Tôi còn nhớ mình đã khóc rưng rức khi đọc tác phẩm" thời thơ ấu" của nhà văn người Nga Maksim Gorky. Thương xót cho một cậu bé mồ côi bất hạnh và tôi lại càng khâm phục, ngưỡng mộ hơn khi biết rằng sau này khi lớn lên cậu bé bất hạnh ngày nào đã trở thành đại văn hào của nước Nga, người đặt nền móng cho trường phái hiện thực xã hội trong văn chương. Ngoài ra ông còn là một nhà hoạt động chính trị nổi tiếng.
Cậu bé Aleksey Maksimovich Peshkov cất tiếng khóc chào đời vào ngày 28 tháng 3 năm 1868 và chỉ 10 năm sau bất hạnh đã giáng xuống đầu cậu bé ấy khi cha và mẹ cậu lần lượt qua đời.
Đứa trẻ thơ ngây đau khổ ấy được ông bà ngoại đón về nuôi dưỡng. Có thể nói, người có tầm ảnh hưởng lớn trong cả cuộc đời lẫn sáng tác của Maksim Gorky chính là bà ngoại của ông.Theo lời kể của tác giả trong tập hồi ký" thời thơ ấu" thì bà ngoại chẳng khác nào một bà tiên hiền lành và nhân hậu. Ông đã bị cú sốc tưởng như không thể vượt qua nổi khi người bà yêu dấu qua đời, quá đau đớn và tuyệt vọng ông đã tìm đến cái chết nhưng may mắn được cứu sống.
Sau lần chết hụt ông đã đi bộ xuyên qua Đế chế Nga trong 5 năm trời, làm nhiều công việc khác nhau và tích lũy vốn kiến thức để sử dụng vào các tác phẩm sau này.
Khi làm công việc nhà báo, ông sử dụng bút danh Iegudiil và sau này vào khoảng từ năm 1892 ông sử dụng bút danh Gorky. Chắc hẳn không nhiều người biết Gorky trong tiếng Nga có nghĩa là " sự cay đắng". Thông qua bút danh này ông muốn nói lên sự tức giận của mình trước hiện thực xã hội nhiễu nhương của Nga lúc đó.Năm 1898, cuốn sách đầu tiên của Gorky có tên Ocherki i rasskaèy (Очерки и рассказы, Các bài tiểu luận và các câu truyện) đã thu được thành công lớn là bước đầu làm cho ông trở thành người có tên tuổi trong nền văn chương Nga.
Maksim Gorky đã dùng ngòi bút của mình để viết về những con người dưới đáy cùng của xã hội, tố cáo những bất công. Nói không quá lời khi cho rằng Maksim Gorky chính là "nhà văn của những người cùng khổ".
Ông chính là nhà văn dám công khai liên kết với "phong trào dân chủ mác - xít " và là người lên án mạnh mẽ chế độ Sa Hoàng. Chính điều này khiến các tác phẩm của ông có chỗ đứng trong lòng giai cấp công nhân và nhân dân lao động.
Nếu theo dõi và tìm đọc các tác phẩm của ông thì sẽ thấy ông xây dựng lên các nhân vật với đầy đủ lòng tự trọng và sự cố gắng không ngừng nghỉ để vượt qua những nghịch cảnh của cuộc sống.
Ông có quan hệ thân thiết với nhiều nhà cách mạng Nga đương thời đặc biệt là lênin. Gorky là một người thẳng thắn,khi không sợ cường quyền mà dám đứng lên tố cáo những bất công của chế độ Sa Hoàng. Cụ thể là vào năm 1902 ông mạnh mẽ tố cáo việc chính phủ kiểm soát báo chí cũng trong năm này ông được bầu làm một thành viên danh dự của Viện hàn lâm Văn học, nhưng vua Nicholas II ra lệnh huỷ bỏ việc này. Để phản đối, Anton Chekhov và Vladimir Korolenko đã rời Viện hàn lâm.
Có thể nói Maksim Gorky chẳng khác nào" cái gai trong mắt " Sa Hoàng vì vậy ông bị Sa Hoàng hạ lệnh bắt lên bắt xuống. Tuy nhiên là một người mạnh mẽ, chính trực những điều đó không làm Gorky chùn bước mà càng khiến ông đấu tranh mạnh mẽ hơn, quyết liệt hơn.
