Tiếng gà trưa là bài thơ nổi tiếng của nữ sĩ Xuân Quỳnh, người đã đóng góp rất nhiều bài thơ hay cho văn học nước nhà và được đưa vào chương trình giảng dạy như bài thơ “Sóng”. Cùng VHT soạn bài Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa Ngữ văn lớp 7 Cánh diều để hiểu hơn về nét đẹp và những tình cảm trong bài thơ này và cảm thụ tốt nhất bài thơ khi học trên lớp.
1. Chuẩn bị
2. Đọc hiểu
* Nội dung chính:
- Văn bản phân tích vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật trong bài thơ Tiếng gà trưa – Xuân Quỳnh
- Yếu tố hình thức được tác giả chú ý trong khổ thơ này là âm thanh tiếng gà “cục…cục tác”
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là hình thức tu từ dựa trên các đặc tính riêng biệt của sự vật nhất định. Được nhận biết bằng một giác quan tuy nhiên lại được đặc tả bằng câu từ cho các gian quan khác. Nói cách khác, ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là dựa trên sự giống nhau về cảm giác. Chuyển đổi từ hình thái cảm giác này sang hình thái cảm giác khác.
Ví dụ 1: “Trời nắng giòn tan: nói đến trời nắng to, có thể làm khô mọi vật”
Ví dụ 2: “Ngoài thềm rơi chiếc lá đa, tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng”
- Tác dụng của đảo khắp mình lên trước đốm hoa trắng làm cho bức tranh gà mái mơ trở nên đẹp lộng lẫy
- Tác dụng của phép so sánh Lông gà như màu nắng làm cho bức tranh gà mái vàng trở nên đẹp rực rỡ.
Cứ hằng năm hằng năm
…
Cháu được quần áo mới
Nhịp điệu của đoạn thơ trên đặc biệt ở chỗ sáu dòng thơ đều gồm 5 tiếng nhưng mỗi dòng lại có cách ngắt nhịp khác nhau. Do đó nhịp điệu của dòng thơ là nhịp điệu chậm rãi của độc thoại, đầy chất suy tưởng
Cháu chiến đấu hôm nay
…
Ổ trứng hồng tuổi thơ
- Tác giả coi khổ thơ trên là hay nhất cảm động nhất vì nó chứa đựng tình cảm thiêng liêng, cao quý, sâu sắc và chân thành của tác giả và cũng là của anh chiến sĩ trên con đường hành quân.
- Nội dung chính của văn bản nghị luận Vẻ đẹp của bài thơ “Tiếng gà trưa” là những nét đặc sắc về nội dung và hình thức nghệ thuật trong bài thơ Tiếng gà trưa
- Nhan đề của văn bản liên quan trực tiếp đến nội dung, ngay từ nhan đề tác giả đã nêu lên nội dung chính của văn bản
- Bài thơ Tiếng gà trưa được tác giả phân tích theo thứ tự quá khứ tới hiện tại.
-----------------------Lí lẽ-----------------------------------------------------------------------------------Bằng chứng---------------------
Câu 4 (trang 90 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Trong văn bản, tác giả rất chú trọng cách phân tích hình thức nghệ thuật (từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ,…) để làm nổi bật nội dung của bài thơ. Em hãy dẫn ra một ví dụ trong văn bản để làm rõ điều đó.
Trả lời:
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ
→ Tác giả đã sử dụng điệp từ “vì” ở đầu dòng thơ góp phần biểu hiện ý chí chiến đấu mạnh mẽ vì Tổ quốc, vì nhân dân, trong đó bao gồm cả những người thân yêu trong gia đình mình mà ở đây ghi đậm dấu ấn của người bà kính yêu
- Mục đích của văn bản Vẻ đẹp của bài thơ “Tiếng gà trưa” là phân tích vẻ đẹp về nội dung và nghệ thuật trong bài thơ này.
- Phần 1: Vẻ đẹp trong khổ thơ đầu tiên
- Phần 2: Tiếp theo đến “để cho cháu được vui sướng”: Phân tích khổ thơ thứ hai trong bài thơ.
- Phần 3: Tiếp theo đến “vô bờ bến của bà”: Nét đặc biệt trong sau câu thơ đầu khổ thơ thứ 4
- Phần 4: Còn lại: Phân tích vẻ đẹp trong khổ thơ cuối cùng
- Qua bài nghị luận này em hiểu hơn về nội dung, ý nghĩa sâu sắc của bài thơ Tiếng gà trưa và hình thức nghệ thuật điêu luyện được tác giả sử dụng trong bài thơ đó.
Xem thêm các bài Soạn văn lớp 7 Cánh diều
Soạn bài Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa
1. Chuẩn bị2. Đọc hiểu
* Nội dung chính:
- Văn bản phân tích vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật trong bài thơ Tiếng gà trưa – Xuân Quỳnh
* Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1 (trang 88 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Yếu tố nghệ thuật nào của khổ thơ được tác giả chú ý?
Trả lời:- Yếu tố hình thức được tác giả chú ý trong khổ thơ này là âm thanh tiếng gà “cục…cục tác”
Câu 2 (trang 88 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là gì?
Trả lời:Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là hình thức tu từ dựa trên các đặc tính riêng biệt của sự vật nhất định. Được nhận biết bằng một giác quan tuy nhiên lại được đặc tả bằng câu từ cho các gian quan khác. Nói cách khác, ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là dựa trên sự giống nhau về cảm giác. Chuyển đổi từ hình thái cảm giác này sang hình thái cảm giác khác.
Ví dụ 1: “Trời nắng giòn tan: nói đến trời nắng to, có thể làm khô mọi vật”
Ví dụ 2: “Ngoài thềm rơi chiếc lá đa, tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng”
Câu 3 (trang 88 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Chú ý tác dụng của các yếu tố nghệ thuật.
