Nguyễn Khuyến là bậc túc nho tài năng, có cốt cách thanh cao, có tấm lòng yêu nước thương dân nhưng bất lực trước thời cuộc; được mệnh danh là “nhà thơ của dân tình làng cảnh Việt Nam”.Ông được độc giả biết đến qua chùm 3 bài thơ thu. Trong đó, nổi bật là bài "Câu cá mùa thu" đã làm hiện lên vẻ đẹp của bức tranh thu, tình yêu thiên nhiên, đất nước và tâm trạng thời thế của tác giả. Để hiểu rõ hơn chúng ta cùng đi tìm hiểu về bài thơ "Câu cá mùa thu" của nhà thơ Nguyễn Khuyến nhé!
Câu cá mùa thu - Nguyễn Khuyến
I. Đôi nét về tác giả Nguyễn Khuyến
- Nguyễn Khuyến (1835 - 1909)
- Ông xuất thân trong một gia đình nhà Nho nghèo từng đỗ đầu ba kì thi Hương, Hội, Đình nên được mệnh danh là Tam nguyên Yên Đổ
- Ông chỉ làm quan hơn 10 năm sau cáo quan về quê, phần lớn cuộc đời Nguyễn Khuyến là dạy học sống thanh bạc ở quê nhà
- Nhưng Nguyễn Khuyến không được yên thân, thực dân Pháp tìm mọi thủ đoạn để mua chuộc nhưng trước sau Nguyễn Khuyến bày tỏ thái độ kiên quyết không hợp tác
⇒ Nguyễn Khuyến là người có tài năng cốt cách thanh cao, có tấm lòng yêu nước thương dân
- Các tác phẩm chính:
+ Nguyễn Khuyến có hơn 800 bài gồm chữ Hán và chữ Nôm với nhiều thể loại phong phú: thơ, văn, câu đối
+ chủ yếu được sáng tác lúc ông từ quan về quê dạy học
- Đặc điểm sáng tác:
+ Về nội dung:
• Thể hiện tình yêu quê hương đất nước
• Tấm lòng ưu ái với dân với nước
• Phản ánh cuộc sống chất phác, khổ cực của người lao động
• Châm biếm đả kích thực dân Pháp
+ Về nghệ thuật:
• Sử dụng nhuần nhuyễn các thể thơ, việt hóa sâu sắc những thể loại thơ Đường luật
• Ngôn ngữ hết sức bình dị, dân dã mà tinh tế, tài hoa
• Có biệt tài sử dụng từ láy và các hư từ
⇒ Nguyễn Khuyến là nhà thơ Nôm xuất sắc, nhà thơ của làng cảnh Việt Nam, nhà thơ lớn của nền văn học trung đại
II. Tác phẩm Câu cá mùa thu (Nguyễn Khuyến)
1. Vị trí và hoàn cảnh sáng tác
- Vị trí: nằm trong chùm ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến
- Hoàn cảnh sáng tác: được sáng tác khi tác giả về ở ẩn tại quê nhà
2. Bố cục
- Phần 1 (hai câu đầu): giới thiệu việc câu cá mùa thu
- Phần 2 (bốn câu tiếp): cảnh thu ở nông thôn đồng bằng Bắc Bộ
- Phần 3 (còn lại): tâm trạng của tác giả
3. Giá trị nội dung
- Bài thơ là bức tranh cảnh sắc mùa thu ở đồng bằng Bắc Bộ, đồng thời cho thấy tình yêu thiên nhiên, đất nước cùng tâm trạng đau xót của tác giả trước thời thế
4. Giá trị nghệ thuật
- Nghệ thuật sử dụng từ ngữ đạt mức tinh tế, trong sáng và giàu phẩm chất nghệ thuật
- Nghệ thuật sử dụng từ láy, cách gieo vần chọn vần, tả cảnh ngụ tình lồng ghép vào nhau
III. Phân tích "Câu cá mùa thu" (Nguyễn Khuyến)
1. Bức tranh mùa thu
Cảnh sắc mùa thu trong bài thơ hiện lên với những chi tiết điển hình cho mùa thu làng cảnh Việt Nam
+ Hai câu đề: Giới thiệu mùa thu với hai hình ảnh vừa đối lập, vừa cân đối hài hòa; bộc lộ rung cảm của tâm hồn thi sĩ trước cảnh đẹp mùa thu.
