Tại phiên tòa xét xử sơ thẩm 15 bị cáo trong vụ án gian lận điểm thi THPT năm 2018 tại Hòa Bình, bị cáo Diệp Thị Hồng Liên tự bào chữa: “Ai cũng gù cả, mình thẳng lưng sẽ thành khuyết tật”. Câu nói của một nhà giáo dục có vị trí trong ngành làm ta thấy thật trăn trở, xót xa cho những góc khuất của nghề giáo. Và ta tự hỏi: còn bao nhiêu câu chuyện xót xa như thế chưa được đưa ra ánh sáng?
Trong thế giới của người gù, kẻ thẳng lưng sẽ thành kẻ khuyết tật. “Người gù” là biểu tượng của những người khuyết tật, mang trên mình khiếm khuyết, nứt gãy trong tâm hồn và thể xác. Họ là người có trái tim bị vẩn đục, không còn trong sạch và thiện lương. Tưởng chừng rằng, trong thế giới ấy, những “kẻ thẳng lưng”, là những người hoàn hảo, không mắc khiếm khuyết, sai phạm, sẽ có một vị thế. Nhưng ai ngờ được, khi tách mình ra khỏi những đặc tính của xã hội, họ lại trở thành kẻ khuyết tật. Nhìn trong thế giới thực, chúng ta gọi những người có khiếm khuyết về tay, chân, ngoại hình, mắc bệnh về não là kẻ khuyết tật, còn chúng ta là những con người trọn vẹn và đủ đầy. Nhưng chúng ta nào đâu biết rằng, chúng ta khuyết tật theo một cách khác. Chúng ta để mối mọt của sự căm thù, ích kỷ, vụ lợi xâm chiếm lấy ta, che mờ đi chút nhân tính cuối cùng còn sót lại. Xã hội đánh giá một người khuyết tật dựa trên sự khác biệt của họ với những công đồng người còn lại, chỉ cần họ mang một đặc điểm khác, họ sẽ nghiễm nhiên trở thành kẻ tàn tật. Nhưng họ khiếm khuyết về ngoại hình, chúng ta khiếm khuyết trong tâm hồn, liệu có gì khác nhau đâu? Và sẽ thật đau đớn cho những kẻ khiếm khuyết cả về thể xác lẫn tâm hồn.
Câu nói của cô Diệp Thị Hồng Liên đã tái hiện một góc khuất trong giáo dục, và sâu xa hơn là ở bất kỳ lĩnh vực nào. Câu nói của bị cáo như một sự tự bào chữa cho hành động sai phạm, nhưng lại rung lên một hồi chuông cảnh tỉnh đầy nhức nhối. Hóa ra quanh ta vẫn đang hàng ngày diễn ra những vụ gian lận, sai phạm của những người gù, chỉ là những nụ cười, ánh mắt điểm trang giả tạo đã che giấu nó đi. Chúng ta đang nhìn vào mọi vấn đề với cái nhìn được màu hồng hóa. Đúng như Khuất Nguyên, vị quan nhà Sở từng nói khi bị bãi chức: “Cả đời đục cả, một mình ta trong; mọi người say cả, một mình ta tỉnh; bởi vậy nên ta phải bị bãi chức”. Giữa một thế giới khuyết tật, nếu ta chọn làm người ngay thẳng thì chính ta sẽ biến thành khuyết tật. Nhưng chẳng phải chúng ta có quyền được đấu tranh cho cộng đồng nhỏ bé của mình hay sao?
Thời đại cần một người nói chuyện can đảm để nói lên tất cả những rệu rã của thời đại ấy. Chúng ta không thể để xã hội làm vấy bẩn đi thiên lương trong sạch mà chúng ta vốn có. Xã hội càng ô uế, những người thẳng lưng càng cần phải đấu tranh cho tiếng nói của mình. Giả sử như số lượng người thẳng lưng là thiểu số trong đa số những người gù, tiếng nói đấu tranh của chúng ta sẽ lấy thiểu số thống trị đa số. Và ta có quyền được hy vọng rằng sự thiện lương sẽ biến người gù trở lại nguyên vẹn hình hài của mình. Đúng như Lutin Mather King đã nói: “Chúng ta không chỉ đau đớn vì lời nói của người xấu mà còn xót xa trước sự im lặng của người tốt”.
