“Thạch Sanh” là câu chuyện cổ tích viết về nhân vật dũng sĩ. Để tôn vinh người dũng sĩ Thạch Sanh, nhân dân đã tạo thêm nhân vật đối lập với chàng đó là mẹ con Lý Thông. Qua đó, ngợi ca những phẩm chất rực rỡ và những phẩm chất cao đẹp của người anh hùng – dũng sĩ dân gian.
I. Tìm hiểu chung
1. Thể loại
- Truyện cổ tích là loại truyện dân gian, thường có yếu tố hoang đường, kì ảo, kể về cuộc đời của một số kiểu nhân vật như: nhân vật có tài năng kì lạ, nhân vật thông minh, nhân vật bất hạnh, nhân vật ngốc nghếch, người mang lốt vật…
- Thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân về chiến thắng cuối cùng của cái thiện đối với cái ác, cái tốt đối với cái xấu…
2. Kiểu văn bản
Kiểu văn bản: Tự sự
3. Các sự việc chính
- Sự ra đời của Thạch Sanh
- Thạch Sanh kết nghĩa với Lý Thông
- Thạch Sanh giết chằn tinh, bị Lý Thông cướp công
- Thạch Sanh giết đại bàng, cứu công chúa; bị Lý Thông cướp công và hãm hại.
- Thạch Sanh cứu hoàng tử và được tặng cây đàn thần
- Thạch Sanh bị hồn đại bàng và chằn tinh kêu oan
- Thạch Sanh được giải oan và lấy công chúa; mẹ con Lí Thông bị chết
- Thạch Sanh đánh tan quân 18 nước chư hầu và lên làm vua.
4. Bố cục
- Phần 1 (Từ đầu đến “mọi phép thần thông): Sự ra đời của Thạch Sanh
- Phần 2 (Đoạn còn lại): Các chiến công của Thạch Sanh
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Nhân vật Thạch Sanh
1.1. Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh
- Hoàn cảnh bình thường
+ Con gia đình nông dân
+ Sống nghèo khổ bằng nghề kiếm củi
=> Sống gần gũi với nhân dân, người lao động vất vả
- Sự ra đời khác thường
+ Ngọc Hoàng sai Thái tử xuống đầu thai làm con
+ Bà mẹ mang thai mấy năm mới sinh
+ Được thiên thần dạy võ nghệ và mọi phép thần thông
-> Tô đậm tính chất kì lạ, đẹp đẽ về sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh.
1.2. Những thử thách và chiến công của Thạch Sanh
I. Tìm hiểu chung
1. Thể loại
- Truyện cổ tích là loại truyện dân gian, thường có yếu tố hoang đường, kì ảo, kể về cuộc đời của một số kiểu nhân vật như: nhân vật có tài năng kì lạ, nhân vật thông minh, nhân vật bất hạnh, nhân vật ngốc nghếch, người mang lốt vật…
- Thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân về chiến thắng cuối cùng của cái thiện đối với cái ác, cái tốt đối với cái xấu…
2. Kiểu văn bản
Kiểu văn bản: Tự sự
3. Các sự việc chính
- Sự ra đời của Thạch Sanh
- Thạch Sanh kết nghĩa với Lý Thông
- Thạch Sanh giết chằn tinh, bị Lý Thông cướp công
- Thạch Sanh giết đại bàng, cứu công chúa; bị Lý Thông cướp công và hãm hại.
- Thạch Sanh cứu hoàng tử và được tặng cây đàn thần
- Thạch Sanh bị hồn đại bàng và chằn tinh kêu oan
- Thạch Sanh được giải oan và lấy công chúa; mẹ con Lí Thông bị chết
- Thạch Sanh đánh tan quân 18 nước chư hầu và lên làm vua.
4. Bố cục
- Phần 1 (Từ đầu đến “mọi phép thần thông): Sự ra đời của Thạch Sanh
- Phần 2 (Đoạn còn lại): Các chiến công của Thạch Sanh
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Nhân vật Thạch Sanh
1.1. Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh
- Hoàn cảnh bình thường
+ Con gia đình nông dân
+ Sống nghèo khổ bằng nghề kiếm củi
=> Sống gần gũi với nhân dân, người lao động vất vả
- Sự ra đời khác thường
+ Ngọc Hoàng sai Thái tử xuống đầu thai làm con
+ Bà mẹ mang thai mấy năm mới sinh
+ Được thiên thần dạy võ nghệ và mọi phép thần thông
-> Tô đậm tính chất kì lạ, đẹp đẽ về sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh.
1.2. Những thử thách và chiến công của Thạch Sanh
STT | Những thử thách | Chiến công |
1 | Bị mẹ con Lý Thông lừa đi canh miếu thế mạng | Giết chằn tinh thu được bộ cung tên vàng |
2 | Diệt đại bàng | Cứu công chúa và Thái tử |
3 | Hồn đại bàng và chằn tinh báo thù, bị giam vào ngục | Được giải oan, cứu công chúa |
4 | Quân 18 nước chư hầu kéo đánh nước ta | Đuổi quân 18 nước, lấy được chư hầu và nối ngôi |
=> Thử thách ngày càng khó khăn, mức độ ngày càng nguy hiểm, chiến công càng vẻ vang.
=> Phẩm chất: Thật thà, chất phác, dũng cảm, tài năng, nhân đạo, yêu hòa bình.