Gorky còn có quan hệ thân thiết với Lênin. Trong cuốn sách Maksim Gorky huyền thoại một con người đã trích lời Lênin nói về Gorky" tôi là người hâm mộ của riêng anh" . Chỉ điều đó thôi đã đủ cho thấy tình bạn thân thiết của hai ông. Năm 1906, những người Bolshevik cử ông đi một chuyến gây quỹ tới Hoa Kỳ, nơi tại Núi Adirondack Gorky đã viết tác phẩm nổi tiếng của mình về đấu tranh và chuyển biến cách mạng, tác phẩm mang tên " người mẹ"
Maksim Gorky cũng là được cho là người bạn thân thiết của Lev Nikolayevich Tolstoy. Tuy nhiên giữa hai người cũng có những khác biệt khá thú vị. Trong khi Gorky là con nhà nghèo thì Lev Nikolayevich Tolstoy lại là cậu ấm sống trong nhung lụa Lev Nikolayevich Tolstoy chủ trương đấu tranh ôn hòa còn Gorky lại ủng hộ bạo lực, về tuổi tác thì Lev Nikolayevich Tolstoy hơn Gorky tới 40 tuổi. Vậy điều gì đã kéo họ xích lại gần nhau hơn? Đó chính là tình yêu với văn học. Bởi lẽ đó khi Lev Nikolayevich Tolstoy qua đời Gorky đã nhốt mình trong phòng và khóc nguyên một ngày. Sau này ông bộc bạch" Bỗng nhiên một bức điện đến từ Roma báo tin Lev Nikolayevich [Tolstoy] qua đời. Tôi cảm thấy sững người trong vòng năm phút. Rồi tôi bật khóc. Tôi giam mình trong phòng và khóc suốt cả ngày. Chưa bao giờ tôi cảm thấy mình mồ côi như ngày hôm đó."
Có thể nói Gorky là người đấu tranh không ngừng nghỉ cho tự do ngôn luận dù thân thiết với Lênin như vậy nhưng ông cũng không ngần ngại tố cáo và phê bình Lênin trong tác phẩm của mình. Ở tiểu luận" những người không đúng lúc" ông gay gắt so sánh Lênin với Sa hoàng và Nechayev. Tuy bị những người Bolshevik ghét bỏ nhưng ông lại được chính Lênin ủng hộ.
Tháng 10 năm 1921, Gorky quay trở lại Italia vì các lý do sức khoẻ: ông bị bệnh lao. Năm 1924, ông trở nên buồn bã khi hay tin người bạn thân thiết của ông, lãnh tụ Vladimir Ilyich Lenin đã qua đời .
Năm 1932 ông được đích thân Stalin mời quay lại nước Nga và ông đã chấp thuận lời đề nghị đó Việc Gorky quay trở lại từ nước Italia Phát xít là một chiến thắng tuyên truyền lớn cho những người Xô viết. Ông được trao Huân chương Lenin và được cấp một biệt thự (trước kia thuộc nhà triệu phú Ryabushinsky, hiện là Bảo tàng Gorky) ở Moscow và một nhà nghỉ nông thôn tại vùng ngoại ô. Một trong những con phố trung tâm của Moscow, Tverskaya, và thành phố nơi ông ra đời đã được đổi lại theo tên ông để vinh danh ông. Chiếc máy bay cánh cứng lớn nhất thế giới hồi giữa thập niên 1930, chiếc Tupolev ANT-20 (ảnh), cũng được đặt tên là Maxim Gorky. Nó được dùng cho các mục đích tuyên truyền và thường bay biểu diễn trên thủ đô Liên Xô.Ngày 11 tháng 10 năm 1931 Gorky đọc truyện cổ tích của mình "Một cô bé và thần chết" cho những người tới thăm Joseph Stalin, Kliment Voroshilov và Vyacheslav Molotov, một sự kiện sau này đã được Viktor Govorov thể hiện lại trên bức tranh của mình. Cùng ngày hôm ấy Stalin để lại bút tích của mình ở trang cuối cuốn sách đó của Gorky: "Tác phẩm này mạnh hơn Faust của Goethe (tình yêu đánh bại cái chết)"
Thời gian ở Nga sau này gây ra nhiều bất hòa giữa ông và chính phủ Stalin. Thậm chí ông còn bị đặt trkng tình trạng giám sát tại gia nhưng ông vẫn không ngừng sáng tác Ông viết hàng loạt tác phẩm, ghi lại những cảm xúc của mình về nước Nga mới - nước Nga Xô viết. Đặc biệt quan tâm đến sự ra đời và trưởng thành của nền văn học Xô viết, ông dốc nhiều tâm sức cho việc thành lập Hội Nhà văn Liên Xô và chuẩn bị cho Đại hội lần đầu tiên của Hội vào năm 1934. Đại hội này đã đánh dấu sự ra đời của khái niệm chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa - một trào lưu nghệ thuật mới mà Gorky được xem như là ngọn cờ đầu trong sáng tác (với tác phẩm "Người mẹ"), đồng thời cũng là một trong những người đầu tiên đặt nền tảng lý luận. Gorky được tôn vinh là cha đẻ của nền văn học xã hội chủ nghĩa, là nhà văn Nga vĩ đại nhất trong thế kỷ 20.