Trong thế giới của người gù, kẻ thẳng lưng sẽ thành kẻ khuyết tật. “Người gù” là biểu tượng của những người khuyết tật, mang trên mình khiếm khuyết, nứt gãy trong tâm hồn và thể xác. Họ là người có trái tim bị vẩn đục, không còn trong sạch và thiện lương. Tưởng chừng rằng, trong thế giới ấy, những “kẻ thẳng lưng”, là những người hoàn hảo, không mắc khiếm khuyết, sai phạm, sẽ có một vị thế. Nhưng ai ngờ được, khi tách mình ra khỏi những đặc tính của xã hội, họ lại trở thành kẻ khuyết tật. Nhìn trong thế giới thực, chúng ta gọi những người có khiếm khuyết về tay, chân, ngoại hình, mắc bệnh về não là kẻ khuyết tật, còn chúng ta là những con người trọn vẹn và đủ đầy. Nhưng chúng ta nào đâu biết rằng, chúng ta khuyết tật theo một cách khác. Chúng ta để mối mọt của sự căm thù, ích kỷ, vụ lợi xâm chiếm lấy ta, che mờ đi chút nhân tính cuối cùng còn sót lại. Xã hội đánh giá một người khuyết tật dựa trên sự khác biệt của họ với những công đồng người còn lại, chỉ cần họ mang một đặc điểm khác, họ sẽ nghiễm nhiên trở thành kẻ tàn tật. Nhưng họ khiếm khuyết về ngoại hình, chúng ta khiếm khuyết trong tâm hồn, liệu có gì khác nhau đâu? Và sẽ thật đau đớn cho những kẻ khiếm khuyết cả về thể xác lẫn tâm hồn.
Câu nói của cô Diệp Thị Hồng Liên đã tái hiện một góc khuất trong giáo dục, và sâu xa hơn là ở bất kỳ lĩnh vực nào. Câu nói của bị cáo như một sự tự bào chữa cho hành động sai phạm, nhưng lại rung lên một hồi chuông cảnh tỉnh đầy nhức nhối. Hóa ra quanh ta vẫn đang hàng ngày diễn ra những vụ gian lận, sai phạm của những người gù, chỉ là những nụ cười, ánh mắt điểm trang giả tạo đã che giấu nó đi. Chúng ta đang nhìn vào mọi vấn đề với cái nhìn được màu hồng hóa. Đúng như Khuất Nguyên, vị quan nhà Sở từng nói khi bị bãi chức: “Cả đời đục cả, một mình ta trong; mọi người say cả, một mình ta tỉnh; bởi vậy nên ta phải bị bãi chức”. Giữa một thế giới khuyết tật, nếu ta chọn làm người ngay thẳng thì chính ta sẽ biến thành khuyết tật. Nhưng chẳng phải chúng ta có quyền được đấu tranh cho cộng đồng nhỏ bé của mình hay sao?
Thời đại cần một người nói chuyện can đảm để nói lên tất cả những rệu rã của thời đại ấy. Chúng ta không thể để xã hội làm vấy bẩn đi thiên lương trong sạch mà chúng ta vốn có. Xã hội càng ô uế, những người thẳng lưng càng cần phải đấu tranh cho tiếng nói của mình. Giả sử như số lượng người thẳng lưng là thiểu số trong đa số những người gù, tiếng nói đấu tranh của chúng ta sẽ lấy thiểu số thống trị đa số. Và ta có quyền được hy vọng rằng sự thiện lương sẽ biến người gù trở lại nguyên vẹn hình hài của mình. Đúng như Lutin Mather King đã nói: “Chúng ta không chỉ đau đớn vì lời nói của người xấu mà còn xót xa trước sự im lặng của người tốt”.
