“Nghệ thuật, văn chương trao cho ta hình ảnh về một kẻ lạ, nhưng mời gọi ta cùng nghĩ về kẻ ấy, từ đó mà nhận ra nhiều điều khác bấy lâu đóng kín nhận thức hay cảm xúc của chúng ta về con người” (TS Trần Ngọc Hiếu).
Sống trong thế giới đa dạng của văn học cũng đồng nghĩa với việc sống trong thế giới đa dạng của con người và cuộc đời. Khi con người trở thành đối tượng trung tâm được phản ánh, là điểm tựa cho văn chương, nhà văn phải mang một nỗ lực nhập thân, hòa vào thế giới nội tâm con người để phản ánh những chiều kích nội tâm gai góc nhất. Càng đi sâu vào thế giới đó, ta càng hiểu rằng thế giới nội tâm con người là một thế giới vô cùng phức tạp. Việc đối diện với những khía cạnh phức tạp đó là chiều kích gai góc nhất trong văn chương, đòi hỏi khả năng thấu hiểu của người cầm bút.
Lấy con người làm đối tượng trung tâm, văn chương có một điểm tựa nhìn ra thế giới. Mọi mối quan hệ đều được xây dựng xung quanh con người với mục đích phản ánh nội tâm con người. Trước mọi biến cố của thời thế, chân dung loài người lại được phác họa một cách rõ ràng nhất. Nhà văn viết về con người như một cách tái hiện thế giới, mở rộng góc nhìn toàn cảnh về thế giới xung quanh chúng ta. Vũ Trọng Phụng viết về Xuân Tóc Đỏ, ông Văn Minh, bà Phó Đoan hay tất cả những nhân vật khác của tầng lớp Thượng Lưu rởm đời chỉ với mục đích tái hiện cái xã hội đương thời Văn Minh Tân Tiến theo một cách nhố nhăng, giả tạo, lố bịch và đầy màu mè. Andrea Hirata phản ánh hình ảnh 11 “chiến binh cầu vồng” đầy kiên cường, bản lĩnh nhưng mục đích lớn nhất vẫn là phê phán tầng lớp tư sản Mã Lai đã chà đạp lên nhân quyền cơ bản của con người: quyền được đi học.
Phản ánh thế giới nội tâm con người là một cách để thay đổi thế giới, cải thiện hoàn cảnh. “Văn chương có đủ sức sửa sang việc đời thì mới đáng lưu truyền ở đời” (Ngô Thế Vinh). Khi văn học phản ánh được những chiều sâu trần trụi nhất, con người có cơ hội được nhìn lại mình một cách bình thản, dám đối diện với phần “con” vốn dĩ luôn le lói bên trong mình, dám hướng thiện đến một vùng trời nhân bản hơn. Văn chương là tấm gương tái hiện chân dung con người nhưng không phải là sự tái hiện một cách vật lý, mà luôn thấm đẫm tư tưởng nhân văn.
Nhìn ra “điểm mù” trong thế giới nội tâm cũng là một cách để nhà văn nói thay cho tiếng nói cá nhân của con người. khi những âm thanh bị làm cho câm bặt đi, con người chỉ có một cách cầu cứu duy nhất chính là qua sự phản chiếu các mối quan hệ xã hội. Thường thì những lời cầu cứu đó sẽ bị ém nhẹm đi, chỉ có văn chương là đủ sức để phơi trần tiếng nói đó. Thời đại nào cũng luôn cần một người dẫn đầu dám nhìn thẳng, dám nói thẳng, dám đấu tranh cho quyền sống và quyền được sống. Những nếm trải tinh thần vô hình ấy dường như đã trở thành một mặt trong chân dung tâm hồn con người, đòi hỏi người nghệ sĩ chân chính và có sự tinh tế trong việc nhìn nhận và phản ánh nó.
Sống trong thế giới đa dạng của văn học cũng đồng nghĩa với việc sống trong thế giới đa dạng của con người và cuộc đời. Khi con người trở thành đối tượng trung tâm được phản ánh, là điểm tựa cho văn chương, nhà văn phải mang một nỗ lực nhập thân, hòa vào thế giới nội tâm con người để phản ánh những chiều kích nội tâm gai góc nhất. Càng đi sâu vào thế giới đó, ta càng hiểu rằng thế giới nội tâm con người là một thế giới vô cùng phức tạp. Việc đối diện với những khía cạnh phức tạp đó là chiều kích gai góc nhất trong văn chương, đòi hỏi khả năng thấu hiểu của người cầm bút.
Lấy con người làm đối tượng trung tâm, văn chương có một điểm tựa nhìn ra thế giới. Mọi mối quan hệ đều được xây dựng xung quanh con người với mục đích phản ánh nội tâm con người. Trước mọi biến cố của thời thế, chân dung loài người lại được phác họa một cách rõ ràng nhất. Nhà văn viết về con người như một cách tái hiện thế giới, mở rộng góc nhìn toàn cảnh về thế giới xung quanh chúng ta. Vũ Trọng Phụng viết về Xuân Tóc Đỏ, ông Văn Minh, bà Phó Đoan hay tất cả những nhân vật khác của tầng lớp Thượng Lưu rởm đời chỉ với mục đích tái hiện cái xã hội đương thời Văn Minh Tân Tiến theo một cách nhố nhăng, giả tạo, lố bịch và đầy màu mè. Andrea Hirata phản ánh hình ảnh 11 “chiến binh cầu vồng” đầy kiên cường, bản lĩnh nhưng mục đích lớn nhất vẫn là phê phán tầng lớp tư sản Mã Lai đã chà đạp lên nhân quyền cơ bản của con người: quyền được đi học.
Phản ánh thế giới nội tâm con người là một cách để thay đổi thế giới, cải thiện hoàn cảnh. “Văn chương có đủ sức sửa sang việc đời thì mới đáng lưu truyền ở đời” (Ngô Thế Vinh). Khi văn học phản ánh được những chiều sâu trần trụi nhất, con người có cơ hội được nhìn lại mình một cách bình thản, dám đối diện với phần “con” vốn dĩ luôn le lói bên trong mình, dám hướng thiện đến một vùng trời nhân bản hơn. Văn chương là tấm gương tái hiện chân dung con người nhưng không phải là sự tái hiện một cách vật lý, mà luôn thấm đẫm tư tưởng nhân văn.
Nhìn ra “điểm mù” trong thế giới nội tâm cũng là một cách để nhà văn nói thay cho tiếng nói cá nhân của con người. khi những âm thanh bị làm cho câm bặt đi, con người chỉ có một cách cầu cứu duy nhất chính là qua sự phản chiếu các mối quan hệ xã hội. Thường thì những lời cầu cứu đó sẽ bị ém nhẹm đi, chỉ có văn chương là đủ sức để phơi trần tiếng nói đó. Thời đại nào cũng luôn cần một người dẫn đầu dám nhìn thẳng, dám nói thẳng, dám đấu tranh cho quyền sống và quyền được sống. Những nếm trải tinh thần vô hình ấy dường như đã trở thành một mặt trong chân dung tâm hồn con người, đòi hỏi người nghệ sĩ chân chính và có sự tinh tế trong việc nhìn nhận và phản ánh nó.
