Ngoại hình cụ Mết được tác giả vẽ ra bằng những nét vẽ rất ấn tượng, mang vẻ cứng cáp kiên cường của một cây xà nu đứng tuổi, kinh qua nhiều bom đạn của kẻ thù. Đó là dáng vẻ của một người dân tộc anh hùng, khỏe mạnh với tấm "ngực căng như một cây xà nu lớn", cùng"bàn tay nặng trịch nắm chặt lấy vai anh như một cái kìm sắt". Mang một dáng vẻ và sức sống bền bỉ mà không phải một ông cụ nào ở tuổi này cũng có được, đó là sự "quắc thước", với bộ "râu bây giờ đã dài tới ngực và vẫn đen bóng, mắt vẫn sáng và xếch ngược, vết sẹo ở má bên phải vẫn láng bóng".
Có thể nói rằng cụ Mết chính là bức chân dung tiêu biểu nhất để khái quát về cộng đồng các dân tộc Tây Nguyên trong cuộc kháng chiến chống Mỹ trường kỳ mà có lần Nguyễn Trung Thành đã viết đôi lời về nhân vật này "Ông là cội nguồn là Tây Nguyên của thời đại đất nước đứng lên còn trường tồn đến hôm nay. Ông như lịch sử bao trùm, nhưng không che lấp đi sự đi tới nối tiếp và mãnh liệt, ngày càng mãnh liệt hơn, sành sỏi và tự giác hơn của thế hệ sau". Ở cụ đó là vẻ đẹp truyền thống được đúc kết từ nhiều thế hệ, tạo nên một hình tượng, mạnh mẽ rắn rỏi và vững vàng, trở thành cánh chim đầu đàn của cả làng Xô Man trong công cuộc kháng chiến. Ngoại hình cụ Mết được tác giả vẽ ra bằng những nét vẽ rất ấn tượng, mang vẻ cứng cáp kiên cường của một cây xà nu đứng tuổi, kinh qua nhiều bom đạn của kẻ thù. Đó là dáng vẻ của một người dân tộc anh hùng, khỏe mạnh với tấm "ngực căng như một cây xà nu lớn", cùng"bàn tay nặng trịch nắm chặt lấy vai anh như một cái kìm sắt". Mang một dáng vẻ và sức sống bền bỉ mà không phải một ông cụ nào ở tuổi này cũng có được, đó là sự "quắc thước", với bộ "râu bây giờ đã dài tới ngực và vẫn đen bóng, mắt vẫn sáng và xếch ngược, vết sẹo ở má bên phải vẫn láng bóng". Giọng nói mạnh mẽ vang dội lại càng chứng minh cái sự dẻo dai và sức bền của ông cụ"sáu mươi tuổi rồi mà tiếng nói vẫn ồ, ồ, dội vang trong lồng ngực". Đặc biệt qua đôi mắt của Tnú người đã từng chịu nhiều ơn nghĩa của cụ Mết, anh sau ba năm lăn lộn ở chiến trường trở về mà cụ vẫn chẳng khác xưa, vẫn một bộ dáng vững chãi, sừng sững bảo vệ và lãnh đạo làng Xô Man. Vẻ đẹp ngoại hình ấy của cụ Mết có thể được xem là vẻ đẹp lý tưởng mang tính sử thi của người anh hùng dân tộc Tây Nguyên, là mong ước của cộng đồng về một người đứng đầu mạnh mẽ, với sức sống kiên cường cùng năm tháng.
