Trong thi đàn Việt Nam, ta bắt gặp một Xuân Diệu với men say tình yêu, một thứ “yêu vội” mãnh liệt đến lạ, ta gặp Nguyễn Bính với “tình quê” chân chất, mộc mạc….và giờ ta- bất ngờ thay, ta bắt gặp một nữ thi sĩ với tình yêu đắm say, dào dạt, căng đầy xuân trẻ- Xuân Quỳnh. Thơ Xuân Quỳnh “vút” nhịp là thế nhưng cũng không kém phần chân thật và bình dị. Những điều tưởng như hết sức đời thường ấy, khi vào thơ Xuân Quỳnh như được “ thổi bùng” lên bằng ngọn lửa của đam mê, của rạo rực và của tình yêu tuổi trẻ. Điều này được thể hiện rõ trong bài thơ “Sóng” của nữ thi sĩ này.
Xuyên suốt bài thơ là hình ảnh ẩn dụ “sóng”- đó là tiếng lòng của “em”, của tất cả những người đang yêu….Xuân Diệu, nhà thơ nổi tiếng của phong trào thơ mới cũng đã từng mượn hình tượng sóng để nói lên tình yêu nồng nàn và mãnh liệt của mình:
“Anh xin làm sóng biếc
Hôn mãi cát vàng em
Hôn thật khẽ thật êm
Hôn êm đềm mãi mãi
Đã hôn rồi hôn lại
Cho đến mãi muôn đời
Đến tan cả đất trời
Anh mới thôi dào dạt…”
Còn với riêng Xuân Quỳnh, con sóng trong thơ chị vừa “dữ dội” lại vừa” dịu êm”, vừa “ồn ào” mà lại thật “ lặng lẽ”…Thật đặc biệt và cũng thật tài tình khi đem những sự đối nghịch đặt liền kề để mà so sánh với nhau, không hiểu đó là vô tình hay cố ý nhưng điều ấy đã phần nào giúp người đọc hiểu được tính cách đan xen, đa chiều của người phụ nữ, nhất là khi họ đang yêu.
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể”
Vâng, trong chính cái đối nghịch đó chúng ta còn cảm nhận được sự giằng xé, trăn trở của người phụ nữ đang yêu, bởi họ- trong tình yêu thường phải chịu hi sinh, cam chịu nhiều hơn bao giờ hết, mà tình yêu thì có êm đềm, phẳng lặng, đôi khi còn ẩn chứa những giông tố bão bùng….
“Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
Với Xuân Quỳnh, tình yêu đích thực luôn vượt qua không gian và thời gian, tình yêu đó sẽ sống mãi với thời gian, khắc sâu vào tâm khảm của mỗi người dù đó là quá khứ đã qua, thực tại hiện hữu hay tương lai còn xa…Dù tình cảm con người có chất chứa bao nhiêu cung bậc cảm xúc thì tình yêu muôn đời vẫn vậy, không thay đổi.
“Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau….”
Trước biển cả bao la với “muôn trùng” con sóng, nhà thơ thấy mình thật bé nhỏ với ngổn ngang những nghĩ suy về anh, về em và về tình yêu của “chúng ta” ấy…Những câu hỏi xuất hiện nhưng chẳng thể có một đáp án chính xác: “ Từ khi nào sóng lên?” “ Gió bắt đầu từ đâu?” để rồi nhà thơ liên tưởng tới “ Em cũng không biết nữa” “Khi nào ta yêu nhau”. Tình yêu là thứ muôn đời chẳng thể ai cắt nghĩa nỗi như Xuân Diệu từng nói :” Nào ai cắt nghĩa được tình yêu”…Tình yêu nó đến và đi như lẽ thường tình, tự nhiên lắm…Đó là sự giao hòa, cộng hưởng và rung động nhịp đập nơi trái tim hai người, không gì có thể ngăn cản được.
