Soạn bài: Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh (trích Vũ Trung tùy bút - Phạm Đình Hổ)

Bố cục:
Phần 1 (từ đầu… biết đó là triệu bất thường): Cuộc sống xa hoa vô độ trong phủ Chúa

Phần 2 (còn lại): thói những nhiều dân chúng của bọn quan lại
Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 63 sgk ngữ văn 9 tập 1)
Thói ăn chơi xa xỉ, vô độ của chúa Trịnh:
+ Xây đình đài, thú ngao du vô độ
+ Miêu tả tỉ mỉ những cuộc bài trí dạo chơi của chúa Trịnh
- Việc thu sản vật, thứ quý, việc bày vẽ trang trí trong phủ gây nhiều phiền nhiễu, tốn kém

- Tác giả kín đáo bộc lộ thái độ chủ quan của mình trước việc ăn chơi xa xỉ của chúa Trịnh, khi miêu tả cảnh vườn trong phủ Chúa
+ Tiếng chim kêu, vượn hót kêu râm ran khắp bốn bề, nửa đêm ồn ào như mưa sa gió táp, vỡ đổ tan tành
+ Tác giả cảm thấy “đó là triệu bất thường”: mang ý phê phán, cảnh báo về thói ăn chơi, hưởng lạc xa hoa trên mồ hôi của nhân dân sẽ dẫn tới suy tàn
Câu 2 (trang 63 sgk ngữ văn 9 tập 1)
Bọn quan lại hầu cận trong phủ chúa: làm càn tác oai tác quái trong dân gian
+ Hoạn quan, quan lại tham lam, mượn tay nhà chúa để vơ vét của cải trong dân chúng
+ Chúng thấy ở đâu có chim tốt khướu hay, chậu hoa cây cảnh thì biên hai chữ “phụng thủ”
+ Thủ đoạn: vừa ăn cắp vừa la làng
+ Người dân bị cướp bóc, không thì phải tự tay hủy bỏ của quý của mình
→ Hiện trạng vô lí, bất công
- Chính gia đình tác giả cũng phải tự tay chặt cây lê, và hai cây lựu trắng quý hiếm tránh tai vạ
→ Đoạn văn được tác giả kể lại một cách một cách sinh động, chân thực. Cảm xúc của tác giả được gửi gắm một cách kín đáo.
Câu 3 (trang 54 sgk ngữ văn 9 tập 1)
Sự khác nhau giữa truyện và tùy bút
- Tùy bút là thể văn dùng để ghi chép con người, sự việc cụ thể, có thực, bộc lộ thái độ, cảm xúc, suy tư, nhận thức, đánh giá của mình về con người, cuộc sống
- Truyện là thể văn phản ánh hiện thực đời sống, với bức tranh hiện thực đời sống qua các sự kiện, biến cố xảy ra trong cuộc đời con người

- Truyện thường phải có cốt truyện và nhân vật, cốt truyện được trình bày có mở đầu, diễn biến, kết thúc
- Nhân vật được xây dựng có đặc điểm ngoại hình, chi tiết, miêu tả nội tâm, diễn biến tâm lí
Tùy bút là sự ghi chép tùy hứng, có khi tản mạn, không theo một cốt truyện nào chủ yếu bộc lộ tình cảm, thái độ của tác giả
Luyện tập
Đất nước vào thời vua Lê- chúa Trịnh cuối thế kỉ XVIII rơi vào tình cảnh khốn cùng, hỗn độn
Vua chúa ăn chơi, hưởng lạc, sống cuộc sống xa hoa. Phủ chúa đầy những loại chim quý, thú lạ, cây cổ thụ… những Người đứng đầu triều đình, không chăm lo việc triều chính, bỏ mặc dân chúng. Bọn quan lại ỷ vào điều đó hành động, nhũng nhiễu. Đến cả những nhà giàu cũng không yên với chúng. Nhân dân khắp chốn làm than, đói khổ.
Nguồn TH

 

[Sơn Ca]

Bố cục
- Phần 1: Từ đầu ... triệu bất tường: Cuộc sống xa hoa hưởng lạc của Thịnh Vương (Trịnh Sâm)
- Phần 2: Còn lại: Lũ quan thừa gió bẻ măng chiếm đoạt tài sản của nhân dân

