụng:
+ Có thể kể 1 cách linh hoạt những gì diễn ra với nhân vật, có thể dễ dàng chuyển đổi từ không gian này tới không gian khác.
+ Đảm bảo được tính khách quan trong câu chuyện.
+ Điểm nhìn ông họa sĩ – người yêu cái đẹp, làm nghệ thuật khiến bức tranh thiên nhiên Sa Pa hiện lên thơ mộng trữ tình đậm chất hội họa, khiến cho nhân vật hiện lên đẹp hơn, đồng thời giúp chuyển tải nhiều ý nghĩa sâu sắc về cuộc sống và nghệ thuật.
* Cách đặt tên nhân vật :
- Các nhân vật đều không có tên cụ thể, tác giả đặt tên nhân vật theo giới tính, nghề nghiệp, lứa tuổi: anh thanh niên, ông họa sĩ, cô kĩ sư…Họ là những con người vô danh, vẻ đẹp của họ không phải của riêng ai mà là vẻ đẹp chung của những con người lao động mới. Họ không chỉ có mặt ở mảnh đất Sa Pa mà có mọi ở khắp mọi nơi đang lao động thầm lặng nhưng miệt mài, hăng say cống hiến cho đất nước.
* Nhan đề :
- Nhan đề giống như chiếc chìa khóa mở vào thế giới tư tưởng của nhà văn.
- « Lặng lẽ Sa Pa » là nhan đề hay, giàu ý nghĩa.
- Sa Pa gợi lên vùng đất thơ mộng, lãng mạn, đem lại cảm giác muốn thư giãn, nghỉ ngơi.
- Tác giả sử dụng nghệ thuật đảo ngữ đưa từ láy « Lặng lẽ » lên đầu giúp ta thấy được trong cái lặng lẽ của Sa Pa có những con người đang lao động miệt mài, hăng say cống hiến cho quê hương đất nước.
- Nhan đề góp phần ca ngợi vẻ đẹp của những con người lao động mới và ý nghĩa của công việc lao động thầm lặng.
2.2. Bức tranh thiên nhiên của Sa Pa
- Thiên nhiên Sa Pa hiện lên êm đềm, lãng mạn và thật sống động: “Nắng bất ngờ bắt đầu len tới, đốt cháy rừng cây. Những cây thông chỉ cao quá đầu, rung tít trong nắng những ngón tay bằng bằng bạc dưới cái nhìn bao che của cây tử kinh thỉnh thoảng nhô cái đầu màu hoa cà lên trên màu xanh của rừng. Mây bị nắng xua, cuộn tròn lại từng cục, lăn trên những vòm lá ướt sương, rơi xuống đường cái, luồn cả vào gầm xe...”
+ Tác giả sử dụng biện pháp liệt kê để phô bày tất cả những nét riêng và độc đáo của thiên nhiên Sa Pa. Vẻ đẹp ấy làm say đắm lòng người và như mời gọi con người hãy đến vùng đất này để khám phá, thưởng thức.
+ Nghệ thuật nhân hóa qua hình ảnh “nắng...đốt cháy rừng cây”, “nắng mạ bạc cả con đèo” gợi không gian như bừng sáng, khiến cảnh vật thêm lung linh, rực rỡ.
- Nghệ thuật nhân hóa “nắng...cháy rừng cây”, “mây bị nắng xua” khiến cho cảnh vật sống động như mang được linh hồn của thiên nhiên Sa Pa.
- Tác giả đã khắc họa được một bức tranh tráng lệ, rực rỡ, thơ mộng với những đường nét, hình khối, màu sắc đặc trưng của thiên nhiên Sa Pa. Và đó còn là cái nền để Nguyễn Thành Long tô đậm, khắc sâu vẻ đẹp của con người.