+ Hai câu thực: Tiếp tục nét vẽ về mùa thu với hình ảnh sóng biếc gợn thành hình, lá vàng rơi thành tiếng, gợi vẻ tĩnh lặng của mùa thu.
+ Hai câu luận: Không gian của bức tranh thu được mở rộng cả về chiều cao và chiều sâu với nét đặc trưng của cảnh thu đồng bằng Bắc Bộ thanh, cao, trong, nhẹ.
– Điểm nhìn:
+ Điển nhìn cảnh thu: Từ gần đến cao xa; Từ cao xa đến gần
+ Không gian, cảnh sắc mùa thu mở ra nhiều hướng thật sinh động
– Vẻ đẹp cảnh thu:
+ Màu sắc: Nước trong veo; màu xanh: ao, sóng, trúc, trời, bèo; màu vàng: chỉ có chiéc lá vàng mùa thu rơi.
+ Các chuyển động rất nhẹ: Sóng hơi gợn, mây lơ lửng, lá khẽ đưa, cá đớp động
+ Ao thu: nhỏ, thuyền câu: bé, con người như thu lại.
⇒ Cảnh đẹp nhưng tĩnh lặng và đượm buồn
2. Tâm trạng cả thi nhân
- Cõi lòng nhà thơ tĩnh lặng tuyệt đối
- Tình cảm giao hòa với thiên nhiên
- Không gian gói trọn một niềm cô quạnh, uẩn khúc trong tâm hồn nhà thơ
- Tâm hồn gắn bó với quê hương, đất nước, tấm lòng yêu nước thầm kín nhưng không kém phần sâu sắc
⇒ Thi nhân quay về cõi lòng để trầm tư.
3. Nghệ thuật
- Kết cấu niêm luật, vần điệu đối ngẫu rất chỉnh, bút pháp chấm phá tả cảnh ngụ tình tài hoa
- Ngôn ngữ giản dị, tinh tế, giàu sức gơi hình biểu cảm
- Vần eo – tử vận, oái oăm, được tác giả sử dụng thần tình
4. Ý nghĩa văn bản.
Vẻ đẹp của bức tranh thu, tình yêu thiên nhiên, đất nước và tâm trạng thời thế của tác giả.
Câu cá mùa thu - Nguyễn Khuyến
I. Đôi nét về tác giả Nguyễn Khuyến
- Nguyễn Khuyến (1835 - 1909)
- Ông xuất thân trong một gia đình nhà Nho nghèo từng đỗ đầu ba kì thi Hương, Hội, Đình nên được mệnh danh là Tam nguyên Yên Đổ
- Ông chỉ làm quan hơn 10 năm sau cáo quan về quê, phần lớn cuộc đời Nguyễn Khuyến là dạy học sống thanh bạc ở quê nhà
- Nhưng Nguyễn Khuyến không được yên thân, thực dân Pháp tìm mọi thủ đoạn để mua chuộc nhưng trước sau Nguyễn Khuyến bày tỏ thái độ kiên quyết không hợp tác
⇒ Nguyễn Khuyến là người có tài năng cốt cách thanh cao, có tấm lòng yêu nước thương dân
- Các tác phẩm chính:
+ Nguyễn Khuyến có hơn 800 bài gồm chữ Hán và chữ Nôm với nhiều thể loại phong phú: thơ, văn, câu đối
+ chủ yếu được sáng tác lúc ông từ quan về quê dạy học
- Đặc điểm sáng tác:
+ Về nội dung:
• Thể hiện tình yêu quê hương đất nước
• Tấm lòng ưu ái với dân với nước
• Phản ánh cuộc sống chất phác, khổ cực của người lao động
• Châm biếm đả kích thực dân Pháp
+ Về nghệ thuật:
• Sử dụng nhuần nhuyễn các thể thơ, việt hóa sâu sắc những thể loại thơ Đường luật
• Ngôn ngữ hết sức bình dị, dân dã mà tinh tế, tài hoa
• Có biệt tài sử dụng từ láy và các hư từ