“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức”
Có lẽ rằng, trong cả bài thơ, đây là khổ thơ tôi tâm đắc nhất, tình yêu của người phụ nữ dẫu có mãnh liệt là thế, dâng trào dạt dào là thế nhưng vẫn e ấp, ngượng ngùng, ẩn dấu như những “con sóng dưới lòng sâu” – những con sóng ngầm dưới lòng đại dương, mà những con sóng ngầm thường ẩn chưa những giông bão bất ngờ…
“Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức”
Hẳn rằng với những ai đã yêu, đang yêu hay thậm chí chưa yêu nhưng cũng biết rằng sức mạnh của tình yêu nó mãnh liệt tới mức nào. Nó vượt qua mọi không gian, thời gian, mọi quy luật của tự nhiên để “sống”, để “ tồn tại” và để “ vươn lên”. Nỗi nhớ trong tình yêu cũng mang theo sức mạnh ấy. Khi ngủ người ta thường quên đi mọi thứ, nhưng với Xuân Quỳnh vì nỗi nhớ người yêu quá lớn, quá mãnh liệt nên trong mơ chị vẫn nhớ, nhớ da diết, nhớ cồn cào, nhớ đến “ cả trong mơ còn thức”. Nếu như Xuân Quỳnh nói vì nhớ nên trong mơ gặp người yêu thì đó là lẽ dĩ nhiên thường tình, bất cứ ai cũng có thể làm được điều đó, bởi lẽ ban ngày nếu như ta nghĩ quá nhiều về một điều gì đó thì khi ngủ ta thường mơ về điều đó, ta nghĩ quá nhiều về một người thì trong mơ ta mơ gặp người đó. Nhưng có lẽ cả “Trong mơ” mà “còn thức” thì chỉ có một Xuân Quỳnh. Cái hay, cái tài tình là ở chỗ đó, nỗi nhớ ấy luôn canh cánh, thường trực trong lòng nên ngay cả trong giấc ngủ, trong mơ vẫn cón “thức” để nhớ Anh!
“Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh – một phương”
Đất có bốn mùa: Xuân – Hạ – Thu – Đông; trời có bốn hướng: Bắc – Nam – Đông – Tây. Nhưng với người phụ nữ khi yêu thì chỉ có một hướng duy nhất, đó là: Anh! Dù làm gì, ở đâu,ở chân trời góc bể nào họ cũng luôn hướng về người mình yêu, sống tốt, sống đẹp cho nhau. Tình yêu của người phụ nữ thật cao thượng và bao dung, đó còn là sự hy sinh, thủy chung son sắt, đợi chờ khi xa người yêu.
“Ở ngoài kia đại dương
Muôn vàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ.”
Tình yêu dù mãnh liệt, dữ dội đến mấy cũng không thể vượt qua qui luật khắc nghiệt của cuộc đời, cũng có lúc gặp phải trắc trở, chia ly, đó là lẽ tất nhiên. Nhưng không vì thế mà tình yêu mất đi vẻ đẹp vĩnh hằng, hay sớm bị lãng quên; mà qua năm tháng, càng nhiều thử thách tình yêu ấy càng lớn lên, thắm thiết, sâu sắc hơn. Dù có thể, tình yêu ấy, như những con sóng ngoài khơi xa không thể đến được bến bờ của hôn nhân, hạnh phúc nhưng đó cũng sẽ là một ký ức, kỷ niệm đẹp trong đời của mỗi con người, nếu chúng ta biết nâng niu, trân trọng, gìn giữ, như một món quà quí giá mà cuộc sống.
Xuyên suốt bài thơ là hình ảnh ẩn dụ “sóng”- đó là tiếng lòng của “em”, của tất cả những người đang yêu….Xuân Diệu, nhà thơ nổi tiếng của phong trào thơ mới cũng đã từng mượn hình tượng sóng để nói lên tình yêu nồng nàn và mãnh liệt của mình:
“Anh xin làm sóng biếc
Hôn mãi cát vàng em
Hôn thật khẽ thật êm
Hôn êm đềm mãi mãi
Đã hôn rồi hôn lại
Cho đến mãi muôn đời
Đến tan cả đất trời
Anh mới thôi dào dạt…”
Còn với riêng Xuân Quỳnh, con sóng trong thơ chị vừa “dữ dội” lại vừa” dịu êm”, vừa “ồn ào” mà lại thật “ lặng lẽ”…Thật đặc biệt và cũng thật tài tình khi đem những sự đối nghịch đặt liền kề để mà so sánh với nhau, không hiểu đó là vô tình hay cố ý nhưng điều ấy đã phần nào giúp người đọc hiểu được tính cách đan xen, đa chiều của người phụ nữ, nhất là khi họ đang yêu.
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể”
Vâng, trong chính cái đối nghịch đó chúng ta còn cảm nhận được sự giằng xé, trăn trở của người phụ nữ đang yêu, bởi họ- trong tình yêu thường phải chịu hi sinh, cam chịu nhiều hơn bao giờ hết, mà tình yêu thì có êm đềm, phẳng lặng, đôi khi còn ẩn chứa những giông tố bão bùng….
“Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
Với Xuân Quỳnh, tình yêu đích thực luôn vượt qua không gian và thời gian, tình yêu đó sẽ sống mãi với thời gian, khắc sâu vào tâm khảm của mỗi người dù đó là quá khứ đã qua, thực tại hiện hữu hay tương lai còn xa…Dù tình cảm con người có chất chứa bao nhiêu cung bậc cảm xúc thì tình yêu muôn đời vẫn vậy, không thay đổi.
“Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau….”
Trước biển cả bao la với “muôn trùng” con sóng, nhà thơ thấy mình thật bé nhỏ với ngổn ngang những nghĩ suy về anh, về em và về tình yêu của “chúng ta” ấy…Những câu hỏi xuất hiện nhưng chẳng thể có một đáp án chính xác: “ Từ khi nào sóng lên?” “ Gió bắt đầu từ đâu?” để rồi nhà thơ liên tưởng tới “ Em cũng không biết nữa” “Khi nào ta yêu nhau”. Tình yêu là thứ muôn đời chẳng thể ai cắt nghĩa nỗi như Xuân Diệu từng nói :” Nào ai cắt nghĩa được tình yêu”…Tình yêu nó đến và đi như lẽ thường tình, tự nhiên lắm…Đó là sự giao hòa, cộng hưởng và rung động nhịp đập nơi trái tim hai người, không gì có thể ngăn cản được.
“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức”
Có lẽ rằng, trong cả bài thơ, đây là khổ thơ tôi tâm đắc nhất, tình yêu của người phụ nữ dẫu có mãnh liệt là thế, dâng trào dạt dào là thế nhưng vẫn e ấp, ngượng ngùng, ẩn dấu như những “con sóng dưới lòng sâu” – những con sóng ngầm dưới lòng đại dương, mà những con sóng ngầm thường ẩn chưa những giông bão bất ngờ…
“Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức”
Hẳn rằng với những ai đã yêu, đang yêu hay thậm chí chưa yêu nhưng cũng biết rằng sức mạnh của tình yêu nó mãnh liệt tới mức nào. Nó vượt qua mọi không gian, thời gian, mọi quy luật của tự nhiên để “sống”, để “ tồn tại” và để “ vươn lên”. Nỗi nhớ trong tình yêu cũng mang theo sức mạnh ấy. Khi ngủ người ta thường quên đi mọi thứ, nhưng với Xuân Quỳnh vì nỗi nhớ người yêu quá lớn, quá mãnh liệt nên trong mơ chị vẫn nhớ, nhớ da diết, nhớ cồn cào, nhớ đến “ cả trong mơ còn thức”. Nếu như Xuân Quỳnh nói vì nhớ nên trong mơ gặp người yêu thì đó là lẽ dĩ nhiên thường tình, bất cứ ai cũng có thể làm được điều đó, bởi lẽ ban ngày nếu như ta nghĩ quá nhiều về một điều gì đó thì khi ngủ ta thường mơ về điều đó, ta nghĩ quá nhiều về một người thì trong mơ ta mơ gặp người đó. Nhưng có lẽ cả “Trong mơ” mà “còn thức” thì chỉ có một Xuân Quỳnh. Cái hay, cái tài tình là ở chỗ đó, nỗi nhớ ấy luôn canh cánh, thường trực trong lòng nên ngay cả trong giấc ngủ, trong mơ vẫn cón “thức” để nhớ Anh!
“Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh – một phương”
Đất có bốn mùa: Xuân – Hạ – Thu – Đông; trời có bốn hướng: Bắc – Nam – Đông – Tây. Nhưng với người phụ nữ khi yêu thì chỉ có một hướng duy nhất, đó là: Anh! Dù làm gì, ở đâu,ở chân trời góc bể nào họ cũng luôn hướng về người mình yêu, sống tốt, sống đẹp cho nhau. Tình yêu của người phụ nữ thật cao thượng và bao dung, đó còn là sự hy sinh, thủy chung son sắt, đợi chờ khi xa người yêu.
“Ở ngoài kia đại dương
Muôn vàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ.”
Tình yêu dù mãnh liệt, dữ dội đến mấy cũng không thể vượt qua qui luật khắc nghiệt của cuộc đời, cũng có lúc gặp phải trắc trở, chia ly, đó là lẽ tất nhiên. Nhưng không vì thế mà tình yêu mất đi vẻ đẹp vĩnh hằng, hay sớm bị lãng quên; mà qua năm tháng, càng nhiều thử thách tình yêu ấy càng lớn lên, thắm thiết, sâu sắc hơn. Dù có thể, tình yêu ấy, như những con sóng ngoài khơi xa không thể đến được bến bờ của hôn nhân, hạnh phúc nhưng đó cũng sẽ là một ký ức, kỷ niệm đẹp trong đời của mỗi con người, nếu chúng ta biết nâng niu, trân trọng, gìn giữ, như một món quà quí giá mà cuộc sống.
- Từ khóa
- phan tich song tinh yeu xuan quynh