Trong kháng chiến, cụ Mết không chỉ đóng vai trò là một già làng đứng tuổi, có tiếng nói mà còn là một người chỉ huy, một người chiến sĩ mạnh mẽ, đầy rẫy kinh nghiệm, kiên cường và bền bỉ trong cuộc chiến suốt nhiều năm liền. Là người lãnh đạo chỉ dẫn dân làng Xô Man giữ đất, giữ nước, ủng hộ cụ Hồ, ủng hộ kháng chiến, nắm giữ vai trò khích lệ động viên mọi người bằng những lời nói rất tâm huyết như một lời kêu gọi, phát động kháng chiến đầy quyết tâm, thề sống chết với quân thù "Thế là bắt đầu rồi! Đốt lửa lên! Tất cả người già, người trẻ, người đàn ông, người đàn bà, mỗi người phải tìm lấy một cây giáo, một cây mác, một cây vụ, một cây rựa. Ai không có thì vót chông, năm trăm cây chông! Đốt lửa lên!". Không chỉ là động viên kháng chiến cụ Mết còn thể hiện sự chu toàn, tầm nhìn xa trông rộng của một chủ soái khi liên tục vận động bà con tham gia chuẩn bị, dự trữ lương thực, thực phẩm cho một cuộc chiến trường kỳ sắp tới, đốc thúc dân làng đốt rẫy trồng sắn, gieo cây pomchu xanh mượt cả một vùng rừng, khiến cho lương thực có ăn đến mấy mùa nữa cũng không hết. Càng thể hiện quyết tâm chống giặc Mỹ lâu dài, không bao giờ lùi bước của cụ và của cả một cộng đồng dân tộc dưới quyền cụ Mết. Bên cạnh đó vẻ đẹp sử thi của người anh hùng Tây Nguyên còn hiện lên trong khi cụ hòa mình vào cuộc chiến, trong những giây phút lịch sử của làng Xô Man. Đó là cái ngày bọn giặc và tay sai lùng quét vây bắt thanh niên theo cách mạng, lùng bắt Tnú, chúng đã bắt trói mẹ con Mai và liên tục tra tấn một cách dã man. Cả cụ Mết và Tnú đều phải chứng kiến cảnh thương tâm ấy, nhưng ai cũng đều hiểu rằng nếu ra lúc này thì ắt trúng bẫy địch, thế nhưng với vai trò là người chỉ huy, với tấm lòng căm thù và suy nghĩ cho tương lai của cách mạng, cụ không thể để Tnú hy sinh vô ích. Cụ đã có ý định ra cứu mẹ con Mai thay Tnú, thế nhưng không vẫn không kịp bước chân anh. Đến cuối cùng cụ đã ra một quyết định trọng đại, cụ phải cứu tương lai của làng Xô Man, tương lai của mảnh đất này bằng mọi giá, cụ đã dẫn thanh niên trong làng lên rừng lấy vũ khí để quay về giải cứu Tnú. Tiếng hô vang vọng của người chủ tướng "Chém! Chém hết!" đã trở thành sức mạnh, nguồn cổ vũ tập thể, lấy mạnh hơn chục thằng giặc, trả thù cho mẹ con Mai và cứu thoát cả Tnú. Có thể nói rằng, sự quyết đoán, tinh thần quyết chiến mạnh mẽ và sự khôn ngoan của cụ Mết đã giúp dân làng Xô Man lập được một chiến công rực rỡ, sau nhiều ngày ấp ủ, phải chịu sự càn quét của kẻ thù. Đồng thời cũng chính là trận chiến mở đường cho những cuộc chiến dài hơi và cũng lắm vẻ vang sau này của làng.
Không chỉ nắm vai trò lãnh đạo, chỉ dẫn trong chiến đấu, cụ Mết còn là người lãnh đạo, định hướng tinh thần của làng Xô Man. Cụ đóng vai trò là người truyền dạy, giáo dục cho mọi người tinh thần yêu nước sâu sắc, lòng trung thành với cách mạng, với Đảng, ý chí kiên cường bất khuất như những cây xà nu trên rừng. Cụ không dùng những lý lẽ hay giáo điều xa xôi, mà sử dụng ngay một tấm gương sống là anh Tnú, một người chiến sĩ cách mạng kiên cường, niềm tự hào của của cả làng, khi liên tục kể những câu chuyện về cuộc đời lắm đau thương và sự anh dũng của anh trong kháng chiến. Đồng thời cũng không quên ôn lại những sự tích chiến đấu vẻ vang của làng, sự hy sinh của những thế hệ đi trước trong cuộc chiến. Biến nó thành lịch sử, niềm tin, động lực, bài học chung của tất cả các thế hệ già trẻ, lớn, bé của làng Xô Man. Hoặc răn dạy thông qua các câu nói thể hiện sự giác ngộ cách mạng sâu sắc "cán bộ là Đảng, Đảng còn, núi nước này còn", bộc lộ sự tin tưởng tuyệt đối vào Đảng, nhà nước và cách mạng trường kỳ. Đồng thời cũng định hướng cho dân làng một lối đi đúng đắn bằng câu tuyên ngôn rất sâu sắc và thấm thía "Chúng nó cầm súng thì mình phải cầm giáo". Câu nói không chỉ là tư tưởng của riêng của cụ Mết mà còn là tư tưởng của nhà văn Nguyễn Trung Thanh khi viết tác phẩm này, đại ý rằng không còn cách nào khác, chúng ta buộc phải chống giặc Mỹ bằng cách lấy bạo lực cách mạng để chống lại bạo lực phản cách mạng của kẻ thù. Phải lấy máu, xương để bảo vệ từng tấc đất của quê hương, bảo vệ nền độc lập hòa bình của dân tộc, vì một cuộc sống ngày mai tươi đẹp hơn.
