Vẻ đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, dân tộc và nhân loại, thanh cao và giản dị. Văn bản có chủ đề: hội nhập với thế giới và gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc.
Chúng tôi đã biên soạn bài viết Phong cách Hồ Chí Minh - Lê Anh Trà này để giới thiệu với các bạn về tác giả Lê Anh Trà và tìm hiểu tác phẩm Phong cách Hồ Chí MInh.
Phong cách Hồ Chí Minh - Lê Anh Trà
1. Tìm hiểu chung về tác giả Lê Anh Trà
- Lê Anh Trà (1927 – 1999)
- Quê: xã Phổ Minh, huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi.
- Ông vừa là một nhà quân sự vừa là một nhà văn – nhà văn hóa.
- Lê Anh Trà là một nhà văn, nhà văn hóa tiêu biểu của nền văn học Việt Nam hiện đại. Với ngòi bút chân thực, sắc sảo, ông đã có nhiều đóng góp cho nền văn học hiện đại với nhiều tác phẩm hay, đặc biệt là ở thể loại nghị luận.
- Không chỉ có vậy, tác giả Lê Anh Trà còn có rất nhiều công trình khoa học đã công bố trên các tạp chí khoa học chuyên ngành. Khi nói về sự nghiệp sáng tác của ông thì không thể không nhắc đến bài viết “Phong cách Hồ Chí Minh”. Bài viết đã đưa ngòi bút của ông đến gần hơn với các độc giả.
2. Tìm hiểu tác phẩm Phong cách Hồ Chí Minh
a. Hoàn cảnh sáng tác Phong cách Hồ Chí Minh
- Năm 1990, nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh Bác Hồ, có nhiều bài viết về Người.
- Phong cách Hồ Chí Minh là một phần bài viết Phong cách Hồ Chí Minh cái vĩ đại gắn với cái giản dị của tác giả Lê Anh Trà, trích trong cuốn Hồ Chí Minh và văn hóa Việt Nam (Viện Văn hóa xuất bản, Hà Nội 1990).
b. Thể loại
Văn bản Phong cách Hồ Chí Minh thuộc văn bản nhật dụng sử dụng yếu tố nghị luận.
c. Tóm tắt bài Phong cách Hồ Chí Minh
Trong cuộc đời đầy truân chuyên của mình, Hồ Chí Minh đã được tiếp xúc với nhiều nền văn hóa các nước và thành thạo nhiều thứ tiếng khác nhau: Pháp, Anh, Hoa, Nga… Nhưng những nét văn hóa quốc tế ấy vẫn không làm ảnh hưởng đến nhân cách của một con người đậm chất Việt Nam với lối sống giản dị. Từ cuộc sống hằng ngày đến cách làm việc. Nếp sống giản dị và thanh đạm ấy giống như các vị danh nho thời xưa và hoàn toàn không phải là một cách tự thần thánh hóa, làm cho mình khác người. Đó là lối sống thanh cao, một cách di dưỡng tinh thần của Bác.
3. Phân tích bài Phong cách Hồ Chí Minh
3.1. Kết hợp giữa bản sắc văn hóa dân tộc bền vững với hiểu biết sâu rộng tinh hoa văn hóa thế giới:
+ Hồ Chí Minh đã tiếp xúc với văn hóa thế giới bằng nhiều con đường :
+ Hoàn cảnh: Cuộc đời hoạt động cách mạng đầy truân chuyên: (Gian khổ, khó khăn; Tiếp xúc văn hóa nhiều nước, nhiều vùng trên thế giới).
+ Động lực thúc đẩy Hồ Chí Minh tìm hiểu sâu sắc về các dân tộc và văn hóa thế giới xuất phát từ khát vọng cứu nước.
+ Đi nhiều nước, tiếp xúc với văn hóa nhiều vùng trên thế giới, Người tiếp thu một cách có chọn lọc tinh hoa văn hóa nước ngoài (không chịu ảnh hưởng một cách thụ động, tiếp thu mọi cái hay cái đẹp, phê phán những hạn chế tiêu cực, trên nền tảng văn hóa dân tộc mà tiếp thu ảnh hưởng quốc tế).
+ Biết nhiều ngoại ngữ, làm nhiều nghề.
+ Học tập miệt mài, sâu sắc đến mức uyên thâm.
