Baivanhay Dạo chơi thôn Vĩ cùng Hàn Mặc Tử

Baivanhay Dạo chơi thôn Vĩ cùng Hàn Mặc Tử

Phong Cầm
Phong Cầm
  • Thạc sĩ lang thang ^^ 32 đến từ Nam Định
Diện mạo của khu vườn Thôn Vĩ Dạ không chỉ đẹp bởi sắc nắng, của lá cây tươi xanh mà còn có thấp thoáng bóng người. Sự xuất hiện của khuôn mặt làm cho thiên nhiên nơi đây càng thêm sinh động. Chỉ bằng một bài thơ, Hàn Mặc Tử đã khiến thôn Vĩ Dạ trở thành một thôn quê tiêu biểu của vẻ đẹp, của tình người mà không ít người chỉ mong một lần tới thôn Vĩ ấy.

5242


Thi ca là một minh chứng rõ ràng cho sức sống, sự đồng cảm và tiếng lòng của nhà thơ hướng tới cuộc đời vượt thời gian. Dẫu cho ta có sống ở thời đại nào, dẫu cho có biết bao nhiêu sự xoay chuyển trong cuộc đời, thì ngày hôm nay thi ca vẫn đi vào lòng người như tiếng lòng thi nhân vọng từ quá khứ. Thơ Mới là một ví dụ như vậy. Đã có biết bao nhiêu hồn thơ làm nên "một thời đại trong thi ca" ấy. Nhà phê bình Hoài Thanh đã từng viết rằng: "Đời chúng ta nằm trong vòng chữ Tôi. Mất bề rộng, ta đi tìm bề sâu, càng đi sâu, càng thấy lạnh. Ta thoát lên tiên cùng Thế Lữ, ta say trong trường tình cũng Lưu Trọng Lư, ta điên cùng Hàn Mặc Tử, ta say trong trường tình cùng Lưu Trọng Lư, ta đắm say cùng Xuân Diệu…". Không bộc bạch khát vọng yêu đương mãnh liệt như Xuân Diệu, không mộc mạc chân quê như Nguyễn Bính, không mang một nỗi dầu man mác như Huy Cận, Hàn Mặc Tử bộc bạch với đời với người bằng một tiếng thơ đầy điên loạn, thế nhưng đó là tiếng lòng của một con người yêu cuộc sống và gửi tới đời một tình yêu đầy da diết và đau đớn. Đây thôn Vĩ Dạ là một trong số những bài thơ như vậy. Sức sống của những vần thơ ấy dường như vẫn như vẫn làm bao thế hệ độc giả thổn thức bởi một tiếng thơ đã vượt lên ngàn nỗi đau mà hướng về cuộc đời bằng một tình yêu mãnh liệt của Hàn Mặc Tử.

"Sao anh không về chơi thôn Vĩ
Nhìn nắng hàng cau , nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền"


Xoay quanh vấn đề hoàn cảnh ra đời của bài thơ này , có một số ý kiến đã cho rằng, Hàn Mặc Tử viết bài thơ này để tặng Hoàng Cúc, bài thơ có liên quan đến một kỉ niệm riêng tư, mối tình đầu đơn phương thầm kín của nhà thơ với một người con gái xứ Huế -Hoàng Cúc. Khi nghe tin thi sĩ mắc bệnh hiểm nghèo, Hoàng Cúc có gửi Hàn Mặc Tử một bức tranh sông nước kèm theo đôi lời hỏi thăm chúc nhà thơ sớm bình phục. Từ sự xúc động đó, thi sĩ đã sáng tác riêng bài thơ này để tặng riêng cho người con gái ấy. Và cũng chính bởi lí do đó mà có nhiều ý kiến tranh luận về chủ đề của bài thơ này là viết về tình yêu hay tình quê? Thực chất Đây thôn Vĩ Dạ là sự đan cài của hai tình cảm lớn, một tình yêu đầy đau đớn và một tình yêu với cuộc đời và cái đích đến cuối cùng của nó vẫn là cuộc đời tươi đẹp.

Thôn Vĩ hay chính là khao khát hướng về cuộc đời dẫu lượng thời gian ở lại nơi đây đang dần trôi đi:

"Sao anh không về chơi thôn Vĩ"


Chủ thể trong câu hỏi này chình là tiếng lòng của nhà thơ, vừa hỏi vừa nhắc nhở rồi lại như một lời mời mọc. Những sắc thái ấy quyện vào nhau mang đến cho câu thơ một giọng điệu khác thường khó tả. Đó là câu hỏi mà thi sĩ tự vấn lòng mình. Bởi lẽ thôn Vĩ không chỉ đẹp mà nơi ấy còn có người con gái ông yêu và cũng bởi vì khi viết bài thơ này Hàn Mặc Tử đã phát bênh, ông sống cách li với mọi người trong tâm trạng mặc cảm đau đớn. Và sự tự vấn ấy tựa như sự phân thân để bộc lộ cảm xúc xót xa, một tình yêu lớn hướng đến cuộc đời.