2.3. Con người SaPa
a. Nhân vật anh thanh niên (Đề bên dưới)
b. Các nhân vật phụ
* Nhân vật ông họa sĩ
- Tuy không phải là nhân vật chính của truyện, không phải người kể chuyện nhưng điểm nhìn trần thuật lại đặt vào ông. Người kể chuyện đã nhập vào cái nhìn và suy nghĩ của nhân vật ông họa sĩ để quan sát, miêu tả từ cảnh thiên nhiên đến nhân vật chính của truyện.
- Trước hết, ông là một nghệ sĩ chân chính, nghiêm túc, say mê đi tìm cái đẹp: “Ông biết rất rõ sự bất lực của nghệ thuật, của hội họa trong cuộc hành trình vĩ đại của cuộc đời ...Đối với chính nhà họa sĩ, vẽ bao giờ cũng là một việc khó, nặng nhọc, gian nan”.
- Ông có những quan niệm xác đáng, tinh tế về nghệ thuật. Ông muốn vẽ những điều chân thực chứ không phải như 1 ngôi sao xa. Để vẽ được điều đó phải vẽ bằng cả trái tim.
- Ông có đời sống nội tâm phong phú, hiểu tâm lý giới trẻ, cảm nhận rõ nét từng biến chuyển trong tâm hồn của mọi người xung quanh và vẻ đẹp của thiên nhiên.
- Người hoạ sĩ ngay từ lúc đầu gặp gỡ, đã nhận ra vẻ đẹp từ tâm hồn anh thanh niên và thực sự thấy bối rối, xúc động. “Vì họa sĩ đã bắt gặp một điều thật ra ông vẫn ao ước được biết, ôi, một nét thôi cũng đủ khẳng định một tâm hồn, khơi gợi một ý sáng tác”.
- Ông phát hiện ra vẻ đẹp mới ở Sa Pa, đẹp hơn cả thiên nhiên Sa Pa, đó là vẻ đẹp từ tâm hồn con người ở Sa Pa. Và ông cảm nhận được anh thanh niên chính là đối tượng khơi nguồn cho cảm xúc.
- Ông hoạ sĩ muốn ghi lại hình ảnh anh thanh niên bằng nét bút ký hoạ, và “người con trai ấy đáng yêu thật, nhưng làm cho ông nhọc quá. Với những điều làm cho người ta suy nghĩ về anh. Và về những điều anh suy nghĩ ...”
- Từ ông, ta thấy được mục đích của người làm nghệ thuật là tìm ra cái đẹp tiềm ẩn trong cuộc sống, trong con người.
- Những suy nghĩ của ông đã làm nổi bật vẻ đẹp của anh thanh niên, từ đó làm cho anh sáng rõ hơn, đẹp hơn, chứa đựng chiều sâu tư tưởng và làm rõ chủ đề truyện.
* Nhân vật cô kĩ sư nông nghiệp
- Cô kĩ sư là một hình ảnh đẹp đẽ, biểu tượng cho sức sống mãnh liệt của tuổi trẻ: cô vừa tốt nghiệp đã tình nguyện lên miền núi Lai Châu nhận nhiệm vụ.
- Cuộc gặp gỡ bất ngờ với anh thanh niên khiến cô “bàng hoàng”
- Cái “bàng hoàng” như một sự va đập giúp cô bừng dậy những tình cảm và suy nghĩ lớn lao, đẹp đẽ:
+ Cô đánh giá, kiểm điểm đúng hơn mối tình đầu nhạt nhẽo mà cô đã từ bỏ.
+ Vững tin và quyết tâm về quyết định cho chuyến ra đi đầu đời của mình.
- Từ quý mến, khâm phục cô dần dần thấy biết ơn vô cùng anh thanh niên. Không phải chỉ vì bó hoa to mà anh tặng mà còn vì “một bó hoa nào khác nữa, bó hoa của những háo hức và mơ mộng ngẫu nhiên anh cho thêm cô”
=> Cuộc gặp gỡ đã khơi lên trong tâm tư cô gái trẻ những tình cảm và những suy nghĩ mới mẻ, cao đẹp về con người, về cuộc sống. Đó là sự đồng cảm về lý tưởng của thế hệ thanh niên Việt Nam thời chống Mĩ. Đồng thời, qua tâm tư, cảm xúc của cô kĩ sư, ta nhận ra vẻ đẹp và sức mạnh của nhân vật anh thanh niên.
