Dàn ý phân tích đoạn trích "Hiền tài là nguyên khí của quốc gia"

Tác phẩm Hiền tài là nguyên khí của quốc gia là một tác phẩm đặc sắc của Thân Nhân Trung. Nội dung tác phẩm thấy được nền văn hiến của dân tộc đồng thời thấy được việc chăm lo chiêu mộ nhân tài góp phần xây dựng nền văn hiến thêm rạng rỡ. Tác phẩm thể hiện tư tưởng lấy giáo dục làm cốt lõi, coi trọng việc đào tạo người tài.


Mở bài

Giới thiệu tác giả, tác phẩm

Thân bài

* Vai trò của hiền tài đối với mỗi quốc gia

- Hiền tài: những người có tài năng và đạo đức

- Nguyên khí: là khí chất có vai trò là nền tảng cho sự sống còn, phát triển của mỗi sự vật. Người tài cao học rộng chính là sinh khí ban đầu làm nên sự sống còn, sự phát triển của đất nước, xã hội. Người hiền tài luôn có vai trò quan trọng đối với mỗi quốc gia

* Những việc làm khuyến khích hiền tài

Đề cao danh tiếng, xướng danh, ghi tên ở bảng vàng... Nhưng việc làm đó chưa đủ, biện pháp lâu dài cần làm đó là khắc bia tiến sĩ

* Ý nghĩa của việc khắc bia tiến sĩ

+ Khuyến khích nhân tài trong nước
+ Ngăn ngừa những điều ác, điều xấu
+ Góp phần làm cho đất nước ngày càng giàu mạnh.

* Bài học rút ra từ việc khắc bia

+ Trong bất kỳ thời đại nào hiền tài luôn là nguyên khí của quốc gia
+ Thể hiện quan niệm giáo dục của đất nước

C. Kết bài

Khái quát lại giá trị của tác phẩm.

 

[Văn Học]

Vị vua anh minh, tài giỏi của dân tộc – Nguyễn Huệ – từng nói: “Dựng nước lấy học làm đầu, muốn trị nước phải lấy hiền tài làm gốc”. Tương tự Nguyễn Huệ là Mặc Tự. Người khẳng định: “Người tài càng nhiều thì nước càng giàu”. Không phải tự nhiên mà các vua quan các triều đại trước lại đưa ra nhận định này, mà vì đó là nhân tố cốt lõi trong quá trình dựng nước và giữ nước nên họ đúc kết.

Tuy có nhiều người cùng quan điểm với Mặc Tự và Nguyễn Huệ nhưng khi nói đến vấn đề này, chúng ta không thể không nhắc đến Trần Nhân Tông với câu nói: “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia”. Tóm tắt vừa hay vừa rõ ràng, gom góp đủ ý của người đi trước. Qua đó, chúng ta thấy rõ hơn tầm quan trọng của người hiền tài đối với mỗi quốc gia, dân tộc.

Trước hết cần làm rõ khái niệm “hiền tài” nghĩa là gì? Hiền có nghĩa là người đức hạnh, người có đạo đức và lương thiện. Nhân tài ở đây là tài năng, phẩm chất, nhân cách của một con người. Vì vậy, có thể suy ra, hiền nhân là người vừa có tài, vừa có đức như triết lý của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Họ là những người có phẩm chất cao quý, có bản lĩnh, tinh thông, được ghi nhận và cống hiến cho đất nước một cách trung thành, yêu nước, thương dân.

Vì sao Trần Nhân Tông nói “Hiền nhân là cội nguồn nguyên khí của quốc gia”? Nguyên tắc là sức mạnh tiềm ẩn, sức mạnh ẩn sâu bên trong đất nước giúp đất nước phồn vinh sánh vai với các cường quốc năm châu. Nhân tài là yếu tố quan trọng để thực hiện sứ mệnh đó.

Nhìn lại một thời kỳ rực rỡ của lịch sử dân tộc với quá trình dựng nước và giữ nước hàng nghìn năm, chúng ta có thể khẳng định rằng câu nói của Trần Nhân Tông là hoàn toàn chính xác. Các vị vua như Quang Trung, Lý Thái Tổ, Lê Lợi đều là những tấm gương rõ ràng, thuyết phục về việc dùng hiền, tài, đức khi trị nước.

Những người như họ đã đóng góp cho nền độc lập và sự phát triển của đất nước chúng ta trong thời gian đó. Nhưng không chỉ những người đứng đầu đất nước mới có tài, ta có thể thấy ở các vị tướng trong triều, họ cũng có những đóng góp đáng kể trong công cuộc bảo vệ đất nước.