Trong tình yêu và sự trân trọng mà nhà thơ dành cho cuộc sống , Hàn Mặc Tử đã khắc họa lên bức tranh thôn Vĩ đẹp mộc mạc, dung dị và rất nên thơ:

"Nhìn nắng hàng cau , nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền"


Thi sĩ không phải tả hàng cau mà tả nắng, mượn cau để tả nắng nhưng không tả sắc màu của nắng mà chỉ gợi , chỉ phác họa. Âý vậy mà người đọc vẫn có thể cảm nhận được màu sắc của ánh nắng nơi thôn Vĩ . " Nắng hàng cau" là nắng từ trên cao , lấp lánh, lóe sáng trên những tàu cau đẫm sương đêm. Lá cây như được hồi sinh trong thứ nắng tinh khiết ấy. "Nắng mới lên" là thứ nắng ban mai trong treo và ấm áp. Chỉ một nét vẽ đơn giản , vậy mà Hàn Mặc Tử đã làm sáng bừng một khu vườn thôn Vĩ Dạ với sắc nắng tinh khôi và trong lành.

Và khu vườn ấy không chỉ có sắc nắng thanh khiết nó còn có sắc xanh mơn mởn đầy nhựa sống. Tiếng "quá" vang lên tựa như một lời tán dương reo hò trước khung cảnh đẹp thôn quê ấy. Từ "mướt" gợi lên một cái gì đó đầy tươi trẻ, óng à và đầy sức sống. Và chỉ với một phép so sánh " như ngọc" khu vườn nơi thôn Vĩ lại càng tỏa sáng hơn nữa, một khu vườn có màu sắc, và có cả ánh sáng lấp lánh.

Diện mạo của khu vườn Thôn Vĩ Dạ không chỉ đẹp bởi sắc nắng, của lá cây tươi xanh mà còn có thấp thoáng bóng người. Thấp thoáng sau lá trúc mảnh mai thon thả là một khuôn mặt chữ điền. Khuôn mặt ấy không lộ ra mà được che ngang sau lá trúc, đầy kín đạo. Sự xuất hiện của khuôn mặt làm cho thiên nhiên nơi đây càng thêm sinh động.

Không gian của bài thơ lại tiếp tục chuyển sang cảnh mây trời sông nước nơi có một bến sông quê êm đềm:

"Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay"


Sự chuyển cảnh trong không gian cảm xúc của nhà thơ hoàn toàn có thể lí giải được vì nói đến Vĩ Dạ là nói đến dòng sông Hương chảy qua thôn Vĩ, dòng sông đó cũng là một vẻ đẹp nơi miền quê Vĩ Dạ. Hai câu thơ đầu gợi lên một khung cảnh thật khác thường. Theo lẽ thường tình, vốn dĩ gió mây chung hướng nhưng ở đây gió cuộn mình theo gió, mây cuộn mình trong mây, mỗi một sự vật chia lìa một hướng. Điệp từ"gió", "mây" không nhấn mạnh cường độ của gió mà chính gợi lên một sự chia lìa, phải chăng mặc cảm sự chia lìa khiến thi sĩ nhìn thấy sự chia lìa ở những sự vật tưởng như không thể chia lìa. Từ gió mây cho đến dòng nước đều mang những nét buồn. Hình ảnh dòng nước "buồn thiu" diễn tả sự lặng lờ của dòng nước, nó mang một nỗi buồn không thể buồn hơn được nữa. Song hành với đó là hình ảnh hoa bắp khẽ lay ven sông. Từ "lay" là một sự thể hiện đầy tinh tế của nhà thơ, nó thể hiện một chuyển động khẽ, gợi gió nhẹ mà buồn hắt hiu. Tất cả những hình ảnh hiện lên trong bức tranh sông nước này đều gợi lên một sự chia lìa phiêu tán, ấy vậy mà cũng thật đẹp bởi nó mang cả một phần sắc nước và hương trời của xứ Huế mộng mơ trong đó.