Một nét đẹp nữa của cụ Mết mà ta có thể dễ dàng nhận ra ấy là tấm lòng yêu thương và tự hào sâu sắc với mảnh đất quê hương, nghe tin Tnú nghỉ phép về thăm làng 1 ngày, cụ đã dẫn ngay anh ra máng nước ở đầu làng để tắm rửa cho sạch sẽ. Đó giống như một nghi thức chào đón, tẩy trần thể hiện ý thức truyền thống sâu sắc, nhắc nhở Tnú cũng như những người đi xa quê hương phải biết nhớ về cội nguồn, nơi chôn rau cắt rốn của mình. Khi trò chuyện với dân làng hoặc với Tnú, nhắc về mảnh đất quê hương, con người và sự vật nơi đây, cụ Mết luôn bộc lộ niềm vui, niềm tự hào, ý thức khen ngợi trong lời nói rất rõ ràng "Không có gì mạnh bằng cây xà nu đất ta", "Gạo người Strá mình làm ra ngon nhất rừng núi này". Đặc biệt cụ luôn nung nấu, kiên định trong lòng lý tưởng bảo vệ quê hương, bảo vệ niềm tự hào bằng cách lãnh đạo dân làng chiến đấu, ra sức giáo dục giác ngộ cách mạng cho mọi người. Đồng thời trở thành một chiến sĩ cách mạng hăng hái số một. Bên cạnh đó cụ còn là người giàu tình yêu thương, cụ luôn nhắc nhở trân trọng câu chuyện và cuộc đời của Tnú, cũng dành cho nhân vật này những lời khuyên lời động viên chân thành. Sẵn sàng lăn xả vào hiểm nguy để cứu giúp gia đình anh. Đối với dân làng cụ Mết luôn có sự lãnh đạo đúng đắn, nhận được đồ tốt như chút muối cũng sẵn lòng chia sẻ với tất cả mọi người.
Cụ Mết chính là một nhân vật tiêu biểu và đóng vai trò khá quan trọng trong tác phẩm Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành. Biểu trưng cho một thế hệ anh hùng đi trước, có đầy đủ những vẻ đẹp của sự từng trải, kiên cường, mạnh mẽ, bền bỉ, trở thành người dẫn dắt, lãnh đạo cho các thế hệ tiếp nối, duy trì và phát huy truyền thống đánh giặc cứu nước của những người con Tây Nguyên. Để lại những ấn tượng sâu sắc về sức mạnh, vẻ đẹp sử thi trầm hùng, mạnh mẽ trên những trang truyện của thời đại.
Nhân vật cụ Mết – Rừng xà nu
Có thể nói rằng cụ Mết chính là bức chân dung tiêu biểu nhất để khái quát về cộng đồng các dân tộc Tây Nguyên trong cuộc kháng chiến chống Mỹ trường kỳ mà có lần Nguyễn Trung Thành đã viết đôi lời về nhân vật này "Ông là cội nguồn là Tây Nguyên của thời đại đất nước đứng lên còn trường tồn đến hôm nay. Ông như lịch sử bao trùm, nhưng không che lấp đi sự đi tới nối tiếp và mãnh liệt, ngày càng mãnh liệt hơn, sành sỏi và tự giác hơn của thế hệ sau". Ở cụ đó là vẻ đẹp truyền thống được đúc kết từ nhiều thế hệ, tạo nên một hình tượng, mạnh mẽ rắn rỏi và vững vàng, trở thành cánh chim đầu đàn của cả làng Xô Man trong công cuộc kháng chiến. Ngoại hình cụ Mết được tác giả vẽ ra bằng những nét vẽ rất ấn tượng, mang vẻ cứng cáp kiên cường của một cây xà nu đứng tuổi, kinh qua nhiều bom đạn của kẻ thù. Đó là dáng vẻ của một người dân tộc anh hùng, khỏe mạnh với tấm "ngực căng như một cây xà nu lớn", cùng"bàn tay nặng trịch nắm chặt lấy vai anh như một cái kìm sắt". Mang một dáng vẻ và sức sống bền bỉ mà không phải một ông cụ nào ở tuổi này cũng có được, đó là sự "quắc thước", với bộ "râu bây giờ đã dài tới ngực và vẫn đen bóng, mắt vẫn sáng và xếch ngược, vết sẹo ở má bên phải vẫn láng bóng". Giọng nói mạnh mẽ vang dội lại càng chứng minh cái sự dẻo dai và sức bền của ông cụ"sáu mươi tuổi rồi mà tiếng nói vẫn ồ, ồ, dội vang trong lồng ngực". Đặc biệt qua đôi mắt của Tnú người đã từng chịu nhiều ơn nghĩa của cụ Mết, anh sau ba năm lăn lộn ở chiến trường trở về mà cụ vẫn chẳng khác xưa, vẫn một bộ dáng vững chãi, sừng sững bảo vệ và lãnh đạo làng Xô Man. Vẻ đẹp ngoại hình ấy của cụ Mết có thể được xem là vẻ đẹp lý tưởng mang tính sử thi của người anh hùng dân tộc Tây Nguyên, là mong ước của cộng đồng về một người đứng đầu mạnh mẽ, với sức sống kiên cường cùng năm tháng.