Những ví dụ tiêu biểu có thể kể đến như: Lý Thường Kiệt – người đầu tiên đem quân bắc phạt – hay Đại tướng Võ Nguyên Giáp, vị tướng tài ba nhất trong lịch sử Việt Nam. Đó là nhờ sự có mặt của ông mà chúng ta có ngày nay.

Gác lại cái nhìn về lịch sử, hãy nhìn sâu vào hiện tại, Đảng và Nhà nước ta vẫn đang nỗ lực không ngừng vì một đất nước Việt Nam phát triển, một đất nước đang trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Chân lý: Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, luôn là nhân tố tiên phong cho sự phát triển của đất nước.

Hàng năm, chúng ta tổ chức nhiều cuộc thi tài năng, tạo cơ hội cho các em thể hiện năng khiếu và phát triển bản thân như: cuộc thi sáng tạo robocon, cuộc thi toán quốc tế, chương trình Đường lên đỉnh Olympia…. Nhà nước luôn chú trọng bồi dưỡng, phát triển tài năng và đầu tư trong giáo dục.

Nhưng cùng với quá trình đi lên này, vẫn còn rất nhiều nhân tài đã ra nước ngoài học tập, sinh sống và không trở về quê hương. Họ được đất nước tạo điều kiện nâng cao năng lực, đi du học nhưng khi ở môi trường tốt lại không còn muốn trở về quê hương cống hiến.

Cho dù thế giới ngày nay và trong tương lai có phức tạp đến đâu thì người tài vẫn là nhân tố quan trọng trong hoàn cảnh đó. Vì vậy, mỗi chúng ta cần không ngừng học tập, trau dồi, nâng cao hiểu biết của bản thân để trở thành những người có ích cho xã hội, đưa đất nước đi lên, ngày càng giàu mạnh.

suu tam

 

[Văn Học]

Bài làm tham khảo phân tích Hiền tài là nguyên khí của quốc gia
-------


Thân Nhân Trung là một vị quan nổi tiếng trong triều về đức độ, tài năng và là một người thầy mẫu mực đương thời. Ông đã để lại cho đời một khối lượng tác phẩm đồ sộ, trong đó tác phẩm “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia” là một tác phẩm tiêu biểu. Nó không chỉ dừng lại trong xã hội thời Lê sơ mà còn có giá trị đối với chúng ta khi trong xã hội ngày nay giáo dục đã trở thành quốc sách hàng đầu.

Tác phẩm đã nêu lên ý nghĩa, mục đích của việc dựng bia tiến sĩ. Muốn cho đất nước thái bình, việc đầu tiên phải làm là tôn vinh hiền tài có công với nước, ghi công để khuyến khích, động viên họ.

Câu mở đầu của tác phẩm khiến ta càng cảm phục tài năng và sự khéo léo trong lối hành văn của ông “Dù nông cạn vụng về cũng không dám từ chối Cung kính chắp tay cúi đầu làm bài” thể hiện sự khiêm tốn của tác giả. Sau đó, ông khẳng định tầm quan trọng của nhà hiền triết đối với sự suy vong của đất nước. Những câu văn có kết cấu mạch lạc, logic rõ ràng bắt đầu được trình bày một cách thuyết phục: “Hiền nhân là gốc của nguyên khí quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh, nguyên khí suy thì thế nước yếu”. Tác giả nói đến các bậc hiền nhân là nói đến những con người có phẩm chất hào hiệp. Hiền tài là nguyên khí, tức là những người có học vấn và đạo đức cao sẽ làm nên vận mệnh của đất nước. Người hiền tài có vai trò quyết định sự thịnh suy của đất nước. Hiền là quốc thịnh, hiền là quốc suy, hiền là tinh hoa của trời đất, của dân tộc.