* Nhân vật bác lái xe
- Là người xuất hiện từ đầu tác phẩm, bác là người dẫn dắt, giới thiệu một cách sơ lược và kích thích sự chú ý về nhân vật chính của tác phẩm – “Người cô độc nhất thế gian”
- Bác là một người yêu nghề và có trách nhiệm với công việc: Đã có ba mươi năm lái xe và hiểu tường tận Sa Pa.
- Là một con người niềm nở và cởi mở: trên khuôn mặt hồ hởi, bác giới thiệu về thiên nhiên và cảnh sắc Sa Pa; chia sẻ với ông họa sĩ và cô kĩ sư về anh thanh niên.
- Có một tâm hồn nhạy cảm trước vẻ đẹp của thiên nhiên Sa Pa.
- Bác là cầu nối giữa anh thanh niên với cuộc đời: bác mua sách giúp anh; giới thiệu anh với những người bạn mới; ...
=> Mặc dù chỉ xuất hiện qua một vài chi tiết của truyện nhưng bác họa sĩ là một phần quan trọng giúp nhân vật anh thanh niên xuất hiện một cách tự nhiên và góp phần dẫn dắt chuyện
c. Những nhân vật được giới thiệu gián tiếp
- Đó là những con người làm việc miệt mài, cống hiến thầm lặng: anh bạn trên trạm đỉnh Phan-Xi - Păng cao 3142 mét; ông kĩ sư vườn rau dưới Sa Pa ngày ngày ngồi im trong vườn su hào rình xem cách ong lấy phấn, rồi tự tay thụ phấn cho hoa su hào với mong muốn tạo ra những củ su hào to, ngọt, phục vụ nhân dân miền Bắc.
- Dám hi sinh cả tuổi và hạnh phúc cá nhân như anh cán bộ nghiên cứu bản đồ sét, luôn trong tư thế sẵn sàng chờ sét, “nửa đêm mưa gió, rét buốt, mặc, cứ nghe sét là choáng choàng chạy ra” và mười một năm chưa ngày nào xa cơ quan
=> Trong tác phẩm, những nhân vật này không xuất hiện một cách trực tiếp mà chỉ được giới thiệu gián tiếp qua lời kể của anh thanh niên. Song, họ đã thể hiện được những phẩm chất vàng trong tâm hồn, cách sống và góp phần làm sáng tỏ chủ đề, tư tưởng của truyện.
3. Đánh giá nghệ thuật
- Xây dựng tình huống truyện đơn giản, giàu ý nghĩa.
- Cách kể chuyện tự nhiên kết hợp tự sự, trữ tình và bình luận.
- Kể chuyện theo ngôi thứ 3 điểm nhìn trần thuật đặt vào nhân vật ông họa sĩ làm câu chuyện trở nên khách quan, tăng độ tin cậy.
- Tác giả sử dụng ngôn ngữ bình dị, giàu chất thơ, đậm chất họa có sức lôi cuốn người đọc. Ngôn ngữ đối thoại, độc thoại nội tâm để khắc họa tính cách nhân vật.
Đề bài: Phân tích vẻ đẹp nhân vật anh thanh niên trong “Lặng lẽ Sa Pa” – Nguyễn Thành Long.
1. Mb:
- Có những tác phẩm chỉ cần đọc một lần đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc, người nghe. Và “Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long là một trong những tác phẩm như thế.
- Truyện viết về vẻ đẹp của con người lao động mới và ý nghĩa của công việc lao động thầm lặng.
- Truyện giúp ta cảm nhận được vẻ đẹp của nhân vật anh thanh niên – một chàng trai trẻ với những phẩm chất đáng tự hào.