Trong kháng chiến, cụ Mết không chỉ đóng vai trò là một già làng đứng tuổi, có tiếng nói mà còn là một người chỉ huy, một người chiến sĩ mạnh mẽ, đầy rẫy kinh nghiệm, kiên cường và bền bỉ trong cuộc chiến suốt nhiều năm liền. Là người lãnh đạo chỉ dẫn dân làng Xô Man giữ đất, giữ nước, ủng hộ cụ Hồ, ủng hộ kháng chiến, nắm giữ vai trò khích lệ động viên mọi người bằng những lời nói rất tâm huyết như một lời kêu gọi, phát động kháng chiến đầy quyết tâm, thề sống chết với quân thù "Thế là bắt đầu rồi! Đốt lửa lên! Tất cả người già, người trẻ, người đàn ông, người đàn bà, mỗi người phải tìm lấy một cây giáo, một cây mác, một cây vụ, một cây rựa. Ai không có thì vót chông, năm trăm cây chông! Đốt lửa lên!". Không chỉ là động viên kháng chiến cụ Mết còn thể hiện sự chu toàn, tầm nhìn xa trông rộng của một chủ soái khi liên tục vận động bà con tham gia chuẩn bị, dự trữ lương thực, thực phẩm cho một cuộc chiến trường kỳ sắp tới, đốc thúc dân làng đốt rẫy trồng sắn, gieo cây pomchu xanh mượt cả một vùng rừng, khiến cho lương thực có ăn đến mấy mùa nữa cũng không hết. Càng thể hiện quyết tâm chống giặc Mỹ lâu dài, không bao giờ lùi bước của cụ và của cả một cộng đồng dân tộc dưới quyền cụ Mết. Bên cạnh đó vẻ đẹp sử thi của người anh hùng Tây Nguyên còn hiện lên trong khi cụ hòa mình vào cuộc chiến, trong những giây phút lịch sử của làng Xô Man. Đó là cái ngày bọn giặc và tay sai lùng quét vây bắt thanh niên theo cách mạng, lùng bắt Tnú, chúng đã bắt trói mẹ con Mai và liên tục tra tấn một cách dã man. Cả cụ Mết và Tnú đều phải chứng kiến cảnh thương tâm ấy, nhưng ai cũng đều hiểu rằng nếu ra lúc này thì ắt trúng bẫy địch, thế nhưng với vai trò là người chỉ huy, với tấm lòng căm thù và suy nghĩ cho tương lai của cách mạng, cụ không thể để Tnú hy sinh vô ích. Cụ đã có ý định ra cứu mẹ con Mai thay Tnú, thế nhưng không vẫn không kịp bước chân anh. Đến cuối cùng cụ đã ra một quyết định trọng đại, cụ phải cứu tương lai của làng Xô Man, tương lai của mảnh đất này bằng mọi giá, cụ đã dẫn thanh niên trong làng lên rừng lấy vũ khí để quay về giải cứu Tnú. Tiếng hô vang vọng của người chủ tướng "Chém! Chém hết!" đã trở thành sức mạnh, nguồn cổ vũ tập thể, lấy mạnh hơn chục thằng giặc, trả thù cho mẹ con Mai và cứu thoát cả Tnú. Có thể nói rằng, sự quyết đoán, tinh thần quyết chiến mạnh mẽ và sự khôn ngoan của cụ Mết đã giúp dân làng Xô Man lập được một chiến công rực rỡ, sau nhiều ngày ấp ủ, phải chịu sự càn quét của kẻ thù. Đồng thời cũng chính là trận chiến mở đường cho những cuộc chiến dài hơi và cũng lắm vẻ vang sau này của làng.