3.2. Lối sống hết sức giản dị, thanh đạm nhưng cũng rất thanh cao. Đó là “Một lối sống rất bình dị, rất Việt Nam, rất phương Đông, nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại”:
* Ở cương vị lãnh đạo cao nhất Hồ Chí Minh có lối sống vô cùng giản dị :
- Căn nhà của Bác: chiếc nhà sàn nhỏ bằng gô bên cạnh chiếc ao; vẻn vẹn có vài phòng tiếp khách, họp Bộ chính trị, làm việc và ngủ.
-Trang phục giản dị: bộ quần áo bà ba nâu, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp như của các chiến sĩ trường Sơn.
- Bữa ăn của Bác: đạm bạc với những món ăn không cầu kì như: cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối, cháo hoa.
Tư trang của Bác: ít ỏi, một chiếc va li với vài bộ quần áo, vài kỉ niệm của cuộc đời dài.
* Cách sống giản dị, đạm bạc của Hồ Chí Minh lại vô cùng thanh cao, sang trọng
- Đây không phải là lối sống khắc khổ của những con người tự vui trong nghèo khó.
- Đây cũng không phải là cách tự thần thánh hóa, tự làm cho khác đời, hơn đời.
- Đây là cách sống có văn hóa, thể hiện 1 quan niệm thẩm mỹ: cái đẹp gắn liền với sự giản dị, tự nhiên.
* Viết về cách sống của Bác, tác giả liên tưởng đến các vị hiền triết ngày xưa:
- Nguyễn Trãi: Bậc thầy khai quốc công thần, ở ẩn.
- Nguyễn Bỉnh Khiêm: làm quan, ở ẩn.
3.3. Nghệ thuật
Kết hợp giữa kể và bình luận. Đan xen giữa lời kể là lời bình luận một cách tự nhiên “Có thể nói ít vị lãnh tụ nào lại am hiểu nhiều về các dân tộc và nhân dân thế giới, văn hóa thế giới sâu sắc như chủ tịch Hồ Chí Minh”…
- Chọn lọc những chi tiết tiêu biểu (dẫn chứng trong văn bản)
- Đan xen thơ của các vị hiền triết, cách sử dụng từ Hán Việt gợi cho người đọc thấy sự gần gũi giữa chủ tịch Hồ Chí Minh với các vị hiền triết của dân tộc.
- Sử dụng nghệ thuật đối lập: vĩ nhân mà hết sức giản dị, gần gũi, am hiểu mọi nền văn hóa nhân loại, hiệu đại mà hết sức dân tộc, hết sức Việt Nam,…
Chúng tôi đã biên soạn bài viết Phong cách Hồ Chí Minh - Lê Anh Trà này để giới thiệu với các bạn về tác giả Lê Anh Trà và tìm hiểu tác phẩm Phong cách Hồ Chí MInh.
Phong cách Hồ Chí Minh - Lê Anh Trà
1. Tìm hiểu chung về tác giả Lê Anh Trà
- Lê Anh Trà (1927 – 1999)
- Quê: xã Phổ Minh, huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi.
- Ông vừa là một nhà quân sự vừa là một nhà văn – nhà văn hóa.
- Lê Anh Trà là một nhà văn, nhà văn hóa tiêu biểu của nền văn học Việt Nam hiện đại. Với ngòi bút chân thực, sắc sảo, ông đã có nhiều đóng góp cho nền văn học hiện đại với nhiều tác phẩm hay, đặc biệt là ở thể loại nghị luận.
- Không chỉ có vậy, tác giả Lê Anh Trà còn có rất nhiều công trình khoa học đã công bố trên các tạp chí khoa học chuyên ngành. Khi nói về sự nghiệp sáng tác của ông thì không thể không nhắc đến bài viết “Phong cách Hồ Chí Minh”. Bài viết đã đưa ngòi bút của ông đến gần hơn với các độc giả.
2. Tìm hiểu tác phẩm Phong cách Hồ Chí Minh
a. Hoàn cảnh sáng tác Phong cách Hồ Chí Minh
- Năm 1990, nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh Bác Hồ, có nhiều bài viết về Người.
- Phong cách Hồ Chí Minh là một phần bài viết Phong cách Hồ Chí Minh cái vĩ đại gắn với cái giản dị của tác giả Lê Anh Trà, trích trong cuốn Hồ Chí Minh và văn hóa Việt Nam (Viện Văn hóa xuất bản, Hà Nội 1990).
b. Thể loại
Văn bản Phong cách Hồ Chí Minh thuộc văn bản nhật dụng sử dụng yếu tố nghị luận.
c. Tóm tắt bài Phong cách Hồ Chí Minh
Trong cuộc đời đầy truân chuyên của mình, Hồ Chí Minh đã được tiếp xúc với nhiều nền văn hóa các nước và thành thạo nhiều thứ tiếng khác nhau: Pháp, Anh, Hoa, Nga… Nhưng những nét văn hóa quốc tế ấy vẫn không làm ảnh hưởng đến nhân cách của một con người đậm chất Việt Nam với lối sống giản dị. Từ cuộc sống hằng ngày đến cách làm việc. Nếp sống giản dị và thanh đạm ấy giống như các vị danh nho thời xưa và hoàn toàn không phải là một cách tự thần thánh hóa, làm cho mình khác người. Đó là lối sống thanh cao, một cách di dưỡng tinh thần của Bác.
