Không phải tự nhiên mà Xuân Diệu được gọi là “ông hoàng thơ tình” , là đại biểu xuất sắc của phong trào Thơ mới với hai tập Thơ thơ và Gửi hương cho gió trong đó có bài thơ Vội vàng khá tiêu biểu cho hồn thơ của ông. Xuân Diệu lựa chọn thoát khỏi những niêm luật nghiêm ngặt của thơ Đường Luật bằng một con đường mới mẻ, nơi cái tôi và cảm xúc chân thuần của người nghệ sĩ không bị bó buộc bởi bất kỳ nguyên tắc nào với những áng thơ tình khi thì lãng mạn, dịu êm, khi thì mãnh liệt, dữ dội, đôi lúc là cảm giác muốn người yêu kề cận bên mình, gần gũi, ái ân không ly biệt; đôi khi lại là sự hòa hợp, gần gũi cả thể xác lẫn tâm hồn. Như Hoài Thanh từng nói về ông "Dòng tư tưởng quá sôi nổi không thể đi theo những đường có sẵn. Ý văn xô đẩy, các khuôn khổ câu văn phải lung lay”
(Nhận định hay về bài thơ Vội vàng và tác giả Xuân Diệu)
1/ “Xuân Diệu mới nhất trong các nhà thơ mới – nên chỉ những người còn trẻ mới thích đọc Xuân Diệu, mà đã thích thì phải mê. Xuân Diệu không như Huy Cận vừa bước vào làng thơ đã được người ta dành ngay cho chỗ ngồi yên ổn. Xuân Diệu đến giữa chúng ta tới nay đã ngót năm năm mà những tiếng khen chê chưa ngớt. Người khen, khen hết sức; người chê, chê không tiếc lời.”
– Thi nhân Việt Nam
2/ “Xuân Diệu không quan niệm tình yêu chỉ là sự giao cảm xác thịt mà còn là sự giao cảm giữa những linh hồn mà đấy mới là cái khát vọng cao nhất, cái đích cao nhất trong tình yêu.”
– Nguyễn Đăng Mạnh
3/ Giáo sư Nguyễn Đăng Mạnh cũng nhận định về bài thơ Vội vàng: "Đây là tiếng nói của một tâm hồn yêu đời, yêu sống đến cuồng nhiệt. Nhưng đằng sau những tình cảm ấy, có một quan niệm nhân sinh mới chưa thấy trong thơ ca truyền thống".
4/ “Bây giờ khó mà nói được cái ngạc nhiên của làng thơ Việt Nam hồi Xuân Diệu đến. Người đã tới giữa chúng ta với một y phục tối tân và chúng ta đã rụt rè không muốn làm thân với con người có hình thức phương xa ấy. Nhưng rồi ta cũng quen dần, vì ta thấy người cùng ta tình đồng hương vẫn nặng… Ngay lời văn Xuân Diệu cũng có vẻ chơi vơi. Xuân Diệu viết văn tựa trẻ con học nói hay như người ngoại quốc mới 7 võ vẽ tiếng Nam. Câu văn tuồng bỡ ngỡ ấy chính là chỗ Xuân Diệu hơn người… Bởi Xuân Diệu đã gửi trong thơ của người lẫn với một chút hương xưa của đất nước, bao nhiêu nỗi niềm riêng của thanh niên bây giờ"
- Hoài Thanh - Hoài Chân trong Thi nhân Việt Nam
5/ Có thể nói, nồng nàn và trẻ trung là hai phẩm chất, đồng thời cũng là hai giọng điệu chính trong thơ Xuân Diệu.. Trong số đó, Vội vàng là một trong những thi phẩm thuộc loại tiêu biểu nhất cho giọng điệu nồng nàn của Xuân Diệu - Nguyễn Đăng Điệp.
6/ Xuân Diệu đã mang đến cho thơ ca dân tộc một cách nhìn mới, một bút pháp mới, một cảm xúc mới - Lê Tiến Dũng.