Không chỉ nắm vai trò lãnh đạo, chỉ dẫn trong chiến đấu, cụ Mết còn là người lãnh đạo, định hướng tinh thần của làng Xô Man. Cụ đóng vai trò là người truyền dạy, giáo dục cho mọi người tinh thần yêu nước sâu sắc, lòng trung thành với cách mạng, với Đảng, ý chí kiên cường bất khuất như những cây xà nu trên rừng. Cụ không dùng những lý lẽ hay giáo điều xa xôi, mà sử dụng ngay một tấm gương sống là anh Tnú, một người chiến sĩ cách mạng kiên cường, niềm tự hào của của cả làng, khi liên tục kể những câu chuyện về cuộc đời lắm đau thương và sự anh dũng của anh trong kháng chiến. Đồng thời cũng không quên ôn lại những sự tích chiến đấu vẻ vang của làng, sự hy sinh của những thế hệ đi trước trong cuộc chiến. Biến nó thành lịch sử, niềm tin, động lực, bài học chung của tất cả các thế hệ già trẻ, lớn, bé của làng Xô Man. Hoặc răn dạy thông qua các câu nói thể hiện sự giác ngộ cách mạng sâu sắc "cán bộ là Đảng, Đảng còn, núi nước này còn", bộc lộ sự tin tưởng tuyệt đối vào Đảng, nhà nước và cách mạng trường kỳ. Đồng thời cũng định hướng cho dân làng một lối đi đúng đắn bằng câu tuyên ngôn rất sâu sắc và thấm thía "Chúng nó cầm súng thì mình phải cầm giáo". Câu nói không chỉ là tư tưởng của riêng của cụ Mết mà còn là tư tưởng của nhà văn Nguyễn Trung Thanh khi viết tác phẩm này, đại ý rằng không còn cách nào khác, chúng ta buộc phải chống giặc Mỹ bằng cách lấy bạo lực cách mạng để chống lại bạo lực phản cách mạng của kẻ thù. Phải lấy máu, xương để bảo vệ từng tấc đất của quê hương, bảo vệ nền độc lập hòa bình của dân tộc, vì một cuộc sống ngày mai tươi đẹp hơn.
Một nét đẹp nữa của cụ Mết mà ta có thể dễ dàng nhận ra ấy là tấm lòng yêu thương và tự hào sâu sắc với mảnh đất quê hương, nghe tin Tnú nghỉ phép về thăm làng 1 ngày, cụ đã dẫn ngay anh ra máng nước ở đầu làng để tắm rửa cho sạch sẽ. Đó giống như một nghi thức chào đón, tẩy trần thể hiện ý thức truyền thống sâu sắc, nhắc nhở Tnú cũng như những người đi xa quê hương phải biết nhớ về cội nguồn, nơi chôn rau cắt rốn của mình. Khi trò chuyện với dân làng hoặc với Tnú, nhắc về mảnh đất quê hương, con người và sự vật nơi đây, cụ Mết luôn bộc lộ niềm vui, niềm tự hào, ý thức khen ngợi trong lời nói rất rõ ràng "Không có gì mạnh bằng cây xà nu đất ta", "Gạo người Strá mình làm ra ngon nhất rừng núi này". Đặc biệt cụ luôn nung nấu, kiên định trong lòng lý tưởng bảo vệ quê hương, bảo vệ niềm tự hào bằng cách lãnh đạo dân làng chiến đấu, ra sức giáo dục giác ngộ cách mạng cho mọi người. Đồng thời trở thành một chiến sĩ cách mạng hăng hái số một. Bên cạnh đó cụ còn là người giàu tình yêu thương, cụ luôn nhắc nhở trân trọng câu chuyện và cuộc đời của Tnú, cũng dành cho nhân vật này những lời khuyên lời động viên chân thành. Sẵn sàng lăn xả vào hiểm nguy để cứu giúp gia đình anh. Đối với dân làng cụ Mết luôn có sự lãnh đạo đúng đắn, nhận được đồ tốt như chút muối cũng sẵn lòng chia sẻ với tất cả mọi người.
Cụ Mết chính là một nhân vật tiêu biểu và đóng vai trò khá quan trọng trong tác phẩm Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành. Biểu trưng cho một thế hệ anh hùng đi trước, có đầy đủ những vẻ đẹp của sự từng trải, kiên cường, mạnh mẽ, bền bỉ, trở thành người dẫn dắt, lãnh đạo cho các thế hệ tiếp nối, duy trì và phát huy truyền thống đánh giặc cứu nước của những người con Tây Nguyên. Để lại những ấn tượng sâu sắc về sức mạnh, vẻ đẹp sử thi trầm hùng, mạnh mẽ trên những trang truyện của thời đại.
Sửa lần cuối:
- Từ khóa
- cụ mết nguyễn trung thành rừng xà nu tây nguyên