3. Phân tích bài Phong cách Hồ Chí Minh
3.1. Kết hợp giữa bản sắc văn hóa dân tộc bền vững với hiểu biết sâu rộng tinh hoa văn hóa thế giới:
+ Hồ Chí Minh đã tiếp xúc với văn hóa thế giới bằng nhiều con đường :
+ Hoàn cảnh: Cuộc đời hoạt động cách mạng đầy truân chuyên: (Gian khổ, khó khăn; Tiếp xúc văn hóa nhiều nước, nhiều vùng trên thế giới).
+ Động lực thúc đẩy Hồ Chí Minh tìm hiểu sâu sắc về các dân tộc và văn hóa thế giới xuất phát từ khát vọng cứu nước.
+ Đi nhiều nước, tiếp xúc với văn hóa nhiều vùng trên thế giới, Người tiếp thu một cách có chọn lọc tinh hoa văn hóa nước ngoài (không chịu ảnh hưởng một cách thụ động, tiếp thu mọi cái hay cái đẹp, phê phán những hạn chế tiêu cực, trên nền tảng văn hóa dân tộc mà tiếp thu ảnh hưởng quốc tế).
+ Biết nhiều ngoại ngữ, làm nhiều nghề.
+ Học tập miệt mài, sâu sắc đến mức uyên thâm.
3.2. Lối sống hết sức giản dị, thanh đạm nhưng cũng rất thanh cao. Đó là “Một lối sống rất bình dị, rất Việt Nam, rất phương Đông, nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại”:
* Ở cương vị lãnh đạo cao nhất Hồ Chí Minh có lối sống vô cùng giản dị :
- Căn nhà của Bác: chiếc nhà sàn nhỏ bằng gô bên cạnh chiếc ao; vẻn vẹn có vài phòng tiếp khách, họp Bộ chính trị, làm việc và ngủ.
-Trang phục giản dị: bộ quần áo bà ba nâu, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp như của các chiến sĩ trường Sơn.
- Bữa ăn của Bác: đạm bạc với những món ăn không cầu kì như: cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối, cháo hoa.
Tư trang của Bác: ít ỏi, một chiếc va li với vài bộ quần áo, vài kỉ niệm của cuộc đời dài.
* Cách sống giản dị, đạm bạc của Hồ Chí Minh lại vô cùng thanh cao, sang trọng
- Đây không phải là lối sống khắc khổ của những con người tự vui trong nghèo khó.
- Đây cũng không phải là cách tự thần thánh hóa, tự làm cho khác đời, hơn đời.
- Đây là cách sống có văn hóa, thể hiện 1 quan niệm thẩm mỹ: cái đẹp gắn liền với sự giản dị, tự nhiên.
* Viết về cách sống của Bác, tác giả liên tưởng đến các vị hiền triết ngày xưa:
- Nguyễn Trãi: Bậc thầy khai quốc công thần, ở ẩn.
- Nguyễn Bỉnh Khiêm: làm quan, ở ẩn.
3.3. Nghệ thuật
Kết hợp giữa kể và bình luận. Đan xen giữa lời kể là lời bình luận một cách tự nhiên “Có thể nói ít vị lãnh tụ nào lại am hiểu nhiều về các dân tộc và nhân dân thế giới, văn hóa thế giới sâu sắc như chủ tịch Hồ Chí Minh”…
- Chọn lọc những chi tiết tiêu biểu (dẫn chứng trong văn bản)
- Đan xen thơ của các vị hiền triết, cách sử dụng từ Hán Việt gợi cho người đọc thấy sự gần gũi giữa chủ tịch Hồ Chí Minh với các vị hiền triết của dân tộc.
- Sử dụng nghệ thuật đối lập: vĩ nhân mà hết sức giản dị, gần gũi, am hiểu mọi nền văn hóa nhân loại, hiệu đại mà hết sức dân tộc, hết sức Việt Nam,…