2. Tb:
a. Khái quát chung:
- Hoàn cảnh sáng tác: Truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” được Nguyễn Thành Long sáng tác năm 1970 trong một chuyến đi thực tế ở Lào Cai. Truyện được in trong tập “ Giữa trong xanh” (1972)
- Khái quát cốt truyện:
+ Truyện kể về cuộc gặp gỡ tình cờ giữa bác lái xe, ông họa sĩ, cô kĩ sư với anh thanh niên làm công tác khí tượng trên đỉnh Yên Sơn ở Sa Pa.
+ Trong cuộc gặp gỡ 30 phút ngắn ngủi, anh thanh niên kể về cuộc sống và công việc của mình. Anh đã bộc lộ những suy nghĩ đúng đắn về công việc và cuộc đời. Khi ông hoạ sĩ định vẽ anh, anh đã từ chối và giới thiệu những người khác mà anh cho là xứng đáng hơn như ông kĩ sư vườn rau, anh cán bộ nghiên cứu lập bản đồ sét…Đến giờ ốp, anh thanh niên phải chia tay mọi người trong sự bịn rịn và quyến luyến. Anh không quên tặng hai người một làn trứng gà ăn dọc đường.
b. Phân tích nhân vật anh thanh niên:
- Anh thanh niên là nhân vật chính của truyện, anh không xuất hiện ngay từ đầu truyện mà chỉ hiện ra qua lời giới thiệu của bác lái xe và trong cuộc gặp gỡ với mọi người. Nhân vật ấy chỉ hiện ra trong chốc lát, đủ để các nhân vật khác kịp ghi nhận một ấn tượng, một kí hoạ chân dung về anh rồi dường như anh lại khuất lấp trong mây mù bạt ngàn và cái lặng lẽ muôn thủa của núi cao Sa Pa.
* Anh thanh niên sống và làm việc trong hoàn cảnh khó khăn, khắc nghiệt.
- Anh thanh niên 27 tuổi, tầm vóc nhỏ bé, nét mặt rạng rỡ. Anh làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m. Nơi anh ở không có bóng người, bốn mùa chỉ có cỏ cây và sương mù lạnh lẽo. Anh được bác lái xe giới thiệu là « người cô độc nhất thế gian » và « thèm người lắm »
- Hoàn cảnh sống và làm việc gian khổ, cô đơn và cách biệt với thế giới bên ngoài như một thử thách lớn đối với tuổi trẻ vốn thích tự do, bay nhảy, phóng khoáng. Nhưng chính hoàn cảnh ấy anh thanh niên lại tỏa sáng nhiều phẩm chất cao đẹp.
* Trước hết anh thanh niên đẹp ở lí tưởng sống:
- Anh từng viết đơn xin ra mặt trận trực tiếp cầm súng chiến đấu với kẻ thù nhưng bị từ chối. Anh đã tự nguyện gắn bó với công việc khí tượng kiêm vật lí địa cầu trên đỉnh cao Yên Sơn với suy nghĩ “Mình sinh ra là gì? Mình đẻ ở đâu? Mình vì ai mà làm việc”, tiếp tục cống hiến cho đất nước theo một cách khác.
- Ở độ tuổi trẻ trung sổi nổi nhất của đời người anh không lựa chọn chốn phồn hoa đô thị mà xung phong công tác trên mảnh đất Sa Pa. Mới đầu, anh “thèm người” tới mức phải lấy cây chắn ngang đường ô tô để được nghe tiếng người. Về sau anh nghĩ “Nếu đó chỉ là nỗi nhớ phồn hoa đô thị thì thật xoàng”. Anh đã vượt qua để sống, làm việc một mình gắn bó với mảnh đất Sa Pa đã bốn năm.
* Anh thanh niên là một người yêu nghề, say mê nghiên cứu khoa học
- Anh tự giới thiệu công việc chính của mình là “đo nắng, đo mưa, đo gió, tính mây, đo chấn động mặt đất, dự vào việc báo thời tiết, phục vụ lao động sản xuất và chiến đấu”. Công việc nói chung là dễ, chỉ cần tỉ mỉ và chính xác.