Sau đó, ông nói rằng coi việc đào tạo nhân tài là rất quan trọng. “Cho nên, Thánh Hoàng nhất định không thể không đào tạo nhân tài, tuyển đệ tử làm việc trước.” Rồi để rõ hơn, ông viết: “Danh tiếng, đoạt vinh, bố thí nhiều mà không đủ, tháp danh tiếng Pháp Nhãn đã bố thí”. Sau mỗi kỳ thi, “triều đình khen ngợi người hiền tài đến bậc cao”. Với lối viết cô đọng, tác giả đã nhấn mạnh vai trò của bậc hiền nhân. Qua mỗi kỳ thi, “triều đình ca ngợi người tài mà sự đãi ngộ, kính trọng của triều đình đối với người hiền tài ấy vẫn còn đó” chưa đủ so với sự quan tâm, cống hiến của người hiền tài cho đất nước, để tên tuổi, danh hiệu người hiền tài được lưu truyền cho muôn đời sau, đồng thời để xứng đáng với công lao của người hiền tài đã cống hiến cho đất nước. Trọng dụng người tài, ra sức phò vua giúp nước, dựng núi sông mở mang bờ cõi. Việc tốt một thời lừng lẫy, nhưng danh tiếng đã không đủ để lưu mỹ nhân lâu nên dựng một tấm bia trước cửa nhà triết gia dụ dỗ binh lính Vậy trách nhiệm của người lính là gì?

Thân Nhân Trung tiếp tục ca ngợi các bậc hiền nhân “Mấy chục năm nay có người đem văn chương, chính trị tô đẹp cảnh thái bình, thu phục lòng dân tộc”, bên cạnh đó tác giả cũng đưa ra lời khuyên với bọn gian tham, hại nước “không có bọn tham nhũng đứng hàng xấu để nhận hối lộ”. Và ông tiếp tục khẳng định lại một lần nữa tầm quan trọng của việc khắc bia mộ. “Có lẽ là bởi vì bọn họ cả đời chưa từng nhìn thấy tấm bia này, cho nên khi tận mắt nhìn thấy, thiện ý tràn ngập, ác ý không ngừng, mới dám làm ra chuyện như vậy.” Việc khắc bia mộ mang lại rất nhiều lợi ích “kẻ ác lấy đó làm răn, người lương thiện xem quá khứ chỉ đường tương lai, rèn danh nhân”. Chẳng qua là để củng cố huyết thống của dân tộc mà thôi.” Với cách nói tương phản, giọng điệu trang nghiêm, cách nói rõ ràng, dễ hiểu, có thể thấy tác dụng to lớn của việc khắc bia mộ người tài ở nước ta. Hiền tài quốc gia không nhiều nhưng cũng không hiếm, nhưng để họ trở thành hiền tài thì triều đình và đất nước cần có những chính sách hiệu quả, tấm bia sẽ là lời nhắc nhở để những bậc hiền tài phải có ý thức và trách nhiệm với sự thịnh suy của thiên hạ quốc gia.

Đọc tác phẩm “Hiền tài là cội nguồn của quốc gia”, chúng ta càng hiểu hơn về văn hiến của dân tộc, tầm quan trọng của việc trọng dụng nhân tài và ý nghĩa to lớn của việc lập bia tiến sĩ.

Kết cấu ở cuối đoạn trích có sự tương ứng, vế trước làm tiền đề cho vế sau vì tác giả khẳng định vai trò của hiền nhân, “Hiền nhân là cội nguồn nguyên khí của quốc gia” khẳng định vai trò rất quan trọng của một bậc hiền nhân mà muôn đời không thay đổi, phần dưới đây Thân Nhân Trung sẽ chỉ ra ý nghĩa sâu sắc của việc khắc bia mộ Tiến sĩ bằng những lập luận hùng hồn, đối lập, nghệ thuật liệt kê có hàm ý lay động lòng người, khiến người tài ra sức xây dựng nền đất nước hơn nữa. Bên cạnh đó, tác phẩm không chỉ nhấn mạnh tầm quan trọng của hiền nhân thời Lê sơ mà trong mọi thời đại, hiền nhân luôn giữ vai trò quan trọng “hòa khí thịnh thì thế nước mạnh, thế nước thịnh thì thế nước là mạnh”.

Cuối cùng, tác phẩm muốn nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc đỗ tiến sĩ, vừa để tạo danh tiếng cho người tài, giữ họ trung thành với đất nước, đồng thời để răn dạy những kẻ có ý đồ xấu biết làm thế nào. Vì vậy, việc lập bia đá là rất quan trọng và có ý nghĩa to lớn.

Bài viết của Thân Nhân Trung như một hồi chuông cảnh tỉnh lòng yêu nước và khát vọng cống hiến cho đất nước của những bậc hiền tài. Đây không chỉ là bài học về xây dựng dân giàu nước mạnh trong xã hội thời Lê mà còn là bài học cho thời nay khi coi giáo dục là quốc sách hàng đầu.

 

[Văn Học]

Dàn ý trù phú
-----

Mở bài


Thân bài

1. Thế nào là "Hiền tài là nguyên khí quốc gia"

- "Hiền tài" là người tài cao, học rộng và có đạo đức, có ảnh hưởng sâu sắc tới sự phát triển của quốc gia.

