Làm chủ những kỹ năng viết thơ này cộng năng khiếu vốn có, bạn có thể trở thành nhà thơ nổi tiếng ngay lập tức!
Một bài thơ hay không chỉ mang lại cho người đọc nguồn nuôi dưỡng tinh thần và niềm vui thẩm mỹ, mà còn thể hiện được tinh thần thời đại, được lưu truyền mãi mãi.
“Thơ là nghệ thuật của ngôn từ”. Vì vậy, bài thơ nào có thể được coi là một bài thơ hay, và làm thế nào chúng ta có thể viết một bài thơ hay đầy hình ảnh đẹp? Về việc làm thơ có những kỹ năng nào cần nắm chắc thì hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu bài viết “Kỹ thuật làm thơ”
1. Hình ảnh của thơ
Đánh giá một bài thơ hay cũng giống như đánh giá một bức tranh đẹp, nó sử dụng sức mạnh của ngôn từ để cho ta thấy một bức tranh hiện ra, khiến ta như đang ở trong đó, theo chân tác giả để cảm nhận những thăng trầm của suy nghĩ và cảm xúc.
Vì vậy, một bài thơ hay có yêu cầu rất cao về tính hình tượng, và đặc điểm chính của tính hình tượng Thơ không thể “nói như văn xuôi”, mà phải miêu tả bằng những hình ảnh, hình ảnh của thơ trong đó.
Ví dụ: Tôi muốn mời bạn uống rượu
Thể hiện bằng ngôn ngữ thơ:
Bài thơ Đêm rượu cần của nhà thơ Lê Đình Cánh:
Rượu cần trúc vít mềm tay
Người ơi uống cạn đêm nay với người
Uống cho tỉnh một say mười
Cho mắt có lửa, cho lời có men
Cho lòng như cửa lơi then
Rừng đêm trăng gọi tiếng khèn vào khuya
2. Thứ hai, sự tinh tế của thơ
Nội hàm thường liên quan đến quan niệm nghệ thuật, nếu nội dung bài thơ quá nông, thẳng tuột , không có quan niệm nghệ thuật, tác phẩm thường thiếu hấp dẫn. Nếu trong toán học cần độ chính xác, thì trong thơ, ngôn ngữ thơ đòi hỏi sự tinh xác. Bài thơ càng ngắn càng cần sự tinh tế. Với nhà thơ biết sử dụng chữ nghĩa một cách liều lượng, sự tiết chế ngôn ngữ được nâng lên tầm ảo diệu thì hiệu quả thẩm mỹ càng cao: Tâm hồn, tình cảm nhà thơ như được thẩm thấu vào người đọc qua mọi giác quan...
Vì vậy, nhà thơ không thể chỉ sao chép nguyên bản diện mạo của thế giới khách quan mà phải tìm ra một hình tượng tiêu biểu, tinh tế hơn, thể hiện một cách ngầm hiểu quan niệm nghệ thuật mà mình muốn sáng tạo.
Ví dụ: Cô em xinh đẹp vô cùng, nhưng cô chị còn đẹp hơn cả cô em
Thể hiện bằng ngôn ngữ thơ:
Vân xem trang trọng khác vời
Khuôn trăng đầy đăn nét ngài nở nang
Hoa cười ngọc thốt đoan trang
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da
Kiều càng sắc sảo mặn mà
So bề tài sắc lại là phần hơn
Làn thu thuỷ nét xuân sơn
Hoa ghen đua thắm liễu hờn kém xanh
3. Thứ ba, sức gợi của thơ
Thơ không thể giải thích rõ ràng mọi thứ như văn xuôi, tiểu thuyết mà chỉ có thể tìm một số từ vựng tiêu biểu nhất để diễn đạt ý nghĩa của nó. – sức gợi hình gợi cảm
Vì vậy, chúng ta phải lựa từ vì một lời nói, gợi nhiều hơn,chữ ít hơn, để người ta có được những gì họ nghĩ, lời nói ít mà ý nghĩa nhiều .