- Trong quá trình làm việc, anh đã phát hiện một điều rất thú vị “Khi ta làm việc ta với công việc là đôi sao lại gọi là một mình được... Công việc của cháu gian khổ thế đấy chứ cất nó đi cháu buồn chết mất”. Anh coi công việc như người bạn của mình, anh tìm thấy niềm vui trong mỗi việc làm. Công việc đã trở thành lẽ sống, trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của anh.
- Lòng yêu nghề của anh còn thể hiện qua thái độ hồ hởi, sự am hiểu khi giới thiệu về các máy móc: Đây là máy đo gió, đây là cái thùng đo mưa...đây là máy nhật quang kí...Những máy móc vô tri, vô giác bỗng trở nên sinh động qua lời giới thiệu của anh.
- Vì yêu nghề nên anh khao khát được làm việc trên đỉnh Phan xi păng cao hơn 3000 mét – đó mới là lí tưởng.
+ Anh thanh niên có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc:
- Làm việc một mình trên đỉnh núi cao, không có ai giám sát song anh vẫn luôn tự giác, tận tụy. Hàng ngày anh quan sát hiện tượng, ghi chép số liệu, dùng máy bộ đàm gọi về cơ quan mà anh gọi đó là bản “ốp”. Mỗi ngày anh phải “ốp” bốn lần, anh tâm sự: “Gian khổ nhất là vào lúc 1h sáng. Chui ra khỏi chăn, ngọn đèn bão vặn to đến cỡ nào vẫn không đủ sáng. Xách đèn ra ngoài gió tuyết và lặng im ở bên ngoài như chực đợi mình ra là ào ào xô tới”.
=> Với thời tiết khắc nghiệt như vậy chỉ cần một chút ngần ngại anh sẽ tặc lưỡi rồi ngủ tiếp. Nhưng không, anh vẫn hoàn thành công việc của mình mặc cho giá rét, mặc cho tuyết rơi, mặc cho cái im lặng thật dễ sợ “Nó như bị gió chặt ra từng khúc, mà gió như chổi lớn quét đi tất cả ...”. Sự quyết tâm đã chiến thắng nỗi sợ, lòng yêu nghề và tinh thần trách nhiệm giúp anh hoàn thành tốt công việc của mình. Anh hiểu công việc của mình là móc xích quan trọng trong công việc chung của đất nước.
- Tác phong làm việc của anh khoa học, nghiêm túc, đúng giờ giấc và chính xác đến từng phút: Anh đếm từng phút trong cuộc gặp gỡ vì sợ hết ba mươi phút.
=> Có thể nói tình yêu nghề, trách nhiệm cao trong công việc và sự nhiệt tình cống hiến của anh chính là biểu hiện cho tình yêu Tổ quốc.
* Anh thanh niên còn có tinh thần lạc quan và yêu tha thiết cuộc sống, biết sắp xếp cuộc sống một cách nề nếp khoa học, có tinh thần ham học hỏi.
- Anh đã tạo ra không gian sống cho mình thật lí tưởng bằng việc trồng đủ các loài hoa rực rỡ để làm đẹp cho ngôi nhà mình ở. Khi đến thăm vườn hoa của anh trồng ông họa sĩ và cô kĩ sư bất ngờ “Đứng trong mây mù ngang tầm với chiếc cầu vồng kia bỗng nhiên lại gặp hoa dơn, hoa thược dược, vàng tím, đỏ, hồng phấn, tổ ong...” vườn hoa ấy chính là bằng chính sinh động của anh về tâm hồn yêu cuộc sống của anh.
- Không chỉ biết trồng hoa, chăm chút vườn hoa, làm đẹp cho ngôi nhà của mình mà anh còn biết nuôi gà để cải thiện cuộc sống, vừa để tạo ra niềm vui cho mình. Làn trứng anh biếu bác họa sĩ, bó hoa tặng cô kĩ sư chính là những thành quả tự tay anh chăm sóc vun trồng.
- Anh luôn tự trau rồi bản thân bằng cách đọc sách, để nâng cao hiểu biết. Chính vì vậy mà bác lái xe mua hộ sách “anh mừng quýnh” vì anh coi sách là món ăn tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày.