7/ Viết về Xuân Diệu, Hoài Thanh trong "Thi nhân Việt Nam" đã từng nói: "Bây giờ khó mà nói được cái ngạc nhiên của làng thơ Việt Nam hồi Xuân Diệu đến. Người đã tới giữa chúng ta với một y phục tối tân và chúng ta đã rụt rè không muốn làm thân với con người có hình thức phương xa ấy. Nhưng rồi ta cũng quen dần, vì ta thấy người cùng ta tình đồng hương vẫn nặng". Những câu văn đầy xúc cảm và tài hoa của con người tự nguyện suốt một đời được lấy chính hồn tôi để hiểu hồn người, để được đi kiếm tìm những tâm hồn đồng điệu ấy đã hé mở trong ta nhiều điều về sự cách tân mới mẻ, táo bạo của nhà thơ Xuân Diệu trong hành trình sáng tạo. Nhưng dẫu có tân kì và tối tân đến đâu đi chăng nữa, Xuân Diệu vẫn mang trong mình hồn cốt, bản sắc của một nhà thơ nước Việt. Bởi vậy, có thể nói, cái hồn cốt văn hóa là cái níu giữ tâm hồn thi sĩ thì cái cách tân, đổi mới lại là yếu tố đưa ông hòa nhập vào với hơi thở chung của thơ ca đương đại. Trên hành trình sáng tạo ấy, bài thơ "Vội vàng" là một trong những bông hoa ngát hương khoe sắc thắm đầu mùa. Đứng vững chắc trên nền tảng sự hiểu biết về hồn cốt vốn văn hóa dân tộc, Xuân Diệu đã thổi hơi thở của sự cách tân và sáng tạo để làm nên "Vội vàng", một thi phẩm của sự tân kì, mới mẻ và để hiểu hơn về lời nhận định của nhà phê bình Hoài Thanh: Xuân Diệu là nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới.
(Thầy Thái Văn Phú – GV trường THPT Quỳnh Lưu 2)
7. "Xuân Diệu là cả một viện nghiên cứu văn học trong anh" (Chế Lan Viên).
8. "Nhà thơ Xuân Diệu mất đi, thấy có mang theo một mảng đời văn tôi" (Nguyễn Tuân).
9. "Đau lòng thay! Mất một nhà thơ lớn. Mất một người bạn và về thơ anh là bậc đàn anh của tôi" (Hoàng Trung Thông).
10. "Xuân Diệu là một người của đời, một người ở giữa loài người. Lầu thơ của ông xây dựng trên đất của một tấm lòng trần gian" (Thế Lữ – Lời tựa cho tập Thơ thơ).
Là người phát hiện và rất am hiểu tài thơ Xuân Diệu, chỉ bằng vài nét phác thảo tài tình, Thế Lữ đã làm hiện lên hồn cốt thơ Xuân Diệu: say đắm tình yêu, hăm hở đi tìm những nơi sự sống dồi dào tụ lại; khao khát vô biên, tuyệt đích, muốn lên tới đỉnh cao nhất của sự sống, muốn thành một cây kim để hút vào mình thiên hạ; với những câu thơ ít lời nhiều ý, đọng lại bao tinh hoa, nghệ thuật dẻo dang và cần mẫn.
11. Nhà thơ nữ lừng danh, bà Bragriama ở chân núi Vitosa (Bulgaria) khi tuyển thơ tình trên thế giới, bà đã khoe với các bạn Việt Nam: Tôi mở đầu tuyển tập hàng trăm tác giả này bằng nhà thơ Nga Puskin và kết thúc bằng nhà thơ Xuân Diệu – Việt Nam, Xuân Diệu là nhà thơ tình lớn của phương Đông vậy!
12. "Nếu bây giờ chỉ cần gọi tên một nhà thơ trong Thơ mới thôi, thì gần như tất cả sẽ gọi Xuân Diệu" (Nguyễn Đăng Mạnh).