Có bài thơ chỉ vài dòng nhưng có thể nói ra hết những ý nghĩ.
Ví dụ: Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà
Hoặc: Khi tôi chết hãy chon tôi với cây đàn
4. Thứ tư, cảm xúc của thơ
Một bài thơ hay thường là sự bộc lộ nội tâm phong phú, còn bài thơ như núi lửa phun trào, bộc lộ cảm xúc sóng gió của tác giả.
Có rất nhiều nhà thơ tự cho mình là một bài thơ bi thảm, nhà văn Tư Mã Thiên thời Trung Quốc đã từng nói rằng “ba trăm bài thơ có lẽ là tác phẩm của sự phẫn nộ của hiền nhân.”
VD:
“Ta còn trìu mến biết bao người
Vẻ đẹp xa hoa của một thời
Đầy lệ, đầy thương, đầy tuyệt vọng
Ôi! giờ hấp hối sắp chia phôi.”
(Trút linh hồn)
Hàn Mặc Tử trải nghiệm đau thương bằng cả tâm hồn lẫn thể xác, bằng cả điên lẫn tỉnh, bằng cả mơ lẫn thực. Thơ được phóng xuất ra từ đấy, được phóng xuất ra như thế trong ngôn ngữ và cả trong im lặng. Nguồn thơ đó băng ra từ tiếng kêu thống thiết và lâm lụy của đời mà vẫn đầy yêu thương. “Cơn lâm lụy vừa trải qua dưới thế” (Thánh nữ đồng trinh Maria).
5. Năm, biện pháp tu từ trong thơ
Để viết một bài thơ tốt, trí tưởng tượng của nhà thơ và hình ảnh doanh không thể thiếu. Chúng ta phải phấn đấu để đạt được "suy nghĩ cho hàng ngàn năm, nhìn thấy qua hàng ngàn dặm" , và đồng thời làm cho đầy đủ sử dụng các kỹ thuật tu từ như : 1. So sánh · 2. Nhân hóa · 3. Ẩn dụ · 4. Hoán dụ · 5. Nói quá · 6. Nói giảm nói tránh · 7. Điệp từ, điệp ngữ · 8. Chơi chữ". Bằng những kĩ thuật này,tác giả mới có thể trút hết những cảm xúc phong phú của mình vào những sự vật khách quan một cách mạnh mẽ hơn, sâu sắc hơn và cảm động hơn sự thể hiện trực tiếp.
Ví dụ 1: Lỗ mũi mười tám gánh lông/ Chồng yêu chồng bảo râu rồng trời cho. (ca dao)
Ví dụ 2: Đã nghe rét mướt luồn trong gió (Xuân Diệu)
Ví dụ 3: Đèn thương nhớ ai
Mà đèn chẳng tắt
(Ca dao)
6. Thứ sáu, ý cảnh trong thơ
Bài thơ tốt luôn thể hiện cảm xúc của mình thông qua phong cảnh . Khi chúng ta viết bài thơ, một là để tìm ra đặc điểm nổi bật nhất trong khung cảnh, hai là đưa ra những cảm xúc độc đáo của mình. Kết hợp cả hai, sự pha trộn của cảnh với việc sử dụng các cảnh để bày tỏ cảm xúc để nâng cao sức hấp dẫn nghệ thuật của đoạn thơ.
Ví dụ: Tầng mây đàn nhạn bay qua
Trời quang, trăng sáng như là hẹn nhau
(Ý thu – Nguyễn Bỉnh Khiêm)
7. Bảy, yêu cầu luyện tập
Mặc dù chúng ta đã làm chủ được một số kỹ năng làm thơ cơ bản bằng văn bản nhưng không phải ai cũng có thể viết ra một bài thơ tốt. Thơ phản ánh chiều sâu kinh nghiệm và kiến thức của tác giả. Vì vậy, chúng ta phải nắm vững những kỹ năng này. Trên cơ sở đó, trau dồi kiến thức cuộc sống, luyện tập chăm chỉ hơn, và cố gắng viết những tác phẩm ưng ý càng sớm càng tốt.