- Không chỉ sắp xếp, tổ chức công việc một cách khoa học, mà ngay trong cuộc sống anh cũng thật gọn gàng, ngăn nắp, có tinh thần ham học hỏi.
Ngôi nhà anh ở được ông họa sĩ khắc họa bằng một vài đường nét “ Một căn nhà ba gian sạch sẽ với bàn ghế, sổ sách, bản đồ thống kê, máy bộ đàm. Cuộc đời riêng của anh được thu gọn lại một góc trái gian với một chiếc giường con, môt chiếc bàn học, một cái giá sách” khiến ông họa sĩ phải trầm trồ và bất ngờ. Chỉ bấy nhiêu thôi cũng đủ ta hình dung về ngôi nhà của anh. Nó tuy nhỏ bé đơn sơ, giản dị nhưng lại vô cùng gọn gàng, ngăn nắp, khoa học.
- Sống ở một nơi hẻo lánh hầu như không có người đến thăm vậy mà anh vẫn chủ động sắp xếp công việc của mình một cách khoa học, bởi anh luôn có lối sống đẹp và trân trọng cái đẹp.
=>Có thể nói chính niềm lạc quan, yêu cuộc sống, yêu cái đẹp, đam mê đọc sách là động lực giúp anh vượt qua khó khăn thử thách, hoàn thành tốt công việc.
* Ở anh thanh niên ta còn bắt gặp một phẩm chất đáng quý đó là sự cởi mở, chân thành, hiếu khách luôn quý trọng tình cảm của mọi người.
- Sống một mình trên đỉnh cao nên anh được bác lái xe gọi là “Người cô độc nhất thế gian” và mắc bệnh “thèm người”. Vậy nên anh luôn khao khát được trò chuyện với mọi người bằng cách lấy khúc gỗ chắn ngang đường để chặn xe lại: “ Đang đi thế này chợt thấy một khúc thân cây chặn ngang đường phải hãm lại, một anh thanh niên từ từ chạy đến giúp đỡ”. Thì ra anh thèm người quá nên anh thanh niên kiếm cớ để dừng xe lại nhìn và nói chuyện một lát, cái hành động ấy của anh đáng yêu và thật đáng thông cảm biết bao.
- Anh còn biết quan tâm chu đáo đến những người tình cờ gặp gỡ và sẵn sàng chia sẻ yêu thương. Biết vợ bác lái xe bị ốm “anh còn gửi củ tam thất để cho bác gái ngâm rượu uống”.
- Khi gặp được người thì anh mừng đến mức tất cả cuống cuồng như không kiềm được cảm xúc: “anh chạy vụt đi, cũng tất tả như khi đến”, “người con trai nói to những điều đáng lẽ người ta chỉ nghĩ”.
- Anh là một người thân thiện, cởi mở ngay cả với những người mới gặp lần đầu như ông họa sĩ và cô kĩ sư: Niềm nở, hồ hởi không giấu lòng, pha trà, tặng hoa và cả quà ăn dọc đường. Và không dấu được lòng mình anh nói to những điều đáng nhẽ người ta chỉ nghĩ: “Bác và cô là đoàn khách thứ hai thăm nhà tôi từ tết và cô là cô gái thứ nhất từ Hà Nội lên tới nhà tôi từ bốn năm nay.
- Anh trân trọng từng giây từng phút gặp gỡ: Đếm từng phút vì sợ hết mất ba mươi phút gặp gỡ vô cùng quý báu. Khi gần hết giờ anh tỏ ra tiếc nuối khi phải chia tay mọi người.
=>Anh thanh niên xứng đáng trở thành biểu tượng cho phẩm chất và con người nơi mảnh đất Sa Pa
* Anh thanh niên có quan niệm sống tiến bộ
- Anh quan niệm công việc cũng giống như người bạn đồng hành của mình “Khi ta làm việc ta với công việc là đôi sao lại gọi là một mình được...