13. "Xuân Diệu không quan niệm tình yêu chỉ là sự giao cảm xác thịt mà còn là sự giao cảm của những linh hồn mà đấy mới là cái khát vọng cao nhất, cái đích cao nhất trong tình yêu" (Nguyễn Đăng Mạnh).
14. Thơ Xuân Diệu còn là một nguồn sống dào dạt chưa từng có ở chốn nước non lặng lẽ này (Hoài Thanh)
15. Trong cuốn "Thi nhân Việt Nam", Hoài Thanh có nhận xét về Xuân Diệu; đó là một hồn thơ "thiết tha, rạo rực, băn khoăn"
16. "Xuân Diệu là một nhà thơ lớn, đặc sắc, độc đáo của nền thơ hiện đại Việt Nam… cho tới nay và những năm tháng trước mắt liệu có ai vượt được Xuân Diệu trong lĩnh vực thơ tình?
Và không ai có thể thay thế được Xuân Diệu."
(Tố Hữu)
17. Tế Hanh cũng cho rằng: "Thơ thơ có hương vị của tập thơ đầu tươi trẻ. Gửi hương cho gió đắm sâu thiết tha".
18. Nguyễn Xuân Sanh cũng nhận xét: "Ở tập đầu rạo rực, tươi trẻ, ở tập sau méditations của Xuân Diệu sâu hơn".
19. Các tác phẩm trên "đánh dấu một giai đoạn chuyển biến đặc biệt làm ngạc nhiên người đọc" (Hoàng Trung Thông).
20. Việt kiều ở Pháp viết: "… Tôi mạn phép tượng trưng sự nghiệp Xuân Diệu như một chuỗi dài cống hiến. Thế mà chao ôi, chính anh còn tự trách mình làm việc quá ít". "Là thi sĩ.. nghĩa là lao động" (Thép mới). "Bài học lớn nhất mà Xuân Diệu để lại cho các thế hệ cầm bút về sau là tấm gương lao động nghệ thuật nghiêm túc, cần cù, say mê, đầy sáng tạo…" (Điếu văn).
21. Dương Quảng Hàm, tác giả Việt Nam văn học sử yếu nhận xét: Xuân Diệu “là một thiếu niên có tâm hồn đầy thơ mộng, khao khát sự yêu thương, lại cảm thấy thời gian vùn vụt thoáng qua mà muốn vội vàng tận hưởng cái cảnh vui đẹp của tuổi xanh hiện tại”. Ông cũng nói thêm rằng Xuân Diệu là “Một tâm hồn đầy thơ mộng“, “Khao khát yêu thương“, “Hay tả những cảnh gây nên sự mơ màng“, “Chứa chan tình cảm lãng mạn trong đó có nhiều từ mới lạ“ nhưng “Cũng có nhiều câu vụng về, non nớt, chứng rằng tác giả chưa lão luyện về kĩ thuật của nghề thơ“
22. Mitrây Găngxen tôn vinh Xuân Diệu là “Người hát dạo của nhân dân trong thời kỳ hiện đại” và đánh giá cao “Xuân Diệu với những nhà thơ cùng thế hệ đã đem lại cho nền thơ ca hiện đại Việt Nam trong thời gian trước cuộc Cách mạng năm 1945 một sự đột phá, một âm điệu mới”
23. Trong Thơ mới những bước thăng trầm, Lê Đình Kỵ đánh giá “Xuân Diệu là nhà thơ số một của cái tôi”
24. Hà Minh Đức, qua cuộc trò chuyện với nhà thơ Tế Hanh, đã chia sẻ sự đánh giá rất cao của Tế Hạnh về Xuân Diệu: “Nếu cần chọn năm nhà thơ tiêu biểu nhất của Phong trào Thơ mới thì theo anh đó là những ai? Tế Hanh suy nghĩ và bảo: kể cũng khó, nhưng theo tôi thì phải kể đến Thế Lữ, Xuân Diệu, Huy Cận, Chế Lan Viên, Hàn Mặc Tử ... Nếu chọn một người tiêu biểu nhất thì theo anh là ai? Tế Hanh trả lời nhanh hơn: đó là Xuân Diệu”
Những lời phê bình văn học của những tên tuổi có tiếng trong sáng tác, phê bình Việt Nam về tác phẩm Vội vàng và tác gia Xuân Diệu sẽ giúp bạn hiểu hơn về tác gia lớn của nền văn học Việt Nam, đồng thời giúp cho bài làm nghị luận văn học trở lên sâu sắc hơn, nội hàm hơn nếu các bạn khéo léo đưa vào bài. Chúc các bạn học tập tốt.