Một bài thơ hay không chỉ mang lại cho người đọc nguồn nuôi dưỡng tinh thần và niềm vui thẩm mỹ, mà còn thể hiện được tinh thần thời đại, được lưu truyền mãi mãi.
“Thơ là nghệ thuật của ngôn từ”. Vì vậy, bài thơ nào có thể được coi là một bài thơ hay, và làm thế nào chúng ta có thể viết một bài thơ hay đầy hình ảnh đẹp? Về việc làm thơ có những kỹ năng nào cần nắm chắc thì hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu bài viết “Kỹ thuật làm thơ”
1. Hình ảnh của thơ
Đánh giá một bài thơ hay cũng giống như đánh giá một bức tranh đẹp, nó sử dụng sức mạnh của ngôn từ để cho ta thấy một bức tranh hiện ra, khiến ta như đang ở trong đó, theo chân tác giả để cảm nhận những thăng trầm của suy nghĩ và cảm xúc.
Vì vậy, một bài thơ hay có yêu cầu rất cao về tính hình tượng, và đặc điểm chính của tính hình tượng Thơ không thể “nói như văn xuôi”, mà phải miêu tả bằng những hình ảnh, hình ảnh của thơ trong đó.
Ví dụ: Tôi muốn mời bạn uống rượu
Thể hiện bằng ngôn ngữ thơ:
Bài thơ Đêm rượu cần của nhà thơ Lê Đình Cánh:
Rượu cần trúc vít mềm tay
Người ơi uống cạn đêm nay với người
Uống cho tỉnh một say mười
Cho mắt có lửa, cho lời có men
Cho lòng như cửa lơi then
Rừng đêm trăng gọi tiếng khèn vào khuya
2. Thứ hai, sự tinh tế của thơ
Nội hàm thường liên quan đến quan niệm nghệ thuật, nếu nội dung bài thơ quá nông, thẳng tuột , không có quan niệm nghệ thuật, tác phẩm thường thiếu hấp dẫn. Nếu trong toán học cần độ chính xác, thì trong thơ, ngôn ngữ thơ đòi hỏi sự tinh xác. Bài thơ càng ngắn càng cần sự tinh tế. Với nhà thơ biết sử dụng chữ nghĩa một cách liều lượng, sự tiết chế ngôn ngữ được nâng lên tầm ảo diệu thì hiệu quả thẩm mỹ càng cao: Tâm hồn, tình cảm nhà thơ như được thẩm thấu vào người đọc qua mọi giác quan...
Vì vậy, nhà thơ không thể chỉ sao chép nguyên bản diện mạo của thế giới khách quan mà phải tìm ra một hình tượng tiêu biểu, tinh tế hơn, thể hiện một cách ngầm hiểu quan niệm nghệ thuật mà mình muốn sáng tạo.
Ví dụ: Cô em xinh đẹp vô cùng, nhưng cô chị còn đẹp hơn cả cô em
Thể hiện bằng ngôn ngữ thơ:
Vân xem trang trọng khác vời
Khuôn trăng đầy đăn nét ngài nở nang
Hoa cười ngọc thốt đoan trang
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da
Kiều càng sắc sảo mặn mà
So bề tài sắc lại là phần hơn
Làn thu thuỷ nét xuân sơn
Hoa ghen đua thắm liễu hờn kém xanh
3. Thứ ba, sức gợi của thơ
Thơ không thể giải thích rõ ràng mọi thứ như văn xuôi, tiểu thuyết mà chỉ có thể tìm một số từ vựng tiêu biểu nhất để diễn đạt ý nghĩa của nó. – sức gợi hình gợi cảm
Vì vậy, chúng ta phải lựa từ vì một lời nói, gợi nhiều hơn,chữ ít hơn, để người ta có được những gì họ nghĩ, lời nói ít mà ý nghĩa nhiều .
Có bài thơ chỉ vài dòng nhưng có thể nói ra hết những ý nghĩ.