Nếu như hai câu thơ đầu của khổ thứ hai mang nét buồn mênh mang của khung cảnh thiên nhiên thì đến hai câu thơ sau ta thấy sáng lên những niềm hi vọng khắc khoải của thi sĩ. Trong hai câu thơ này xuất hiện một hình ảnh tuyệt vời độc đáo, một sáng tạo đầy tài hoa của Hàn Mặc Tử đó là hình ảnh con thuyền chở trăng đậu trên bến sông trăng – một hình ảnh đầy lung linh hư ảo. Nhưng điều quan trọng là con thuyền chở trang ấy nó mang chở những nỗi niềm, nhưng thấp thỏm chờ đợi của thi nhân "Có chở trăng về kịp tối nay"- một câu hỏi đầy lo âu khắc khoải và rõ ràng người hỏi đang khắc khoải ngóng trông chờ đợi một điều gì đó khẩn thiết lắm. Phải chăng con thuyền ấy là hình ảnh để thi sĩ gửi gắm tình yêu, nỗi ngóng trông chờ đợi một tình yêu. Qủa thực đây là một ý thơ kín đáo mà rất đỗi tài hoa của thi nhân bởi ẩn sau vẻ hư ảo của câu chữ là một dư âm tình yêu xa xăm vô vọng. Khổ thơ đã diễn tả một tâm hồn người nghệ sĩ hướng về vẻ đẹp cuộc đời dù xa xôi hư ảo.

Khát khao hướng tới vẻ đẹp cuộc đời nhưng cuối cùng niềm mơ tưởng da diết, khắc khoải nhất vẫn là hướng tới con người, về người yêu. Bởi lẽ nếu có phải chia lìa cuộc đời thì niềm đau thương lớn nhất là chia lìa với người mình yêu. Khép lại bài thơ là hình ảnh con người với nỗi băn khoăn nhức nhối:

"Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhận không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà"


Hình ảnh khách đường xa hiện lên trong giấc mơ của thi sĩ dường như cứ mãi xa vời. Điệp từ "khách đường xa" không làm rõ hình ảnh con người mà ngược lại càng nhấn mạnh sự xa dần ngoài tầm với, ý thơ như diễn tả sự theo dõi đến khắc khoải một hình ảnh cứ chập chờn trong mộng tưởng, ngỡ ở gần mà hóa ra lại xa vời. Và rồi em xuất hiện với sắc áo trắng. Sắc trắng tinh khiết trở thành chói lói, rực rỡ, không nhận ra được nữa. Câu thơ diễn tả sự nhức nhối của một tâm hồn, bởi anh không thể nhận ra em được nữa – tức là dấu hiệu thân quen nay đã trở thành xa lạ. Hình ảnh em cứ chập chồn trong mộng tưởng , trong ảo giác , gần đấy mà không sao nắm bắt được. Và rồi từ những ảo vọng thi sĩ lại trở về với thực tại đầy da diết băn khoăn, trong một thế giới mơ hồ bảng lảng sương khói. Cụm từ "ở đây" thật khó để xác định một nơi chốn cụ thể nhưng có một điều ta có thể cảm nhận rõ nét được đó là màn sương khói đã ngăn cách con người một khoảng cách rõ nét. Ý thơ như ngầm bộc lộ một tâm tư rằng vẻ đẹp cuộc đời vừa mới đây thôi mà như cách xa chẳng còn thấy gì ngoài khói sương… để đến khi khép lại bài thơ thi sĩ vẫn đau đáu một nỗi niềm:

"Ai biết tình ai có đậm đà"


Sắc thái câu thơ không chỉ là câu hỏi mà như bâng khuâng khắc khoải trong cõi lòng. Câu thơ thể hiện sự ngưỡng vọng của nhà thơ với vẻ đẹp con người, cuộc đời dù xa xôi mờ ảo.

Đến với thơ và đời bằng một thứ tình yêu mãnh liệt , tha thiết và cũng đầy đau đớn, Hàn Mặc Tử đã làm cho tiếng thơ của ông sống mãi trong lòng người và thời gian. Đây thôn Vĩ Dạ là một trong số những minh chứng cho sức sống của thơ Hàn Mặc Tử. Phải yêu đời da diết đến mức nào người thi sĩ mới có thể làm nên được những vần thơ ấy và sức rung cảm của bài thơ phải mãnh liệt đến mức nào mà ngày hôm nay khi đọc những vần thơ ấy lên người ta vẫn không khỏi ngậm ngùi tiếc thương và trân trọng cho một tấm lòng người nghệ sĩ, một Hàn Mặc Tử đã sống hết mình với thi ca, với cuộc đời bằng sự thăng hoa của niềm đau và niềm thương.

Lê Thu Trang
 
Từ khóa
cam nhan bai tho dạo chơi thôn vĩ han mac tu tiếng lòng thi nhân vẻ đẹp thôn quê vẻ đẹp tình người đây thôn vĩ dạ
  • Like
Reactions: Triều Anh
521
1
0

BBT đề xuất

Đang có mặt

Không có thành viên trực tuyến.
Top