(Nhận định hay về bài thơ Vội vàng và tác giả Xuân Diệu)
Sau đây là một vài đánh giá của những nhà phê bình, nhà giáo dành cho Xuân Diệu và bài thơ vội vàng nổi danh của ông:
1/ “Xuân Diệu mới nhất trong các nhà thơ mới – nên chỉ những người còn trẻ mới thích đọc Xuân Diệu, mà đã thích thì phải mê. Xuân Diệu không như Huy Cận vừa bước vào làng thơ đã được người ta dành ngay cho chỗ ngồi yên ổn. Xuân Diệu đến giữa chúng ta tới nay đã ngót năm năm mà những tiếng khen chê chưa ngớt. Người khen, khen hết sức; người chê, chê không tiếc lời.”
– Thi nhân Việt Nam
2/ “Xuân Diệu không quan niệm tình yêu chỉ là sự giao cảm xác thịt mà còn là sự giao cảm giữa những linh hồn mà đấy mới là cái khát vọng cao nhất, cái đích cao nhất trong tình yêu.”
– Nguyễn Đăng Mạnh
3/ Giáo sư Nguyễn Đăng Mạnh cũng nhận định về bài thơ Vội vàng: "Đây là tiếng nói của một tâm hồn yêu đời, yêu sống đến cuồng nhiệt. Nhưng đằng sau những tình cảm ấy, có một quan niệm nhân sinh mới chưa thấy trong thơ ca truyền thống".
4/ “Bây giờ khó mà nói được cái ngạc nhiên của làng thơ Việt Nam hồi Xuân Diệu đến. Người đã tới giữa chúng ta với một y phục tối tân và chúng ta đã rụt rè không muốn làm thân với con người có hình thức phương xa ấy. Nhưng rồi ta cũng quen dần, vì ta thấy người cùng ta tình đồng hương vẫn nặng… Ngay lời văn Xuân Diệu cũng có vẻ chơi vơi. Xuân Diệu viết văn tựa trẻ con học nói hay như người ngoại quốc mới 7 võ vẽ tiếng Nam. Câu văn tuồng bỡ ngỡ ấy chính là chỗ Xuân Diệu hơn người… Bởi Xuân Diệu đã gửi trong thơ của người lẫn với một chút hương xưa của đất nước, bao nhiêu nỗi niềm riêng của thanh niên bây giờ"
- Hoài Thanh - Hoài Chân trong Thi nhân Việt Nam
5/ Có thể nói, nồng nàn và trẻ trung là hai phẩm chất, đồng thời cũng là hai giọng điệu chính trong thơ Xuân Diệu.. Trong số đó, Vội vàng là một trong những thi phẩm thuộc loại tiêu biểu nhất cho giọng điệu nồng nàn của Xuân Diệu - Nguyễn Đăng Điệp.
6/ Xuân Diệu đã mang đến cho thơ ca dân tộc một cách nhìn mới, một bút pháp mới, một cảm xúc mới - Lê Tiến Dũng.