Cái chết bất ngờ của con trai ông là Maxim Peshkov tháng 5 năm 1934 được nối tiếp bởi cái chết của chính Maxim Gorky tháng 6 năm 1936. Stalin và Molotov nằm trong số những người khênh quan tài của Gorky trong buổi lễ.
Vào thời đó, những lời đồn đoán đã rộ lên về hoàn cảnh cái chết của ông. Trong những phiên xét xử mẫu với Bukharin năm 1938, một trong những cáo buộc là Gorky đã bị giết hại bởi các nhân viên NKVD của Yagoda.Tuy nhiên, về sau cái chết của ông đã được xác định là do đau tim.
Cả cuộc đời Gorky là một cuộc đấu tranh không ngừng nghỉ. Cho đến nay rất nhiều năm sau khi ông mất các tác phẩm của ông vẫn còn sống mãi trong trái tim độc giả khắp nơi trên toàn thế giới
Các tác phẩm hay của Maksim Gorky có thể kể đến là
Makar Chudra , truyện ngắn, 1892
Chelkash , Bà lão Izergil, 1895
Malva, 1897
Những tạo vật từng là con người, những câu chuyện được dịch sang tiếng Anh (1905)
Hai sáu người đàn ông và một cô gái
Foma Gordeyev, tiểu thuyết, 1899
Ba người trong số họ, 1900
Bài ca Chim báo bão, 1901
Cuộc đời Matvei Kozhemyakin
Người Mẹ, tiểu thuyết, 1907
Một lời xưng tội , 1908
Thành phố Okurov , tiểu thuyết, 1908
Thời thơ ấu , 1913–1914
Kiếm sống, 1915–1916
Chaliapin, các bài viết trong Letopis, 1917
Các tư tưởng không thích hợp, các bài viết, 1918
Những trường đại học của tôi, 1923
The Artamonov Business, 1927
Cuộc đời Klim Samgin, 1927–36
Hồi ức Tolstoy (1919), Chekhov (1905–21), và Andreyev
V.I.Lenin hồi ức, 1924–31
The I.V. Stalin White Sea - Baltic Sea Canal, 1934 (tổng biên tập)
Sen Biển ( Tổng hợp)
Cậu bé Aleksey Maksimovich Peshkov cất tiếng khóc chào đời vào ngày 28 tháng 3 năm 1868 và chỉ 10 năm sau bất hạnh đã giáng xuống đầu cậu bé ấy khi cha và mẹ cậu lần lượt qua đời.
Đứa trẻ thơ ngây đau khổ ấy được ông bà ngoại đón về nuôi dưỡng. Có thể nói, người có tầm ảnh hưởng lớn trong cả cuộc đời lẫn sáng tác của Maksim Gorky chính là bà ngoại của ông.Theo lời kể của tác giả trong tập hồi ký" thời thơ ấu" thì bà ngoại chẳng khác nào một bà tiên hiền lành và nhân hậu. Ông đã bị cú sốc tưởng như không thể vượt qua nổi khi người bà yêu dấu qua đời, quá đau đớn và tuyệt vọng ông đã tìm đến cái chết nhưng may mắn được cứu sống.
Sau lần chết hụt ông đã đi bộ xuyên qua Đế chế Nga trong 5 năm trời, làm nhiều công việc khác nhau và tích lũy vốn kiến thức để sử dụng vào các tác phẩm sau này.
Khi làm công việc nhà báo, ông sử dụng bút danh Iegudiil và sau này vào khoảng từ năm 1892 ông sử dụng bút danh Gorky. Chắc hẳn không nhiều người biết Gorky trong tiếng Nga có nghĩa là " sự cay đắng". Thông qua bút danh này ông muốn nói lên sự tức giận của mình trước hiện thực xã hội nhiễu nhương của Nga lúc đó.Năm 1898, cuốn sách đầu tiên của Gorky có tên Ocherki i rasskaèy (Очерки и рассказы, Các bài tiểu luận và các câu truyện) đã thu được thành công lớn là bước đầu làm cho ông trở thành người có tên tuổi trong nền văn chương Nga.
Maksim Gorky đã dùng ngòi bút của mình để viết về những con người dưới đáy cùng của xã hội, tố cáo những bất công. Nói không quá lời khi cho rằng Maksim Gorky chính là "nhà văn của những người cùng khổ".