- Với anh hạnh phúc không phải là cái gì cao sang mà là những điều rất giản dị. “Nhờ việc phát hiện đám mây khô mà ngày ấy, tháng ấy không quân ta bắn rơi nhiều máy bay mĩ trên cầu Hàm Rồng...Từ hôm ấy cháu thấy mình thật hạnh phúc”. Với anh hạnh phúc là được giúp đỡ mọi người, được cống hiến cho quê hương, đất nước. Chỉ khi nào được cống hiến, được đóng góp công sức của mình cho đất nước thì anh mới thấy cuộc sống có ý nghĩa. Quan niệm ấy rất giống lẽ sống của nhà thơ Thanh Hải:
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
- Những quyển sách không đơn thuần là phương tiện để anh nghiên cứu, học tập mở rộng tầm hiểu biết mà sách còn giống như người bạn cùng anh chia sẻ buồn vui, giúp đời sống tâm hồn trở nên phong phú.
* Mặc dù anh thanh niên hội tụ rất nhiều đức tính quý báu, nhưng anh lại rất khiêm tốn, thành thực.
- Công việc của anh đang làm góp một phần quan trọng cho những bước chuyển mình của đất nước: phục vụ sản xuất và phục vụ chiến đấu. Nhưng anh lại cho những đóng góp của mình là vô cùng nhỏ bé so với bao người khác.
- Khi ông họa sĩ xin kí họa chân dung, anh từ chối, e ngại: “Không, không, đừng vẽ cháu! Để cháu giới thiệu với bác những người khác đáng cho bác vẽ hơn”.
=>Qua những nét phác họa của Nguyễn Thành Long, anh thanh niên hiện lên thật chân thực, sinh động, đẹp đẽ. Vẻ đẹp của nhân vật anh thanh niên góp phần làm nổi bật chủ đề của truyện “Trong cái lặng im của Sa Pa, dưới những dinh thự cũ kỹ của Sa Pa, Sa Pa mà chỉ nghe tên, người ta đã nghĩ đến chuyện nghỉ ngơi, có những người làm việc và lo nghĩ như vậy cho đất nước”.
* LĐ chốt :
- Truyện không chỉ hay về nội dung mà còn đặc sắc về nghệ thuật.
- Thành công của tác giả là xây dựng tình huống truyện đơn giản, giàu ý nghĩa, cách kể chuyện tự nhiên kết hợp tự sự, trữ tình và bình luận. Kể chuyện theo ngôi thứ 3 điểm nhìn trần thuật đặt vào nhân vật ông họa sĩ làm câu chuyện trở nên khách quan, tăng độ tin cậy. Tác giả sử dụng ngôn ngữ bình dị, giàu chất thơ, đậm chất họa có sức lôi cuốn người đọc.
- Qua những nghệ thuật ấy, tác giả đã khắc họa thành công bức chân dung về con người lao động với những nét đẹp cả tinh thần, tình cảm và lối sống.
- Anh thanh niên tiêu biểu cho hình ảnh những con người lao động mới với phong cách sống đẹp, sống có lí tưởng hết mình vì Tổ quốc. Cùng với ông kĩ sư nông nghiệp, anh cán bộ lập bản đồ sét... vẻ đẹp của anh thanh niên làm sáng bừng mảnh đất Sa Pa lặng lẽ.
3. Kb :
- Đã gần nửa thế kỉ trôi qua nhưng đến nay truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long vẫn còn nguyên giá trị.
- Tác phẩm đã cho người đọc cảm nhận rõ nét về chân dung nhân vật anh thanh niên với những nét đẹp hoàn hảo lí tưởng....Nhân vật anh thanh niên tiêu biểu cho những con người lao động ở Sa Pa nói riêng và những con người lao động trong thời đại mới nói chung.
- Đọc tác phẩm ta càng thêm tự hào, ngưỡng mộ và quý trọng hơn những con người đang lặng lẽ, âm thầm làm việc và cống hiến cho Tổ quốc.
- Là học sinh….