7/ Viết về Xuân Diệu, Hoài Thanh trong "Thi nhân Việt Nam" đã từng nói: "Bây giờ khó mà nói được cái ngạc nhiên của làng thơ Việt Nam hồi Xuân Diệu đến. Người đã tới giữa chúng ta với một y phục tối tân và chúng ta đã rụt rè không muốn làm thân với con người có hình thức phương xa ấy. Nhưng rồi ta cũng quen dần, vì ta thấy người cùng ta tình đồng hương vẫn nặng". Những câu văn đầy xúc cảm và tài hoa của con người tự nguyện suốt một đời được lấy chính hồn tôi để hiểu hồn người, để được đi kiếm tìm những tâm hồn đồng điệu ấy đã hé mở trong ta nhiều điều về sự cách tân mới mẻ, táo bạo của nhà thơ Xuân Diệu trong hành trình sáng tạo. Nhưng dẫu có tân kì và tối tân đến đâu đi chăng nữa, Xuân Diệu vẫn mang trong mình hồn cốt, bản sắc của một nhà thơ nước Việt. Bởi vậy, có thể nói, cái hồn cốt văn hóa là cái níu giữ tâm hồn thi sĩ thì cái cách tân, đổi mới lại là yếu tố đưa ông hòa nhập vào với hơi thở chung của thơ ca đương đại. Trên hành trình sáng tạo ấy, bài thơ "Vội vàng" là một trong những bông hoa ngát hương khoe sắc thắm đầu mùa. Đứng vững chắc trên nền tảng sự hiểu biết về hồn cốt vốn văn hóa dân tộc, Xuân Diệu đã thổi hơi thở của sự cách tân và sáng tạo để làm nên "Vội vàng", một thi phẩm của sự tân kì, mới mẻ và để hiểu hơn về lời nhận định của nhà phê bình Hoài Thanh: Xuân Diệu là nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới.
(Thầy Thái Văn Phú – GV trường THPT Quỳnh Lưu 2)
7. "Xuân Diệu là cả một viện nghiên cứu văn học trong anh" (Chế Lan Viên).
8. "Nhà thơ Xuân Diệu mất đi, thấy có mang theo một mảng đời văn tôi" (Nguyễn Tuân).
9. "Đau lòng thay! Mất một nhà thơ lớn. Mất một người bạn và về thơ anh là bậc đàn anh của tôi" (Hoàng Trung Thông).
10. "Xuân Diệu là một người của đời, một người ở giữa loài người. Lầu thơ của ông xây dựng trên đất của một tấm lòng trần gian" (Thế Lữ – Lời tựa cho tập Thơ thơ).
Là người phát hiện và rất am hiểu tài thơ Xuân Diệu, chỉ bằng vài nét phác thảo tài tình, Thế Lữ đã làm hiện lên hồn cốt thơ Xuân Diệu: say đắm tình yêu, hăm hở đi tìm những nơi sự sống dồi dào tụ lại; khao khát vô biên, tuyệt đích, muốn lên tới đỉnh cao nhất của sự sống, muốn thành một cây kim để hút vào mình thiên hạ; với những câu thơ ít lời nhiều ý, đọng lại bao tinh hoa, nghệ thuật dẻo dang và cần mẫn.
11. Nhà thơ nữ lừng danh, bà Bragriama ở chân núi Vitosa (Bulgaria) khi tuyển thơ tình trên thế giới, bà đã khoe với các bạn Việt Nam: Tôi mở đầu tuyển tập hàng trăm tác giả này bằng nhà thơ Nga Puskin và kết thúc bằng nhà thơ Xuân Diệu – Việt Nam, Xuân Diệu là nhà thơ tình lớn của phương Đông vậy!
12. "Nếu bây giờ chỉ cần gọi tên một nhà thơ trong Thơ mới thôi, thì gần như tất cả sẽ gọi Xuân Diệu" (Nguyễn Đăng Mạnh).
13. "Xuân Diệu không quan niệm tình yêu chỉ là sự giao cảm xác thịt mà còn là sự giao cảm của những linh hồn mà đấy mới là cái khát vọng cao nhất, cái đích cao nhất trong tình yêu" (Nguyễn Đăng Mạnh).
14. Thơ Xuân Diệu còn là một nguồn sống dào dạt chưa từng có ở chốn nước non lặng lẽ này (Hoài Thanh)
15. Trong cuốn "Thi nhân Việt Nam", Hoài Thanh có nhận xét về Xuân Diệu; đó là một hồn thơ "thiết tha, rạo rực, băn khoăn"
16. "Xuân Diệu là một nhà thơ lớn, đặc sắc, độc đáo của nền thơ hiện đại Việt Nam… cho tới nay và những năm tháng trước mắt liệu có ai vượt được Xuân Diệu trong lĩnh vực thơ tình?