- "Nguyên khí" được hiểu là sức mạnh vật chất, tinh thần tiềm tàng nơi con người, nơi đất nước đó có và mong muốn có,có giá trị quan trọng với mỗi quốc gia.

- "Hiền tài là nguyên khí quốc gia" có nghĩa là: Hiền tài, chính là phần cốt lõi, chất ban đầu để làm nên sự sống còn và phát triển của đất nước. Quốc gia có nhiều hiền tài và biết sử dụng hiền tài thì sẽ phát triển vững mạnh.

2. Giải thích tại sao "Hiền tài là nguyên khí quốc gia"

- Một đất nước nếu không có hiền tài không thể giữ vững được độc lập, kinh tế, phát triển của dân tộc.

- Xa xưa, lịch sử đã chứng minh, nếu không có những bậc hiền tài như Quang Trung, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trãi, hay Hồ Chủ tịch, Đại tướng Võ Nguyên Giáp,… đất nước chúng ta liệu có được nền độc lập hoà bình như ngày hôm nay.

- Hiện đại, nếu không có những nhà nghiên cứu khoa học ngày đêm tìm ra các loại thuốc chữa trị thì liệu cuộc sống của ta có yên ấm. Người hiền tài có vị trí vô cùng quan trọng với đời sống xã hội của chúng ta.

- Người tài hẳn là những người giỏi, thông minh, có óc sáng tạo, có tầm hiểu biết sâu rộng về mọi mặt đời sống. Sự hiểu biết sâu rộng đó góp phần đưa đất nước phát triển hơn, hiện đại hơn và vươn ra với bạn bè quốc tế.

- Hiền tài còn là những người có khả năng phán đoán, suy xét thấu đáo, có tầm nhìn xa trông rộng, có thể vạch ra những hướng quan trọng cần thiết cho đi lên của xã hội trong tương lai.

- Những đường hướng của họ có ảnh hưởng lớn tới đất nước bởi xã hội mỗi ngày đổi thay, buộc người tài phải chú ý và xây dựng những hướng đi đúng đắn cho dân tộc.

- Hiền tài không chỉ là những người tài giỏi, mà hiền tài còn là những người có đức tính tốt, sống hy sinh, sẵn sàng hi sinh mọi lợi ích cá nhân để suy nghĩ cho cả cộng đồng vì một tương lai phát triển rực rỡ của cả đất nước.

3. Làm thế nào để phát huy vai trò của người tài trong sự phát triển chung của đất nước trong xã hội ngày nay

- Việt Nam hiện nay là một nước phát triển, và tình trạng làm lãng phí một nguồn chất xám lớn, tạo khoảng cách giàu nghèo rõ rệt giữa nước ta với các cường quốc khác.

- Một lực lượng lớn trí thức trẻ đang tìm kiếm cơ hội cho bản thân ở những quốc gia khác có điều kiện sống và phát triển năng lực bản thân mạnh mẽ hơn. Nhiều người sau một thời gian học tập và làm việc tại một số quốc gia phát triển như Anh, Pháp, Mĩ,... đã quyết định định cư lâu dài, không quay trở lại làm việc trong nước.

- Đất nước muốn giữ được người hiền tài thì phải có những phương án lâu dài và hợp lý trọng dụng người tài. Nhà nước phải có chính sách đào tạo và sử dụng đúng đắn cùng chính sách đãi ngộ trân trọng, hợp lý. Tạo điều kiện thuận lợi để hiền tài phát triển tài năng và cống hiến có hiệu quả nhất cho sự nghiệp phát triển đất nước giàu mạnh, tạo được nhiều môi trường làm việc xứng đáng, phù hợp.

- Mỗi cá nhân không ngừng phát triển, bồi dưỡng kiến thức và đạo đức để trở thành hiền tài đất nước, góp phần vào sự nghiệp phát triển chung của đất nước.

Kết bài

- Trong bối cảnh hội nhập hiện nay, yêu cầu phát triển đất nước càng đặt ra một cách bức thiết.

- Để sánh vai cùng các nước mạnh trong khu vực và trên thế giới, chúng ta cần có nhiều hơn nữa những người hiền tài. Chính bởi vậy tư tường của Thân Nhân Trung lại được khẳng định tính đúng đắn và tiến bộ của nó. Đây chính là kim chỉ nam của một quốc gia phồn vinh, thịnh vượng thực sự.