Soạn bài: Chí phèo - Phần 1: Tác giả Nam Cao

Câu 1 (trang 142 sgk ngữ văn 11 tập 1)
Nam Cao tên thật: Trần Hữu Tri
- Quê quán Lý Nhân, Hà Nam trong một gia đình trung nông, nghèo, đông con, gia đình tri thức nghèo.

- Ông tham gia hoạt động cách mạng tích cực, với tư cách phóng viên, ông có mặt khắp các chiến trường.
- Ông là người có tấm lòng đôn hậu, giàu nội tâm phong phú, ông va chạm với hiện thực tàn nhẫn, sống lay lắt, dẫn tới nhiều chuyển biến về nhận thức
- Tâm trạng bất hòa với xã hội, nên tác phẩm của ông tố cáo những bất công, tàn bạo trong xã hội, bênh vực, thấu hiểu cho kẻ yếu thế
- Tinh thần vượt lên khắc phục tâm lý, lối sống tiểu tư sản nhằm hoàn thiện nhân cách và có cuộc sống ý nghĩa

Câu 2 (trang 142 sgk ngữ văn 11 tập 1)
Nam Cao là nhà văn tự giác về quan điểm có tính nguyên tắc của văn học hiện thực tiến bộ:
+ Ông không tập trung miêu tả cái đẹp, cái thơ mộng mà bám vào hiện thực và phản ánh chân thực hiện thực xã hội
+ Ông quan niệm văn chương phải viết về cuộc sống, văn chương vì con người, nhà văn chân chính là nhà văn có nhân cách, lòng nhân đạo
+ Văn chương chân chính thấm đượm tinh thần nhân đạo, mang nỗi đau nhân thế, tiếp sức mạnh cho con người vươn lên trong cuộc sống

- Bản chất của văn chương là sáng tạo, không chấp nhận cái rập khuôn và sự dễ dãi
+ Người viết phải có lương tâm vì “sự cẩu thả trong văn chương là một sự đê tiện”
Câu 3 (trang 142 sgk ngữ văn 11 tập 1)
Các sáng tác trước CM tháng Tám của Nam Cao tập trung vào cuộc sống của người trí thức tiểu tư sản, cuộc sống của người nông dân
⇒ Nỗi day dứt, đau đớn của tác giả trước tình trạng con người bị xói mòn về nhân phẩm, hủy hoại nhân cách trong xã hội
Câu 4 (Trang 142 sgk ngữ văn 11 tập 1)
Phong cách nghệ thuật của Nam Cao:
- Nam Cao đặc biệt quan tâm tới đời sống tinh thần của con người, có hứng thú khám phá con người trong con người
- Khuynh hướng tìm hiểu, đi sâu khai thác nội tâm nhân vật, phân tích, diễn tả tâm lý nhân vật
- Cách tạo dựng đoạn đối thoại, độc thoại nội tâm chân thật, sinh động
- Giọng văn: buồn thương, chua chát, đau xót nhưng đầy thương cảm, thương yêu thân phận con người yếu đuối trong xã hội
Nguồn TH

 

[Sơn Ca]

Câu 1 (trang 142 SGK Ngữ văn 11 tập 1):

Những điểm đáng chú ý trong:
+ Tiểu sử Nam Cao:
- Sinh ra trong một gia đình nông dân, từng là một ông giáo trường tư.
- Cuộc sống chật vật, sống lay lắt bằng nghề viết văn và gia sư.
- Ông tham gia tích cực vào cuộc kháng chiến của dân tộc với tư cách là một phóng viên, nhà văn – chiến sĩ làm công tác báo chí, truyên truyền.
+ Con người Nam Cao:
- Nội tâm phong phú, luôn sục sôi.
- Luôn trăn trở, day dứt nội tâm.

- Khao khát vươn tới “tâm hồn trong sạch và mơ ước tới cảnh sống, những con người thật đẹp”.
- Là người nhân hậu, ấm áp, giàu yêu thương.
Câu 2 (trang 142 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
Nội dung chính trong quan điểm nghệ thuật của Nam Cao:
+ Nghệ thuật phải gắn bó với đời sống, phải nhìn thẳng vào sự thật.
+ Nghệ thuật phải nói lên những điều lớn lao, mạnh mẽ, mang tầm nhân loại, phải có tư tưởng nhân đạo.

+ Nghệ thuật luôn là tìm tòi, sáng tạo, không cho phép lặp lại, cẩu thả.
Câu 3 (trang 142 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
+ Viết về người trí thức nghèo: Nam Cao trăn trở, day dứt vì tấn bi kịch tinh thần của họ, sự chọn lựa giữa nghệ thuật, lí tưởng sống và gánh nặng cơm áo gạo tiền.
+ Viết về người nông dân: Nam Cao trăn trở, day dứt vì số phận bi thảm, đấu tranh giữa việc tha hóa và sống làm con người chân chính.
→ Ông luôn trăn trở về nhân phẩm.
Câu 4 (trang 142 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
Nét chính trong phong cách nghệ thuật của Nam Cao:
+ Đề cao con người tư tưởng, chú ý tới hoạt động tâm lý bên trong của con người.
+ Ngòi bút phân tích nội tâm tinh tế, sắc sảo.
+ Ngôn ngữ trần thuật đa thanh, đa giọng điệu.
Ý nghĩa
Qua bài học, học sinh hiểu được những nét chính về con người, quan điểm nghệ thuật, những đề tài chính, tư tưởng chủ đạo và phong cách nghệ thuật của nhà văn Nam Cao.
Đồng thời, bước đầu, học sinh nắm được chìa khóa để phân tích các nhân vật trong tác phẩm của Nam Cao, đặc biệt là Chí Phèo để từ đó thấy được giá trị hiện thực, nhân đạo sâu sắc, mới mẻ của tác giả.
Học sinh cũng thấy được một số nét nghệ thuật độc đáo, điển hình của ngòi bút hiện thực này.
Nguồn TH