Hàng năm vào đêm 15 tháng 8, sau khi ánh trăng soi bóng núi trước làng, các cô gái làng Kiều lại quây quần bên chiếc chày giã gạo và hát về mùa màng. Tương truyền, từ rất xa xưa, đã có một cây cầu cầu vồng tuyệt đẹp giữa núi San và mặt trăng, đi bộ từ mặt đất lên mặt trăng không khó, đặc biệt là vào đêm rằm ngày 15 tháng 8, có nhiều cô gái làng Kiều trèo lên núi San mặc quần áo hoa văn sặc sỡ, mang theo một cái giỏ mây đầy hạt kê, từng người một leo lên cầu Hồng Kiều để đến mặt trăng.
(Vì sao trăng đêm trung thu sáng)
Trên cung trăng có một cây hoa thơm ngát, khi trăng tròn lá hoa sẽ đung đưa trong gió nhẹ, cành lá đầy hoa thoang thoảng hương thơm ngào ngạt. Các cô gái nghe già làng nói: "Nếu hái hoa thần thơm vào ngày mười lăm tháng tám, đem xay với bột kê, ăn sẽ trừ được tai họa, bệnh tật”.
Mặt trăng ngày đó không sáng như bây giờ, nó có một màu vàng mờ ảo không rõ đường. Các cô lên cung Trăng, hái hoa thơm ngào ngạt trộn vào kê, rủ nhau giã kê bên cạnh mặt nước soi bóng ánh trăng.
Một ngày nọ, một cô gái trong làng muốn leo lên Cung trăng và hái một bông hoa thần để nấu cháo cho người mẹ ốm đau đã lâu của mình. Cô trèo lên Hồng Kiều với chiếc giỏ mây trên lưng, thật bất ngờ, khi vừa bước lên mặt trăng, Hồng Kiều đã bị gãy. Cô gái rơm rớm nước mắt nghĩ đến mẹ và cô sẽ không bao giờ được về quê nữa. Cô ngồi dưới gốc cây thần ngày nào cũng giã kê cho đến khi bột trắng, mịn, đều ngày này qua năm khác.
Cứ đến ngày 15 tháng 8 khi trăng tròn, người con gái nhớ quê hương, nhớ người thân nên rắc thứ bột trắng mịn mỏng manh lên trần gian, bột trắng lần lượt được rắc xuống, biến thành một thứ nước trong vắt như nước, phản chiếu cảnh vật và trái đất một cách rõ ràng sáng sủa và sạch sẽ. Cô gái nhìn những xóm làng vắng lặng, yên bình dưới ánh trăng, thầm cầu mong cha sống lâu, mẹ khỏe, nhà cửa bình an, mùa màng bội thu. Vào thời điểm này, những người già trong bộ tộc cũng sẽ chỉ lên mặt trăng và nói với thế hệ trẻ: "Các con ơi, các con có biết tại sao vào ngày 15 tháng 8 trăng lại sáng như vậy không? Đó là khi chị em con nhớ quê và rắc bột kê vào thế giới! "
***
Câu chuyện hư cấu nhưng cũng thể hiện nỗi nhớ quê hương của những người con xa xứ. Trăng rằm nhớ quê, có lẽ không phải tự nhiên mà các thi sĩ muôn đời đều ngắm trăng rồi nhớ về cố hương: “Ngẩng đầu nhìn trăng sáng/ Cúi đầu nhớ cố hương”.
(truyện dịch)
(Vì sao trăng đêm trung thu sáng)
Mặt trăng ngày đó không sáng như bây giờ, nó có một màu vàng mờ ảo không rõ đường. Các cô lên cung Trăng, hái hoa thơm ngào ngạt trộn vào kê, rủ nhau giã kê bên cạnh mặt nước soi bóng ánh trăng.
Một ngày nọ, một cô gái trong làng muốn leo lên Cung trăng và hái một bông hoa thần để nấu cháo cho người mẹ ốm đau đã lâu của mình. Cô trèo lên Hồng Kiều với chiếc giỏ mây trên lưng, thật bất ngờ, khi vừa bước lên mặt trăng, Hồng Kiều đã bị gãy. Cô gái rơm rớm nước mắt nghĩ đến mẹ và cô sẽ không bao giờ được về quê nữa. Cô ngồi dưới gốc cây thần ngày nào cũng giã kê cho đến khi bột trắng, mịn, đều ngày này qua năm khác.
Cứ đến ngày 15 tháng 8 khi trăng tròn, người con gái nhớ quê hương, nhớ người thân nên rắc thứ bột trắng mịn mỏng manh lên trần gian, bột trắng lần lượt được rắc xuống, biến thành một thứ nước trong vắt như nước, phản chiếu cảnh vật và trái đất một cách rõ ràng sáng sủa và sạch sẽ. Cô gái nhìn những xóm làng vắng lặng, yên bình dưới ánh trăng, thầm cầu mong cha sống lâu, mẹ khỏe, nhà cửa bình an, mùa màng bội thu. Vào thời điểm này, những người già trong bộ tộc cũng sẽ chỉ lên mặt trăng và nói với thế hệ trẻ: "Các con ơi, các con có biết tại sao vào ngày 15 tháng 8 trăng lại sáng như vậy không? Đó là khi chị em con nhớ quê và rắc bột kê vào thế giới! "
***
Câu chuyện hư cấu nhưng cũng thể hiện nỗi nhớ quê hương của những người con xa xứ. Trăng rằm nhớ quê, có lẽ không phải tự nhiên mà các thi sĩ muôn đời đều ngắm trăng rồi nhớ về cố hương: “Ngẩng đầu nhìn trăng sáng/ Cúi đầu nhớ cố hương”.
(truyện dịch)
