Soạn bài: Thực hành về lựa chọn trật tự các bộ phận trong câu

I. Trật tự trong câu đơn
1.
a, Nếu thay đổi thành phần in đậm thành “đó là một con dao rất sắc nhưng nhỏ” về mặt ngữ pháp không sai

+ Nhưng khi đặt vào đoạn văn không phù hợp với mục đích của hành động: đe dọa, uy hiếp Bá Kiến của nhân vật Chí Phèo
b, Khi đổi vị trí từ nhỏ của cụm từ rất sắc thì ý mà tác giả muốn biểu đạt không được nhấn mạnh mà bị cắt giảm, dụng ý tác giả không được thực hiện
c, Cách sắp xếp lại vấn đề không hợp lý với những tình huống khác, ngữ cảnh khác thì sắp xếp lại phù hợp hơn
2.
Cách viết thứ nhất phù hợp hơn, trong đó cụm từ “rất thông minh” là trọng tâm thông báo, luận cứ quan trọng nhất dẫn tới kết luận

3.
- Đoạn 1: cụm từ “ một đêm khuya” được đặt đầu câu nhằm nêu hoàn cảnh, thời gian cho các sự kiện xảy ra. Trạng ngữ “sáng hôm sau” có tác dụng liên kết câu vì thế phải nằm đầu câu
- Đoạn 2: trạng ngữ chỉ thời gian “một buổi sáng tinh sương” đặt giữa câu, đằng sau hành động của chủ thể.
- Đoạn 3: “đã mấy năm” nằm cuối câu mục đích thông báo, nó biểu thị phần tin mới, phần trọng tâm. Tuy giữ vai trò thứ yếu về mặt ngữ pháp nhưng nó lại giữ vai trò quan trọng về mặt thông báo nên nó cần đặt ở cuối câu.
II. Trật tự câu ghép
Câu 1 (trang 159 sgk ngữ văn 11 tập 1)

a, Vế chỉ nguyên nhân (in đậm) cần đặt sau vế chính ( Hắn lại nao nao buồn). Vế in đậm cũng cần gắn với câu sau, vì câu sau chính là câu cụ thể hóa cho một cái gì đó xa xôi.
- Vế chính đặt trước liên kết dễ với những câu đi trước, vế phụ sau liên kết dễ dàng với những câu sau đó
b, Câu ghép, vế chỉ nhượng bộ (tuy đối với chị cháu cũng như đối với quan huyện) được đặt sau để nhấn mạnh ý cũng như bổ sung
Câu 2 (trang 159 sgk ngữ văn 11 tập 1)
Câu văn thích hợp: C
Vì: Các câu trong đoạn còn lại đều nói về các thời kì trước, nhiều người nổi tiếng phát triển phương pháp đọc nhanh, nắm vững nó. Như vậy, câu đầu sẽ nói tới những năm gần đây
- Giữa hai vế của câu ghép đặt vế “nó không phải là điều lạ” ở sau, bởi nó chứa thông tin quan trọng và có tác dụng liên kết
Nguồn TH

 

[Sơn Ca]

I. Trật tự trong câu đơn

Câu 1 (trang 157 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
a. Không thể sắp xếp theo trật tự “rất sắc, nhưng nhỏ”.
b. Sắp xếp theo trật tự “nhỏ, nhưng rất sắc” nhấn mạnh độ sắc của con dao
- Thể hiện sự liều mạng ăn vạ của Chí Phèo.
- Khiến Bá Kiến phải sợ hắn.
c. Trong câu được cho, trật tự “rất sắc nhưng nhỏ” là trật tự hợp lý nhất, nhấn mạnh độ nhỏ của dao để giải thích con dao không thể chặt được cành cây.
→ Trật tự sắp xếp bộ phận trong câu nhằm liên kết ý của câu với các câu trước và sau nó, tạo nghĩa logic cho đoạn.
Câu 2 (trang 157 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
+ Lựa chọn cách A: Bạn em nhỏ người nhưng rất thông minh. Thầy giáo đã chọn bạn ấy vào đội tuyển học sinh giỏi.

+ Vì: nhấn mạnh sự thông minh của người bạn, giải thích lý do cho việc bạn ấy được chọn vào đội tuyển học sinh giỏi → tạo ra sự liên kết nghĩa hợp lý.
Câu 3 (trang 158 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
a. Hai trạng ngữ “một đêm khuya”, “sáng hôm sau” đặt đầu hai câu thể hiện sự chảy trôi của thời gian, diễn tiến của cuộc đời Mị.
b. “một buổi sáng tinh sương” nhằm bổ sung thêm thông tin cho câu, nối hai vế câu còn lại, đồng thời còn nhấn mạnh xuất thân của Chí Phèo.
c. “đã mấy năm” thể hiện khoảng thời gian đã trôi qua, biểu hiện phần nào cuộc sống chịu đựng của Mị ở nhà thống lí Pá Tra.
II. Trật tự trong câu ghép
Câu 1 (trang 158 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
a. Vế in đậm đặt ở vị trí sau để tạo sự liên kết câu có vế in đậm với câu ở ngay sau nó: nhắc đến ước mơ thời quá khứ của Chí Phèo.
b. Vế in đậm đặt phía sau nhằm nhấn mạnh thái độ của nhân vật đang nói với nhân vật đang nghe: sự biết ơn, không bao giờ quên.
Câu 2 (trang 159 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
Câu văn thích hợp nhất: C. Trong những năm gần đây, các phương pháp đọc nhanh đã được phổ biến khá rộng, nhưng nó không phải là điều mới lạ.
Ý nghĩa
Qua bài học, học sinh được nâng cao nhận thức về vai trò, tác dụng của trật tự các bộ phận câu trong việc thể hiện ý nghĩa và liên kết ý trong văn bản; có ý thức cân nhắc, lựa chọn trật tự sắp xếp các bộ phận câu.
Nguồn TH