Ví dụ: Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà
Hoặc: Khi tôi chết hãy chon tôi với cây đàn
4. Thứ tư, cảm xúc của thơ
Một bài thơ hay thường là sự bộc lộ nội tâm phong phú, còn bài thơ như núi lửa phun trào, bộc lộ cảm xúc sóng gió của tác giả.
Có rất nhiều nhà thơ tự cho mình là một bài thơ bi thảm, nhà văn Tư Mã Thiên thời Trung Quốc đã từng nói rằng “ba trăm bài thơ có lẽ là tác phẩm của sự phẫn nộ của hiền nhân.”
VD:
“Ta còn trìu mến biết bao người
Vẻ đẹp xa hoa của một thời
Đầy lệ, đầy thương, đầy tuyệt vọng
Ôi! giờ hấp hối sắp chia phôi.”
(Trút linh hồn)
Hàn Mặc Tử trải nghiệm đau thương bằng cả tâm hồn lẫn thể xác, bằng cả điên lẫn tỉnh, bằng cả mơ lẫn thực. Thơ được phóng xuất ra từ đấy, được phóng xuất ra như thế trong ngôn ngữ và cả trong im lặng. Nguồn thơ đó băng ra từ tiếng kêu thống thiết và lâm lụy của đời mà vẫn đầy yêu thương. “Cơn lâm lụy vừa trải qua dưới thế” (Thánh nữ đồng trinh Maria).
5. Năm, biện pháp tu từ trong thơ
Để viết một bài thơ tốt, trí tưởng tượng của nhà thơ và hình ảnh doanh không thể thiếu. Chúng ta phải phấn đấu để đạt được "suy nghĩ cho hàng ngàn năm, nhìn thấy qua hàng ngàn dặm" , và đồng thời làm cho đầy đủ sử dụng các kỹ thuật tu từ như : 1. So sánh · 2. Nhân hóa · 3. Ẩn dụ · 4. Hoán dụ · 5. Nói quá · 6. Nói giảm nói tránh · 7. Điệp từ, điệp ngữ · 8. Chơi chữ". Bằng những kĩ thuật này,tác giả mới có thể trút hết những cảm xúc phong phú của mình vào những sự vật khách quan một cách mạnh mẽ hơn, sâu sắc hơn và cảm động hơn sự thể hiện trực tiếp.
Ví dụ 1: Lỗ mũi mười tám gánh lông/ Chồng yêu chồng bảo râu rồng trời cho. (ca dao)
Ví dụ 2: Đã nghe rét mướt luồn trong gió (Xuân Diệu)
Ví dụ 3: Đèn thương nhớ ai
Mà đèn chẳng tắt
(Ca dao)
6. Thứ sáu, ý cảnh trong thơ
Bài thơ tốt luôn thể hiện cảm xúc của mình thông qua phong cảnh . Khi chúng ta viết bài thơ, một là để tìm ra đặc điểm nổi bật nhất trong khung cảnh, hai là đưa ra những cảm xúc độc đáo của mình. Kết hợp cả hai, sự pha trộn của cảnh với việc sử dụng các cảnh để bày tỏ cảm xúc để nâng cao sức hấp dẫn nghệ thuật của đoạn thơ.
Ví dụ: Tầng mây đàn nhạn bay qua
Trời quang, trăng sáng như là hẹn nhau
(Ý thu – Nguyễn Bỉnh Khiêm)
7. Bảy, yêu cầu luyện tập
Mặc dù chúng ta đã làm chủ được một số kỹ năng làm thơ cơ bản bằng văn bản nhưng không phải ai cũng có thể viết ra một bài thơ tốt. Thơ phản ánh chiều sâu kinh nghiệm và kiến thức của tác giả. Vì vậy, chúng ta phải nắm vững những kỹ năng này. Trên cơ sở đó, trau dồi kiến thức cuộc sống, luyện tập chăm chỉ hơn, và cố gắng viết những tác phẩm ưng ý càng sớm càng tốt.