Tóm tắt
Khoảng năm Giáp Ngọ,trong nước có chúa Trịnh Sâm thích chơi đèn đuốc,thường ngự ở các ly cung.Xây dựng đình đài liên miên.Nhân việc đó, nội quan đều mặc quần áo đàn bà, cải trang để bán một số đồ vật kiếm tiền. Có lúc cho bọn nhạc công ngồi trên gác chuông chùa Trấn Quốc và chơi vài bài.Mỗi khi tìm thấy những loài trân cầm dị thú,Chúa đều thu hết. Bọn quan lại thấy thế bèn mượn gió bẻ măng, hù doạ nhân dân. Hễ thấy nhà giàu nào có cây cảnh hay đồ vật đẹp nào đều quy cho vào tội phụng thủ, người ta phải van xin chí chết mới được tha. Nhà tác giả cũng có trồng một cây lê và hai cây lựu nở hoa rất đẹp nhưng cũng phải chặt đi cũng vì cớ ấy
Soạn bài
Câu 1 (trang 63 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
- Thói ăn chơi xa xỉ của chúa Trịnh và quan lại
+ Thích chơi đèn đuốc, ngự các li cung

+ Xây dựng đền đài liên miên
+ Thuyền ngự đến đâu, mua bán đến đấy
+ Trân cầm dị thú, cổ mộc quái thạch, chậu hoa cây cảnh Chúa đều thu lấy không thiếu thứ gì
+ Trong phủ điểm xuyết bày vẽ các hình núi non bộ
+ Chim kêu vượn hót ran khắp bốn bề
- Lời văn ghi chép lại sự thật, những điều tác giả trông thấy
- Kết thúc tác giả nói “kẻ thức giả biết đó là triệu bất tường” hàm ý phê phán thói ăn chơi sa đọa, trác táng, trên mồ hôi công sức của Chúa Trịnh. Qua đó cảnh báo một sự sụp đổ sớm muộn của triều đại.
Câu 2 (trang 63 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1): Bọn quan lại nhũng nhiễu nhân dân bằng hình thức
- Dò xem nhà nào có chậu hoa cây cảnh, chim tốt khướu hay thì biên hai chữ “phụng thủ”

- Đêm đến sai lính lấy phăng đi rồi buộc cho tội đem giấu vật cung phụng để dọa lấy tiền
- Hòn đá hoặc cây cối gì quá lớn đều phải phá ngay đi
- Đoạn cuối tác giả đưa ra dẫn chứng về chính nhà mình để làm tăng sức thuyết phục của văn bản
Câu 3 (trang 63 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
- Tuỳ bút là thể văn dùng để ghi chép những con người và sự việc cụ thể, có thực, qua đó người viết chú trọng bộc lộ thái độ, cảm xúc, suy tư, nhận thức đánh giá của mình về con người và cuộc sống. Truyện là thể văn phản ánh hiện thực qua bức tranh mở rộng của đời sống qua các sự kiện, biến cố xảy ra trong cuộc đời con người.
- Truyện thường phải có cốt truyện và nhân vật; cốt truyện được trình bày có mở đầu, diễn biến, kết thúc; nhân vật được xây dựng có đặc điểm ngoại hình, chi tiết miêu tả nội tâm, diễn biến tâm lí,… Tuỳ bút là sự ghi chép tuỳ hứng, có khi tản mạn, không theo một cốt truyện nào mà chủ yếu nhằm bộc lộ tình cảm, thái độ của tác giả.
Luyện tập
Đất nước ta vào thời vua Lê - chúa Trịnh cuối thế kỉ XVIII rơi vào tình cảnh vô cùng hỗn độn, lũng loạn. Vua chúa thì ăn chơi hưởng lạc, sống cuộc sống xa hoa. Trong phủ Chúa đầy đủ những loại chim quý, thú lạ, cây cổ thụ,... những thứ. Người đứng đầu triều đình không chăm lo triều chính, bỏ mặc nhân dân, bọn quan lại ỷ vào điều đó mà hành động ngang ngược, nhũng nhiễu. Đến cả những nhà giàu cũng không yên với chúng, phải bỏ của ra để thoát tội giấu vật cung phụng do chúng gán cho. Nhà có loài cây nào quý cũng đành phải chặt bỏ. Nhưng chưa hết, thời bấy giờ, cuộc sống của dân đen đói khổ tới mức có cả núi vàng cũng không mua nổi gạo mà ăn. Người không có tiền thì phải bỏ ruộng bỏ vườn, đi bóc vỏ cây, bắt chuột mà ăn. Đương lúc loạn lạc, người ta còn lấy cả thịt người để làm thức ăn đem bán. Thật khốn đốn vô cùng!
Nguồn TH