⇒ Nguyễn Khuyến là nhà thơ Nôm xuất sắc, nhà thơ của làng cảnh Việt Nam, nhà thơ lớn của nền văn học trung đại
II. Tác phẩm Câu cá mùa thu (Nguyễn Khuyến)
1. Vị trí và hoàn cảnh sáng tác
- Vị trí: nằm trong chùm ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến
- Hoàn cảnh sáng tác: được sáng tác khi tác giả về ở ẩn tại quê nhà
2. Bố cục
- Phần 1 (hai câu đầu): giới thiệu việc câu cá mùa thu
- Phần 2 (bốn câu tiếp): cảnh thu ở nông thôn đồng bằng Bắc Bộ
- Phần 3 (còn lại): tâm trạng của tác giả
3. Giá trị nội dung
- Bài thơ là bức tranh cảnh sắc mùa thu ở đồng bằng Bắc Bộ, đồng thời cho thấy tình yêu thiên nhiên, đất nước cùng tâm trạng đau xót của tác giả trước thời thế
4. Giá trị nghệ thuật
- Nghệ thuật sử dụng từ ngữ đạt mức tinh tế, trong sáng và giàu phẩm chất nghệ thuật
- Nghệ thuật sử dụng từ láy, cách gieo vần chọn vần, tả cảnh ngụ tình lồng ghép vào nhau
III. Phân tích "Câu cá mùa thu" (Nguyễn Khuyến)
1. Bức tranh mùa thu
Cảnh sắc mùa thu trong bài thơ hiện lên với những chi tiết điển hình cho mùa thu làng cảnh Việt Nam
+ Hai câu đề: Giới thiệu mùa thu với hai hình ảnh vừa đối lập, vừa cân đối hài hòa; bộc lộ rung cảm của tâm hồn thi sĩ trước cảnh đẹp mùa thu.
+ Hai câu thực: Tiếp tục nét vẽ về mùa thu với hình ảnh sóng biếc gợn thành hình, lá vàng rơi thành tiếng, gợi vẻ tĩnh lặng của mùa thu.
+ Hai câu luận: Không gian của bức tranh thu được mở rộng cả về chiều cao và chiều sâu với nét đặc trưng của cảnh thu đồng bằng Bắc Bộ thanh, cao, trong, nhẹ.
– Điểm nhìn:
+ Điển nhìn cảnh thu: Từ gần đến cao xa; Từ cao xa đến gần
+ Không gian, cảnh sắc mùa thu mở ra nhiều hướng thật sinh động
– Vẻ đẹp cảnh thu:
+ Màu sắc: Nước trong veo; màu xanh: ao, sóng, trúc, trời, bèo; màu vàng: chỉ có chiéc lá vàng mùa thu rơi.
+ Các chuyển động rất nhẹ: Sóng hơi gợn, mây lơ lửng, lá khẽ đưa, cá đớp động
+ Ao thu: nhỏ, thuyền câu: bé, con người như thu lại.
⇒ Cảnh đẹp nhưng tĩnh lặng và đượm buồn
2. Tâm trạng cả thi nhân
- Cõi lòng nhà thơ tĩnh lặng tuyệt đối
- Tình cảm giao hòa với thiên nhiên
- Không gian gói trọn một niềm cô quạnh, uẩn khúc trong tâm hồn nhà thơ
- Tâm hồn gắn bó với quê hương, đất nước, tấm lòng yêu nước thầm kín nhưng không kém phần sâu sắc
⇒ Thi nhân quay về cõi lòng để trầm tư.
3. Nghệ thuật
- Kết cấu niêm luật, vần điệu đối ngẫu rất chỉnh, bút pháp chấm phá tả cảnh ngụ tình tài hoa
- Ngôn ngữ giản dị, tinh tế, giàu sức gơi hình biểu cảm
- Vần eo – tử vận, oái oăm, được tác giả sử dụng thần tình
4. Ý nghĩa văn bản.
Vẻ đẹp của bức tranh thu, tình yêu thiên nhiên, đất nước và tâm trạng thời thế của tác giả.
Sửa lần cuối:
