Trên những con dốc cheo leo của hành trình leo đến đỉnh cao tuổi trẻ, tôi trăn trở về câu nói của Stephen Hawking: “Những hy vọng của tôi giảm xuống con số không khi tôi hai mươi mốt tuổi. Và kể từ đó, mọi thứ đều là phần thưởng”. Câu nói ấy không phải là lời than thở của người chọn đầu hàng, mà là sự chiêm nghiệm của một trí tuệ đã đi đến tận cùng mất mát để chạm đến minh triết. Hai mươi mốt tuổi - cái tuổi mà nhiều người trẻ hôm nay còn đang loay hoay chọn ngành, yêu đương, mơ ước tương lai, Hawking nhận bản án mắc bệnh xơ cứng teo cơ, bị dự đoán chỉ sống thêm vài năm. Mọi kế hoạch, danh vọng, ước mơ bỗng chốc sụp đổ. Khi đứng trước thử thách, người ta chọn vặc lại những rào cản ấy để chờ ngày khó khăn đầu hàng trước ta, hoặc chọn đầu hàng vô điều kiện trước thử thách. Hawking đã chọn cách thứ nhất. Ông không còn sống để “đạt được điều gì đó”, mà sống vì từng khoảnh khắc còn tồn tại. Và chính trong tâm thế ấy, cuộc đời ông mở ra một hướng đi hoàn toàn khác. Với người trẻ, câu nói ấy nhắc ta hiểu một sự thật: khi ta thôi đòi hỏi cuộc đời phải đáp ứng mọi kỳ vọng của mình, ta bắt đầu nhìn thấy giá trị của những điều nhỏ bé mà trước đó ta xem là hiển nhiên.
Tôi biết nhiều người trẻ sợ thất bại hơn cả sợ nghèo khó. Họ sợ trượt đại học, sợ chọn sai ngành, sợ thua kém bạn bè, sợ không trở thành “phiên bản tốt nhất của chính mình” như những lời truyền cảm hứng tràn lan trên mạng. Điều này xảy ra khi xã hội đặt lên họ quá nhiều kỳ vọng, chiêm ngưỡng họ như một con vật lạ trong sở thú, chờ xem bạn làm cho họ thấy thỏa mãn bằng thành quả của bạn. Đôi khi, chính gia đình, bố mẹ lại khiến bạn cảm thấy áp lực, thương tổn nhất. Chính nỗi sợ ấy khiến họ lúc nào cũng sống trong trạng thái căng thẳng, so sánh và tự trách. Khi những kì vọng không như mong muốn, họ rơi vào trầm cảm vì tự ti, lo sợ về cái nhìn của những người xung quanh. Nhưng Stephen Hawking cho ta một góc nhìn ngược lại: khi không còn gì để mất, con người trở nên tự do. Sau khi biết mình có thể không sống lâu, Hawking thôi lo lắng về việc phải trở thành ai trong mắt người khác. Ông tập trung toàn bộ năng lượng còn lại cho điều mình thực sự yêu: nghiên cứu vũ trụ. Từng ngày sống thêm đối với ông là một “phần thưởng”. Người trẻ hôm nay chưa phải đối diện với ranh giới sinh – tử như Hawking, nhưng lại dễ tuyệt vọng vì những vấp ngã rất đời thường. Có khi chỉ là một kỳ thi trượt, một lời từ chối, hay cảm giác mình “chậm hơn” người khác. Nếu ta coi mỗi ngày còn được học, được thử, được sai là một phần thưởng, ta sẽ bớt oán trách bản thân và cuộc đời. Không phải ai cũng cần chạm đáy tuyệt vọng như Hawking mới học được điều đó. Đôi khi, chỉ cần dám buông bớt những kỳ vọng quá nặng nề, ta sẽ thấy cuộc sống là một món quà, thật đáng sống, thật đáng để trân trọng và biết ơn. Cuộc đời hóa ra đẹp hơn ta nghĩ, chỉ là ta có chịu buông bỏ những dục vọng của chính mình hay không.
Điều khiến tôi nể phục nhất ở Stephen Hawking không chỉ là trí tuệ, mà là thái độ sống bền bỉ và tỉnh táo. Cơ thể ông dần mất khả năng cử động, lời nói phải nhờ máy móc hỗ trợ, nhưng tinh thần thì không hề đầu hàng. Trong hơn nửa thế kỷ sống chung với bệnh tật, ông vẫn kết hôn, có con, viết sách, giảng dạy và trở thành một trong những nhà vật lý vĩ đại nhất thế giới. Ông không sống trong ảo tưởng rằng mình “đặc biệt”, mà rất thực tế: chấp nhận giới hạn, rồi làm tốt nhất trong giới hạn ấy. Đây là điều người trẻ rất cần học. Chúng ta thường hoặc tự đánh giá mình quá thấp, hoặc đòi hỏi bản thân phải hoàn hảo. Cả hai thái cực đều khiến ta mệt mỏi. Hawking cho thấy cuộc đời không cần phải đạt được thành tựu mới có ý nghĩa. Khi mọi hy vọng đã chạm đáy, từng thành tựu nhỏ đều trở thành món quà. Một bài toán giải được, một ý tưởng mới, một buổi sáng thức dậy vẫn còn sống – tất cả đều đáng trân trọng. Người trẻ nếu hiểu điều này sớm, sẽ không phí hoài năng lượng để than vãn, mà biết dồn sức cho những điều mình có thể làm hôm nay.
Điều khiến tôi nể phục nhất ở Stephen Hawking không chỉ là trí tuệ, mà là thái độ sống bền bỉ và tỉnh táo. Cơ thể ông dần mất khả năng cử động, lời nói phải nhờ máy móc hỗ trợ, nhưng tinh thần thì không hề đầu hàng. Trong hơn nửa thế kỷ sống chung với bệnh tật, ông vẫn kết hôn, có con, viết sách, giảng dạy và trở thành một trong những nhà vật lý vĩ đại nhất thế giới. Ông không sống trong ảo tưởng rằng mình “đặc biệt”, mà rất thực tế: chấp nhận giới hạn, rồi làm tốt nhất trong giới hạn ấy. Đây là điều người trẻ rất cần học. Chúng ta thường hoặc tự đánh giá mình quá thấp, hoặc đòi hỏi bản thân phải hoàn hảo. Cả hai thái cực đều khiến ta mệt mỏi. Hawking cho thấy cuộc đời không cần phải đạt được thành tựu mới có ý nghĩa. Khi mọi hy vọng đã chạm đáy, từng thành tựu nhỏ đều trở thành món quà. Một bài toán giải được, một ý tưởng mới, một buổi sáng thức dậy vẫn còn sống – tất cả đều đáng trân trọng. Người trẻ nếu hiểu điều này sớm, sẽ không phí hoài năng lượng để than vãn, mà biết dồn sức cho những điều mình có thể làm hôm nay.
Tâm sự với người trẻ, tôi không mong rằng chúng ta phải trải qua đau đớn để trưởng thành. Tôi cũng là một người trẻ đang ngày ngày đối diện với những áp lực từ cuộc sống xung quanh. Tôi chỉ mong khi đọc câu nói của Stephen Hawking, chúng ta hiểu rằng: hy vọng không biến mất, nó chỉ thay đổi hình dạng. Khi ta ngừng mong cuộc đời phải chiều theo ý mình, ta bắt đầu học cách sống hòa hợp với thực tại. Thất bại không còn là dấu chấm hết, mà là một phần của hành trình. Thành công không còn là áp lực, mà là phần thưởng bất ngờ. Người trẻ có quyền mơ ước, nhưng cũng cần học cách chấp nhận. Có những con đường ta không đi được, có những ước mơ không thành hình, nhưng điều đó không có nghĩa cuộc đời mất giá trị. Hawking đã sống hơn 50 năm sau “con số không” của hy vọng, và để lại cho nhân loại một di sản khổng lồ. Còn chúng ta, khi chưa bị dồn đến tận cùng, lại càng có lý do để sống chậm hơn, sâu hơn, và nhân ái hơn với chính mình. Nếu một ngày nào đó bạn thấy mình rơi vào bóng tối, hãy nhớ rằng: chỉ cần bạn còn tồn tại, thì mỗi ngày phía trước vẫn có thể là một phần thưởng. Có những món quà ông trời sợ rằng nếu trao đến tay bạn sớm quá thì bạn sẽ không biết trân trọng, nên bạn chỉ nhận được món quà ấy sau khi đã trải nghiệm hết con đường dành cho mình.
Tôi biết nhiều người trẻ sợ thất bại hơn cả sợ nghèo khó. Họ sợ trượt đại học, sợ chọn sai ngành, sợ thua kém bạn bè, sợ không trở thành “phiên bản tốt nhất của chính mình” như những lời truyền cảm hứng tràn lan trên mạng. Điều này xảy ra khi xã hội đặt lên họ quá nhiều kỳ vọng, chiêm ngưỡng họ như một con vật lạ trong sở thú, chờ xem bạn làm cho họ thấy thỏa mãn bằng thành quả của bạn. Đôi khi, chính gia đình, bố mẹ lại khiến bạn cảm thấy áp lực, thương tổn nhất. Chính nỗi sợ ấy khiến họ lúc nào cũng sống trong trạng thái căng thẳng, so sánh và tự trách. Khi những kì vọng không như mong muốn, họ rơi vào trầm cảm vì tự ti, lo sợ về cái nhìn của những người xung quanh. Nhưng Stephen Hawking cho ta một góc nhìn ngược lại: khi không còn gì để mất, con người trở nên tự do. Sau khi biết mình có thể không sống lâu, Hawking thôi lo lắng về việc phải trở thành ai trong mắt người khác. Ông tập trung toàn bộ năng lượng còn lại cho điều mình thực sự yêu: nghiên cứu vũ trụ. Từng ngày sống thêm đối với ông là một “phần thưởng”. Người trẻ hôm nay chưa phải đối diện với ranh giới sinh – tử như Hawking, nhưng lại dễ tuyệt vọng vì những vấp ngã rất đời thường. Có khi chỉ là một kỳ thi trượt, một lời từ chối, hay cảm giác mình “chậm hơn” người khác. Nếu ta coi mỗi ngày còn được học, được thử, được sai là một phần thưởng, ta sẽ bớt oán trách bản thân và cuộc đời. Không phải ai cũng cần chạm đáy tuyệt vọng như Hawking mới học được điều đó. Đôi khi, chỉ cần dám buông bớt những kỳ vọng quá nặng nề, ta sẽ thấy cuộc sống là một món quà, thật đáng sống, thật đáng để trân trọng và biết ơn. Cuộc đời hóa ra đẹp hơn ta nghĩ, chỉ là ta có chịu buông bỏ những dục vọng của chính mình hay không.
Điều khiến tôi nể phục nhất ở Stephen Hawking không chỉ là trí tuệ, mà là thái độ sống bền bỉ và tỉnh táo. Cơ thể ông dần mất khả năng cử động, lời nói phải nhờ máy móc hỗ trợ, nhưng tinh thần thì không hề đầu hàng. Trong hơn nửa thế kỷ sống chung với bệnh tật, ông vẫn kết hôn, có con, viết sách, giảng dạy và trở thành một trong những nhà vật lý vĩ đại nhất thế giới. Ông không sống trong ảo tưởng rằng mình “đặc biệt”, mà rất thực tế: chấp nhận giới hạn, rồi làm tốt nhất trong giới hạn ấy. Đây là điều người trẻ rất cần học. Chúng ta thường hoặc tự đánh giá mình quá thấp, hoặc đòi hỏi bản thân phải hoàn hảo. Cả hai thái cực đều khiến ta mệt mỏi. Hawking cho thấy cuộc đời không cần phải đạt được thành tựu mới có ý nghĩa. Khi mọi hy vọng đã chạm đáy, từng thành tựu nhỏ đều trở thành món quà. Một bài toán giải được, một ý tưởng mới, một buổi sáng thức dậy vẫn còn sống – tất cả đều đáng trân trọng. Người trẻ nếu hiểu điều này sớm, sẽ không phí hoài năng lượng để than vãn, mà biết dồn sức cho những điều mình có thể làm hôm nay.
Điều khiến tôi nể phục nhất ở Stephen Hawking không chỉ là trí tuệ, mà là thái độ sống bền bỉ và tỉnh táo. Cơ thể ông dần mất khả năng cử động, lời nói phải nhờ máy móc hỗ trợ, nhưng tinh thần thì không hề đầu hàng. Trong hơn nửa thế kỷ sống chung với bệnh tật, ông vẫn kết hôn, có con, viết sách, giảng dạy và trở thành một trong những nhà vật lý vĩ đại nhất thế giới. Ông không sống trong ảo tưởng rằng mình “đặc biệt”, mà rất thực tế: chấp nhận giới hạn, rồi làm tốt nhất trong giới hạn ấy. Đây là điều người trẻ rất cần học. Chúng ta thường hoặc tự đánh giá mình quá thấp, hoặc đòi hỏi bản thân phải hoàn hảo. Cả hai thái cực đều khiến ta mệt mỏi. Hawking cho thấy cuộc đời không cần phải đạt được thành tựu mới có ý nghĩa. Khi mọi hy vọng đã chạm đáy, từng thành tựu nhỏ đều trở thành món quà. Một bài toán giải được, một ý tưởng mới, một buổi sáng thức dậy vẫn còn sống – tất cả đều đáng trân trọng. Người trẻ nếu hiểu điều này sớm, sẽ không phí hoài năng lượng để than vãn, mà biết dồn sức cho những điều mình có thể làm hôm nay.
Tâm sự với người trẻ, tôi không mong rằng chúng ta phải trải qua đau đớn để trưởng thành. Tôi cũng là một người trẻ đang ngày ngày đối diện với những áp lực từ cuộc sống xung quanh. Tôi chỉ mong khi đọc câu nói của Stephen Hawking, chúng ta hiểu rằng: hy vọng không biến mất, nó chỉ thay đổi hình dạng. Khi ta ngừng mong cuộc đời phải chiều theo ý mình, ta bắt đầu học cách sống hòa hợp với thực tại. Thất bại không còn là dấu chấm hết, mà là một phần của hành trình. Thành công không còn là áp lực, mà là phần thưởng bất ngờ. Người trẻ có quyền mơ ước, nhưng cũng cần học cách chấp nhận. Có những con đường ta không đi được, có những ước mơ không thành hình, nhưng điều đó không có nghĩa cuộc đời mất giá trị. Hawking đã sống hơn 50 năm sau “con số không” của hy vọng, và để lại cho nhân loại một di sản khổng lồ. Còn chúng ta, khi chưa bị dồn đến tận cùng, lại càng có lý do để sống chậm hơn, sâu hơn, và nhân ái hơn với chính mình. Nếu một ngày nào đó bạn thấy mình rơi vào bóng tối, hãy nhớ rằng: chỉ cần bạn còn tồn tại, thì mỗi ngày phía trước vẫn có thể là một phần thưởng. Có những món quà ông trời sợ rằng nếu trao đến tay bạn sớm quá thì bạn sẽ không biết trân trọng, nên bạn chỉ nhận được món quà ấy sau khi đã trải nghiệm hết con đường dành cho mình.