Ông chính là nhà văn dám công khai liên kết với "phong trào dân chủ mác - xít " và là người lên án mạnh mẽ chế độ Sa Hoàng. Chính điều này khiến các tác phẩm của ông có chỗ đứng trong lòng giai cấp công nhân và nhân dân lao động.
Nếu theo dõi và tìm đọc các tác phẩm của ông thì sẽ thấy ông xây dựng lên các nhân vật với đầy đủ lòng tự trọng và sự cố gắng không ngừng nghỉ để vượt qua những nghịch cảnh của cuộc sống.
Ông có quan hệ thân thiết với nhiều nhà cách mạng Nga đương thời đặc biệt là lênin. Gorky là một người thẳng thắn,khi không sợ cường quyền mà dám đứng lên tố cáo những bất công của chế độ Sa Hoàng. Cụ thể là vào năm 1902 ông mạnh mẽ tố cáo việc chính phủ kiểm soát báo chí cũng trong năm này ông được bầu làm một thành viên danh dự của Viện hàn lâm Văn học, nhưng vua Nicholas II ra lệnh huỷ bỏ việc này. Để phản đối, Anton Chekhov và Vladimir Korolenko đã rời Viện hàn lâm.
Có thể nói Maksim Gorky chẳng khác nào" cái gai trong mắt " Sa Hoàng vì vậy ông bị Sa Hoàng hạ lệnh bắt lên bắt xuống. Tuy nhiên là một người mạnh mẽ, chính trực những điều đó không làm Gorky chùn bước mà càng khiến ông đấu tranh mạnh mẽ hơn, quyết liệt hơn.
Gorky còn có quan hệ thân thiết với Lênin. Trong cuốn sách Maksim Gorky huyền thoại một con người đã trích lời Lênin nói về Gorky" tôi là người hâm mộ của riêng anh" . Chỉ điều đó thôi đã đủ cho thấy tình bạn thân thiết của hai ông. Năm 1906, những người Bolshevik cử ông đi một chuyến gây quỹ tới Hoa Kỳ, nơi tại Núi Adirondack Gorky đã viết tác phẩm nổi tiếng của mình về đấu tranh và chuyển biến cách mạng, tác phẩm mang tên " người mẹ"
Maksim Gorky cũng là được cho là người bạn thân thiết của Lev Nikolayevich Tolstoy. Tuy nhiên giữa hai người cũng có những khác biệt khá thú vị. Trong khi Gorky là con nhà nghèo thì Lev Nikolayevich Tolstoy lại là cậu ấm sống trong nhung lụa Lev Nikolayevich Tolstoy chủ trương đấu tranh ôn hòa còn Gorky lại ủng hộ bạo lực, về tuổi tác thì Lev Nikolayevich Tolstoy hơn Gorky tới 40 tuổi. Vậy điều gì đã kéo họ xích lại gần nhau hơn? Đó chính là tình yêu với văn học. Bởi lẽ đó khi Lev Nikolayevich Tolstoy qua đời Gorky đã nhốt mình trong phòng và khóc nguyên một ngày. Sau này ông bộc bạch" Bỗng nhiên một bức điện đến từ Roma báo tin Lev Nikolayevich [Tolstoy] qua đời. Tôi cảm thấy sững người trong vòng năm phút. Rồi tôi bật khóc. Tôi giam mình trong phòng và khóc suốt cả ngày. Chưa bao giờ tôi cảm thấy mình mồ côi như ngày hôm đó."
Có thể nói Gorky là người đấu tranh không ngừng nghỉ cho tự do ngôn luận dù thân thiết với Lênin như vậy nhưng ông cũng không ngần ngại tố cáo và phê bình Lênin trong tác phẩm của mình. Ở tiểu luận" những người không đúng lúc" ông gay gắt so sánh Lênin với Sa hoàng và Nechayev. Tuy bị những người Bolshevik ghét bỏ nhưng ông lại được chính Lênin ủng hộ.
Tháng 10 năm 1921, Gorky quay trở lại Italia vì các lý do sức khoẻ: ông bị bệnh lao. Năm 1924, ông trở nên buồn bã khi hay tin người bạn thân thiết của ông, lãnh tụ Vladimir Ilyich Lenin đã qua đời .