Và không ai có thể thay thế được Xuân Diệu."
(Tố Hữu)
17. Tế Hanh cũng cho rằng: "Thơ thơ có hương vị của tập thơ đầu tươi trẻ. Gửi hương cho gió đắm sâu thiết tha".
18. Nguyễn Xuân Sanh cũng nhận xét: "Ở tập đầu rạo rực, tươi trẻ, ở tập sau méditations của Xuân Diệu sâu hơn".
19. Các tác phẩm trên "đánh dấu một giai đoạn chuyển biến đặc biệt làm ngạc nhiên người đọc" (Hoàng Trung Thông).
20. Việt kiều ở Pháp viết: "… Tôi mạn phép tượng trưng sự nghiệp Xuân Diệu như một chuỗi dài cống hiến. Thế mà chao ôi, chính anh còn tự trách mình làm việc quá ít". "Là thi sĩ.. nghĩa là lao động" (Thép mới). "Bài học lớn nhất mà Xuân Diệu để lại cho các thế hệ cầm bút về sau là tấm gương lao động nghệ thuật nghiêm túc, cần cù, say mê, đầy sáng tạo…" (Điếu văn).
21. Dương Quảng Hàm, tác giả Việt Nam văn học sử yếu nhận xét: Xuân Diệu “là một thiếu niên có tâm hồn đầy thơ mộng, khao khát sự yêu thương, lại cảm thấy thời gian vùn vụt thoáng qua mà muốn vội vàng tận hưởng cái cảnh vui đẹp của tuổi xanh hiện tại”. Ông cũng nói thêm rằng Xuân Diệu là “Một tâm hồn đầy thơ mộng“, “Khao khát yêu thương“, “Hay tả những cảnh gây nên sự mơ màng“, “Chứa chan tình cảm lãng mạn trong đó có nhiều từ mới lạ“ nhưng “Cũng có nhiều câu vụng về, non nớt, chứng rằng tác giả chưa lão luyện về kĩ thuật của nghề thơ“
22. Mitrây Găngxen tôn vinh Xuân Diệu là “Người hát dạo của nhân dân trong thời kỳ hiện đại” và đánh giá cao “Xuân Diệu với những nhà thơ cùng thế hệ đã đem lại cho nền thơ ca hiện đại Việt Nam trong thời gian trước cuộc Cách mạng năm 1945 một sự đột phá, một âm điệu mới”
23. Trong Thơ mới những bước thăng trầm, Lê Đình Kỵ đánh giá “Xuân Diệu là nhà thơ số một của cái tôi”
24. Hà Minh Đức, qua cuộc trò chuyện với nhà thơ Tế Hanh, đã chia sẻ sự đánh giá rất cao của Tế Hạnh về Xuân Diệu: “Nếu cần chọn năm nhà thơ tiêu biểu nhất của Phong trào Thơ mới thì theo anh đó là những ai? Tế Hanh suy nghĩ và bảo: kể cũng khó, nhưng theo tôi thì phải kể đến Thế Lữ, Xuân Diệu, Huy Cận, Chế Lan Viên, Hàn Mặc Tử ... Nếu chọn một người tiêu biểu nhất thì theo anh là ai? Tế Hanh trả lời nhanh hơn: đó là Xuân Diệu”
Những lời phê bình văn học của những tên tuổi có tiếng trong sáng tác, phê bình Việt Nam về tác phẩm Vội vàng và tác gia Xuân Diệu sẽ giúp bạn hiểu hơn về tác gia lớn của nền văn học Việt Nam, đồng thời giúp cho bài làm nghị luận văn học trở lên sâu sắc hơn, nội hàm hơn nếu các bạn khéo léo đưa vào bài. Chúc các bạn học tập tốt.