Trả lời:- Tác dụng của đảo khắp mình lên trước đốm hoa trắng làm cho bức tranh gà mái mơ trở nên đẹp lộng lẫy
- Tác dụng của phép so sánh Lông gà như màu nắng làm cho bức tranh gà mái vàng trở nên đẹp rực rỡ.
Câu 4 (trang 89 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Nhịp của đoạn thơ này có gì đặc biệt
Trả lời:Cứ hằng năm hằng năm
…
Cháu được quần áo mới
Nhịp điệu của đoạn thơ trên đặc biệt ở chỗ sáu dòng thơ đều gồm 5 tiếng nhưng mỗi dòng lại có cách ngắt nhịp khác nhau. Do đó nhịp điệu của dòng thơ là nhịp điệu chậm rãi của độc thoại, đầy chất suy tưởng
Câu 5 (trang 89 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Vì sao khổ thơ này được tác giả Đinh Trọng Lạc coi là hay nhất, cảm động nhất.
Trả lời:Cháu chiến đấu hôm nay
…
Ổ trứng hồng tuổi thơ
- Tác giả coi khổ thơ trên là hay nhất cảm động nhất vì nó chứa đựng tình cảm thiêng liêng, cao quý, sâu sắc và chân thành của tác giả và cũng là của anh chiến sĩ trên con đường hành quân.
* Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1 (trang 90 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Nội dung chính của văn bản nghị luận Vẻ đẹp của bài thơ “Tiếng gà trưa” là gì? Nhan đề của văn bản liên quan đến nội dung chính như thế nào?
Trả lời:- Nội dung chính của văn bản nghị luận Vẻ đẹp của bài thơ “Tiếng gà trưa” là những nét đặc sắc về nội dung và hình thức nghệ thuật trong bài thơ Tiếng gà trưa
- Nhan đề của văn bản liên quan trực tiếp đến nội dung, ngay từ nhan đề tác giả đã nêu lên nội dung chính của văn bản
Câu 2 (trang 90 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Bài thơ Tiếng gà trưa được tác giả phân tích theo thứ tự nào? Trong mỗi khổ, người viết đã dẫn ra những chi tiết, hình ảnh gì?
Trả lời:- Bài thơ Tiếng gà trưa được tác giả phân tích theo thứ tự quá khứ tới hiện tại.
Câu 3 (trang 90 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Hãy dẫn ra một ví dụ về ý kiến, lí lẽ và bằng chứng được tác giả nêu lên trong văn bản Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa mà em thấy độc đáo, sâu sắc.
Trả lời:-----------------------Lí lẽ-----------------------------------------------------------------------------------Bằng chứng---------------------
| Khổ thơ cuối cùng hay nhất, cảm động nhất, nó chứa đựng những tình cảm thiêng liêng cao quý, sâu sắc và chân thành của tác giả và cũng là của anh chiến sĩ đang trên con đường hành quân. “ Cháu chiến đấu hôm nay … Ô trứng hồng tuổi thơ” | Không nén lại được tình cảm yêu quý và biết ơn đối với bà anh chiến sĩ thốt lên tiếng gọi thật cảm động, làm cho lời nói độc thoại bên trong thể hiện như lời đối thoại sống động. Việc lặp lại nhiều lần từ Vì ở đầu các dòng thơ góp phần biểu hiện ý chí chiến đấu mạnh mẽ vì Tổ quốc, vì nhân dân, trong đó bao gồm cả những người thân yêu trong gia đình mình, mà ở đây ghi đậm dấu ấn là người bà yêu quý với bao kỉ niệm êm đềm của tuổi thơ. |
Câu 4 (trang 90 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Trong văn bản, tác giả rất chú trọng cách phân tích hình thức nghệ thuật (từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ,…) để làm nổi bật nội dung của bài thơ. Em hãy dẫn ra một ví dụ trong văn bản để làm rõ điều đó.
Trả lời:
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ
→ Tác giả đã sử dụng điệp từ “vì” ở đầu dòng thơ góp phần biểu hiện ý chí chiến đấu mạnh mẽ vì Tổ quốc, vì nhân dân, trong đó bao gồm cả những người thân yêu trong gia đình mình mà ở đây ghi đậm dấu ấn của người bà kính yêu
Câu 5 (trang 90 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Mục đích của văn bản Vẻ đẹp của bài thơ “Tiếng gà trưa” là gì? Các phần trong văn bản đã làm rõ cho mục đích đó như thế nào?
Trả lời:- Mục đích của văn bản Vẻ đẹp của bài thơ “Tiếng gà trưa” là phân tích vẻ đẹp về nội dung và nghệ thuật trong bài thơ này.
- Phần 1: Vẻ đẹp trong khổ thơ đầu tiên
- Phần 2: Tiếp theo đến “để cho cháu được vui sướng”: Phân tích khổ thơ thứ hai trong bài thơ.
- Phần 3: Tiếp theo đến “vô bờ bến của bà”: Nét đặc biệt trong sau câu thơ đầu khổ thơ thứ 4
- Phần 4: Còn lại: Phân tích vẻ đẹp trong khổ thơ cuối cùng
Câu 6 (trang 90 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Văn bản nghị luận này giúp em hiểu thêm được gì về bài thơ Tiếng gà trưa đã học ở Bài 2
Trả lời:- Qua bài nghị luận này em hiểu hơn về nội dung, ý nghĩa sâu sắc của bài thơ Tiếng gà trưa và hình thức nghệ thuật điêu luyện được tác giả sử dụng trong bài thơ đó.
Xem thêm các bài Soạn văn lớp 7 Cánh diều