Năm 1932 ông được đích thân Stalin mời quay lại nước Nga và ông đã chấp thuận lời đề nghị đó Việc Gorky quay trở lại từ nước Italia Phát xít là một chiến thắng tuyên truyền lớn cho những người Xô viết. Ông được trao Huân chương Lenin và được cấp một biệt thự (trước kia thuộc nhà triệu phú Ryabushinsky, hiện là Bảo tàng Gorky) ở Moscow và một nhà nghỉ nông thôn tại vùng ngoại ô. Một trong những con phố trung tâm của Moscow, Tverskaya, và thành phố nơi ông ra đời đã được đổi lại theo tên ông để vinh danh ông. Chiếc máy bay cánh cứng lớn nhất thế giới hồi giữa thập niên 1930, chiếc Tupolev ANT-20 (ảnh), cũng được đặt tên là Maxim Gorky. Nó được dùng cho các mục đích tuyên truyền và thường bay biểu diễn trên thủ đô Liên Xô.Ngày 11 tháng 10 năm 1931 Gorky đọc truyện cổ tích của mình "Một cô bé và thần chết" cho những người tới thăm Joseph Stalin, Kliment Voroshilov và Vyacheslav Molotov, một sự kiện sau này đã được Viktor Govorov thể hiện lại trên bức tranh của mình. Cùng ngày hôm ấy Stalin để lại bút tích của mình ở trang cuối cuốn sách đó của Gorky: "Tác phẩm này mạnh hơn Faust của Goethe (tình yêu đánh bại cái chết)"
Thời gian ở Nga sau này gây ra nhiều bất hòa giữa ông và chính phủ Stalin. Thậm chí ông còn bị đặt trkng tình trạng giám sát tại gia nhưng ông vẫn không ngừng sáng tác Ông viết hàng loạt tác phẩm, ghi lại những cảm xúc của mình về nước Nga mới - nước Nga Xô viết. Đặc biệt quan tâm đến sự ra đời và trưởng thành của nền văn học Xô viết, ông dốc nhiều tâm sức cho việc thành lập Hội Nhà văn Liên Xô và chuẩn bị cho Đại hội lần đầu tiên của Hội vào năm 1934. Đại hội này đã đánh dấu sự ra đời của khái niệm chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa - một trào lưu nghệ thuật mới mà Gorky được xem như là ngọn cờ đầu trong sáng tác (với tác phẩm "Người mẹ"), đồng thời cũng là một trong những người đầu tiên đặt nền tảng lý luận. Gorky được tôn vinh là cha đẻ của nền văn học xã hội chủ nghĩa, là nhà văn Nga vĩ đại nhất trong thế kỷ 20.
Cái chết bất ngờ của con trai ông là Maxim Peshkov tháng 5 năm 1934 được nối tiếp bởi cái chết của chính Maxim Gorky tháng 6 năm 1936. Stalin và Molotov nằm trong số những người khênh quan tài của Gorky trong buổi lễ.
Vào thời đó, những lời đồn đoán đã rộ lên về hoàn cảnh cái chết của ông. Trong những phiên xét xử mẫu với Bukharin năm 1938, một trong những cáo buộc là Gorky đã bị giết hại bởi các nhân viên NKVD của Yagoda.Tuy nhiên, về sau cái chết của ông đã được xác định là do đau tim.
Cả cuộc đời Gorky là một cuộc đấu tranh không ngừng nghỉ. Cho đến nay rất nhiều năm sau khi ông mất các tác phẩm của ông vẫn còn sống mãi trong trái tim độc giả khắp nơi trên toàn thế giới
Các tác phẩm hay của Maksim Gorky có thể kể đến là
Makar Chudra , truyện ngắn, 1892
Chelkash , Bà lão Izergil, 1895
Malva, 1897
Những tạo vật từng là con người, những câu chuyện được dịch sang tiếng Anh (1905)
Hai sáu người đàn ông và một cô gái
Foma Gordeyev, tiểu thuyết, 1899
Ba người trong số họ, 1900
Bài ca Chim báo bão, 1901
Cuộc đời Matvei Kozhemyakin
Người Mẹ, tiểu thuyết, 1907
Một lời xưng tội , 1908
Thành phố Okurov , tiểu thuyết, 1908
Thời thơ ấu , 1913–1914
Kiếm sống, 1915–1916
Chaliapin, các bài viết trong Letopis, 1917
Các tư tưởng không thích hợp, các bài viết, 1918
Những trường đại học của tôi, 1923
The Artamonov Business, 1927
Cuộc đời Klim Samgin, 1927–36
Hồi ức Tolstoy (1919), Chekhov (1905–21), và Andreyev
V.I.Lenin hồi ức, 1924–31
The I.V. Stalin White Sea - Baltic Sea Canal, 1934 (tổng biên tập)
Sen Biển ( Tổng hợp)
- Từ khóa
- maksim gorky nhà văn người nga