2. Mẹ con Lý Thông
- Kết nghĩa với Thạch Sanh vì lợi ích cá nhân
- Lừa Thạch Sanh đi thế mạng
- Lừa Thạch Sanh trốn vào rừng để cướp công
- Lấp cửa hang không cho Thạch Sanh lên để cướp công.
=> Những kẻ xảo trá, bội bạc, bất nhân bất nghĩa => Tượng trưng cho cái ác, cái xấu.
4. Ý nghĩa của một số chi tiết thần kì
- Tiếng đàn: Tượng trưng cho công lý, cái thiện, tinh thần yêu chuộng hòa bình, có sức cảm hóa kẻ thù.
- Niêu cơm: Tình thương, lòng nhân ái, khát vọng một cuộc sống ấm no, hòa bình giữa các dân tộc của nhân dân ta.
III. Tổng kết
1. Nội dung
- Ngợi ca những phẩm chất rực rỡ và những phẩm chất cao đẹp của người anh hùng – dũng sĩ dân gian.
- Thể hiện ước mơ về sự đổi đời
- Ước mơ đạo lí của nhân dân: thiện thắng ác; chính nghĩa thắng gian tà; hòa bình thắng chiến tranh; các dân tộc sống trong hòa bình.
2. Nghệ thuật
- Kết cấu, cốt truyện mạch lạc, sắp xếp tình tiết khéo léo
- Xây dựng hai hình tượng nhân vật đối lập, tương phản như xuyên suốt truyện (Thạch Sanh và Lý Thông) -> Tạo cho cốt truyện vững chắc, tập trung.
- Các chi tiết, yếu tố thần kì có ý nghĩa thẩm mỹ.
IV. Luyện tập
Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi:
Đàn kêu: Ai chém chằn tinh
Cho mày vinh hiển dự mình quyền sang?
Đàn kêu ai chém xà vương
Đem nàng công chúa triều đường về đây?
Đàn kêu: Hỡi Lý Thông mày
Cớ sao phụ nghĩa lại rày vong ân
Đàn kêu: Sao ở bất nhân
Biết ăn quả lại quên ân người trồng?
(Truyện thơ Nôm Thạch Sanh)
Hãy viết đoạn văn (từ 3 – 5 câu), nêu cảm nhận của em về đoạn thơ trên?
Gợi ý
* Hình thức: Viết đoạn văn khoảng 3 – 5 câu.
* Nội dung: Nêu cảm nhận của em về đoạn thơ trên: Tiếng đàn đã thay lời nạn nhân oan uổng giãi bày lên tất cả sự thật, bênh vực người có công, tố cáo kẻ gian xảo, cướp công, gây tội ác…
=> Phẩm chất: Thật thà, chất phác, dũng cảm, tài năng, nhân đạo, yêu hòa bình.
2. Mẹ con Lý Thông
- Kết nghĩa với Thạch Sanh vì lợi ích cá nhân
- Lừa Thạch Sanh đi thế mạng
- Lừa Thạch Sanh trốn vào rừng để cướp công
- Lấp cửa hang không cho Thạch Sanh lên để cướp công.
=> Những kẻ xảo trá, bội bạc, bất nhân bất nghĩa => Tượng trưng cho cái ác, cái xấu.
4. Ý nghĩa của một số chi tiết thần kì
- Tiếng đàn: Tượng trưng cho công lý, cái thiện, tinh thần yêu chuộng hòa bình, có sức cảm hóa kẻ thù.
- Niêu cơm: Tình thương, lòng nhân ái, khát vọng một cuộc sống ấm no, hòa bình giữa các dân tộc của nhân dân ta.
III. Tổng kết
1. Nội dung
- Ngợi ca những phẩm chất rực rỡ và những phẩm chất cao đẹp của người anh hùng – dũng sĩ dân gian.
- Thể hiện ước mơ về sự đổi đời
- Ước mơ đạo lí của nhân dân: thiện thắng ác; chính nghĩa thắng gian tà; hòa bình thắng chiến tranh; các dân tộc sống trong hòa bình.
2. Nghệ thuật
- Kết cấu, cốt truyện mạch lạc, sắp xếp tình tiết khéo léo
- Xây dựng hai hình tượng nhân vật đối lập, tương phản như xuyên suốt truyện (Thạch Sanh và Lý Thông) -> Tạo cho cốt truyện vững chắc, tập trung.
- Các chi tiết, yếu tố thần kì có ý nghĩa thẩm mỹ.
IV. Luyện tập
Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi:
Đàn kêu: Ai chém chằn tinh
Cho mày vinh hiển dự mình quyền sang?
Đàn kêu ai chém xà vương
Đem nàng công chúa triều đường về đây?
Đàn kêu: Hỡi Lý Thông mày
Cớ sao phụ nghĩa lại rày vong ân
Đàn kêu: Sao ở bất nhân
Biết ăn quả lại quên ân người trồng?
(Truyện thơ Nôm Thạch Sanh)
Hãy viết đoạn văn (từ 3 – 5 câu), nêu cảm nhận của em về đoạn thơ trên?
Gợi ý
* Hình thức: Viết đoạn văn khoảng 3 – 5 câu.
* Nội dung: Nêu cảm nhận của em về đoạn thơ trên: Tiếng đàn đã thay lời nạn nhân oan uổng giãi bày lên tất cả sự thật, bênh vực người có công, tố cáo kẻ gian xảo, cướp công, gây tội ác…
Sửa lần cuối:
- Từ khóa
- lí thông mẹ con lý thông thạch sanh
